Pagpaniid sa Kalibotan
Nagkalumo nga Tinamdan
● “Nga dayag ug may pag-uyon sa komunistang mga awtoridad,” matud sa Los Angeles Times, “ang midaghang suplay sa mga Bibliya ginapadala ngadto sa kanasoran sa Sidlakang Uropa ug ang daghan pa gigama usab didto.” Ang mga opisyales sa mga sosyedad sa Bibliya nagapasidungog niini ngadto sa ilang desisyon sa “pagbuhat lamang sa legal nga mga paagi” ug “paglikay sa tinago nga kalihokan, o sa mga matang sa pag-apod-apod nga maisip nga gitukmod sa politikanhong paagi.” Sa kanasoran sa Sidlakang Uropa, ang mga basahong sa opisyal wala itugot mapailalom sa pagkompiskar. Nganong milumo ang tinamdan bahin sa pag-apod-apod sa Bibliya? Sumala kang O. B. Telle, pangulo sa Uropanhong rehiyonal nga sentro sa United Bible Societies, kini tungod kay ang maong mga nasod “dili gusto nga ang ilang dagway sa kalibotan mamantsahan pinaagi sa dayag nga pagdumili o pagbabag sa angayang mga kalihokan sa mga iglesya.” Ang usa ka iladong eksepsion, nagtaho ang Times, mao ang Albania, “diin sala nga takos sa kamatayon ang pag-angkong Kristohanon o pagpanag-iyag Bibliya.” Bisan pa niana, matud sa taho, ang midaghang suplay sa mga Bibliya wala gihapon magtagbaw sa dakong kagutmanan sa Pulong sa Diyos nianang mga nasora.
Mga Kapakyasan sa Bangko sa T.B.
● Ang total nga 79 ka bangko sa T.B. napakyas sa 1984—ang labing daghan sa bisan unsang tuig sukad sa Dakong Depresyon. Bisan pa niana, sanglit ang kadaghanan gagmay nga mga institusyon, ang total nilang deposito nga $2.9 bilyon (U.S.) gamay ra kaayo kay sa iya sa mga bangko nga napakyas sa nangaging duha ka tuig. “Labi pang hinungdanon,” matud sa The New York Times, “ang pagkahapay sa bangko karong tuiga gamay rag epekto sa katibuk-ang sistema sa panalapi, ug pila ra ka tigdeposito ang napildihan sa salapi.” Ang ikawalong kinadak-ang bangko sa nasod, ang Continental Illinois National Bank ug Trust Company sa Chicago, naluwas gikan sa pagkahapay tungod sa pagbalda sa gobyerno, sa ingon nasanta ang posibleng “konektadong reaksiyon sa mga pagkahapay sa bangko.” Bisan tuod wala sa aktuwal mahapay, ang ubang dagkong bangko nakaagom ug seryosong mga suliran tungod sa dagkong mga alkansi sa 1984. Ang listahan sa “problemang mga bangko” sa Federal Deposit Insurance Corporation miuswag ngadto sa kinatas-ang 817—kapin sa doble sa nangaging rekord nga nakab-ot sa 1976.
Seguro sa Ministro
● “Karong mga adlawa ang mga parokyano sa tibuok nasod nagakiha sa ilang mga pastor, nga nagakiha kanila sa tanang butang gikan sa pagkawalay-katakos nga pagtambag ngadto sa pagbutyag sa mga sekreto.” Nagtaho ang Oakland Tribune. “Ingong resulta, ang mga ministro nagabuhat sa butang wala nila isipang kinahanglanon sa pila ka tuig nga miagi—sila nagapalit ug seguro sa sayop nga pagpraktis.” Ang legal nga mga bayranan sa kaugalingon, gikan sa $3,000 ngadto sa $5,000 (U.S.) sa usa ka kaso, kasagarang dako kaayo alang sa usa ka ministro nga may gamay, piho nga kinitaan. Busa karon ang ubay-ubayng mga kompaniya sa seguro nagahatag sa seguro sa sayop nga pagpraktis—kadaghanan sa menos sa $35 (U.S.) sa usa ka tuig—sa pagpanalipod sa klerigo batok sa nagauswag nga gidaghanon sa mga asunto. Ang lig-ong legal nga mga panig-ingnan kinahanglang ipahimutang pa. “Kini isyu nga kinahanglang makaabot atubangan sa Korte Suprema sa U.S. sa usa o laing paagi sa pagtino sa tukma kon diin ang nagabahin nga linya tali sa iglesya ug sa estado bahin sa relihiyosong mga tulomanon,” matud sa usa ka abogado.
