Pagpangidnap—Ang Tagong mga Hinungdan Niini
ANG mga pagpangidnap nahimong modernong hampak. Ug maingon man ang pagpatay, panglugos, pangawat, pag-abuso sa bata, ug bisan pagpuo sa kaliwat. Nganong ang kinabuhi nahimong peligroso kaayo nga ang mga tawo mahadlok kanunayng mogawas sa ilang mga balay magabii?
Ang tagong mga hinungdan niini nga epidemya sa kriminal nga kalihokan, lakip sa mga pagpangidnap, konektado sa lalom kaayong pagkagamot nga mga depekto sa tawhanong katilingban. Nahibalo ka ba nga mga 2,000 ka tuig kanhi, ang Bibliya nagtagna niining makuyaw nga mga panahon? Palihog tagda kon unsay gitagna diha sa 2 Timoteo 3:2-5.
“Ang mga tawo unya maoy mahigugmaon sa kaugalingon, mga mahigugmaon sa salapi, mapasiatabon-sa-kaugalingon, mapahitas-on, mga tigpasipala, dili-masinugtanon sa mga ginikanan, dili-mapasalamaton, dili-maunongon, walay kinaiyanhong pagbati, dili ikasabot sa bisan unsa, mga tigbutangbutang, walay pagpugong-sa-kaugalingon, mabangis, walay gugma sa pagkamaayo, mga mabudhion, gahig-ulo, managburot sa garbo, mga mahigugmaon sa kalipayan inay nga mga mahigugmaon sa Diyos, managbaton ug dagway sa diyosnong pagkamahinalaron apan nagapanghimakak sa gahom niini.”
Tingali mouyon ka nga kining mga pulonga nga girekord dugay na kaayong panahon kanhi nagbatbat sa katukma sa kahimtang karong adlawa. Sa atong tibuok kinabuhi ang nag-umido nga mga depekto sa tawhanong katilingban misamot. Labawng hinungdanon, ang gipatin-aw-sa-ibabaw nga makapanghupawng tawhanong panggawi gipadayag diha sa Bibliya pinaagi sa mga pulong: “Sa kataposang mga adlaw moabot ang makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon.” (2 Timoteo 3:1) Atong hisgotan ang tulo lamang ka dagkong depekto sa katilingban nga nakadugang sa epidemya sa mga pagpangidnap.
Mga Problema sa Pagpatuman sa Balaod
“Tungod kay dili man dayon ipatuman ang sentensiya batok sa buhat nga daotan, maoy hinungdan nga ang kasingkasing sa mga anak sa tawo bug-os maninguha sa pagbuhat ug daotan.”—Ecclesiastes 8:11.
Daghang kuwerpo sa kapolisan kulag mga kahinguhaan sa pagbuntog sa epidemya sa kriminal nga kalihokan. Busa diha sa daghang kanasoran, ang pagpangidnap maoy usa ka krimen nga dakog kita. Sa 1996, ingon ka diyutay sa 2 porsiyento sa tanang kidnaper sa Colombia ang gipasakaan ug sumbong. Sa Mexico, labing menos $200 milyones ang gibayad agig lukat sa 1997. Ang ubang mga kidnaper sa Pilipinas midawat pa gani ug mga tseke nga bayad sa paglukat.
Dugang pa, ang korapsiyon sa mga ahensiya nga nagpatuman sa balaod usahay makadaot sa episyenteng pagpakig-away sa krimen. Ang mga nangulo sa piniling mga polis batok sa pagpangidnap sa Mexico, Colombia, ug sa mga republika sa Sobyet Unyon kanhi naakusar nga nangidnap mismo. Diha sa magasing Asiaweek, ang presidente sa Senado sa Pilipinas, si Blas Ople, nag-ingon nga ang opisyal nga rekord nagpakita nga 52 porsiyento sa mga pagpangidnap sa Pilipinas gihimo sa aktibo o retiradong mga polis o mga militar. Usa ka gibantog nga kidnaper sa Mexico gikaingon nga protektado sa “morag-paril nga proteksiyon sa mga polis ug piskal sa munisipal, estado ug pederal nga gihiphipan.”
