Pagpaniid sa Kalibotan
Pagtabang sa Bungol sa Aprika
“Ang UNAD NEWS nagdayeg sa di-hinakog nga interes ug mga paningkamot sa mga Saksi ni Jehova sa pagkat-on sa senyas nga pinulongan,” nag-ingon ang basahon sa Uganda National Association of the Deaf (UNAD). Ang basahon nagtaho nga usa ka grupo sa di-bungol nga mga Saksi sa Kampala, Uganda, nagtuon sa senyas nga pinulongan uban ang tumong sa pagtaganag espirituwal nga pag-atiman sa adunay kakulian-sa-pangdungog nga katawhan sa maong yuta. Ang taho nagdugang nga duha ka batid nga tighubad maoy “mga regular payunir o bug-os panahon [nga mga ministro] sa usa sa labing kusog nga nagtubo ug tinahod pag-ayong mga relihiyon sa kalibotan, nga internasyonal nga nailhan sa bug-os nga pagtapot niini sa mga pagtulon-an sa Bibliya.”
Panghunaw!
Ang American Society for Microbiology karong bag-o nag-esponsor ug panukiduki sa pagtino kon unsa ka daghang tawo ang manghunaw human mogamit ug publikong kasilyas, nagtaho ang The New York Times. Tin-aw, halos ang matag usa nasayod nga kinahanglan gayod silang manghunaw. Sa surbi pinaagi sa telepono sa 1,004 ka hamtong, 94 porsiyento nangangkon nga nanghunaw sila kanunay human mangasilyas diha sa publiko. Apan nanghunaw ba gayod sila? Ang mga tigdukiduki nga naniid sa mga kasilyas sa lima ka dagkong Amerikanhong mga siyudad nakakaplag nga sa 6,333 ka tawo, 61 porsiyento lamang sa mga lalaki ug 74 porsiyento sa mga babaye ang nanghunaw human nangasilyas. Ang hugawng mga kamot daling magpakaylap sa mga sakit, ug ang usa lamang ka tigbaligyag pagkaon nga walay panghunaw makapahimo sa dinosenang tawo nga masakit. Ang bahin sa suliran lagmit mao ang kakulang sa ginikananhong paggiya. “Ang mga inahan karong adlawa kasagarang wala magsulti sa ilang mga anak sa pagpanghunaw,” dason pa ni Dr. Gail Cassell. “Ang mga tunghaan wala magtudlo sa mga bata bahin niana. Kinahanglan kitang mapahinumdoman nga kini importante.”
Katawa, ug Pagkinabuhig Dugay?
Dugay nang gituohan nga ang katawa maoy maayong medisina. Napulo ka tuig kanhi ang mga siyentipiko sa State University of New York mihukom sa pagtino kon ngano. Bag-o pa lamang nilang gibutyag ang ilang kaplag nga ang katawa motabang pagsugnib sa pagpagawas sa gamhanang mga hormone nga makapabaskog sa sistema sa imyunidad sa tawo. Usa ka grupo sa mga hormone, nga gitawag ug mga cytokine, nakaplagan nga makapalambo sa kalihokan sa puting mga selula sa dugo, nga gikinahanglan sa pagsumpo sa viral ug bakteryal nga mga impeksiyon ug makapukgo sa makapakanser nga mga selula. Kini maoy “usa lamang sa mga substansiya kansang gidaghanon mapauswag pinaagi sa pagkatawa,” nag-ingon ang The Sunday Times sa London. Ang relasyon tali sa katawa ug mga cytokine mitultol sa pipila ka tigdukiduki sa pagngalan niini ingong malipayong mga hormone. Busa, ang basahon nagtawag sa katawa ingong “usa ka reseta alang sa taas nga kinabuhi.”