Kabilin sa Terorismo
● “Ang politikanhong mga pangulo sa kalibotan nakakaplag nga sa dugang ug dugang gikinahanglan ang pagsagop sa estriktong mga lakang sa pagpanalipod sa ilang kaugalingon batok sa mga terorista ug mga malipotong mamumuno,” nagtaho ang The New York Times. Ang opisyales nga niadto libreng molakaw taliwala sa ilang katawhan karon nakakaplag nga kinahanglan ang pagtinguhag panalipod sulod sa protektadong mga kotse, pinaagi sa armadong mga guwardiya, ug luyo sa mga babag nga mopugong sa mga sakyanan. Ang estriktong mga lakang gihimo sa pagpanalipod sa mga dignitaryo nga nagabiyahe sa laing nasod, ug ang mga pagpadayag sa publiko kadaghanan kunhoran. Bisan si Papa Juan Paulo II, inay magtinguha sa personal nga pakigkontak sa iyang mga pagsakay latas sa punog-tawong kadalanan, karon nalimitahan kadaghanan sa pagkayabkayab sa katawhan gikan sa luyo sa panalipod sa dili-madutlag bala nga plastic o bildo. “Dili kalikayan, ang mas estriktong mga panagana sa kasegurohan nagkahulogan sa dagko pang mga distansiya tali niadtong nagamando ug niadtong gimandoan,” matud sa Times.
Tambal sa Pagtabako
● Unsaon pagkombinsir babayeng mabdos sa paghunong sa pagtabako? “Ang Britanikong mga doktor nakadiskobreng ang usa ka paagi sa paghaylo sa mga babayeng mabdos sa paghunong sa pagtabako mao ang pagpapamati nila sa mga pinitik sa kasingkasing ug mga lihok sa ilang mga batang wala pa mahimugso tapos sa pagyupyop sa pila ka yupyop sa mga inahan,” matud sa The Toronto Star. “Daghan sa mga babaye mohunong sa pagtabako inigpamati nila sa mga kausabang gipatungha sa ilang pagtabako diha sa ilang mga batang wala pa mahimugso.”
Kausaban sa Salapi sa Hapon
● Si Prinsipe Shōtoku nawad-an sa trono. Ang ikapitong-siglong prinsipe, kansang hulagway nag-adorno sa nawong sa 5,000-yen ug 10,000-yen Hapones nga mga papel de bangko, gipulihan na. Inay sa mga estadista, ang bag-ong Hapones nga salapi (apil ang 1,000-yen nga papel de bangko) nagapasidungog sa mga edukador ug mga magsusulat—mga tawong nagapresentar sa mas malumong dagway ug mas kaylap gidayeg. Ang bag-o, mas gagmayng mga kuwarta mas makapalisod sa paggamag mini nga salapi. Gidugangan ang gidaghanon sa mga linya diha sa mga hulagway, ug gigamit ang espesyal nga mga tinta diha sa daghag-kolor nga mga kuwarta. Ang pinabulto nga mga marka makita sa mga suok sa kaayohan sa mga tawong buta. Ang bili? Duolag $250 milyon (U.S.) alang sa pagdesinyo, pag-imprenta, ug pagpondo lamang—nga walay paghisgot sa bili sa pag-usab sa mga 300,000 ka makina sa tinda sa Hapon aron modawat sa bag-ong kuwarta.
Pagdaginot sa Salapi
● Abot sa 25 porsiento sa bayranan sa gasolina sa imong kotse madaginot, matud sa Car Care Council, pinaagi sa tukmang pagmentenar. Sumala sa gitaho diha sa U.S. News & World Report, 11 porsientong dugang gasolina ang mahimong gamiton sa kotseng nagkinahanglag tune-up, dugang 5 porsiento kon ang mga ligid kulag hangin nga walo ka libra, dugang 2 porsiento kon ang mga ligid wala malinya sa un-kuwarto pulgada, ug dugang 7 porsiento kon ang makina nagaandar nga bugnaw kaayo tungod sa abli nga makapabugnawng thermostat.
