Ang Iglesya Katolika ug ang Ebolusyon

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Italya

NIADTONG Abril 26, 1882, gilubong si Charles Darwin sa Westminster Abbey, sa London. Ang simbahan alang sa pipila daw dili gayod haom nga lubnganan sa tawong giakusar nga ‘nagpalagpot sa Diyos’ pinaagi sa iyang ebolusyonaryong teoriya sa natural nga seleksiyon. Bisan pa niana, ang lubnganan ni Darwin atua didto sulod na sa kapin sa usa ka siglo.

Human ipatik ang Origin of Species ni Darwin niadtong 1859, ang tinamdan sa mga teologo inanay nga nausab dapig sa ebolusyon. Ang teologo nga si Carlo Molari misulat kon sa unsang paagi ang hugna sa “dayag nga panag-away” nahimong usa ka “paghunong sa panag-away” sayo niining sigloha. Dayon, siya miingon, dihay usa ka “kasabotan” sa tungatunga sa katuigang 1900 ug sa kataposan sa presenteng-adlaw nga “pakigdait.”

Una pa Kang Darwin

Siyempre, ang ideya sa ebolusyon wala magsugod kang Darwin. Ang karaang mga pilosopo nangagpas bahin sa kausaban sa usa ka porma sa kinabuhi ngadto sa lain. Ang unang mga basahon sa modernong ebolusyonista masubay ngadto sa daghang naturalista sa ika-18ng siglo.

Sa panahon sa ika-18 ug ika-19ng mga siglo, daghang eskolar ang nagduso ug nagkalainlaing mga teoriya sa ebolusyon, bisan tuod ang pulong “ebolusyon” talagsa ra nga makita. Ang apohan ni Darwin, si Erasmus Darwin (1731-​1802), nagtanyag ug daghang ideya sa ebolusyon diha sa usa sa iyang mga basahon, ug ang maong basahon gilista diha sa indise sa gidiling mga basahon sa Iglesya Katolika.

Kon Nganong Naugmad ang “Dayag nga Panag-away”

Nakita sa pipila diha sa sekular nga kalibotan ang teoriya ni Darwin nga usa ka mapuslanong instrumento sa pagpahuyang sa gahom sa klero. Busa mibuto ang usa ka mabangis nga gubat. Niadtong 1860 ang mga obispo sa Alemanya nagpamatuod: “Ang atong mga katigulangan direktang gilalang sa Diyos. Busa atong ideklarar nga bug-os supak sa Balaang Kasulatan ug Pagtuo ang hunahuna niadtong nangahas sa pagpahayag nga ang tawo, kon labot sa iyang lawas, naggikan sa dili hingpit nga kinaiyahan pinaagi sa kinaugalingon nga kausaban.”

Sa susama, gidayeg ni Papa Pio IX niadtong Mayo 1877 ang Pranses nga doktor nga si Constantin James tungod sa usa ka basahon batok sa ebolusyon ug sa pagpaluyo sa asoy sa Genesis bahin sa paglalang. Ang unang hugna sa panag-away nakaabot sa kinapungkayan uban sa mga serye sa mga sulat nga gipatik sa Pontifical Biblical Commission tali sa 1905 ug 1909. Sa usa niini, ang komisyon mideklarar nga ang unang tulo ka kapitulo sa Genesis maoy makasaysayanhon ug angay sabton ingong “aktuwal nga kasaysayan.”

“Paghunong sa Panag-away” ug “Kasabotan”

Apan, samtang nagkainila ang teoriya ni Darwin taliwala sa mga intelektuwal, ang Katolikong mga teologo, sama sa Heswitang Pranses nga si Teilhard de Chardin, misugod sa pagsagop sa ebolusyonismo. Bisag ang mga ideya ni Teilhard lahi kay nianang sa kasagarang mga ebolusyonista, gikan sa 1921 padayon iyang giisip nga ang “biolohikal nga ebolusyon . . . nagkapiho labot sa katinuoran niini.” Ang kiling sa pagsinabtanay nagakadayag tali sa Katolikong pagtuo ug sa ebolusyonismo.

Niadtong 1948 ang laing Heswita miingon: “Sulod sa kapin sa 20 ka tuig, adunay talagsaong pag-uswag sa gidaghanon sa mga teologo, nga ang tanan maoy sinserong Katoliko, nga nagpahayag nga ang pagsinabtanay [tali sa ebolusyon ug sa Katolikong pagtuo] posible sulod sa pipila ka kinutbanan.” Halos sa samang panahon, gibakwi sa Pontifical Biblical Commission ang kadaghanan sa gisulat niini niadtong 1909 sa pagpaluyo sa asoy sa Genesis bahin sa paglalang.

