Kapeligrohan sa Tabako Alang sa mga Hinabako ug mga Dili-Manabako
Ang ebidensiya sa kadaot sa tabako sa mga hinabako ug sa mga dili-manabako nagkadaghan. Palandonga ang mosunod:
◼ Tabako Inay Pagkaon
“Ang epidemiya sa kanser sa baga matag-an” alang sa nagakaugmad nga mga nasod sulod sa usa ka dekada, miingon ang basahong World Health. Ang United Nations Food and Agriculture Organization midugang nga ang paggamit ug tabako “mitaas ug 2.1 porsiento sa Third World.” Karong bag-o, 63 porsientong tabako ang gitanom didto, mitaas gikan sa 50 porsiento sa mga 25 ka tuig kanhi. Nagapameligro kining kilinga niining nagakaugmad nga mga nasod. Gisaysay sa The Times sa London kon ngano: “Ang produksiyon sa tabako, nga giisip sa Third World nga kuwartang ani, nagpadaghan sa kanser, nagpaupaw sa lasang ug gigamit ang yuta nga katamnan ug gikinahanglang pananom alang sa pagkaon sa panimalay.”
◼ Aso ug Kanser
Sa 1986, ang ika-14 nga International Cancer Congress sa Hungaria, gibanabana sa mga eksperto nga 3,500,000 ka tawo ang mamatay sa kanser sulod nianang tuiga. “Sumala sa estadistika sa WHO [World Health Organization],” nga taho sa medikal nga basahon sa Alemanya nga Ärztliche Praxis, “ang hinungdan sa usa ka milyon niining mangamatay mao ang panabako.”
Si Sir Richard Doll, retiradong propesor sa medisina sa Oxford University, mipasidaan nga tali sa 3,800 ka kemikal nga aso sa tabako, 50 ang nadiskobrehan nga makakanser sa mga mananap. Ang uban niining mga kemikala nakita nga labing maisog diha sa wala hingosang aso. Busa ang mga hinabako nakaladlad sa uban, nga nahimong pasibo (paghingos sa aso nga binuga sa nanabako) nga mga tigpanabako, sa mas makakanser nga mga substansiya. Ang pagtuon sa Britanya sa mga dili-manabako nga nagpuyo uban sa mga hinabako nakita nga matag ikaduhang tawo nga namatay sa kanser sa baga mao ang passive nga tigpanabako.
Giawhag sa surgeon general sa Tinipong Bansa ang mga kompaniya sa pagtaganag lugar nga luwas diha sa trabahoan alang sa mga dili-manabako. Diha sa iyang taho alang sa 1986 mahitungod sa mga epekto sa pagtabako, siya miingon: “Ang dili-kinabubut-ong pagtabako mao ang hinungdan sa sakit, lakip sa kanser, sa himsog nga mga dili-manabako,” ug “ang yanong paglain sa mga hinabako ug sa dili-manabako sulod sa samang palibot sa hangin makakunhod, apan dili makawala, sa pagkaladlad sa mga dili-manabako sa aso sa tabako sa palibot.”
◼Apektado ang Gisabak
Ang usa ka tem sa pagdukiduki sa medisina nga gikan sa University of Sydney sa Australia miingon nga ang pagpanabako nagahikaw sa mga bata diha sa tagoangkan sa gikinahanglang mga sustansiya. Gitun-an sa mga tigdukiduki ang mga epekto sa pagtabako sa pag-agos sa dugo ngadto sa inunlan—ang organo nga nagtaganag pagkaon ug oksihino sa bata sa tagoangkan ug nagkuha sa hugaw nga ipaagi sa pusod. Dihang gibantayan sa mga tigdukiduki ang pag-agos sa dugo diha sa pusod, ilang nadiskobrehan nga duha ka minutos lamang human nga nanigarilyo ang inahan, mihinay ang pag-agos sa dugo, ug kanang epektoha milungtad ug usa ka oras.
Si Dr. Brian Trudinger, senior nga lekturero sa obstetrics ug gynecology, miingon, sumala sa gitaho diha sa The University of Sydney News: “Sa kasarangan, ang mga masuso sa mga inahan nga manabakog napulo ka sigarilyo sa usa ka adlaw sa tibuok panahon sa pagsabak motimbang ug menos sa mga 300 gramos [10 onsa] sa pagkatawo kay sa inahan nga dili-manabako. Apan karon ikapangatarongan nga tungod kini sa usa ka paagi sa tigpanabako imbes sa pagtabako—nga ang matang sa babaye nga nanabako sa panahon sa pagsabak tingali adunay mga problema nga miresulta sa pagpanganak ug mas gagmayng mga bata. Apan, gipakita sa among pagdukiduki nga ang pagpanabako makaapekto mismo sa bata nga gisabak tungod kay mohinay ang pag-agos sa dugo gikan niini ngadto sa inunlan.”
Dugang pa, gipatik sa medikal nga basahon sa Britanya nga The Lancet karong bag-o ang mga resulta sa mga pagtuon sa kanser sa bata. Nakita sa pagtuon nga kon mas daghang sigarilyo ang mahurot sa usa ka adlaw sa inahan sa panahon sa pagsabak mas dakong kapeligrohang makabaton ug kanser ang iyang anak. “Dihang gisusi ang tanang mga dapit nga katuboan ug tumor,” ang The Lancet mitaho, “ang riyesgo nga makabaton ug kanser ang mga bata nga giladlad sa 10 o kapin pang sigarilyo sa usa ka adlaw sa panahon sa pagsabak miuswag ug 50%.”
Inigkatawo nila, ang mga bata sa mga hinabako makaatubang ug dugang riyesgo sa panglawas. Sa laing gula, ang The Lancet midugang: “Nadiskobrehan sa mga pagtuon nga may kalabotan sa pasibo nga pagpanabako ang hubak sa bata, ang kanunayng paghangak, ug sakit sa respiratoryo diha sa una ug ikaduhang mga tuig sa kinabuhi.”
◼ Gastos sa Pagtabako Diha sa Trabahoan
Ang mga hinabako nakagasto sa ilang mga amo ug dugang $4,000 ($2,650,U.S.) matag tawo sa usa ka tuig, miingon ang New South Wales Health Surveyors’ Association sa Australia. Gibase sa asosasyon ang pangangkon niini diha sa ebidensiya nga ang mga hinabako kanunayng wala sa trabaho tungod kay may sakit kay sa mga dili-manabako ug halos duha ka pilo nga mga aksidente. Ang mga aksidente kasagarang mahitabo sa mga hinabako, miingon ang asosasyon, tungod sa aso diha sa mga mata sa trabahante o tungod kay usa lang ka kamot ang gigamit sa nanabako sa pagtrabaho samtang ang usa nga kamot gagunit ug sigarilyo.