Mga Tin-edyer—Sa Unsang Paagi Kamo Makapauswag sa Kalinaw sa Pamilya?

“AKO nagasulat aron mangayo sa inyong tabang,” misugod ang usa ka sulat gikan sa usa ka dalagita. “Mopatim-aw nga ako kanunayng nagapakig-away sa akong mga ginikanan. Gibati kong nagainusara lamang ug ako kadaghanan mobatig kalaay sa kinabuhi. Kon walay mahitabo sa madali, akong taposon ang akong kinabuhi. . . . P.S. Ayaw isugyot nga ako makigsulti sa akong mga ginikanan. Walay mausang mamati kanako.”

Bisan pag tingali wala ka kawad-ig paglaom sama niini nga dalagita, naagoman sa daghang tin-edyer ang susamang panagbingkil diha sa ilang mga panimalay. Ang matag-adlawng mga buhat, mga oras sa pagpauli sa balay, panapot ug pamustora, kahimoan sa eskuylahan, pakigdeyt, ug ang tinamdan sa usa ngadto sa ubang sakop sa pamilya—kining tanan maoy kasagarang mga hinungdan sa bingkilbingkil.

Bisan pa niana, nasayran sa daghang batan-on nga ang tambag sa Bibliya, kon ipadapat, mopauswag gayod sa panagdait. Ug dayag, adunay dagkong mga kaayohan sa pagpakigdait sa inyong mga ginikanan. (Tan-awa ang kahon sa kaatbang nga panid.) Apan, unsang tambag sa Bibliya ang mobulig kaninyo sa paghimo niana?

‘Pasidunggi ug Sugta Sila’

“Magmasinugtanon kamo sa inyong mga ginikanan. . . . Pasidunggi (tamora ug pabilhi) ang imong amahan ug ang imong inahan . . . aron ang tanan magmaayo kanimo ug mataas ang imong kinabuhi sa yuta,” mao ang sugo sa Bibliya sa Efeso 6:1-3. (The Amplified Bible) Dili ba angay nimong pasidunggan ang imong mga ginikanan, kinsa mihatag kanimog kinabuhi, nagbuhi kanimo ingong walay-mahimo nga masuso, ug nagsakripisyo aron ihatag kanimo ang puy-anan, sapot, pagkaon, ug pag-atiman sa kahimsog? Ang pagkamasinugtanon nagkahulogang imong tumanon kon unsay ipabuhat sa mahadlokon-sa-Diyos nga mga ginikanan—bisan pag kana lisod. Kini mas sayon sultihon kay sa buhaton! Bisan pa niana, ang pagsunod sa tambag sa imong mga ginikanan, kinsa may labawng kasinatian sa pagpuyo, makahimo nimong labi pang maalamon ug manalipod kanimo gikan sa pipila ka kasakit sa kasingkasing.

Tinuod, kini basin magpasabot sa pagkakat-on sa pagbuhat o pagdawat sa pila ka butang nga imong gibati dili maayo. Apan kini bililhong pagbansay sa pagsagubang sa mga kalisod sa kalibotan sa hamtong. Si Dr. Paul Gabriel, usa ka sikyatrista sa bata, nakakaplag nga ang “makasugakod nga mga bata” mao kadtong “makatugot sa kapakyasan.” Sila makatuon sa pag-atubang sa mga kahiubos nga dili mahugno ang ilang pagbati ug makatuon sa pagdawat sa dili kalikayan. Ang Bibliya nagapaila usab nga ang pagsagubang sa kalisdanan makaugmad sa personalidad. Ang Lamentaciones 3:27 nagaingon: “Maayo alang sa tawong kusgan nga pas-anon niya ang yugto sa iyang pagkabatan-on.”

Apan unsa man kon imong gibating wala panumbalinga sa imong mga ginikanan ang imong punto de vista? Ang Bibliya nagasugyot: (1) Pakigsulti sa malinawong paagi inay makiglalis. (Proverbio 29:11) (2) Gamita ang mga pulong nga “matam-is.” Hangyoa ang konsiderasyon ug panabang inay ipugos nga ihatag kana. (Proverbio 16:21) (3) Magmakataronganon. Ihatag ang malig-ong mga katarongan sa imong panghunahuna inay ang dili-angayang mga komento, sama sa, “Ang tanan nagabuhat niana.—Tan-awa ang Filipos 4:5.

