Pagpaniid sa Kalibotan

Makapatay nga Cocaine

Ang cocaine mas makapatay ug mas makapagiyan kay sa heroina, mao ang kaplag sa usa ka bag-ong pagtuon. Ang usa ka bag-ong isyu sa Journal of the American Medical Association nagtaho nga “diha sa mga ilaga nga libreng makagamit sa heroina o cocaine, ang cocaine tulo ka beses nga makapatay kanila kay sa heroina.” Hangtod sa bag-o pa gayod, giisip sa daghan nga dili makadaot ang paggamit sa cocaine, apan ang mga tigdukiduki, si Michael Bozarth ug Roy Wise sa Concordia University sa Montreal, Canada, nag-ingon diha sa ilang taho nga “ang pagkamakahilo sa cocaine wala kaayo tagda.” Sumala kang William Pollin, Direktor sa National Institute on Drug Abuse sa Tinipong Bansa, “ang cocaine karon giilang kaylap ingong usa sa labing peligroso supak-sa-balaod nga mga droga nga gigamit sa kadaghanan.” Siya midugang nga ang bag-ong panukiduki motultol sa “konklusyong kini makapagiyan kaayo.”

AIDS Gikan sa Gatas sa Inahan

Sumala sa serbisyo sa balita sa Reuters, si Dr. Julian Gold (sa nasyonal nga tem bahin sa AIDS sa Australianong gobyerno) miingong sa Sydney ang usa ka masuso nga lalaki nakakuhag AIDS. Kini mao ang makapatay nga sakit nga modaot sa sistema sa imyunidad sa lawas. Ang bata, nga karon kapin na sa tuig, lagmit nakakuha sa AIDS tapos pasusoha sa iyang inahan. Kon mao, siya mao ang unang tawo nga narekord nga nakakuhag AIDS niining paagiha. Nadawat sa inahan ang virus nga AIDS gikan sa abuno sa dugo human manganak.

Si Dr. Martha Rogers gikan sa Centers for Disease Control, Tinipong Bansa, misugilon sa Pagmata! nga “tres-kuwartos sa mga masuso nga nakakuhag AIDS nakakuha niini gikan sa ilang inahan, samtang kaha nagtubo sa tiyan o nakakontak sa dugo sa inahan panahon sa pagkahimugso.” Siya miingon usab nga posibleng ang AIDS ikapasa sa gatas sa inahan.

Insek nga Pagsumpo sa Ilaga

Ang pagkaon sa ilaga nga istik ug pagsul-ob ug sapatos nga ginama sa panit sa ilaga popular sa pila ka bahin sa kabanikanhan sa Tsina ug maayong mga paagi sa pagsumpo sa mga ilaga, mitaho ang Ingles-pinulongang mantalaang China Daily. “Sa Fujian nga Probinsiya, ang lokal nga katawhan nagadayeg sa istik nga ilaga ingong labing lamiang istik sa kalibotan,” midugang ang Insek-pinulongang mantalaang Economic Information. Sumala sa China Daily, usa ka pabrika sa habagatan-kasadpang Tsina nagagamag sapatos sa bata gikan sa mga panit sa ilaga, “usa ka maayong materyal alang sa sapatos tungod sa pino niini nga grano ug pagkamainat, hamis nga grano.” Ang mga ilaga giingong mokaon ug 15 milyong toneladang lugasong pagkaon sa Tsina kada tuig.

Bulimia sa Tin-edyer

Ang sakit bahin sa pagkaon nga mao ang bulimia nagaapektar usab sa hayskul nga mga batan-ong babaye, maoy hinapos sa usa ka pagtuon ni Mary D. Van-Thorre ug Francis X. Vogel nga gipatik diha sa Adolescence. Ang katawhang nagsakit sa bulimia magpatuyang sa pagkaon, nga kasagaran sundan sa pagpagawas niana—pinaagi kaha sa ipugos nga pagsuka o paggamit ug daghan kaayong laksante. Ang potensiyal niining sakit sa gana, nga sa nangagi gihunahunang suliran sa kadaghanan sa batan-ong mga babaye sa kolehiyo, nadiskobrehan diha sa mga babaye sa tanang etnikong pundok nga nag-edad ug 14-18. “Ang laing hinungdanong kaplag,” matud sa taho, “maoy maylabot sa rasa.” Gihunahunang ang sakit nag-atake ilabina sa puti, datong mga batang babaye, apan ginapaila sa pagtuon nga “ang arangang itom nga mga babaye nagapadayag sa mga simtoma sa bulimia sa samang proporsiyon sa ilang mga puting isigkaingon.”

“Mapait nga Bunga”

Ang Alemang mantalaang Offenbach-Post nagtaho nga ang komite sa kapolisan sa Frankfurt nga giporma sa pagsusi sa mabangisong mga pundok sa batan-on nakadiskobreng ang mga batan-ong nagapanggubot nagabuhat niana dili tungod sa kawalad-on o sa lisod nga mga kahimtang sa balay. Hinunoa, “ang 15-ngadto-19-anyos-sa-edad nga mga batan-on nga gidakop karong adlawa sa mga panggubot sa kadalanan kadaghanan maoy mga anak sa mga tigprotesta sa 1968 nga miganoy sa ilang mga anak ngadto sa tanang demonstrasyon,” matud sa taho. “Kining mga bataa gipakaon sa tinamdang tigprotesta uban gayod sa gatas sa ilang inahan. Ang eksperimento milampos. . . . Ang batan-ong mga amahan ug inahan sa 1968 magarbohon sa batok-awtoritaryanhong pagmatuto nga ilang gihatag sa ilang mga anak. Karong adlawa, kining mga ginikanana mismo, dili matingala kon paimnon sila sa ilang mga anak sa ilang kaugalingong medisina sa dagway sa mapait nga bunga sa maong pagmatuto.”

