Unsay Kahulogan sa Easter Alang sa Diyos?

EASTER​—ang “hara sa mga piyesta!” festum festorum!—​giingon nga kasaulogan sa pagkabanhaw ni Kristo. Apan unsay giingon ni Jesus mahitungod sa pagsaulog sa iyang pagkabanhaw? Ang mga apostoles nagsugo ba kanato sa pagsaulog niini? Ang saulog ba sa Easter usa ka hinatag-sa-Diyos nga sugo o hinimog-tawo nga tradisyon? Sayon ka nga makakaplag sa mga tubag niining mga pangutanaha pinaagi sa pagsusi sa duha ka tinubdan sa impormasyon​—ang kasaysayan ug ang Bibliya.

Kasaysayan Nagasulti

Nahauna, unsay ginaingon sa kasaysayan? Sa pagsulat sa ikalimang siglo K.P., ang historyanong si Socrates Scholasticus mipahayag diha sa iyang Ecclesiastical History: “Sa akong hunahuna ang piyesta sa Easter nakasulod sa simbahan gikan sa karaang batasan, ingon nga ang daghan pang laing batasan natukod.”

Ang librong Curiosities of Popular Customs nagsaysay nga maoy polisa sa “Simbahan ang paghatag ug Kristohanong kahulogan ngadto sa naglungtad paganong mga seremonyas nga dili malangkat. Sa kaso sa Easter ang pagbalhin ilabinang sayon. Ang kalipay tungod sa pagsilang sa kinaiyanhong adlaw, ug sa pagmata sa kinaiyahan gikan sa kamatayon sa tingtugnaw, nahimong kalipay sa pagsilang sa Adlaw sa pagkamatarong, sa pagkabanhaw ni Kristo gikan sa lubnganan. Ang pipila sa paganong mga saulog nga nahitabo sa mga unang adlaw sa Mayo gibalhin usab aron motumbas sa saulog sa Easter. Daghang bag-ong bahin ang nadugang.”

Sa iyang librong Celebrations, si Robert J. Myers miuyon, nga miingon nga “daghan sa paganong mga rituwal sa pagkatawo pag-usab, nga gisaulog sa vernal equinox, nahimong bahin sa piyesta.” Kining mga pahayaga gipaluyohan sa The New Encyclopædia Britannica, nga nagaingon: “Maingon nga sa panahon sa Pasko, mao usab sa panahon sa Easter, ang popular nga mga batasan maoy banaag sa daghang paganong mga batasang nagpabilin​—niining kasoha, nalambigit sa mga rituwal sa pertilidad sa tingpamulak, sama sa mga simbolo sa itlog sa Easter ug sa koneho sa Easter.”

May Paganong Sinugdanan?

Nan, dayag nga ang Easter ingon nga gisaulog karon natuphan ug paganong mga rituwal ug mga batasan. Hinuon, kini wala magpasabot nga ang saulog sa Easter walay kalabotan sa pila ka panghitabo sa Bibliya.

Pananglitan, ang Easter gitumong ingong puli sa Hudiyonhong Paskuwa, usa ka pangilin sa Bibliya. Ang librong Curiosities of Popular Customs nagsugid kanato nga “sa sayong Simbahan ang Easter kaamgid sa petsa sa Paskuwa, maingon nga sa pagkamatuod ang duha ka pangilin kaamgid sa ilang sinugdanan.” Nan, dili katingad-ang sa ubay-ubayng pinulongan, sama sa Pranses, Grego, Italyano, Kinatsila, ug uban pa, ang pulong alang sa Easter ug pulong alang sa Paskuwa maoy kaamgid.

Bisan pa niana, ang unang mga Kristohanon wala magsaulog ug tinuig nga piyesta sa pagsaulog sa na-Kristohanong bersiyon sa Hudiyonhong Paskuwa. Ang Abingdon Dictionary of Living Religions nag-ingon mahitungod sa Easter: “Ang karaang saulog sa pagkamatuod mao ang anibersaryo (14 Nisan, sumala sa Hudiyong kalendaryong lunar) sa paglansang kang Jesus.”

Ang Bibliya nagsugid kanato nga sa gabii una pa sa iyang pagkamatay, si Jesus nakigtagbo sa iyang mga tinun-an sa usa ka dakong lawak aron sa pagsaulog sa Hudiyonhong Paskuwa. (Marcos 14:​12-16) Maoy tapos niadto, iyang kataposang Paskuwa, nga gisugdan ni Jesus ang nailhan nga Panihapon sa Ginoo. Dayon gisugo niya ang iyang mga tinun-an: “Ipadayon ninyo ang pagbuhat niini sa paghandom kanako.”​—Lucas 22:19.