Kakabos ug Inhustisya sa Katilingban
“Ako mipauli ug nakita ko ang tanang matang sa pagdaogdaog nga gihimo ilalom sa adlaw, ug, tan-awa! ang mga luha niadtong mga dinaogdaog, apan sila walay maglilipay; ug niadtong nagdaogdaog kanila anaa ang gahom.”—Ecclesiastes 4:1.
Daghang tawo karon ang nagkalisodlisod sa ekonomikanhon ug katilingbanhon nga mga kahimtang, ug sila sagad ang mangidnap. Busa diha sa kalibotan diin ang gintang sa dato ug pobre nagkadako kanunay ug diin ang mga posibilidad nga makakuwarta sa matinud-anong paagi sagad nihit, ang pagpangidnap magpadayon nga usa ka tentasyon. Basta adunay pagdaogdaog, ang pagpangidnap maoy usa ka paagi sa pagsukol ug sa pagkuha sa atensiyon nianang giisip nga dili maagwanta nga kahimtang.
Kahakog ug Kakulang sa Gugma
“Ang gugma sa salapi maoy usa ka gamot sa tanang matang sa makadaot nga mga butang.” (1 Timoteo 6:10) “Tungod sa pag-uswag sa kalapasan mobugnaw ang gugma sa kadaghanan.”—Mateo 24:12.
Sa tibuok kasaysayan ang gugma sa salapi nagtukmod sa mga tawo sa pagbuhat ug makalilisang nga mga butang. Ug tingali wala nay uban pang krimen nga gihimong negosyo ang tawhanong kasakit, kaguol, ug kawalay-paglaom sa samang sukod kay sa pagpangidnap. Alang sa kadaghanan ang kahakog—ang gugma sa salapi—maoy nagtukmod kanila sa mananapong pagdagmal ug pagsakit sa usa ka dili kaila ug nagpaagom sa iyang pamilya sa grabeng kaguol sa daghang semana, bulan, ug usahay mga tuig pa.
Tin-aw, duna gayoy depekto ang katilingban nga nagpasiugda sa salapi ug nagyatak sa tawhanong mga hiyas. Sa walay duhaduha, kining kahimtanga nakapatunghag sanayanan sa tanang matang sa kriminal nga kalihokan, apil ang pagpangidnap.
Kini ba nagkahulogan nga kita ania na nianang gitawag sa Bibliya nga “kataposang mga adlaw”? Kon mao, unsay kahulogan niini alang sa yuta ug alang kanato? Aduna bay solusyon sa makalilisang nga mga problema nga giatubang sa katawhan, apil sa pagpangidnap?
[Kahon/Hulagway sa panid 8]
Dili Butang Bag-o
Ang Moisesnong Kasugoan nagpahamtang ug silot nga kamatayon alang sa mga kidnaper balik pa sa ika-15ng siglo W.K.P. (Deuteronomio 24:7) Si Julius Cesar gikidnap nga may gipangayong lukat sa unang siglo W.K.P., maingon man si Richard I, ang Leyon-ug-Kasingkasing, nga hari sa Inglaterra, sa ika-12ng siglo K.P. Ang kinadak-ang lukat nga nabayad mao ang 24 ka toneladang bulawan ug plata nga gihatag sa mga Inca ngadto sa Katsila nga konkistador nga si Francisco Pizarro aron buhian ang ilang nadakpang pangulo nga si Atahuallpa sa 1533. Bisan pa niana siya gituok sa mga konkistador hangtod namatay.
[Hulagway sa panid 9]
Bisan pa sa mga kahinguhaan sa kapolisan, ang pagpangidnap nagdaghan