Katolikong Simbahan sa “Panahon sa Kapeligrohan”
Usa ka dokumento nga giluwatan sa usa ka grupo nga naglakip sa pito ka obispo naghubit sa Katolikong Simbahan ingon nga diha sa “panahon sa kapeligrohan,” nagtaho ang Star-Telegram, sa Arlington, Texas. Ang dokumento “nag-awhag sa simbahan nga ayohon ang seryosong pagkabahinbahin niini,” nag-ingon ang mantalaan. Gipakita sa pagtuon nga daghan sa 60 ka milyong Katoliko sa Tinipong Bansa supak sa pagtulon-an sa simbahan sama sa di-pagminyo sa pari ug sa ordinasyon sa mga babaye. Sa interbiyo sa prensa sa pagluwat sa dokumento, si anhing kardinal Joseph Bernardin mipahayag sa iyang kabalaka bahin sa “nagdakong panagkabahin sulod sa simbahan ug, popanahon, ang tumang-kahakog” nga nakabalda sa misyon sa simbahan. “Ingong resulta, ang panaghiusa sa simbahan nameligro,” siya miingon. “Gilaayan na ang matinumanong mga membro sa simbahan ug ang atong panig-ingnan sa kagamhanan, sa katilingban ug sa kultura nadaot.”
Kauswagan Pinaagig Pagsusi sa Nangagi
Una pa ang mga transistor, diha nay mga vacuum tube. Gisusi karon sa mga tigdukiduki ang miagi. “Among gisusi pag-usab ang mga vacuum tube gikan sa mga 1940,” matod pa sa pisikong si Griff L. Bilbro, sa North Carolina State University. “Apan karon atong gipahimuslan ang bag-ong mga materyales ug mga kahimanan nga gidisenyo sa kompiyuter aron susihon ang katakos niini sa taas kaayong mga frequency, nga magamit sa radar ug mga cellular nga telepono.” Usa ka kalainan tali sa daan ug bag-ong mga tubo mao ang gidak-on. Gagmay ang bag-ong mga tubo ug gihapnig nga ingog ulo sa posporo. Gihimo kini pinaagi sa “pagpasulod sa mga electrode diha sa diamante, dayon pagpahungaw sa hangin gikan sa sulod,” nag-ingon ang magasin nga Science News. “Ang dakong kalainan tali sa bag-ong diamanteng mga vacuum tube ug sa dagkong mga bombilyang bildo 50 ka tuig kanhi mao ang kainit. Ang daang mga tubo mogilak sa kainit aron magpasidlak sa bidlisiw sa mga electron. Ang bag-ong mga tubo makapatunghag koryente sa normal nga temperatura.” Gawas nga mas lig-on pa kay sa mga semiconductor ug mga computer chip, ang bag-ong mga tubo garantisado usab diha sa taas nga mga lebel sa temperatura, boltahe, ug radyasyon.
Tigluwas nga mga Lumod
Usa ka tawo nga naligo sa Pulang Dagat lagmit giluwas sa usa ka grupo sa mga lumod, nagtaho ang Journal of Commerce. Si Mark Richardson, sa Britanya, naglangoylangoy sa baybayon sa Ehipto sa dihang siya giatake ug iho. Human siya gihangkab sa kilid ug bukton, gilikosan siya sa tulo ka bottle-nosed nga mga lumod nga “nagwilikwilik sa ilang mga silik ug mga ikog aron hadlokon ang iho.” Ang mga lumod “nagpadayon sa pagliyok kang G. Richardson hangtod nga giluwas siya sa iyang mga higala.” Sumala pa sa Journal, “ang maong kinaiya sa mga lumod kasagaran na sa dihang ang mga inahan manalipod sa ilang mga masuso.”
“Fast-Food” nga Kalawat
Usa ka Amerikanong negosyante, si Jim Johnson, naghimog daling-ilabay pinutos-nang-daan nga mga sakramento aron gamiton sa mga serbisyo sa Pagkalawat sa simbahan, nagtaho ang Christianity Today. Ang gagmay nga purpurang plastik nga mga tasa, samag gidak-on ug dagway sa tagsa-ka-tagay nga sudlanan sa coffee creamer, gitagayan ug usa ka yarok sa duga sa ubas o bino. Nasudlan usab kini ug osteyas nga selyado sa sulod sa duha ka mahubot nga mga tabon. Matod pa ni Johnson, ang produkto adunay mga bentaha nga mas daling hikayon ug hiposon, menos-gastos, ug hinlo. Kapin sa 4,000 ka simbahan ang nagsugod na paggamit sa bag-ong produkto, bisan tuod gipatugbaw ang pipila ka reklamo labot sa “binulto nga pangnegosyo” nga paagi sa Pagkalawat. Si Johnson midason: “Si Jesus mao ang unang nagtaganag fast-food nga pagkaon sa dihang iyang gipakaon ang panonpanon.”
