Ang Apokalipsis​—Pagakahadlokan ba o Pagalaoman?

“Ang Apokalipsis karon dili kay biblikanhon lamang nga paglarawan kondili kini nahimong tinuod gayod nga posibilidad.”​—Javier Pérez de Cuéllar, kanhing sekretaryo-heneral sa Hiniusang Kanasoran.

KANANG paggamit sa pulong “apokalipsis” sa usa ka dakong tawo sa kalibotan nagpabanaag sa paagi sa pagsabot sa kadaghanang tawo niana ug nakakita niana nga gigamit diha sa mga titulo sa pelikula ug libro, mga artikulo sa magasin, ug mga taho sa mantalaan. Kini mopukaw ug mga panan-awon sa usa ka katalagman sa uniberso. Apan unsa gayoy kahulogan sa pulong “apokalipsis”? Ug labaw pang hinungdanon, unsay mensahe nga nasulod diha sa basahon sa Bibliya nga gitawag ug Apokalipsis, o Pinadayag?

Ang pulong “apokalipsis” naggikan sa Gregong termino nga nagkahulogang “pagkuha sa tabon,” o “pagbutyag.” Unsay gibutyag, o gipadayag, diha sa Biblikanhong Pinadayag? Kini ba maoy mensahe lamang sa panudya, usa ka tilimad-on sa kapaphaan nga walay mangaluwas? Sa gipangutana kon unsay iyang hunahuna bahin sa Apokalipsis, ang historyano nga si Jean Delumeau, membro sa Institut de France, miingon: “Kini maoy usa ka basahon sa paglipay ug paglaom. Ang mga tawo nagpresentar sa unod niini pinaagi sa pagsentro sa pagtagad sa malaglagong mga asoy niini.”

Unang Iglesya ug ang Apokalipsis

Sa unsang paagi ang unang “mga Kristohanon” naglantaw sa Apokalipsis ug sa paglaom nga gihatag niini nga Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando (Milenyo) ni Kristo sa yuta? Ang mao gihapong historyano miingon: “Ang mga Kristohanon sa unang pipila ka siglo alang kanako, sa katibuk-an, nagtuo sa milenyalismo. . . . Lakip sa mga Kristohanon sa unang mga siglo nga nagtuo sa Milenyo sa panguna mao si Papias, obispo sa Hierapolis sa Asia Minor, . . . si San Justin, natawo sa Palestina, nga nag-antos ingong martir sa Roma sa mga 165, si San Ireneo, obispo sa Lyons, nga namatay sa 202, si Tertullian, nga namatay sa 222, ug . . . ang bantogang magsusulat nga si Lactantius.”

Mahitungod kang Papias, nga gikatahong nag-antos ingong martir sa Pergamo sa 161 o 165 K.P., ang The Catholic Encyclopedia nag-ingon: “Si Obispo Papias sa Hierapolis, nga usa ka tinun-an ni San Juan, nagpakita ingong usa ka dumadapig sa milenarianismo. Siya nangangkon nga nakadawat sa iyang doktrina gikan sa mga katalirongan sa mga Apostoles, ug si Ireneo nag-asoy nga ang ubang ‘mga Presbyteri’, nga nakakita ug nakadungog kang tinun-ang Juan, nakakat-on gikan kaniya sa pagtuo sa milenarianismo ingong bahin sa doktrina sa Ginoo. Sumala pa ni Eusebius . . . si Papias diha sa iyang libro nag-ingon nga ang pagkabanhaw sa mga patay pagasundan sa usa ka libo ka tuig sa usa ka makita, mahimayaong yutan-ong gingharian ni Kristo.”

Unsay gipakita niini kanato bahin sa epekto sa basahong Apokalipsis, o Pinadayag, sa unang mga magtutuo? Kini ba nagdasig ug kahadlok o paglaom? Makaiikag, ang mga historyano nagtawag sa unang mga Kristohanon nga mga chiliast, nga gikan sa Gregong mga pulong nga khiʹli·a eʹte (usa ka libo ka tuig). Oo, daghan kanila ang nailhan ingong mga magtutuo sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando ni Kristo, nga mopasulod sa paraisonhong mga kahimtang dinhi sa yuta. Ang bugtong dapit sa Bibliya diin ang milenyal nga paglaom espesipikong gihisgotan mao ang Apokalipsis, o Pinadayag. ((Pin 20:1-7) Busa, imbes mohatag ug kahadlok sa mga magtutuo, ang Apokalipsis naghatag kanila ug maanindot nga paglaom. Diha sa iyang librong The Early Church and the World, ang propesor sa kasaysayan sa iglesya sa Oxford nga si Cecil Cadoux nagsulat: “Ang chiliastikong mga panghunahuna, bisan tuod gisalikway sa ngadtongadto, kaylap nga gituohan sa Iglesya sa dugaydugayng panahon, nga gitudlo pa sa pipila sa tinamod pag-ayong mga awtor.”