Ang Hunahuna sa Klero sa Sekso

Duha ka abogado, si G. Sidney Buchanan ug si Mark Johnson, nga gikan sa University Park Law Center sa University of Houston sa Tinipong Bansa, nangutana sa 469 ka magtutudlo sa relihiyon ug mga pastor bahin sa seksuwal nga mga buhat. 40 porsiento lamang sa mga klerigo nga mitubag nagtuo nga ang pakighilawas maoy sala. Si Buchanan ug Johnson miingon diha sa Psychology Today nga ang ilang surbi nakadiskobre nga alang sa klerigo mas sayon ang pagwali nga “ang pakighilawas imoral kay sa pagsulti sa samang butang ngadto kang John ug Mary nga nagabuhat pinanahon sa pakighilawas ug moanha kanimo alang sa tambag ug moral nga giya.”

Pagwagtang sa Pagpanghugas sa mga Selyo

“Sa pagkakaron, dunay mga tawong nagahugas sa mga selyo diha sa ilang mga kuwarto sa silong, ug kini modako gayod,” matud sa tag-iyag tindahan si David A. Schmidt, kinsa tigbaligyag hinugasang mga selyo—hangtod nasakpan siya sa gobyerno. “Ikaw giabiabi sa kinabag-ohang krimen—pagpanghugas sa selyo,” mimantala ang The Wall Street Journal. Ang mga tighugas kasagarang makakuhag ginamit nga mga selyo gikan sa mga basurahan o gikan sa mga balay sa retirado ug mga ahensiya sa buhat sa kaluoy nga nagabaligya niana. Sa kasagaran, ang mga tighugas nagahulom sa mga sobre diha sa init nga tubig aron matangtang ang mga selyo ug ihulom ang mga selyo sa tigpaputi sa paghanaw sa mga markang nagakanselar sa selyo. Ang wala-makanselar nga mga selyo—bunga sa depektosong makina sa koreyo—labi pang sayong hugasan. Apan ang pagbaligya ug paggamit sa maong mga selyo maoy pederal nga sala. Sukad sa hinapos sa 1983, ang mga awtoridad sa koreyo nakailog ug kapin sa $13 milyong dolyar nga bili sa kontrabandong mga selyo.

Mga Babaye Ingong Klero

Ang linaing bulwarte sa lalaki sa pagkapari diha sa Church of England hapit nang matumpag. Ang Heneral nga Konsilyo sa Iglesya mibotar sa pagtugot nga ordinahan ang mga babaye alang sa kinaubsang ranggo sa Anglikanong klero—ang deakono. Sa herarkiyang Anglikano, ang usa ka deakono maoy usa ka lakang dayon sa pagkapari. “Ang babayeng mga deakono mahimong mga membro sa klero, pagatawgong ‘reverendo’ ug makahimog mga kasal ug bawtismo, apan sila dili gihapon makahimo sa balaang komunyon,” matud sa Labaw nga Deakono si Michael Perry sa Durham. Ang Anglikanong Komunyon nag-ordinar nag mga babaye ingong mga pari sa Uganda, Kenya, New Zealand, Hong Kong, ug Canada, ug sa Episcopal nga Iglesya sa Tinipong Bansa.

TV ug Pagkatambok

Ang hinobrang pagtan-aw sa telebisyon makatabang sa pagkatambok samtang bata pa, nagtaho ang usa ka tem sa tigdukiduki sa Harvard nga mituon sa mga tigtan-awg telebisyon nga 6 ngadto 11 anyos. Ang kaso sa pagkatambok taliwala nianang mga bataa—nga kasagaran 15 porsiento—miuswag ug 2 porsiento alang sa matag dugang oras ilang gigugol atubangan sa telebisyon kada adlaw. Ngano? Kay ang mga batang dili makabulag sa telebisyon sigeng nagatimotimo ug menos sa ehersisyo. Matud ni Dr. William H. Dietz, Jr., usa sa mga tigdukiduki: “Ang mga bata nagatan-awg mga 25 oras sa telebisyon kada semana, ug kana maoy 25 oras nga sila walay laing ginabuhat, nga lagmit mas aktibong mga buhat.”

Latoson Ko ba ang Akong Anak?

Bisan pag kadaghanang eksperto sa pagmatuto sa bata dili mouyon sa paglatos, 88 porsiento sa mga ginikanan sa Tinipong Bansa nagalatos sa ilang mga anak, sumala sa usa ka surbing gihimo sa Family Research Laboratory sa University of New Hampshire. Ang nagkadaghang sikologo nagasugyot nga gamiton sa mga ginikanan ang kapaingnang mga paagi sa pagdisiplina. “Ang paglatos dili gayod maayong kapuli sa komunikasyon tali sa ginikanan ug sa bata,” mipatuo si Dr. Kenneth Kaye, usa ka luyoluyong propesor sa klinikal nga sikolohiya sa Northwestern University Medical School. Misupak sa maong mga sikologo mao ang usa ka inahan sa tulo ka bata, nga nag-edad ug 4 ngadto 8, kinsa mibating ang paglatos makatabang sa maayong komunikasyon: “Ang ubang dagway sa pagsilot maorag dili kaayo makapasabot kanila.”