Kalinaw ug Maayong Kabubut-on?
● “Ang usa ka away misilaob sa Huwebes tali sa Gregong Ortodokso ug Armenyanhong mga pari nga naglimpiyo sa Church of Nativity sa Bethlehem, ang tradisyonal nga dapit-natawhan ni Kristo,” matud sa usa ka dispatso sa Asahi Evening News sa Hapon wala madugay tapos sa Pasko. Ang hinungdan nga gihatag? “Kay ang usa ka grupo misugod sa pagtrapo sa usa ka bungbong sa Simbahan nga giangkon sa laing grupo nga ilang katungod.” Ang simbahan gipanag-iya sa tulo ka grupo: ang Armenyanhong iglesya, ang Gregong Ortodoksong Iglesya, ug ang Franciscano nga orden, nga ang matag usa niana “sa kaabubhoan nagabantay sa awtoridad niini ibabaw sa dapit sa simbahan nga gitugot niini.” Ang ilang dagkong mga seremonya sa tuig, panahon sa Pasko, dangtag halos usa ka bulan. Usa ka pari ang gitahong nasamdan.
Naimpluwensiyahan
● “Ang mga taho sa balita sa grabeng mga sentensiya nga gipahamtang sa nahukmang sad-an nga mga mamumuno mitultol sa makadiyut nga pagkunhod sa mga pagpatay,” nagtaho ang Daily News sa New York, “apan ang pagkobre sa palaumagian sa balita sa mga bangga sa boksing, diin ang kapintasan batok sa indibiduwal gantihan, motultol sa pag-uswag sa mga proporsiyon sa pagpatay sa sunod nga mga adlaw.” Ang pagtuon, nga gipasukad sa pagsusi sa paniempo sa kapin sa 140,000 ka pagbuno latas sa pito ka tuig nga yugto, gipatik sa Journal of Communication sa University of Pennsylvania. Kadto nakadiskobre sa 3.32-porsientong pag-us-os sa mga homosidio upat ka adlaw tapos sa pagsentensiya o pagpatay sa usa ka kriminal, ug sa aberids nga pag-uswag nga 3.54 porsiento sa ikatulong adlaw tapos sa usa ka bangga sa boksing heavyweight.
‘Dili Gayod Daotang Impresyon’
● Tapos sa usa ka artikulo bahin sa makadaot nga kalihokan sa bag-ong mga relihiyosong organisasyon, ang Austrianong Wien Süd Journal mihisgot nga daklit sa relihiyosong mga organisasyon nga sagad dili tagdon ingong “mga sekta.” Mahitungod sa mga Saksi ni Jehova, kini miingon: “Ang mga Saksi ni Jehova wala gayod makahimog daotang impresyon, sila nagapauswag sa pamilyahanong tradisyon, ug sila gidungog sa pagkaseryoso.”
Mga Katalagman Dili “Kinaiyanhon”
● “Ang kasagarang pagtuo sa ‘kinaiyanhong mga katalagman’ mausab gayod ug dako,” matud sa bag-ong taho nga Natural Disasters, Acts of God or Acts of Man? “Bisan tuod mabikil sa kinaiyanhong mga hitabo sama sa mga lunop ug linog, ang mga katalagman sa mausbawon ginama sa tawo.” Ang mga baha, hulaw, ug gutom, mipunting ang taho, subsob ipahinabo sa “dili-maayong pagdumala sa silinganan ug kahinguhaan” inay kay pinaagi sa sobra o kulang nga ulan. Ang ubang katalagman, sama sa mga linog, pagbuto sa bolkan, ug bagyo, “gipadako sa dili-maalamong mga lihok sa tawo.” Ang tradisyonal nga mga lakang sa panghinabang gisitar ingong sa kadaghanan walay kapuslanan o nakapasamot sa kahimtang. Matud sa pagtuon: “Karong adlawa ang mga tawo dako kaayog bahin sa kinaiyanhong mga katalagman nga dili na nato matawag kana nga ‘kinaiyanhon.’”
