Kami Nakakat-on sa Pagkinabuhi Uban sa Patol
Nakamata ako sa karat nga siyagit. Nakalukso ako sa kama ayha pa ako nakaamgo nga kini gikan sa akong asawa, si Sandra. Siya mikirig sa kama, naglurat ang iyang mga mata, ug siya wala maginhawa. Ang iyang wait nangluspad, ug nagbolabola ang iyang baba. Abi nako ug hilimatyon na siya. Akong gisagpa ang iyang nawong, nagtuo nga mabalikan siya sa iyang panimuot. Ang pagkirigkirig nagpadayon, busa midagan ako paingon sa telepono ug gitawag ang among doktor. Ang akong asawa maoy moasoy sa nahitabo.
SA DIHANG ako nakamata niadtong buntaga, nadungog ko ang hagawhaw nga mga tingog, ug ako wala sa akong kama. Gipiyong ko lang ang akong mga mata, nagpaminaw. Akong nadunggan ang tingog sa akong bana, ug sa akong inahan ug sa doktor. Unsay nahitabo?
Gibuka ko ang akong mga mata ug nakamatikod sa ilang kabalaka. Sa dihang ako misulay sa paglingkod, ang sakit kaayo nga ulo nagpaila kanako nga sila nabalaka nako. Busa dinhi nagsugod ang pag-ilaila sa patol diha sa among pamilya, o sa gitawag karong seizure disorder. Niadtong panahon, sa 1969, ang akong bana, si David, ug ako maoy 23 lamang.
Ang Among mga Tumong sa Kinabuhi Nausab
Ako nagdako ingong usa sa mga Saksi ni Jehova ug misugod sa pagpakig-ambit uban sa akong mga ginikanan sa pagsangyaw sa publiko sa singko anyos pa ako. Samtang nagtan-aw sa usa sa akong gitudloan sa Bibliya nga gibawtismohan, mihimo ako ug tumong nga mahimong usa ka misyonaryo. Sa panahon sa mga bakasyon sa eskuylahan, ako nagpayunir, ingon sa among pagtawag sa bug-os panahong ministeryo. Sa dihang nakagraduwar sa hayskol sa 1964, ako misugod dayon sa pagpayunir.
Sa dihang nadunggan ko nga maayong mohatag ug mga pakigpulong sa Bibliya si David ug sa nahibaloan ko nga siya usab gusto ug usa ka karera sa linain nga pag-alagad kang Jehova, tag-ana kon unsay nahitabo. Kami nagminyo, ug among gitagamtam ang maayong kalamposan sa pagtabang sa uban nga makakat-on sa mga dalan ni Jehova.
Mahanduraw ba nimo ang among kalipay sa dihang sa Abril 1970 kami nakadawat ug mga pagdapit sa Watchtower Bible School of Gilead alang sa mga misyonaryo? Among gipil-apan ang mga aplikasyon. Diha sa usa ka nota nga gisukip sa akong aplikasyon, akong gihisgotan nga bisan wala ko batia nga kadto kabalak-an, ako gipatol makaduha sa miaging tuig. Wala madugay kami nakadawat ug malulotong sulat nga nag-ingon kanamo nga hangtod sa pag-abot sa tulo ka tuig nga ako dili atakehon, dili maalamong kami ipadala ngadto sa usa ka langyaw nga nasod. Sulod sa pipila ka adlaw, ako gipatol sa ikatulo.
Kay wala mahinayon sa Gilead, kami naglaom nga makasulod sa tibuok-yutang hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova sa New York. Kami miaplay sa ulahi niana nga ting-init diha sa usa ka miting nga gihimo sa kanhi presidente sa Watch Tower Society, si Nathan Knorr. Sa iyang pag-interbiyo kanamo, iyang malulotong gipatin-aw kon nganong ang trabaho sa Bethel malisod alang kanako. Siya miingon nga kinahanglang sulod sa tulo ka tuig dili ako patolon ayha pa kami madawat sa pag-alagad sa Bethel. Bisan pa niana, iyang gidawat ang among mga aplikasyon ug gisulod kini sa iyang bulsa. Sa unom ka semana kami nakadawat ug espesyal-payunir nga asaynment sa pag-alagad sa Pennsylvania.
