Pagpaniid sa Kalibotan

Kabataan ug Salawayon Kaayong Musika

Ang kabataan nga nag-edad pa gani ug siyete o otso anyos naladlad na sa musika nga may kalaw-ayan, madayganon-sa-sekso nga mga liriko, ug kapintasan, nagtaho ang Chicago Tribune. “Sa miagi, ang kabataan nga gikan sa kindergarten hangtod sa talitapos na nga grado sa elementarya adunay ilang kaugalingong ‘pangbata nga musika,’” apan “sa tunghaang elementarya karong adlawa ang kabataan lagmit nagapaminaw sa samang mga estasyon nga ginapaminawan sa ilang mga ginikanan o sa tin-edyer nga mga igsoon.” Ug bisan pag ang mga kompaniya sa rekording sa Tinipong Bansa gibaoran nga butangan ug nagpasidaang mga label ang mga compact disc nga may mapintas o madayganong mga liriko aron dili kana mabatonan sa kabataan, ang maong mga musika dali rang mapaminawan sa mga dapit diin ang mga tawo makapaminaw sa pagpatugtog niini diha sa mga tindahan sa musika. Si Diane Levin, usa ka eksperto sa kultura sa media ug sa kabataan, sa Wheelock College sa Boston, nagpasidaan: “Misamot pagkakubalan ang atong mga pagbati samtang nagkagrabe ang popular nga kultura.”

“San” Columbus?

“Ang Vatican ginapugos nga himoong santo si Christopher Columbus,” nagtaho ang The Times sa London. Ang mga eskolar nga nagsusi sa tipiganan sa mga talaan sa Vatican nag-ingon nga, dili si Haring Ferdinand ug Rayna Isabella sa Espanya ang migasto sa mga panaw ni Columbus, kondili si Papa Inosentes VIII ang nagpadala kaniya sa usa ka sekretong misyon aron sa paggasto sa mga Krusada ug sa “pagkabig ug mga kalag alang sa Kristiyanidad.” Usa ka bahin sa sulat nga gisulat ni Papa Pio IX niadtong 1851 nag-ingon: “Makita uban ang bug-os nga pagkatino nga gihimo ni Columbus ang iyang ekselenteng plano tungod sa pagdasig ug pagtabang niining apostolikong trono.” Ang misunod nga papa, si Leo XIII, naghulagway sa manunuhid ingong “usa ka tawo sa Simbahan.” Apan, sa pagpauli ni Columbus sa Espanya niadtong 1493 ang mga katungod alang sa iyang mga nadiskobre pormal nga giduso ngadto sa trono sa Espanya pinaagi sa Borgia sa Espanya nga si Papa Alejandro VI, nga maoy mipuli kang Inosentes VIII.

Paglikay sa Utang

Usa ka grupo sa tigbantay sa mga konsumedor sa United Kingdom “naglansad ug usa ka dakong kampanyang, Ayaw tugoting ang kredito mahimong utang, aron pasidan-an ang mga tawo sa mga kapeligrohan sa sobrang pagpangutang,” nagtaho ang Newstream.com. Matod pa sa Office of Fair Trading (OFT), ang mga kredito sa konsumedor sa UK misulbong sa kapin sa 60 porsiyento sa milabayng upat ka tuig. Dugang pa, ang kasarangang tawo may kapin kon kulang $3,700 nga utang nga dili protektado sa insyurans. Ang OFT nagsugyot nga buhaton ang mosunod sa dili pa mangutang: “Sa pagkamatinud-anon pangutan-a ang imong kaugalingon kon makabayad ka ba niini.” Ikaduha, susiha ang uban pang mga posibilidad ug pilia ang labing maayo. Daghang tawo ang mangita sa labing maayong presyo sa dihang mamalit apan kontento na sa bisan unsang interes nga itanyag sa tigpatigayon. Itandi ang gidak-on sa porsiyento sa interes sa mga bangko o mga kompaniya sa credit card aron matino kon makakuha ka bag mas baratong kredito. Ug ikatulo, kon ikaw nagsangkiig na sa utang, pangayog tabang.

