Ang Daghang Nawong sa Easter

Ngitngit ang gamayng baryo sa Gresya inigpalong ug kalit sa mga suga sa simbahan. Magpabilin kanang ingon niana hangtod sa tungang gabii sa mogula ang paring bungoton, nga may dalang dinagkotang kandila. “Umari kamo,” siya manawag, “ug dawata ang kahayag gikan sa dili mapalong nga kahayag ug himayaa si Kristo, nga nabanhaw gikan sa mga patay.” Manuol ang mga maninimba kaniya aron makadagkot sa ilang mga kandila ug dalhon kini sa balay. Dunay dakong panagsadya sa baryo. Nagsugod na ang Easter kun Pasko sa Pagkabanhaw.

SA TANANG sagradong mga adlaw sa Kakristiyanohan, walay molabaw pang kaimportante kay sa piyesta sa tingpamulak nga gitawag Pasko sa Pagkabanhaw. Sa laing mga pinulongan kining piyestaha gitawag pâques (Pranses), pasqua (Italyano), påske (Danes), paasch (Olandes), ug pasg (Welsh). Bisan unsa pang ngalana ang inyong itawag niana, piyesta kini nga gipakamahal sa daghan. Gitawag sa Anglicanong Arsobispo sa Australia si John Grindrod ang Pasko sa Pagkabanhaw nga mao “ang sentro sa Kristohanong pagtuo ug ang lintunganay sa tibuok sibilisasyon nga nakatubo sa atong palibot.”

Sa karaang siyudad sa Jerusalem, nagsugod ang lainlaing sa mga prosesyon. Sa Biyernes Santo, subayon ug balik sa libolibo sa mga maninimba ang kataposang mga lakang ni Jesus. Ang usa ka babaye nagluhod nga naglakaw sa tunga sa milya. Kataposang duawon sa mga peregrino ang Santo Sepulcro—ang tradisyonal nga lubnganan ni Jesus. Dihogan ug lana sa nagluto nga mga babaye ang papan sa lubong ug manghilak ibabaw niana ug halokan kana. Apan dili malinawon kining siyudara, ang ngalan niini nagkahulogang “nakabaton sa duha ka pilo nga kalinaw.” Libolibong kapolisan andam sa pagpatunhay sa kalinaw.

Ang Pasko sa Pagkabanhaw adunay nagkalainlaing mga nawong sa nagkalainlaing bahin sa kalibotan. Alang sa kadaghanan, ang Pasko sa Pagkabanhaw maoy solemne kaayong okasyon, panahon kini sa pag-ampo, mga misa, ug mga pagduaw sa sagradong mga dapit.

Ang ubang mga lalaking Pilipino, ang Semana Santa (gitawag Mahal nga Adlaw) maoy panahon sa pagsakit sa kaugalingon. Bisag wala makaangay ang simbahan niining batasana, ang paglatos gihimo gihapon sa pipila nga buot magpakita sa publiko sa paghugas sa ilang mga sala. Ang ubang kababayen-an manuaw sa mga sagradong lugar ug pahiran ang mga imahen ni Kristo sa panyo. Dayon ilang gamiton ang panyo alang sa ilang kaugalingon sa pagpaayo.

Sa Guatemala, ludhan sa Quiche nga Indian ang mga lugas sa mais kon mag-ampo. Ang mais maoy pangunang kan-onon sa iyang katawhan, ug ang tradisyonal nga rituwal sa pertilidad maatol sa Pasko sa Pagkabanhaw sa Semana Santa. Naglaom siya nga mohatag kaniyag daghang ani ang Pasko sa Pagkabanhaw.

Sa Vatican City, halos un-kuwarto sa usa ka milyong tawo maghuot sa St. Peter’s Square sa pagtan-aw sa papa nga manguna sa pag-Misa. Inigbagting sa takna sa udto, mopakita ang papa sa balkonahe sa basilika sa paghatag sa iyang tuigtuig nga pakigpulong sa Pasko sa Pagkabanhaw—sa pagtunglo sa mga paglapas sa tawhanong mga katungod ug sa lumba sa armamento.

Sa hilom nga bungtod sa Habagatang Aprika nga gitawag Moria, makita ang tigom nga wala ra sa kumingking ang tigom sa Batikano. Kapin sa milyong mga membro sa Zionist Christian Church (usa ka independenteng simbahan sa mga itom) mangabot. Gitawag nga “mao tingali ang labing dakong tigom sa mga magsisimba sa Kakristiyanohan.”

Apan, sa daghang kayutaan, ang Pasko sa Pagkabanhaw nagkahulogang kombira, paglipay, ug pagsadya!