Sumasakay nga mga Salampati
Ang mga salampati sa London dugay nang namatikdan nga mosakay ug libre sa subwey kuyog sa mga pasahero sa kamad-an, nagtaho ang magasin nga New Scientist. Dugang pa, ang pipila ka tawo nag-ingon nga ang mga langgam nasayod gani kon asang estasyon kini mokawas. Tapos maimbitahan sa magasin, daghang magbabasa misulat aron isugilon ang ilang kaugalingong kasinatian uban niining balhiboong mga magpapanaw. Usa ka tawo, pananglitan, misulat: “Sulod sa 1974-76, kanunay nakong namatikdan ang usa ka salampati nga may bulok nga hilaw ang pagkapula nga mosakay sa estasyonan sa Paddington ug mokawas sa sunod nga estasyon.” Laing tawo nakamatikod sa samang talan-awon balik pa sa mga 1965. Maorag ang mga salampati nagpago sa pamasahe sa sistema sa transportasyon sa London sulod na sa mga 30 ka tuig!
Gilegal sa Estado sa Australia ang “Euthanasia”
Usa ka tawo sa Amihanang Teritoryo sa Australia nahimong ang unang tawo nga namatay ubos sa bag-ong balaod sa estado nga nagtugot sa tinabangan-ug-doktor nga pagtubok, nagtaho ang The New York Times. Mga 60-hon na ang maong tawo ug nag-antos ug kanser sa prostate nga giisip nang ikamatay. “Unang higayon kini sukad nga gihunos sa usa ka tawo ang iyang kinabuhi sa legal nga paagi,” miingon si Dr. Philip Nitschke, ang doktor nga maoy nag-administrar sa makamatay nga dosis sa barbiturates ngadto sa lalaki. “Ang lalaki gikonektar ngadto sa usa ka makina nga nagtugot kaniya nga makasugod sa proseso sa iyang kaugalingong kamatayon pinaagig pagtulpok sa tapoyanan sa laptop nga kompiyuter tupad sa kama,” si Nitschke nagsaysay. Ang bag-ong balaod, hinunoa, nag-atubang sa grabeng pagsupak. Ang nasodnong parliamento nagtulotimbang ug balaodnon aron pukgoon ang balaod, ug ang balaod ginasupak sa pipila ka doktor ug mga simbahan.
Mga Simbahan Gipangusab
Sumala pa sa pamantalaang Olandes nga Het Overijssels Dagblad, mga 300 ka simbahan sa Netherlands gipanghimong mga supermarket, apartment, eksibisyonan, ug mga opisina. Sanglit ang tigsimbahan sa Netherlands mius-os ug mga 50 porsiyento sulod sa miaging 15 anyos, daghang iglesya ang nalipay sa pagpangitag usa nga andam nga moabaga sa mahal nga galastohan sa pagmentinar gikan sa ilang mga abaga. Ang pipila ka simbahan gibaligya sa baratong kantidad nga usa ka guilder (mga 60 sentimos, T.B.)! Ang pag-usab sa kanhi simbahan sa pagkahimong komersiyal nga tinukod, hinunoa, nakapukaw sa daghang emosyonal nga kasakit, ilabina tali sa mga tigulang. Usa ka awtoridad nagkomento: “Tigsimba sila diha sulod sa daghang katuigan. Diha na sila gibunyagan ug gihiusa sa kaminyoon, ug karon makita nila diha ang mga tawo nga naghimo sa labing ordinaryong mga butang . . ., bisan pagpamalikas.”