Kon Nganong ang Apokalipsis nga Paglaom Gisalikway

Sanglit dili-ikalalis kini nga kamatuoran sa kasaysayan nga daghan, kon dili man kadaghanan, sa unang mga Kristohanon naglaom sa Milenyal nga Pagmando ni Kristo sa paraiso nga yuta, sa unsang paagi nga ang maong “chiliastikong mga panghunahuna . . . gisalikway sa ngadtongadto”? Ang ubang makataronganong kritisismo mitungha tungod kay, ingon sa gisulti sa eskolar nga si Robert Mounce, “sa pagkaalaot, daghang chiliast nagpatuyang sa ilang mga handurawan ug gisabot nga ang tanang matang sa materyalistikanhon ug unodnong pagpatuyang mahitabo sa usa ka libo ka tuig.” Apan kining mapatuyangong mga panghunahuna mahimo untang matul-id nga dili kinahanglang isalikway ang tinuod nga paglaom sa Milenyo.

Katingalahan gayod ang mga paaging gigamit sa pagsanta sa milenyalismo sa mga kaaway niini. Ang Dictionnaire de Théologie Catholique nag-ingon bahin sa paring Romano nga si Caius (kataposan sa ikaduhang siglo, sinugdanan sa ikatulo) nga “aron mabuntog ang milenyalismo, siya dayag nga midumili sa pagtuo sa pagkatinuod sa Apokalipsis [Pinadayag] ug sa Ebanghelyo ni San Juan.” Kini nga Dictionnaire dugang miingon nga si Dionysius, ikatulong-siglong obispo sa Alexandria, nagsulat ug basahon batok sa milenyo nga “aron mapugngan kadtong magpabilin niini nga hunahuna sa pagbase sa ilang pagtuo sa Apokalipsis ni San Juan, wala magpanuko sa pagdumili sa pagdawat sa pagkatinuod niini.” Kining madaotong pagsupak sa paglaom sa milenyal nga mga panalangin sa yuta nagpakita ug malalangong impluwensiya nga nakaapektar sa mga teologo niadtong panahona.

Diha sa iyang librong The Pursuit of the Millennium, si Propesor Norman Cohn nagsulat: “Ang ikatulong siglo nakakita sa unang pagsulay sa pagdaot sa milenarianismo, sa dihang si Origen, nga lagmit mao ang labing impluwensiyado sa tanang teologo sa karaang Iglesya, nagsugod sa pagpresentar sa Gingharian ingong usa ka hitabo nga mahitabo dili sa literal kondili diha sa mga kalag sa mga magtutuo.” Nagdepende sa Gregong pilosopiya imbes sa Bibliya, gisagolan ni Origen ang maanindot nga paglaom sa yutan-ong mga panalangin ilalom sa Mesyanikong Gingharian ug usa ka dili-masabtang “hitabo . . . diha sa mga kalag sa mga magtutuo.” Ang Katolikong awtor nga si Léon Gry nagsulat: “Ang nangibabawng impluwensiya sa Gregong pilosopiya . . . sa hinayhinay nakapukan sa Chiliastikong mga ideya.”

“Ang Iglesya Nawad-an sa Mensahe Niini nga Paglaom”

Si Agustin sa walay duhaduha mao ang Amahan sa Iglesya nga sa dakong bahin maoy nagsagol sa Gregong pilosopiya nga sa iyang panahon kaamgid-amgid na lamang sa Kristiyanidad. Sa sinugdan usa siya ka masibotong tigpaluyo sa milenarianismo, siya sa ngadtongadto misalikway sa bisan unsang ideya bahin sa umaabot nga Milenyal nga Pagmando ni Kristo sa yuta. Ang Pinadayag kapitulo 20 gihimo niyang sumbingay.

Ang The Catholic Encyclopedia nag-ingon: “Si Agustin sa kataposan nagpabilin sa pagtuo nga walay milenyo. . . . Ang unang pagkabanhaw, nga maoy gihisgotan niining kapituloha, matod pa niya, nagpasabot sa espirituwal nga pagkatawo-pag-usab diha sa bawtismo; ang igpapahulay nga usa ka libo ka tuig human sa unom ka libo ka tuig sa kasaysayan, mao ang kabug-osan sa walay kataposang kinabuhi.” Ang The New Encyclopædia Britannica nag-ingon: “Ang pangangkon ni Agustin nga sumbingay ang milenyo nahimong opisyal nga doktrina sa iglesya . . . Ang Protestanteng mga Repormador nga Lutheran, Calvinista, ug Anglikanong mga tradisyon . . . malig-ong nagpabilin sa panghunahuna ni Agustin.” Busa, ang mga sakop sa mga iglesya sa Kakristiyanohan gihikawan sa milenyal nga paglaom.