Mamugnaong Pagresiklo

Ginamit ang kas-a-ra-gamiton nga mga botelyang plastik, usa ka grupo sa mga mag-uuma ang nakahimo ug walo ka kilometros nga agianan sa tubig duol sa Trujillo, sa amihanang Peru. Matod sa mantalaan sa Lima nga El Comercio, 81 ka mag-uuma ang nakapanag-iyag mga umaw nga yuta ug nakakaplag ug usa ka tuboran sa tubig, apan dili sila makaarang sa pagpalit sa tubo nga gikinahanglan aron makaabot ang tubig ngadto sa ilang yuta. Sa pagsulbad sa maong problema, usa sa mga mag-uuma ang misugyot sa pagsulay sa laing paagi. Mipalit silag gilabay na nga mga botelyang plastik ug migugol ug 14 ka adlaw sa pagputol sa mga isigkatumoy niini ug gisumpaysumpay ang 39,000 niini ingong usa ka taas nga tubo. Ang agianan sa tubig magsilbing temporaryong abiyo sa tubig hangtod nga makalot na ang usa ka atabay.

Mga Bata sa Tagoangkan Makakat-on ug Makahinumdom

“Ang mga bata dili lamang makakat-on samtang anaa sa sulod sa tagoangkan, aduna usab silay 10-minutos, dili-dugay nga memorya ug 24-oras, dugay nga memorya,” nagtaho ang Reuters nga ahensiya sa balita. Ang Olandes nga mga tigpanukiduki sa University Hospital sa Maastricht migamit ug mga teknik sa pagpakurog ug sistema sa paningog aron pukawon ang “25 ka bata sa tagoangkan tali sa 37 ug 40 ka semana nga pagmabdos” ug “gipanid-an ang ilang mga reaksiyon pinaagi sa ultrasound scanner.” Human himoa ang unang mga eksperimento, ang pagpukaw gisubli sa mga sal-ang nga 10 minutos ug 24 oras. “Kon molihok ang bata sulod sa usa ka segundo nga pagpukaw, giisip kini nga usa ka positibong sanong,” nag-ingon ang Reuters, apan “kon ang bata dili mosanong human sa upat ka sagunson nga pagpukaw, kini nagpakita nga ang bata nakaila na sa pagpukaw.” Nakaplagan sa mga siyentipiko nga sa dihang gisubli ang mga eksperimento, ang mga bata sa tagoangkan naanad na sa pagpukaw ug sa tingog ug dili na mosanong sa pagpukaw, nga nagpaila nga sila nahinumdom sa pagpukaw.

Mga Babaye ug Sakit sa Kasingkasing

“Ang sakit sa kasingkasing kasagaran nang giisip nga sakit sa lalaki, bisan tuod pareho ra ang gidaghanon sa namatayng mga lalaki ug mga babaye kada tuig gumikan niini,” nagtaho ang The Toronto Star. Nag-ingon ang maong mantalaan nga ang sakit sa kasingkasing taliwala sa kababayen-an sagad ulahi na kaayong mahibaloan. Ang mga simtomas sa sakit sa kasingkasing​—ang pangunang hinungdan sa kamatayon sa Amerika del Norte​—magkalahi tali sa mga lalaki ug mga babaye. “Samtang ang mga lalaki sagad mobatig grabeng panakit sa dughan nga moabot sa liog, likod ug mga abaga, ang mga babaye lagmit mas mobatig panakit sa apapangig, kapunga sa ginhawa ug pagkakasukaon,” nag-ingon ang Star. Ang mga simtomas sagad motungha sa mga babayeng kapin sa 55 ang edad, sa dihang mokunhod ang gidaghanon sa estrogen. “Sa dihang ang estrogen bug-os nang mawala, ang mga lalaki dali rang maapsan namong mga babaye maylabot sa sakit sa kasingkasing,” nag-ingon si Dr. Stephanie Brister, usa ka siruhano sa kasingkasing sa Toronto General Hospital.