Pakigsulting ‘Kinasingkasing’

Dihang si Gregory usa ka tin-edyer, iyang gibating nabatonan niya ang diyutayng emosyonal nga pagpaluyo gikan sa iyang inahan. Daw dili makataronganon ang iyang mga restriksiyon. Nga walay tinuod nga pasikaranan kanunay niya siyang giakusar nga nagbuhat ug daotan. Ang kasakit ni Gregory sa kahiladman mitultol sa matag-adlawng panagbingkil. Ang usa ka ministro nga iyang giduol alang sa tabang sa Kingdom Hall sa mga Saksi ni Jehova miawhag kaniya nga makigsulti sa iyang inahan nga ‘kinasingkasing.’—Job 33:3, The Holy Bible in the Language of Today, ni William Beck.

“Ako nanlimbasog sa pagpahibalo kaniya sa akong gibati. Gikinahanglan ko ang iyang pagkamasinabtanon ug emosyonal nga pagpaluyo,” matud ni Gregory. “Gibuligan ko siya sa pagsabot nga wala akoy gibuhat nga daotan ug nasakit kaayo ako nga siya walay pagsalig kanako. Aw, nasugdan niya pagkasabot ang akong mga gibati, ug naarang-arang ang among relasyon. Gawas pa, gisugot ko siya ug gilikayan ko ang paghatag kaniyag hinungdan sa dili pagsalig kanako.” Kon dili matagan-an ang emosyonal nga mga panginahanglan sa usa ka batan-on, kadaghanan maugmad ang kayugot. Apan ang kinasingkasing nga pagpakigkomunikar sa mga ginikanan makapaarang-arang sa kahimtang panimalaynon.

Ang miarang-arang nga kahimtang sa panimalay ni Gregory labi pang matulotimbang dihang imong palandongon nga siya bahin sa kusog nagauswag nga matang sa panimalay nga may linaing mga suliran, ang usag-ginikanan nga pamilya.

Ang Usag-Ginikanan nga Pamilya

Sa pagkakaron, usa sa matag lima ka bata sa Tinipong Bansa nagapuyo ipon sa usa ra ka ginikanan, ug adunay susamang mga kahimtang sa ubang mga nasod. Ang usa ka tagsaanong inahan sa Peru misugilon mahitungod sa dako kaayong palas-anon nga iyang pagaabagahon, sama sa pagtrabahog daghang oras ug unya pag-atiman sa mga buhat sa panimalay. Bisan pa niana siya miingon: “Ang mohimo sa kinabuhi nga mas lisod maoy dihang dili tahoron sa mga bata ang akong mga sugo.”

Kon usa ka ka anak sa maong pamilya, ipakita ang kaluoy pinaagi sa pag-ugmad sa ginatawag sa Bibliya nga “pagkamabination.” (1 Pedro 3:8) Magmasinugtanon. Pamatud-i nga ikaw maoy tinuod nga anak lalaki o babaye pinaagi sa dili lamang pagtabang sa mga buhat sa panimalay kondili sa pagpaluyo usab sa imong ginikanan sa emosyonal nga paagi. Magkalipay nga adunay nagamahal kanimo ug determinado sa pagpadako kanimo sa hustong paagi. Ang malamposong pagsagubang sa dugang mga hagit diha sa usag-ginikanan nga pamilya mohimo kanimo nga mas maayong tawo.a

Tinuod, walay panimalay nga hingpit. Bisan pa niana, isentro ang pagtagad sa positibong mga punto sa inyong panimalay uban ang mapabilhong mata ug dayon pauswaga ang kalinaw.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 7]

Bili sa Maayong Ginikanan-Tin-edyer nga mga Relasyon

“Ang pagtuo naglungtad taliwala sa [mga 200] nga mga pagtuon nga gisubli nga ang akademikanhong kahimoan, pagpanguna, ug mamugnaong panghunahuna sa kabataan tino nga nalangkit sa mainiton, madinawaton, masinabtanon . . . ginikanan-anak nga mga relasyon.”—James Walters ug Nick Stinnet diha sa Journal of Marriage and the Family.

“Dihang ang usa ka tin-edyer magiyan sa mga droga o alkohol, ang iyang linaing papel sulod sa pamilya mahimong may kalangkitan sa iyang pagkagiyan ug sa iyang pagtambal.”—“Drug Abuse: A Family Affair,” ni M. Hager diha sa The Journal.

“Sumala sa usa ka pagtuon, ang labawng matagbawong mga tin-edyer mao kadtong tungod sa komunikasyon ug tabang nga nadawat gikan sa ilang mga ginikanan, mas taas ang ilang pagtamod sa kaugalingon.”—E. Atwater diha sa Adolescence.