Dugang pa, sumala sa Swekong teologo nga si Frédéric de Rougemont, “pinaagi sa pagsalikway sa iyang unang pagtuo sa usa ka libo ka tuig nga pagmando, [si Agustin] nakahatag ug dakong kadaot sa Iglesya. Sanglit dakog gahom ang iyang ngalan, iyang giuyonan ang usa ka sayop nga naghikaw [sa Iglesya] sa yutan-ong tingusbawan niini.” Ang Alemang teologo nga si Adolf Harnack miuyon nga ang pagsalikway sa pagtuo sa Milenyo naghikaw sa ordinaryong mga tawo sa “relihiyon nga ilang nasabtan,” nga gipulihan “ang daang pagtuo ug ang daang mga paglaom” ug “pagtuo nga dili nila masabtan.” Ang walay-sulod nga mga simbahan karon diha sa daghang kayutaan maoy maayo kaayong pamatuod nga ang mga tawo nagkinahanglag pagtuo ug paglaom nga ilang masabtan.

Diha sa iyang librong Highlights of the Book of Revelation, ang eskolar sa Bibliya nga si George Beasley-Murray nagsulat: “Tungod sa dakong impluwensiya ni Agustin sa usa ka bahin ug ang pagdawat sa milenarianismo sa mga sekta sa laing bahin, ang mga Katoliko ug mga Protestante nagkahiusa sa pagsalikway niini. Sa dihang gipangutana kon unsa ang ilang kapiliang paglaom alang sa tawo niining kalibotana ang opisyal nga tubag mao: Wala gayod. Ang kalibotan pagalaglagon inig-abot ni Kristo aron hatagan ug lugar ang usa ka walay kataposang langit ug impiyerno diin ang kasaysayan pagakalimtan. . . . Ang iglesya nawad-an sa mensahe niini nga paglaom.”

Ang Maanindot nga Apokalipsis nga Paglaom Buhi Gihapon!

Alang kanila, ang mga Saksi ni Jehova nagtuo gayod nga ang maanindot nga mga saad may kalabotan sa Milenyo matuman. Giinterbiyo diha sa Pranses nga programa sa telebisyon bahin sa tema nga “Tuig 2000: Kahadlok sa Apokalipsis,” ang Pranses nga historyano nga si Jean Delumeau miingon: “Ang mga Saksi ni Jehova nagsubay sumala gayod sa milenarianismo, kay matod pa nila nga sa dili madugay . . . kita mosulod​—sa pagkatinuod, latas sa mga katalagman—​sa usa ka yugto sa 1,000 ka tuig nga kalipay.”

Mao gayod kini ang nakita ni apostol Juan diha sa panan-awon ug gibatbat diha sa iyang basahong Apokalipsis, o Pinadayag. Siya nagsulat: “Nakita ko ang usa ka bag-ong langit ug usa ka bag-ong yuta . . . Niana nadungog ko ang usa ka kusog nga tingog gikan sa trono nga nag-ingon: ‘Tan-awa! Ang tolda sa Diyos anaa uban sa katawhan, ug siya mopuyo uban kanila, ug sila mahimong iyang mga katawhan. Ug ang Diyos mismo mouban kanila. Ug iyang pahiran ang matag luha sa ilang mga mata, ug wala na unyay kamatayon, ni pagbangutan ni pagtiyabaw ni may kasakit pa. Ang kanhing mga butang mitaliwan na.’”​—Pinadayag 21:1, 3, 4.

Ang mga Saksi ni Jehova nakigbahin sa tibuok kalibotang edukasyonal nga buluhaton sa Bibliya aron makaarang ang mas daghang tawo sa pagdawat niining paglaoma. Sila malipay sa pagtabang kanimo sa pagkakat-on pag dugang bahin niana.

[Hulagway sa panid 6]

Si Papias nangangkong nakadawat sa doktrina sa Milenyo direkta gikan sa mga katalirongan sa mga apostoles

[Hulagway sa panid 7]

Si Tertullian nagtuo sa Milenyal nga Pagmando ni Kristo

[Credit Line]

© Cliché Bibliothèque Nationale de France, Paris

[Hulagway sa panid 7]

“Pinaagi sa pagsalikway sa iyang unang pagtuo sa usa ka libo ka tuig nga pagmando, [si Agustin] nakahatag ug dakong kadaot sa Iglesya”

[Hulagway sa panid 8]

Ang Paraisong yuta nga gisaad diha sa Apokalipsis maoy usa ka butang nga maikagong gilaoman