Dayon, niadtong 1950, ang ensiklikal nga sulat ni Pio XII, Humani generis, miingon nga giisip sa Katolikong mga eskolar ang teoriya sa ebolusyon nga daw makataronganong teoriya. Bisan pa niana, ang papa miingon: “Ang Katolikong pagtuo nag-obligar kanato sa pagbarog nga ang kalag direktang gilalang sa Diyos.”

Nganong Gitawag ug Pakigdait?

Si Carlo Molari nag-ingon nga, uban sa pipila ka eksepsiyon, sukad sa ekumenikal nga konsilyo sa Batikano II, “ang mga pagduhaduha bahin sa mga teoriya sa ebolusyon tinong nabuntog na.” Makahuloganon, sa Oktubre 1996, si Papa Juan Paulo II miingon: “Karong adlawa, halos katunga sa siglo human isulat ang ensiklikal [ni Pio XII], ang bag-ong kahibalo motultol kanato sa pag-ila nga ang teoriya sa ebolusyon maoy labaw pa kay sa usa ka teoriya lamang. Talagsaon gayod nga kini nga teoriya padayong gidawat sa mga tigdukiduki.”

Ang magsusulat sa kasaysayan nga si Lucio Villari nagtawag sa pahayag sa papa nga usa ka “mahukmanong pagdawat.” Usa ka ulohan sa balita diha sa konserbatibong mantalaan sa Italya nga Il Giornale mabasa: “Ang Papa Nag-ingon nga Kita Naggikan sa mga Unggoy.” Ug ang magasing Time mihinapos nga ang pagdawat sa papa “nagpabanaag sa pagdawat sa simbahan sa ebolusyon.”

Unsay katarongan sa gitawag nga “morag pagkiling dapig sa ebolusyonismo” sa bahin sa Katolikong mga lider? Nganong ang Iglesya Romana Katolika miuyon sa pagtulon-an sa ebolusyon?

Tin-aw nga daghan sa Katolikong mga teologo naghunahuna sa Bibliya ingong “pulong sa mga tawo,” dili “pulong sa Diyos.” (1 Tesalonica 2:13; 2 Timoteo 3:16, 17) Ang Iglesya Katolika mas nagtuo sa pulong sa modernong mga ebolusyonista kay nianang sa Anak sa Diyos, si Jesu-Kristo, nga nagpamatuod sa asoy sa Genesis bahin sa paglalang ingong tukma pinaagi sa pag-ingon: “Wala ba ninyo mabasa nga siya kinsa milalang kanila sukad sa sinugdan nagbuhat kanila nga lalaki ug babaye?” (Mateo 19:4) Kansang hunahuna ang imong giisip nga takos tuohan?

[Kahon sa panid 13]

Mga Saksi ni Jehova ug Ebolusyon

Ang mga Saksi ni Jehova padayong nagtuboy sa pagtulon-an ni Kristo nga ang Diyos direktang naglalang sa unang tawhanong magtiayon ug “nagbuhat kanila nga lalaki ug babaye.” (Mateo 19:4; Genesis 1:27; 2:24) Niadtong 1886, ang Tomo I sa Millennial Dawn (nga sa ulahi gitawag ug Studies in the Scriptures) nagpunting sa teoriya ni Darwin ingong “dili kapamatud-an nga teoriya,” ug niadtong 1898, ang pulyetong The Bible Versus the Evolution Theory nagtuboy sa asoy sa Bibliya bahin sa paglalang. Ang asoy sa Bibliya bahin sa paglalang gituboy usab diha sa mga librong The New Creation (1904) ug Creation (1927) ingon man usab sa unang mga artikulo nga gipatik diha sa The Watch Tower ug The Golden Age.

Sa panahong gipatik ni Papa Pio XII ang iyang ensiklikal nga sulat nga Humani generis, niadtong 1950, ang mga Saksi ni Jehova nagpatik sa Evolution Versus the New World. Kini nga pulyeto naundan sa siyentipikanhon ug makasaysayanhong pamatuod sa asoy sa Bibliya bahin sa paglalang ug nagsaway sa mga pagsulay sa mga klerigo nga mohimog “panag-alyansa sa ebolusyon ug sa Bibliya.” Ang librong Did Man Get Here by Evolution or by Creation? (1967) nagtuboy usab sa asoy sa Bibliya bahin sa paglalang, ingon man ang librong Life​—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation?, nga gipatik niadtong 1985, ug ang daghang artikulo nga gipatik diha sa Ang Bantayanang Torre ug Pagmata!

Busa daghan ang natabangan sa mga Saksi ni Jehova nga masinati sa talagsaong pamatuod nga ang Diyos mao “ang nagbuhat kanato, ug dili kita sa atong kaugalingon.”​—Salmo 100:3.