Malisod ang Pagbuntog sa Patol
Sa sinugdanan ang patol mosugmat ug nga tagsa ka bulan ang kal-ang, apan kini dugang ug dugang nagkasubsob. Ako wala pay nakita nga grabeng gipatol; ako nahibalo lamang kon unsay bation sa usa. Una anaa kanang aura—daklit lamang, naglibog nga pagbati nga mahimong ikatandi sa pagbating maeksperyensiyahan kon magdagan ka ug kusog diha sa naglumbay nga mga kahoy nga nagkipatkipat ang silaw sa adlaw. Makadiyut lamang kini, ug unya ako mawad-ag panimuot.
Makamata ako nga maglabad ang ulo; ako makahunahuna, apan ang mga hunahuna dili nako ikabungat—ang tanan hanap. Ako dili usab makasabot sa gisulti. Kini nga mga epekto mawala ra sa pipila ka oras. Ugaling, kini makapasubo ug usahay makauulaw nga makamata sa lainlaing dapit ug sultihan nga ako gipatol na usab, ilabina kon kami manambong sa Kristohanong asembliya.
Kon atimanon ako sa usa ka tawong walay-eksperyensiya o kon mag-inusara ako nga patolon, akong pahiton ang daplin sa akong ngabil ug pahiton ko ang akong dila. Daghang adlaw nga maayo ang akong baba. Si David hanas na nga moatiman kanako, busa labing maayo kon siya anaa uban nako. Siya nahibalo nga kinahanglan may ibutang siya sa akong baba aron protektahan kini. Kondili ako masamdan sa daghang adlaw, o grabe pa, ako matuk-an.
Ang protektor alang sa baba maoy gikinahanglan. Si David nakadiskobre nga sayo pa nga ang gagmayng mga libro sama sa Ang Kamatuoran nga Motultol sa Kinabuhing Dayon, maoy eksaktong gidak-on ug mabatonan dayon. Kami may daghang koleksiyon na sa gagmayng mga libro nga may mga marka sa akong ngipon diha sa eskina.
Unsay Hinungdan?
Ang mga atake sa patol tingali maoy mga simtoma sa daghang mga suliran sa panglawas. Ang nabalakang mga higala manggunting ug mga artikulo bahin sa patol ug sa unsang paagi nga sila maoy hinungdan sa nalisa nga dugokan, sa dili balanse nga mga bitamina o minerales, dili timbang nga hormone o hypoglycemia, bisan mga parasito. Akong gisulayan ang tanang gihatag nga mga tambal. Ako nakapakonsulta ug daghang matang sa mga doktor ug daghang mga eksamin sa lawas. Among masayran lamang nga ako sa pagkatalagsaon mahimsog, apan ang pag-atake sa patol nagpadayon.
Kon patolon na gani ako, ang pamilya ug ang mga higala kasagarang moingon: “Angay nga mag-amping ka gayod.” Masakit kini para nako sa ulahi. Mopatim-aw kini nga daw may gibuhat ako nga maoy nagpahinabo sa atake sa patol; apan naningkamot gayod ako sa pag-amping sa akong panglawas. Sa maglantaw ug balik, akong naamgohan nga kadto maoy ilang natural nga reaksiyon. Sila, sama kanamo, naglisod sa pagdawat sa patol. Sama kang apostol Pablo, ako nalisdan sa pag-atiman sa akong “tunok sa unod.”—2 Corinto 12:7-10.
Human nga natawo ang among unang anak niadtong 1971, ako nawala sa listahan sa payunir, ug kami mihukom nga ako magpatan-aw ug doktor sa utok. Naandan na ang mga pag-eksamin. Una, gisusi ang akong utok sa pagtino kon duna ba akoy tumor. Walay tumor. Dayon gisukod sa electroencephalograph ang mga balod sa akong utok. Alang kanako, may pagkakataw-anan ang eksamin.
Gisultihan ako nga dili matulog ug maayo sa gabii ug dili moinom sa bisan unsa nga makapalagsik. Sa pagkasunod adlaw, samtang ako naghigda nga patag kaayo, dili-komportable nga kama diha sa bugnaw nga lawak, gitaod ang electrodes sa akong nawong, sa akong ulo, ug bisan sa akong dalunggan. Unya migawas ang teknisyan sa lawak, gipalong ang mga suga, ug giingnan akong matulog! Kon ako molihok ug diyutay, ang iyang tingog mabati diha sa espiker, nga moingon: “Ayaw ug lihok, palihog.” Bisan ubos niadtong kahimtanga, ako nakatulog! Komedyahan usahay ako ni David nga ako makatulog, bisan asa, bisan unsang orasa.
