Malingaw Ka ba sa Gagmayng mga Linalang?
DAGHAN dili. Ug usa ako niadtong daghan hangtod misugod ako sa maidlot nga pagpaniid niining gagmayng mga linalang. Palihog palandonga ang pila ka butang nga akong nakat-onan bahin sa tulo kanila.
Ang Japanese Weevil
Sa Mayo mamili ang Japanese weevil o bukbok ug linghod nga dahon, sama nianang usa nga pamilya sa oak. Una, putlon niini ang mga ugat sa dahon duol sa tangkay. Sanglit dili na man makaagos ang duga, ang dahon malaya. Karon ang dahon kinahanglang pil-on.
Kon nakasulay ka na sa pagpilog dahon aron maayong pagkaputos ang pagkaon, nahibalo ka nga malisod kining himoon sa mahapsay nga paagi. Apan, kining gagmitoyng mga insekto, nga singko milimetros ang gitas-on, hanas sa paghimo niini. Gamiton ang tanang unom ka tiil ug ang iyang mga baba, pil-on niya ang dahon pataas ug dayon, gikan sa tumoy, magsugod siya sa paglukot niini. Samtang nagapaingon sa itaas, mohunong siya aron mangitlog diha sa sulod sa napilong dahon sa dili pa niya taposon kini sa paglukot. Sa hanas nga paagi, iyang iduso ang ngilit sa dahon diha sa tunga sa nalukot nga tubo aron ang dahon dili mabungkag.
Dihang mapusa ang itlog, ang gamayng insekto natago ug nalibotan sa daghang preskong pagkaon. Ang dahon nga dasok sa pagkaon magpabiling lab-as sa sulod sama sa dahon sa ilalom sa repolyo o letsugas nga lab-as kay sa dahon nga anaa sa gawas. Tungod sa mga preparasyon sa iyang hanas nga inahan, ang gamayng insekto dunay daghang tagana hangtod nga mogawas kini sa kalibotan sa molabay ang tulo kun upat ka semana.
Ang Matahom nga Kabakaba
Karon, tan-awa ang mga itlog sa nasodnong kabakaba sa Japan, ang Great Purple! Pagkatahom nila! Sa kataposan sa Hulyo ngadto sa tunga-tunga sa Agosto, makita sila sa mga dahon ug sa mga sanga. Ipangitlog sa tinag-20 ngadto sa 200, ang matag itlog niini may gidak-ong 1.5 ka milimetro. Sa unom ngadto sa walo ka adlaw, mapusa ang itlog. Usapon sa ulod ang tumoy sa itlog, mokatkat sa gawas, ug kaonon ang iyang kaugalingong kabhang sa itlog. Pagkalimpiyoso nga gagmayng mga linalang!
Alang sa sunod nga tulo ngadto sa upat ka bulan, ang ulod mokaon, matulog, ug kanunay nga mangluno. Sa Nobyembre motago kini sa nangahulog nga mga dahon sa punoan sa kahoy ug matulog ug dugay. Momata kini sa unang mga adlaw sa Mayo, iluno ang kapehon ug kolor nga panit sa tingtugnaw, ug magpadayon sa pagkaon, kusog ning higayona. Dili magdugay, mahimo kining chrysalis, kun pupa. Ang iyang maayong pagtakoban nakapanalipod kaniya aron ang mga manunukob magtan-aw niini samag laing dahon nga gihuyop sa hangin.
Ning panahona, kapin na sa napulo ka bulan ang kinabuhi sa insekto. Sa mga kataposan sa Hunyo, mabungkag ang panit sa ulod, ug usa ka matahom nga kabakaba ang mogula. Ang sukod sa pagbukad sa iyang pako moabot ug 11 ka sentemetros. Sanglit 40 ka adlaw na man lang ang kinabuhing nabilin niini, modangat kini sa iyang katahom sa kataposan sa iyang kinabuhi.
Usa ka Kugihang Buyog
Dugayng panahon ang magugol sa mga buyog sa pamilyang tigputol ug dahon sa pagpangitag hustong dapit nga katukoran sa mga salag. Mahimong sa giwang kini diha sa usa ka bato, sa lungag sa usa ka kahoy sama sa kawayan, o sa bangag sa yuta.
Tapos makapilig lugar, magsugod ang buyog sa pagpangitag maayong mga dahon diin kini iyang tabason nga pormang itlog. Iyang pil-on ang kada usa sa tunga ug dalhon kinig balik sa napiling lokasyon. Mokabat ug 20 ngadto sa 30 ka biyahe ang pagpangolektag igong mga dahon.
Sulod sa duha ka adlaw, manguha siyag dugos ug malo, nga iyang hakoton ug idiskarga. Dihang makahipos na siyag igong pagkaon sa pagtan-aw sa iyang anak hangtod nga modako, siya mangitlog. Dili matagbaw hangtod nga luwas nga mapasok ang iyang itlog, kining kugihang inahang buyog molupad aron sa pagtabas ug hingpit nga pagkalinging mga dahon. Magdala ug pipila niini, iyang siradoan ang iyang minahal nga mga itlog. Dihang mapusa ang itlog, tagamtamon niini ang maayong pagkaon sa dugos (carbohydrate) ug malo (protena) nga gitagana sa kugihang inahan niini.
Tapos nakapalandong sa pipila ka mga insekto, akong naamgohan nga bisan ang gamayng kahibalo nakawala sa daghang pagpihig batok sa Dakong Tigdesinyo ug Maghahatag-Kinabuhi niining gagmayng mga linalang—ang iyang ngalan mao si Jehova. Tingali ikaw usab mahimong makagahin ug panahon aron malingaw sa gagmayng mga linalang. Sila anaa bisan diin.