Kanser sa Baga sa mga Babaye sa Britanya

“Sa unang higayon mas daghan ang namatay sa kanser sa baga kay sa kanser sa suso taliwala sa mga babaye sa Britanya, nga naghimo niini nga maoy pangunang kanser nga tigpatay sa mga babaye,” nagtaho ang The Daily Telegraph sa London. Ang mga babaye karon nga mamatay gumikan sa maong sakit mao kadtong misugod pagpanigarilyo sa milabayng upat ka dekada sa dihang ang maong bisyo gianunsiyo ingong tabang sa pagpakunhod sa timbang. Ang Cancer Research Campaign sa Britanya nag-ingon nga sa milabayng 20 ka tuig, mius-os ug 5 porsiyento ang mga babayeng namatay tungod sa kanser sa suso, samtang ang mga namatay tungod sa kanser sa baga miuswag ngadto sa 36 porsiyento. Sulod sa samang yugto, ang gidaghanon sa namatay nga mga lalaki gumikan sa kanser sa baga mikunhod ug 31 porsiyento, nga nagpakita nga mikunhod ang gidaghanon sa mga lalaking manigarilyo. Si Propesor Gordon McVie, ang direktor heneral sa kampanya, nakamatikod nga bisan pa sa mga pasidaan, “mas daghang batan-ong babaye ang naghimo sa maong bisyo kay sa mga lalaki.”

Preskong mga Pagkaon Bisag Walay Repridyeretor

Lisod nga ipreserbar nga bugnaw ug presko ang madaot nga pagkaon kon walay dekoryenteng repridyeretor. Apan, ang usa ka simple, dili-mahal nga imbento napamatud-ang malamposon kaayo diha sa ugahong dapit sa amihanang Nigeria. Kini gihimo pinaagig pagsulod sa usa ka kulon diha sa mas dakong kulon ug sudlag basa nga balas ang luna taliwala niini. Ang pagkaon isulod diha sa mas gamay nga kulon, ug ang mas dakong kulon tabonan ug basang panapton. “Ang init nga hangin sa gawas makapatigom ug umog palibot sa panggawas nga kulon, diin kini moalisngaw,” nag-ingon ang magasing New Scientist. “Ang kainit mahiuban sa pag-alisngaw, sa ingon kining sistemaha sa pag-uga padayong magpagawas sa kainit nga gikan sa sulod sa kulon, basta magpabiling basa ang balas ug ang panapton.” Sa dihang gigamit kining paagiha, ang mga kamatis ug mga atsal magpabiling presko sa kapin sa tulo ka semana ug ang mga talong moabot ug duolan sa usa ka bulan. Ang nag-imbento sa “kulon sulod sa kulon” nga sistema, si Mohammed Bah Abba, nag-ingon nga ang mga mag-uuma makabaligya na karon sa ilang abot sumala sa gikinahanglan, ug ang ilang mga anak nga babaye, nga kasagaran moestar sa balay kada adlaw aron mamaligyag pagkaon, makahimo na sa pagtungha sa eskuylahan.

Ang Kalibotan Mawad-ag Duha ka Matang sa Hayop Matag Semana

Ang kalibotan mawad-ag 2 ka matang sa binuhing hayop matag semana, ug 1,350 ka matang ang nameligrong mapuo, nagtaho ang mantalaang Corriere della Sera sa Italya. Ang mga tigpanukiduki gikan sa UN Food and Agriculture Organization (FAO) migugol ug napulo ka tuig sa pagtuon sa 6,500 ka binuhing susohang mga mananap ug mga langgam sa 170 ka nasod. Matod ni Dr. Keith Hammond, hataas nga opisyal sa Animal Genetic Resources Group sa FAO, “kon walay hustong lakang nga himoon, ang ikatulong bahin sa mga espisye nga mosanay mapuo sa mosunod nga 20 ka tuig.” Ang usa ka balita sa Reuters nga gikan sa Roma nagpahayag nga ang pag-eksportar sa mga hayop gikan sa ugmad nga mga nasod nakapasamot niini nga suliran. Ang giimportar nga mga hayop makigsanay sa lokal nga mga hayop, nga maoy hinungdan sa pagkapuo sa mga matang sa lokal nga mga hayop. “Apan, ang suliran mao nga ang giimportar nga mga hayop naanad lamang sa klima sa gigikanang nasod niini ug malisdan sila sa pagsagop sa kasagarang dili maayong klima sa nagakaugmad nga mga nasod,” nag-ingon si Dr. Hammond.