Kining Panihapon sa Ginoo, nga saulogon kas-a sa usa ka tuig, maoy paghandom sa kamatayon ni Jesus. Si apostol Pablo miingon mahitungod niining anibersaryoha: “Sa matag kaon ninyo niining tinapay ug sa matag inom niining kopa, kamo padayong nagasangyaw sa kamatayon sa Ginoo.”​—1 Corinto 11:​25, 26.

Pagtimbol sa Pagtulon-an sa Bibliya

Sa pagkamasinugtanon niining Kasulatanhong sugo, ginahimo sa matuod nga mga Kristohanon kining sauloga matag tuig sa ika-14 sa Nisan. Ugaling, misugod usab ang mga tawo sa pagsaulog sa pagkabanhaw ni Jesus. Ang The New Encyclopædia Britannica nagsaysay nga ang “kinasayohan nga mga Kristohanon nagsaulog sa Paskuwa sa Ginoo sa samang panahon sa mga Hudiyo, sa gabii sa unang (paschal) takdol nga Bulan sa unang bulan sa tingpamulak (Nisan 14-15). Sa tungatunga sa ikaduhang siglo, kadaghanang simbahan nagbalhin sa maong saulog ngadto sa Dominggo tapos sa Hudiyonhong piyesta.”

Ang librong Seasonal Feasts and Festivals nagaingon: “Morag sa hinapos lamang sa ikaupat nga siglo sa Jerusalem nga ang Biyernes Santo ug Pasko sa Pagkabanhaw gisaulog ingong separadong mga saulog.”

Ang pila ka eskolar nagtuo nga tungod sa mausbawon nga panagkaaway tali sa nag-angkong mga Kristohanon ug mga Hudiyo, ang pila ka pangulo sa Kakristiyanohan dili gustong ang ilang labing hinungdanong pangilin eksaktong motukma sa petsa sa labing hinungdanong Hudiyonhong pangilin. Kining tinamdana mitultol sa usa ka kausaban. Sa nahaigong panahon kadaghanan sa Kakristiyanohan misugod sa pagsaulog sa pagkabanhaw ni Jesus sa unang Dominggo tapos sa takdol nga bulan sa pagkatapos sa spring equinox ug naghimo niadto nga iyang labing hinungdanong relihiyosong saulog. Sa pagkamatuod ilang gipaubos ang saulog sa kamatayon ni Jesus.

Nan, sumala sa maong mga tinubdan ang Easter sa Kakristiyanohan aktuwal nga nangilog sa orihinal nga anibersaryo sa kamatayon ni Jesus.

Ang Bibliya Nagasulti

Unsay ginaingon sa Bibliya mahitungod sa Easter? Siyempre, ang Kasulatan nagahatag ug igong pamatuod sa hitabo nga si Jesus nabanhaw. Ang pagkabanhaw ni Kristo usa ka paninugdang doktrina sa tinuod nga Kristiyanidad. Si apostol Pablo tin-aw nga nagtuo niini. Matud niya: “Kon si Kristo wala pa mabanhaw, ang atong pagwali sa pagkamatuod maoy kawang, ug ang atong pagtuo maoy kawang. Dugang pa, kon si Kristo wala pa mabanhaw, ang inyong pagtuo walay kapuslanan; kamo nailalom pa sa inyong mga sala.”​—1 Corinto 15:​14, 17.

Bisan pa niana, sa bisan diin ang Bibliya wala gani magpasabot sa usa ka tinuig nga pagsaulog sa pagkabanhaw ni Jesus. Ang historyanong si Socrates Scholasticus miadmitir: “Ang Manunubos ug iyang mga apostoles wala magmando kanato pinaagig balaod sa pagsaulog niining piyestaha: ni diha sa Bag-ong Testamento kita gihulga sa bisan unsang multa, silot, o tunglo tungod sa pagpasagad niana.” Mas bag-o pa gayod ang The Christian Century nga magasin mipahayag diha sa usa ka artikulo bahin sa Easter: ‘Ang unang mga Kristohanon misugod sa pagsaulog sa pagkabanhaw sa ikaduhang siglo.’ Busa, ang Easter napailaila na pag-ayo human sa pagkamatay sa tanang apostoles ug human sa pagkakompleto sa Bibliya. Dili usa ka sekreto nga ang tradisyon sa Easter maoy hinimo sa tawo inay kay hinatag sa Diyos.

