Pagtan-aw sa mga Tunghaan sa Dagkong-Siyudad

Ginagugol sa kabataan ang ilang mga panahon diha sa tunghaan. Dako ang impluwensiya sa tunghaan. Apan wala kaayoy ideya ang kadaghanang ginikanan sa kon unsay kahimtang sa mga tunghaan. Busa gisurbi sa Pagmata! ang edukasyonal nga situwasyon sa upat ka nagkalainlaing nasod, sugod sa Tinipong Bansa.

SA Abril 1983 ang gipasiugda sa gobyerno nga taho giluwat nga nakahatag kabalaka sa mga ginikanan ug sa mga edukador. Kini matilimad-ong nag-ulohang A Nation at Risk. Gikompilar sa piniling grupo sa mga eksperto, gisugdan ang taho pinaagi sa pag-ingon: “Nameligro ang atong Nasod . . . Ang pundasyon sa edukasyon sa atong katilingban karon ginadaot sa pagdaghan sa dili kaayo maayong sistema nga nagahulga sa atong mismong umaabot ingong Nasod ug katawhan.” Ang pamatuod:

◼ “Hapit 23 ka milyong Amerikanong edad-edaran dili kaayo makabasa ug makasulat sa pinakayanong mga eksamin sa adlaw-adlawng pagbasa, pagsulat, ug pagsabot.”

◼ “Mga 13 porsiento sa tanang 17-anyos nga panuigon sa Tinipong Bansa maisip nga dili kaayo makabasa ug makasulat.”

◼ “Ang aberids nga nakab-ot sa hayskol nga mga estudyante sa sukdanan nga mga eksamin mas ubos karon kay sa 26 ka tuig kanhi.”

Tungod sa maong taho, ang mga tunghaan sa U.S. giusisa pag-ayo. Apan ang problema sa edukasyon sa U.S. ilabinang makita diha sa dagkong mga tunghaan sa siyudad. Ginaantos nila ang makamatayng kombinasyon sa nagakagamay nga mga badyet ug nagakahuot nga mga lawak-tunghaan. Ang pagkagamay sa suweldo, kabangisan sa lawak-tunghaan, ug dakong proporsiyon sa mga estudyante nga nangundang sa pagtungha nakapaluya ug nakaabog sa maayong mga magtutudlo. Mireaksiyon ang ubang mga pamilya niining tanan pinaagi sa pagpalista sa ilang mga anak sa pribado o sa mga tunghaan nga gawas sa siyudad.a

Apan, ang mga libro ug mga artikulo bahin sa mga problema sa tunghaan gawas sa siyudad wala maghatag tinuod nga hulagway. Busa pinaagi sa tabang sa usa ka higala nga nagtrabaho ingong superbisor sa edukasyon, midesider ang reporter sa Pagmata! sa pagtan-aw mismo sa ubang mga tunghaan. Siya mitaho sa mosunod:

Ang Edukasyonal nga Talan-awon

“Nagtindog kami gawas sa usa sa dakong tunghaang elementarya sa siyudad. Daghang ligoy nga mga batan-on masukihong ‘nanag-istambay’ sa mga tugkaran sa tunghaan. ‘Dili sila makaabot sa pagsuweldo ug igong mga kabulig sa tunghaan sa pagsikop niining mga bataa,’ mibatbat ang akong higala ug tig-abiabi.

“Ang tunghaan maoy timaan sa nagakadaot nga siyudad. Miadto kami sa opisina sa prinsipal ug nagsinultihay sa makusog nga tingog labaw sa makabungol nga kasaba sa mga tingog, sa mga makinelya, ug sa pagbagting sa mga telepono. Haga ug gikapoy ang panagway sa prinsipal, ug alas 10:00 pa kadto sa buntag. Manggitahuron siya, ug mipaingon kami sa among unang lawak-tunghaan.

“Didto among nakita ang alistong nga batan-ong lalaki nga nagpakita kon unsay mahimo sa maayong magtutudlo. ‘Unsay inyong gustong mahibaloan?’ iyang gipangutana ang iyang mga estudyante. ‘Usa ba ka hayop nga may dila sa iyang ilong, usa ka kahoyng naglakaw sa Florida, o langgam nga dili makalupad?’ Ang napukaw nga mga estudyante mipili sa una, ang mga anteater. Mahinangpon kaayo nilang giablihan ang ilang mga libro alang sa naandang pagbansaybansay sa pagbasa nga may pagsabot. Apan, gihimo sa ilang magtutudlo nga maikag sila sa pagtuon.

“Dako ang kalainan sa mga tunghaan sa siyudad. Mobisita karon kita sa usa ka tunghaan nga, bisan pag daan na, limpiyo kaayo ug mahusay. Walay mga kabataan nga nanag-istambay. Hilom ang mga pasilyo sa tunghaan. ‘May maayong prinsipal kining eskuylahana,’ miingon ang akong tig-abiabi.

“Apan alaut lang kay bisan ang maayong mga administrador nagaatubang usab ug dagkong mga suliran. Ang mga kuskos-balungos sa gobyerno nakapaokupado sa mga magtutudlo sa pagsulat sa mga porma imbes sa pagpanudlo. Mga balaod nga makaulang sa disiplina sa tunghaan. Mga magtutudlo nga mahadlok sa ilang kaugalingong emosyonal ug pisikal nga kaluwasan. Mga estudyante nga dili magtuon, apan nagapangayog mga diploma. Ang salapi alang sa mga libro ug kasangkapan ginabayad sa dakong gasto sa bandalismo. Tagsaon uyamot nga nakasugakod ang dagkong mga tunghaan sa siyudad sama sa ilang nahimo!”

Ugaling, ang Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching nag-ingon: “Kami nagtuo . . . nga anam-anam nga nagauswag ang edukasyon sa publiko sa Amerikano.” Apan, adunay usa ka paagi, sa pagkaplag kon unsay situwasyon sa tunghaan sa imong anak: Tan-awa kini sa imong kaugalingon.

[Footnotes]

[Blurb sa panid 4]

“Ang mga pundasyon sa edukasyon sa atong katilingban karon ginadaot sa pagdaghan sa dili kaayo maayong sistema.”—A Nation at Risk.

[Kahon sa panid 3]

Mga Problema sa mga Tunghaan sa U.S.

“Daghang naandan ug mapig-otong mga kurso gipulihan sa kursong mabatbat ingong edukasyonal nga kalingawan.”—The Literacy Hoax, ni Paul Copperman.

“Kaylap ang suliran sa paggamit sa droga . . . Ang mga tunghaan nahimong ekstensiyon sa mga karsada kon bahin sa krimen.”—Propesor Lewis Ciminillo, Indiana University Northwest.

“Ang populasyon sa tunghaan sa nasod dakog pag-us-os sa nangaging 15 ka tuig, ug dakong pagtubo sa numero sa kabataan nga gikan sa bungkag nga mga panimalay ug sa nagakinabuhi sa kakabos.”—The Express, Easton, Pennsylvania, U.S.A.

Adunay “makapahingawang pag-usos sa kalidad sa mga magtutudlo.”—U.S.News & World Report.

“Ang pagdisiplina sa estudyante, lakip sa mga suliran sa pagligoyligoy ug sa paggamit sa droga, mao ang labing dakong isyu nga ginaatubang sa Denver Board of Education.”—Rocky Mountain News.

“Kaylap ang paghupot sa mga estudyante ug mga kurta ug daghan usab adunay mga pistola, ug 100 ka estudyante mipirma ug petisyon nga nagapangayog metal detector diha sa pultahan.”—The New York Times.