Mga Reserbasyon Alang sa Kinaiyahan Nahimong mga Natad Patyanan sa mga “Monarch”

SA usa ka katingalahang paglupad aron sa paglalin, ang monarch nga mga alibangbang niana nga ting-init sa Canada ug sa amihanang Tinipong Bansa nagbukhad sa ilang mga orens-ug-itom nga mga pako ug mikapaykapay sa ilang kaugalingon pagawas sa Canada, tabok sa Tinipong Bansa, ug nagtapok sa usa ka rehiyon sa kasadpang bahin sa Mexico City. Didto, niadtong 1986, ang gobyerno sa Mexico naghimog lima ka reserbasyon alang sa kinaiyahan sa kabukiran nga 3,400 metros ang gihabogon nga natabonan sa mga kahoyng abeto. Sumala sa 1994 nga surbi, labing menos 60 ka milyong monarch ang nagpalabay sa tingtugnaw diha sa mga reserbasyon.

Mas gusto sa mga monarch ang mga kahoyng abeto tungod kay ang mga kahoy nagporma ug bagang pandong nga manalipod sa mga alibangbang gikan sa bugnaw nga ulan ug niyebe. Gidili ang pagpangtroso diha niining lima ka reserbasyon, apan kini wala magpahunong sa ilegal nga pagpangtroso. Ang mga siyentipiko sa alibangbang nabalaka nga ang “pagpangtroso sa mga kahoyng abeto diha sa mga reserbasyon sa Mexico, bisan pa sa mga pagdili sa Gobyerno, naghimo sa mga monarch nga mas daling maapektohan sa kusog nga mga bagyo ug katugnaw. . . . Ang pagkawala sa mga kahoy ug sa ilang mga pandong lagmit magpaladlad ug maayo sa mga alibangbang sa ulan ug niyebe.” Ang pagtroso makabungkag sa nagapanalipod nga pandong. Sama sa giingon ni Lincoln Brower, zoologo sa University of Florida sa Gainesville, labot sa nagapanalipod nga tabon alang sa mga monarch: “Ang dugang nga pagpaupaw niini nga mga lasang, dugang magpadaghan sa mga lungag diha sa ilang nagapanalipod nga pandong.”

“Ang dili maayong klima ug pagpamutol sa mga kahoy makapatay sa mga alibangbang,” nag-ingon ang The New York Times. Dayon kini nagtaho bahin sa pag-ulan ug niyebe diha sa mga reserbasyon sa gabii sa Disyembre 30, 1995: “Ang mga tigbantay sa lasang ug mga biologo sa gobyerno nga milibot sa bahin sa mga reserbasyon miingon nga dihay mga lut-od sa niyebe nga bagang nakatagan sa linibong mga monarch, nga may daghang alibangbang nga nalubong ilalom sa niyebe.”

Ang letrato sa ibabaw niining panira nagpamatuod sa masulub-ong sugilanon.

[Picture Credit Line sa panid 31]

Jorge Nunez/Sipa Press