Bisan pa niana, mangutana tingali ang pipila: ‘Unsay daotan sa paghinumdom sa pagkabanhaw ni Jesus?’ Tinuod, ang Bibliya wala magbaod nga saulogon sa mga Kristohanon ang Easter. Apan may bisan unsa ba diha sa Bibliya nga nagadili niini?

Mahinlo ug Wala-Mahugawi nga Pagsimba

Tinuod, walay tino nga pagdili diha sa Bibliya mahitungod sa pagsaulog sa pagkabanhaw ni Jesus. Bisan pa niana, ang Bibliya nagapasidaan sa mga Kristohanon batok sa pagtimbol sa putling pagsimba pinaagig hinimog-tawong mga tradisyon. Ilabinang mapadapat kini sa usa ka tradisyon, sama sa Easter, nga natagikan ug paganong mga batasan ug karaang mga rituwal sa bakak nga mga relihiyon.

Diha sa pasiuna ngadto sa iyang 123-panid nga libro mahitungod sa Easter, si Alan W. Watts miingon: “Ang bug-os nga estorya sa Easter maoy labing kuti nga panagsambog sa kasaysayan ug mitolohiya​—hilabihan gayod nga ang lisod nga trabaho sa pag-ila sa kalainan sa duha dili gayod makab-ot sa mubo nga basahon.” Kay kini ang kahimtang sa Easter, dawaton kaha sa Diyos ang atong pagsimba kon nag-apil kini sa ingon nga panagsambog sa paganong mga batasan? Dili. Ang Diyos nagadawat lamang sa “matang sa pagsimba nga mahinlo ug walay hugaw.” Ug nagkahulogan kini nga “huptan ang kaugalingon nga walay buling sa kalibotan,” nga mag-apil sa kalibotanong mga batasan nga nalangkit sa Easter.​—Santiago 1:27.

Si apostol Pablo nagpasidaan sa mga Kristohanon batok sa pagpasulod ug hinimog-tawong mga tradisyon nganha sa kongregasyon sa miingon siya: “Pagbantay kamo: basi adunay usa nga magadani kaninyo ingon nga iyang tukbonon pinaagi sa pilosopiya ug walay-pulos nga panglimbong sumala sa gikabilinbiling sugilanon sa mga tawo, sumala sa paninugdang mga butang sa kalibotan ug dili sumala kang Kristo.”​—Colosas 2:8.

Si Jesus mismo nanultig batok sa Hudiyonhong mga tradisyon nga nagtuis sa Kasulatanhong mga kamatuoran ug nagtimbol sa matuod nga pagsimba. Sa Marcos 7:​6-8, ang mga pulong ni Jesus ngadto sa relihiyosong mga pangulo sa iyang adlaw nahitala: “Si Isaias tukmang nagtagna mahitungod kaninyo nga mga maot, sumala sa nahisulat na, ‘Kining katawhana nagapasidungog kanako pinaagi sa ilang mga ngabil, apan ang ilang mga kasingkasing halayo kanako. Maoy walay kapuslanan nga sila nagapadayon sa pagsimba kanako, tungod kay sila nagatudlo sa mga sugo sa mga tawo ingong mga pagtulon-an.’ Sa pagbuhi sa kasugoan sa Diyos, kamo nangupot sa gikabilinbiling sugilanon sa mga tawo.”

Sa 2 Corinto 6:​14-17, ang Bibliya nagapasidaan kanato: “Ayaw kamo pagpasangon nga dili managsama sa mga dili magtutuo. Kay unsang panagkauban ang nabatonan sa pagkamatarong ug pagkamalapason? O unsang panag-ambit ang anaa sa kahayag ug sa kangitngit? Dugang pa, unsang panag-uyon ang anaa tali ni Kristo ug kang Belial? O unsang bahin ang nabatonan sa usa ka tawong magtutuo uban sa usa ka dili magtutuo? . . . ‘Busa gumula kamo gikan sa ilang taliwala, ug bumulag kamo,’ nagaingon si Jehova, ‘ug hunong na kamo sa paghikap sa butang mahugaw.’”

