Mga Dili-Yutan-on—Hain ba Sila?

SUMALA sa manunulat sa siyensiya si Isaac Asimov, kini maoy “usa ka pangutana nga, sa usa ka paagi, makadaot sa tanang butang” alang sa mga nagtuo sa kinabuhi diha sa ubang mga planeta. Sa sinugdan gisukna sa 1950 sa nukleyar nga pisiko si Enrico Fermi, ang pangutana maoy mitapos sa argumento nga susama niini: Kon mitungha ang intelihenteng kinabuhi diha sa ubang mga planeta sa atong galaksiya, daghang sibilisasyon ang angay nagalungtad karon nga abanteg milyonmilyong katuigan kay sa atoa. Angay nga sila nakaugmad nag tali sa kabituonan nga biyahe sa dugay na kanhi ug nakakaylap sa ubang dapit sa galaksiya, nga nagkolonisar ug naniksik sumala sa gusto. Busa hain ba sila?

Bisan pag ang pila ka SETI nga siyentipiko nakurat gayod sa maong “gumonhap ni Fermi,” kasagarang sila motubag pinaagi sa pagpunting unsa ka lisod ang pagbiyahe tali sa mga bituon. Bisan pa sa katulinon sa kahayag, nga labihan nang katulin, mokabat sa usa ka gatos ka libo ka tuig aron ang salakwanang makatabok sa atong galaksiya mismo. Ang paglupig sa maong katulinon giisip nga imposible.

Ang piksiyon sa siyensiya nga nagapasundayag sa mga salakwanang nga nagalupad gikan sa usa ka bituon ngadto sa lain sa mga adlaw o oras lamang maoy handurawan, dili siyensiya. Ang mga distansiya tali sa mga bituon maoy luag kaayo nga dili nato masabot. Sa pagkamatuod, kon makagama kitag modelo sa atong galaksiya nga gamay kaayo nga ang atong adlaw (nga labihang dakoa nga makalamoy sa usa ka milyong yuta) mokuyos sa gidak-ong naranghita, ang distansiya tali sa mga bituon sa maong modelo mag-aberids gihapon sa mga 1,500 kilometros!

Kana ang hinungdang ang SETI nga mga siyentipiko nagasalig pag-ayo sa radyo nga mga teleskopyo; ilang gihunahuna nga sanglit ang abanteng mga sibilisasyon tingali dili mobiyahe tali sa mga bituon, sila mangita gihapon sa ubang mga matang sa kinabuhi pinaagi sa barato ug sayong paagi nga mao ang mga balod sa radyo. Apan ang gumonhap ni Fermi nagahasi gihapon nila.

Ang Amerikanong pisiko nga si Freeman J. Dyson mihinapos nga kon ang abanteng mga sibilisasyon nagalungtad sa atong galaksiya, ang pagpangitag ebidensiya kanila angay nga masayon sama sa pagpangitag mga ilhanan sa teknolohikanhong sibilisasyon sa Manhattan Island sa New York City. Ang galaksiya mougong gayod sa langyawng mga signal ug sa ilang labihan ka dagkong mga proyekto sa inhenyeria. Apan walay nakaplagan. Sa pagkamatuod, ang usa ka artikulo bahin sa ulohan nag-ingon nga ang “nangita, walay nakaplagan” nahisamag relihiyosong awit alang sa SETI nga mga astronomo.

Ang mga Pagduhaduha Nagsugod

Ang ubay-ubayng mga siyentipiko nagsugod sa pag-amgo nga ang ilang mga kaubanan nakahimog daghan kaayong malaomong banabana sa pagtubag sa maong pangutana. Ang maong mga siyentipiko mipahayag ug diyutay rang abanteng mga sibilisasyon sa atong galaksiya. Ang pipila nag-ingon nga aduna lamay usa​—kita. Ang uban nag-ingon nga sa matematikanhong paagi, angay nga adunay menos pa sa usa​—bisan kita angay nga wala unta dinhi!

Ang pasikaranan sa ilang kamalaomon lisod nga makita. Kini masuma sa duha ka pangutana: Kon naglungtad ang maong mga dili taga-yuta, hain sila magpuyo? Ug sa unsang paagi sila nakaabot didto?

‘Aw, sila magpuyo sa mga planeta,’ ang pipila motubag tingali sa unang pangutana. Apan aduna lamay usa ka planeta sa atong sistema solar nga dili gayod mabatokon sa kinabuhi, ang atong ginapuy-an. Apan komosta ang mga planeta nga nagaliyok sa linibong milyon nga ubang kabituonan sa atong galaksiya? Dili ba kaha nga ang pipila kanila nagasalipod ug kinabuhi? Ang kamatuoran mao nga hangtod karon ang mga siyentipiko wala makapamatuod sa paglungtad sa usa ka bugtong planeta sa gawas sa atong sistema solar. Nganong wala man?