Krimen sa Dalan
● Sa pagsanong sa usa ka tawag sa wala magpailang tawo, ang mga polis midakop sa duha ka lalaki tungod sa pagkawat sa kalyeng duha ka gatos ka tuig sa edad. Sa sinugdan gihunahuna sa mga polis nga kadto komedya lamang sa miabot ang tawag sa pagsusi sa East Mifflin Street, usa ka 250-tiil-gitas-ong (76 m) agianan sa usa ka dapit sa mga bodega sa Philadelphia nga diyutay rag sakyanan. Apan ilang nadiskobrehang duolag 8,000 sa cobblestones, nga binuhat sa nihit Belgianong granito ug motimbang ug mga lima ka libra (2.3 kg) ang matag usa, gipanghakot, nga nagbilin lang sa yuta sa ilalom. Ang mga bato, 12 por 6 pulgada (30 por 15 cm) ug 4 pulgada ang gibag-on (10 cm), naggikan sa Uropa ingong ballast sa mga barkong dekarga panahon sa ika-19ng siglo. Sila gimahal alang sa espesyal nga mga tinukod ug mahalin sa $1 (U.S.) ang matag usa sa dili-legal nga baligyaan. Ang kinadak-ang bahin sa dalan nahibalik ra.
Mga Aksidente sa mga Menor de Edad
● Labing menos usa sa lima ka bata dad-on sa ospital aron tambalan sa mga samad gumikan sa pagkahulog sa bisikleta, mga paso sa kusina, ug dili-tinuyong mga pagkahulog o mga disgrasya. Kini ang konklusyon sa usa ka bag-ong pagtuon nga nagsuma sa gidaghanon sa mga batang gitambalan sa 23 ka ospital diha sa 14 ka komunidad sa Massachusetts. Ang mga pagkahulog, nga kadaghanan sa pagkanaog sa hagdanan, mao ang labing kasagarang mga aksidente, nga gisundan sa mga samad sa pagdula. Ang mga paso, bisan tuod talagsa, mao ang labing subsob taliwala sa mga batang wala pa magtungha. Gibanabana sa mga tigdukiduki nga ang 1.7 milyong kabataan sa estado makaagom sa 377,000 ka kadaot o matag tuig nga magkinahanglag pagtambal sa ospital.
Pag-abandonar sa Binuhi
● Kapin sa 60 porsiento sa pito ka milyong iro sa mga balay sa iro sa tibuok Tinipong Bansa sa 1983 giuli sa mga tag-iya nga nagsagop kanila unom ngadto walo ka bulan sa nangagi. Ang mga balay sa iro sa New York City nagasingkamot sa pagsulbad sa suliran pinaagi sa pagsusi sa mga aplikante nga mosagop. Ang dakog-riyesgo nga mga tag-iya, sila miingon, mao kadtong buot ug mga binuhi aron lamang sa pagdakop sa mga ilaga, sa pagbantay sa balay, o paghatag nianaingong mga gasa. “Ang mga tawo wala pa makakat-on nga ang binuhi nagkinahanglan sa seryosong pagkakomitir,” matud ni Phyllis Wright, ang bise-presidente sa Humane Society nga maoy nagdumala sa kaubang mga hayop. “Buot namong ang mga tawo maghunahuna una magbatog binuhi.”
‘Nagalimbong sa Ilang mga Pumapalit’
● Ang BMA (British Medical Association) milansad sa usa ka atake sa industriya sa tabako tungod sa malimbongong promosyon niana sa pagtabako, mitaho ang The Journal sa Toronto, Canada. “Kada adlaw nga kita nagalangan sa pagdili sa mga promosyon niining industriyaha, mahitabo ang laing 274 ka ahat nga kamatayon,” matud sa sekretaryo sa BMA si John Havard. “Ang pag-anunsiyo, pag-esponsor sa dula ug arte, mga bangga, mga sininang nagdala sa mga marka, ug mga pista opisyal ngatanan bahin sa paningkamot sa industriya sa paglimbong sa ilang mga pumapalit sa pagtuo nga ang pagtabako maoy maanindot, maayo, ug tilinguhaon,” matud niya, nga midugang nga “kining samang mga pumapalit maoy among mga pasyente.” Kada tuig, ang gibanabanang usa ka gatos ka libong Britaniko mamatay nga ahat tungod sa pagtabako.