Ang Anibersaryo sa Iyang Kamatayon

Dugang pa, sumala sa pagtulon-an sa Bibliya, ang kahikayan alang sa atong kaluwasan naglakip sa halad ni Jesus sa iyang hingpit nga kinabuhi, iyang pagkabanhaw, ug iyang pagtanyag sa bili sa iyang halad ngadto sa Diyos sa langit. Hinungdanon kining tanan nga elemento. (Hebreohanon 7:25; 9:​11-14) Gisugo ni Jesus ang iyang mga sumusunod sa pagsaulog sa anibersaryo sa iyang kamatayon. Kini ang bugtong okasyon nga sa Kasulatanhon gisugo nga handomon sa mga Kristohanon.

Karong tuiga minilyong Saksi ni Jehova ang magtigom tapos sa pagsalop sa adlaw, Abril 17 (Nisan 14), 1992, sa paghandom sa kamatayon ni Jesus. Ang saulog maglakip sa usa ka diskurso nga magapatin-aw sa kahulogan sa haladnong kamatayon ni Kristo. Kini motabang nimo sa pagpabili sa gidak-on sa gugma ni Jehova nga Diyos alang sa katawhan diha sa paghalad sa iyang bugtong nga Anak aron ikaw makatagamtam sa palaabotong kinabuhing walay kataposan. Pakigtigom kanamo sa labing hinungdanong adlaw sa 1992!

[Blurb sa panid 6]

Ang paganong mga saulog gibalhin aron motukma sa saulog sa Easter

[Blurb sa panid 8]

Sa bisan diin ang Bibliya wala gani magpasabot sa usa ka tinuig nga pagsaulog sa pagkabanhaw ni Jesus

[Kahon sa panid 6]

Unsa ang Sinugdanan sa Pulong “Easter”?

▪ “Ang ngalan, nga gigamit lamang taliwala sa mga katawhang tigsultig Iningles ug Aleman, kinuha, nga lagmit kaayo, gikan sa ngalan sa usa ka diyosa sa paganong mga Saxon, Ostara, Osterr, o Eastre. Siya ang personipikasyon sa Sidlakan, sa kabuntagon, sa tingpamulak.”​—Curiosities of Popular Customs, ni William S. Walsh.

▪ “Kita gisuginlan sa usa ka karaang Ingles nga tagsulat, ang Talahorong si Bede, nga ang pulong ‘Easter’ sa sinugdan mao ang ngalan sa usa ka Anglo-Saxon nga diyosa sa banagbanag, nga nailhang Eostre o Ostara, kansang pangunang pangilin gisaulog sa panahon sa vernal equinox. Si Bede lamang ang nagsulti niini, kay walay talaan bahin sa maong diyosa ang hikaplagan sa bisan diin, apan dili posible nga si Bede, ingong usa ka debotadong Kristohanon, maningkamot pag-ayo aron sa pagmugna sa usa ka paganong sinugdanan alang sa Easter. Apan kon diha may maong diyosa o wala, lagmit gayod nga ang makasaysayanhong kalangkitan nagalungtad tali sa mga pulong ‘Easter’ ug ‘East’, diin ang adlaw mosilang.”​—Easter—​Its Story and Meaning, ni Alan W. Watts.

▪ “Ang sinugdanan sa pulong alang sa piyesta sa Pagkabanhaw ni Kristo giisip sa kadaghanan nga gikan sa Anglo-Saxon nga Eastre, usa ka diyosa sa tingpamulak. Bisan pa niana, ang bag-ong mga pagtuon ni Knobloch . . . naghatag ug laing katin-awan.”​—New Catholic Encyclopedia.

▪ “Ang Ingles nga ngalang Easter, sama sa Alemang Ostern, lagmit naggikan sa Eostur, ang Norse nga pulong alang sa panahon sa tingpamulak, ug dili gikan sa Eostre, ang ngalan sa usa ka Anglo-Saxon nga diyosa.”​—The Encyclopedia of Religion.

[Chart sa panid 8]

EASTER PASKUWA

Danes påske påske

Olandes Pasen joods paasfeest

Pinlandes pääsiäinen pääsiäinen (juutalaisten)

Pranses Pâques La Pâque

Aleman Ostern Passah

Grego Paskha Paskha

Italyano Pasqua Pasqua ebraica

Kinatsila Pascuaflorida Pascua

Swahili Pasaka Pasaka

[Hulagway sa panid 7]

Ang karaang mga rituwal nga paganog sinugdanan gihatagan ug Kristohanong kahulogan ug nadugang sa mga kasadyaan sa Easter

[Hulagway sa panid 9]

Gisugdan ni Jesus ang Panihapon sa Ginoo uban sa iyang mga tinun-an