Tungod kay lisod kaayo ang pagmatikod sa usa ka planeta. Sanglit ang mga bituon layo kaayo ug ang mga planeta dili mobugag kahayag, ang pagtiktik bisan sa usa ka higanteng planeta, sama sa Jupiter, nahisama sa pagsulay sa pagkakitag diyutayng abog nga nagalutaw palibot sa hayag kaayong bombilya nga milyamilya ang kalayo.

Bisan pag ang maong mga planeta nagalungtad gayod​—ug ang pila ka dili-laktud nga ebidensiya natigom sa pagpaila nga nagalungtad sila​—kini wala magkahulogang sila nagaliyok sa tukma sa hustong matang sa bituon diha sa hustong dapit sa mga galaksiya, sa tukma hustong distansiya gikan sa bituon, ug sa ilang kaugalingon sa tukma hustong gidak-on ug komposisyon aron sa pagsustento sa kinabuhi.

Nagkahugnong Patukoranan

Hinuon, bisan pag nagalungtad ang daghang planeta nga nakakab-ot sa pig-ot nga mga kondisyon nga gikinahanglan sa pagsustento sa kinabuhi sumala sa atong nasayran, ang pangutana nagapabilin, Sa unsang paagi ang kinabuhi motungha sa maong mga kalibotan? Kini modala kanato ngadto sa pasikaranan mismo sa pagtuo sa mga linalang diha sa ubang mga kalibotan​—ang ebolusyon.

Alang sa daghang siyentipiko, makataronganon ang pagtuo nga kon ang kinabuhi makatungha gikan sa way-kinabuhing materya niining planetaha, kana matuod usab sa uban. Sumala sa pagpahayag niini sa usa ka manunulat: “Ang katibuk-ang panghunahuna sa mga biologo mao nga ang kinabuhi mosugod sa dihang hatagan kinig silinganan diin kini mahimong mosugod.” Apan diha ang ebolusyon moatubang ug dili-mabuntog nga pagsupak. Ang mga ebolusyonista dili gani makapatin-aw kon sa unsang paagi ang kinabuhi nagsugod niining planetaha.

Ang mga siyentipikong si Fred Hoyle ug Chandra Wickramasinghe nagbanabana nga ang purohan nga ang bililhong mga enzyme sa kinabuhi mapormang sulagma maoy usa sa 10^40,000 (1 nga may 40,000 ka sero sunod niana). Ang mga siyentipikong si Feinberg ug Shapiro nagpasobra pa. Sa ilang librong Life Beyond Earth, gibutang nila ang purohan nga ang materyal diha sa organikong sabaw mohimo sa unang paninugdang mga tikang padulong sa kinabuhi nga usa sa 10^1,000,000. Kon atong sulaton ang maong numero, kining magasina nga imong gikuptan mahimong kapin sa 300 ka panid sa gibag-on!

Gilisdan ka ba sa pagsabot niining lisod nga mga numero? Ang pulong “imposible” mas sayong mahinumdoman, ug kini sama ra ka tukma.a

Sa gihapon, ang SETI nga mga astronomo masadyaong nagbanabana nga ang kinabuhi nagsugod nga sulagma sa tibuok nga uniberso. Si Gene Bylinsky, diha sa iyang librong Life in Darwin’s Universe, nagbanabana sa lainlaing mga paagi nga giagian sa ebolusyon diha sa langyawng mga kalibotan. Gisugyot niyang ang intelihenteng mga kugita, marsupial nga mga tawo nga may mga puyo sa ilang mga tiyan, ug mga tawong kuwaknit nga nagagamag mga tulonggon dili gayod halayo. Gidayeg sa iladong mga siyentipiko ang iyang libro. Ugaling, ang ubang siyentipiko, sama kang Feinberg ug Shapiro, nakakita sa dako kaayong depekto sa maong pangatarongan. Gisaway nila ang “kahuyang sa paninugdang eksperimental nga mga pasikaranan” sa mga teoriya sa mga siyentipiko bahin sa kon giunsa sa kinabuhi sa pagsugod sa yuta. Hinuon, sila nagpahayag nga ang mga siyentipiko “migamit sa maong mga patukoranan sa pagtukod ug mga torre nga makaabot sa tumoy sa Uniberso.”

