Mga Dili-Yutan-on—Ang Karaang Damgo
ANG mga manunulat sa sugilambong sa siyensiya karong adlawa wala magmugna sa ideya bahin sa mga dili taga-yuta. Mga 23 ka siglo kanhi, ang usa ka Gregong pilosopo nga ginganlang si Metrodorus nagtudlo nga ang usa ka uniberso nga duna lamay usa ka kalibotang may nagpuyo mahimong dili posible sama rag usa ka dakong uma nga gitamnan sa usa ra ka poso sa mais. Si Lucretius, usa ka Romanong magbabalak sa unang siglo W.K.P., misulat nga “sa ubang mga bahin sa wanang adunay ubang mga yuta ug lainlaing mga rasa sa mga tawo.”
Ang maong pagtulon-an, nga gitawag ang pagkadaghang kalibotan, wala hiuyoni sa Kakristiyanohan sa daghang siglo. Apan sukad sa mga 1700 hangtod sa sinugdan sa atong siglo mismo, ang labing edukadong mga tawo, apil ang pipila sa bantogang mga siyentipiko sa kasaysayan, lig-ong nagtuo sa kinabuhi diha sa ubang mga kalibotan. Sa pagkamatuod, ang usa ka edukador sa tungatunga sa katuigang 1800 kaylap nga giatake sa nangahas siya sa pagsulat ug usa ka artikulo nga nagsupak sa doktrina.
Ang mga tawo mipatim-awng ikag nga motuo sa mga dili-yutan-on o extraterrestrials, bisan pinasukad sa pinakahuyang nga ebidensiya. Niadtong 1835 ang usa ka reporter sa mantalaan misulat nga ang mga astronomo nakadiskobreg kinabuhi sa bulan. Misulat siya nga ang katingad-ang mga hayop, langyawng mga tanom, ug bisan gagmayng mga tawo nga may pako, nga naglupadlupad ug nangompas sa dayag, tanan nakita pinaagig teleskopyo! Misulbong ang sirkulasyon sa iyang mantalaan. Daghan ang nagpadayon sa pagtuo sa estorya bisan pag human niadto giyagyag kadto ingong usa ka limbong.
Ang mga siyentipiko malaomon usab. Sa hinapos sa katuigang 1800, ang astronomong si Percival Lowell nakombinsir nga iyang nakita ang makutihong sistema sa mga kanal sa nawong sa planetang Mars. Siya nagmapa nianang detalyado ug nagsulat ug mga libro bahin sa sibilisasyon nga naggama kanila. Sa Pransiya, ang Academy of Sciences naneguro gayod nga may kinabuhi sa Mars nga kini mitanyag ug ganti ngadto sa unang tawo nga makakomunikar sa bisan unsang mga dili-yutan-on gawas sa mga taga-Mars.
Ang uban misugyot ug kataw-anang mga plano aron makakomunikar sa mga linalang sa nait nga mga kalibotan, nga nagkadaiya gikan sa pagpasigag dako kaayong kalayo sa Desyertong Sahara ngadto sa pagtanom ug mga kakahoyan nga geometrikanhog porma latas sa Siberia. Niadtong 1899 ang usa ka Amerikanong imbentor mipatindog ug tukon nga sa tumoy may tumbagang bola ug gipalatas niya ang kusog elektrikal nga mga siga aron pasidan-an ang mga taga-Mars. Nanindog ang mga balhibo sa mga tawo, ug ang mga kahayag midan-ag sulod sa 50 kilometros sa palibot, apan walay tubag gikan sa Mars.
Punog Paglaom
Bisan pag bag-o ang teknolohiya luyo sa pagpangita sa kinabuhi karong adlawa sa ubang mga kalibotan, ang usa ka butang nagapabiling wala mabag-o: Ang mga siyentipiko masaligon gihapon nga ang katawhan wala mag-inusara sa uniberso. Sumala sa gisulat sa astronomong si Otto Wöhrbach diha sa Alemang mantalaang Nürnberger Nachrichten: “Walay siyentipiko sa kinaiyahan ang dili moingong oo kon suknaon kon may kinabuhi ba sa gawas sa yuta.” Si Gene Bylinsky, awtor sa Life in Darwin’s Universe, nagapahayag niini ning paagiha: “Sa bisan unsang adlaw, kon pagatuohan ang radyo nga mga astronomo, ang usa ka signal gikan sa kabituonan mokidlap sa dimahanduraw luag nga wanang sa pagtapos sa atong kosmikong pag-inusara.”
Nganong ang mga siyentipiko naneguro kaayo nga nagalungtad ang kinabuhi sa ubang mga kalibotan? Ang ilang kamalaomon nagsugod sa kabituonan. Daghan kaayo sila—libolibong milyon sa atong galaksiya. Dayon nagsugod ang mga pagbanabana. Sa pagkamatuod, daghan nianang kabituonana kinahanglang usab may mga planeta nga nagalibot kanila, ug ang kinabuhi naugmad gayod sa pipila nianang mga kalibotana. Sa pagsunod nianang pangatarongana, ang mga astronomo nagbanabana nga adunay gikan sa linibo ngadto sa minilyong sibilisasyon dinhi mismo sa atong galaksiya!
Hinungdanon ba Kini?
Unsa bay kalainan kon kaha adunay kinabuhi sa gawas sa Yuta o wala? Aw, gibati sa mga siyentipiko nga ang bisan hain nga tubag may dako kaayong epekto sa tawhanong pamilya. Sila nagaingon nga ang pagkasayod nga kita nagainusara sa uniberso magtudlo sa mga tawo sa pagmahal sa kinabuhi dinhi tungod sa pagkalinain niini. Sa laing bahin, ang usa ka respetadong siyentipiko nangatarongan nga ang langyawng mga sibilisasyon malagmit abanteg minilyong katuigan kay sa atong kaugalingon ug makapaambit sa ilang dako kaayong kinaadman kanato. Basin makatudlo sila kanato sa pagtambal sa atong mga sakit, sa pagtapos sa polusyon, sa mga gubat, ug kagutmanan. Basin ikapakita pa nila kanato kon unsaon pagbuntog ang kamatayon mismo!
Wala nay sakit, gubat, kamatayon—kanang matanga sa paglaom dakog kahulogan alang sa mga tawo sa atong gubot nga panahon. Pihong matuod usab kini kanimo. Hinuon, lagmit mouyon ka nga labi pang maayo nga dili makabatog paglaom kay sa mosalig sa bakak nga paglaom. Nan, hinungdanon nga atong susihon kon ang mga siyentipiko may lig-ong pasikaranan sa dihang sila nagpatuo nga ang uniberso napunog mga kalibotang may nagpuyo.
[Blurb sa panid 5]
Ang mga siyentipiko ba may lig-ong pasikaranan sa dihang sila nagpatuo nga ang uniberso napunog mga kalibotang may nagpuyo?