Sa Tinipong Bansa ug sa Alemanya, naghinamhinam nga mangatulog ang mga bata, naglaom nga makakita sa dakong rabit sa Pasko sa Pagkabanhaw. Sa buntag ilang pangitaon ang matahom ug kolor nga mga itlog nga ginaingong nabilin sa misteryosong kuneho. Ang popular sa Tinipong Bansa mao ang iladong Pagligid sa Itlog sa White House sa Lunes de Gloria. Libolibong mga bata magpaligid sa mga itlog sa matahom nga lagwerta sa balay sa presidente. Ang pagligid ginaingong nagsimbolo sa pagligid sa bato sa lubong ni Kristo. Apan daw wala mahibalo ang mga bata niini. Ang ilang nahibaloan lamang mao nga makalingaw ang pagligid sa itlog.

Sa ubang kayutaan, adunay laing nawong ang Pasko sa Pagkabanhaw—usa ka panahon sa patuotuong mga kalihokan.

Ang Bisperas sa Pasko sa Pagkabanhaw maoy gabii alang sa mga magbabaol sa pagbantay sa mga dili-ingon nato—samag ungo nga mohatag ug tanang matang sa kadaot sa ilang mga hayop ug kabtangan. Apan, sa pagkatinuod, ang mga dili-ingon nato gituohang sinahang mga babayeng tigulang nga malipay sa paghatag dimalas sa mauswagong mga silingan. Ang semana sa Pasko sa Pagkabanhaw maoy panahon sa ilang bandalismo. Ang matuotuohong mga taga Finland nagtuo nga daghan kaayo ang daotang mga espiritu sa panahon sa Biyernes Santo ug sa Bisperas sa Pasko sa Pagkabanhaw.

Ang Austrianong mga managtrato sultihan nga ang tubig nga nag-agas ilabinang bulahan sa panahon sa Pasko sa Pagkabanhaw. Busa tipigan nila kini alang sa ilang adlaw sa kasal. Sa dili pa moadto sa simbahan, iwisik nila kining tubiga sa usag usa. Nagtuo sila nga makahatag kinig maayong suwerte sa ilang kaminyoon.

Inigbagting sa mga kampana sa simbahan sa buntag sa Pasko sa Pagkabanhaw, hawiran sa Pilipinong mga ginikanan ang ulo sa ilang gamayng mga bata ug alsahon kini. Nagtuo sila nga makapataas kini sa ilang mga anak.

Oo, ang Pasko sa Pagkabanhaw lahi sa nagkalainlaing tawo. Miingon ang manedyer sa kompaniya nga tiggamag tsokolate sa Habagatang Aprika: “Ang Pasko sa Pagkabanhaw maoy higayon sa pagpangitag dakong ganansiya.” (Sa panahon sa Pasko sa Pagkabanhaw sa 1985, ang iyang kompaniya nakagamag kapin sa lima ka milyong mga karmelitos nga itlog!) Bisan ang negosyanteng Hudiyohanon, Muslim, ug Hindu didto miduyog sa Pasko sa Pagkabanhaw. Mibatbat ang Indian nga negosyante nga nagpuyo sa Habagatang Aprika: “Ang mga Muslim ug mga Hindu dili motuo kang Jesus, apan ang pila kanila nagpasiugda sa Pasko sa Pagkabanhaw ug manindag mainit nga tinapayng krus ug mga itlog sa Pasko sa Pagkabanhaw.” Gani, ang usa ka Hindu nga tag-iyag tindahan miadmiter: “Ang mga Muslim ug mga Hindu mamalit usab ug mga itlog sa Pasko sa Pagkabanhaw.”

Dili pa dugay, ang Pasko sa Pagkabanhaw nahimong politikal, ingong higayon sa politikal nga protesta.

Ang mga taga Brazil nakakitag bag-ong biktimang latigohon sa Pasko sa Pagkabanhaw. Samtang sa nangagi, ang hulagway ni Judas Iscariote, ang magbubudhi ni Kristo, ang ginalatigo, karon pusposan sa mga batan-on ang mga larawan nga ginganlag “Gg. Implasyon.”

Apan, katingalahan, kining tanang nagkalainlaing kustombre, tradisyon, ug batasan gituohan nga nag-alagad sa komun nga katuyoan—sa paghimaya sa nabanhawng Kristo Jesus. Apan tinuod bang nakahimaya sila? Ug diin gikan kining mga kustombreha?

[Letrato sa panid 4]

Ang selebrasyon sa Moria

[Credit Line]

The Star, Johannesburg, S.A.