Ang Sayop nga Relihiyon

‘Ngano,’ tingali maghunahuna ka, ‘nga daghan kaayong mga siyentipiko ang motuo dayon sa imposible?’ Ang tubag yano ug makapasubo. Ang mga tawo lagmit motuo kon unsay gusto nilang tuohan. Ang mga siyentipiko, bisan pa sa ilang mga pangangkon nga dili madapigon, wala mahigawas niining tawhanong kahuyangan.

Si Hoyle ug Wickramasinghe miingon nga “ang teoriya nga ang kinabuhi natigom pinaagi sa usa ka intelihensiya” “labaw pa kaayong” mas lagmit kay sa kinaiyanhong pagtungha. “Sa pagkamatuod,” sila nagdugang, “ang maong teoriya dayag kaayo nga ang usa mahibulong nganong kini kaylap gidawat ingong dayag sa kaugalingon. Ang mga hinungdan maoy sikolohikanhon inay siyentipikanhon.” Oo, daghang siyentipiko ang mosibog sa ideya bahin sa usa ka Maglalalang, bisan pag ang ebidensiya nagapunting niana. Sa lakaw niana, nakalalang silag kaugalingon nilang relihiyon. Sumala sa makita sa mga manunulat sa ibabaw, yanong gipulihan sa Darwinismo ang pulong “Diyos” sa pulong “Kinaiyahan.”

Busa sa pagtubag sa pangutana, “Aduna bay atua didto?” ang siyensiya tin-awng wala maghatag ug pasikaranan sa pagtuo sa kinabuhi diha sa ubang mga planeta. Sa pagkamatuod, sa paglabay sa katuigan ug ang kahilom gikan sa kabituonan nagapadayon, ang SETI maoy nagkadakong kaulawan sa mga siyentipiko nga nagtuog ebolusyon. Kon ang lainlaing matang sa kinabuhi mitungha sa madali gikan sa way-kinabuhi, nan nganong kita wala makadungog gikan kanila niining labihan ka dakong uniberso? Hain ba sila?

Sa laing bahin, kon ang pangutana iya sa dominyo sa relihiyon, unsaon nato pagkaplag sa tubag? Ang Diyos naglalang bag kinabuhi diha sa ubang mga kalibotan?

[Footnote]

[Kahon sa panid 8]

Mga Bisita Gikan sa Gawas?

Daghang tawo nagtuo nga ang tawo ginabisita, o gibisita sa nangagi, sa mga dili-yutan-on. Ang mga siyentipiko sa linangkob dili motuo nianang mga pangangkona; sila nagasitar sa kakulang sa mapamatud-ang ebidensiya sa tanang kaso ug nagpatuo nga ang kadaghanang UFO (wa-hiilhing nagalupad nga butang) nga nakita ikapatin-aw pinaagi sa mga hitabo sa kinaiyahan. Lagmit ilang itugyan ang mga pangangkon bahin sa nanglupad nga mga butang ngadto sa wala-matugkad nga mga bahin sa nayabag nga kaisipan sa tawo o sa sikolohikal ug relihiyosong mga panginahanglan.

Usa ka manunulat ug piksiyon sa siyensiya miingon: “Ang agda sa pagsusi ug pagtuo sa maong butang halos relihiyoso. Sa nangagi kita may mga diyos. Karon buot kitang mobati nga kita wala mag-inusara, nga gibantayan sa manalipod nga mga puwersa.” Dugang pa, ang pila ka kasinatian bahin sa UFO labawng nangalisngaw sa okulto kay sa siyensiya.

Apan daghang siyentipiko nagtuo sa “mga bisita” sa ilang kaugalingong paagi. Nakita nila ang pagkaimposible nga ang kinabuhi mitunghang sulagma dinhi sa yuta, mao nga giangkon nilang kini naanod dinhi gikan sa wanang. Nag-ingon ang uban nga ang mga langyawng linalang nagpugas ug kinabuhi sa atong planeta pinaagi sa pagpadalag mga roket nga kargadog karaang bakterya. Misugyot pa gani ang usa nga ang mga langyawng linalang mibisita sa atong planeta sa kanhiay pang mga panahon ug ang kinabuhi mitunghag sulagma gikan sa basura nga ilang gibilin! Ang pila ka siyentipiko mihimog mga konklusyon gikan sa ebidensiya nga ang yanong organikong mga molekula may pagkakomun sa kawanangan. Apan kana ba tinuod nga ebidensiya alang sa sulagmang pagkaporma sa kinabuhi? Ang usa ba ka tindahan ug piyesa ebidensiya nga ang usa ka kotse aksidenteng naggama dinha mismo?

[Hulagway sa panid 7]

Bisan pag nagalungtad ang ubang mapuy-ang mga planeta, aduna bay ebidensiya nga ang kinabuhi mahimong motungha diha kanila nga sulagma?