Ang rikonosi miabot. Namatikdan nga adunay diyutayng kadaot sa utok sa atubangan sa temporal lobe. Ang kalagmitang hinungdan niini mao ang kalisod sa pagpanganak o sa taas nga hilanat sa pipila pa ka bulan sa akong kinabuhi. Gipangutana ang akong mga ginikanan, nga masakit kaayo alang kanila. Sila miingon nga posible ang duha ka mga hinungdan. Ang matang sa patol nga akong giantos, among nahibaloan, wala napanunod.
Ang Pakigbisog sa Pagkontrolar Niana
Karon misugod ang katuigan sa makahahadlok nga matang sa pagtambal, ang drug therapy. Dili maayo ang akong reaksiyon sa unang droga nga gisulayan, ug ang ikaduha sa yano wala mosaler. Ang ikatulong droga, Mysolene, dili kaayo epektibo sa pagkontrolar sa patol. Kadto dili kaayo isog nga pangpakalma, apan lima ka tabletas kada adlaw ang gikinahanglan. Ang uban nakamatikod sa epekto sa droga diha kanako, apan wala magdugay ako nakaantos ra niini. Ako adunay pulseras nga nagpaila kanako nga ako patolon ug gibutang niadto ang ngalan sa droga.
Dugaydugay nga ako wala patola nga tungod niana nakabaton ako pag-usab ug lisensiya sa pagmaneho. Ang lisensiya sa pagmaneho maoy bililhon kaayo kanako, sanglit kami niadto nagpuyo man sa banika, ug gusto kong magpayunir pag-usab. Apan sa dihang ako hapit nang mosugod, sa tinghunlak sa 1973, among nahibaloan nga mabdos ako. Busa wala ako magpayunir, apan hinoon kami midesider sa pagbalhin ngadto sa usa ka gamayng kongregasyon sa Appalachian Ohio diin ang mga pamilya gikinahanglan. Kami mipuyo sa usa ka gamayng lungsod sa 4,000 diin niadto wala pay mga Saksi ni Jehova.
Sa wala madugay human nga mibalhin didto, ako nakaadto sa nagkalainlaing mga espesyalista sa utok. Bisan pag ako walay patol o nawad-ag panimuot, atakehon usahay ako ug dili-kaayo grabe nga patol nga magbilin kanako diha sa libog nga kahimtang. Ang doktor mihatag ug lain ikaduhang droga, phenobarbital, sa ako nang ginatomar. Tanan-tanan, nagatomar ako ug nuybe ka tabletas kada adlaw.
Ang misunod nga duha ka tuig maoy masakit kaayo alang kanako nga hisgotan, ug tungod sa makahahadlok nga kahimtang nga gidulot sa mga droga kanako, dili ako makatino nga akong mahubit ug maayo ang mga butang. Ako makaingon lamang nga ang Filipos 4:7 nahimong akong paboritong teksto. Kini nag-ingon: “Ang kalinaw sa Diyos nga molabaw sa tanang pagpanabot magabantay . . . sa inyong mga gahom sa panghunahuna.”
Ang mga droga nagpahinay sa akong pagsulti ug lihok ug nakaapektar sa akong memorya. Akong naagian usab ang kausaban sa personalidad, nga gibati ug depresyon ug masuk-anon sa tanang panahon. Gibati ni David nga giataki, ug gikinahanglan kaniya nga moampo aron dili makabalos ug sama sa akong dili-maayong batasan. Gawas pa, kami adunay duha ka anak nga atimanon. Ang Kristohanong mga ansiano sa among lokal nga kongregasyon nakapadasig kanamo kon bation namo ang grabeng kaguol.
Sa tingpamulak sa 1978, ako midesider, nga supak sa maayong panghukom ni David, sa paghunong sa pagtomar ug tambal. Ako nagkinahanglan gayod ug kahupayan. Sa maampingon, akong gikunhoran ug tunga sa tabletas matag duha ka semana. Daw nakamata ako niadto. Gibati ako ug kalipay. Ang langit, akong natino, mas asul.
Ako nagpadayon nga wala patola, busa misugod ako sa pagpayunir sa Septiyembre 1, 1978. Si David magarbohon kaayo kanako, ug ako nalipay. Buweno, ang mga pangpakalma natigom diha sa lawas, busa dugaydugay pa nga kini mawala. Sa ikaduhang semana sa Oktubre, human lamang sa unom ka semana sa pagpayunir, ang patol mibalik nga mas grabe kay sa una, ug tulo ka adlaw na lamang ang kal-ang! Human sa ikalima, miadto kami sa bag-ong espesyalista sa utok.
“Maayo pang mamatay kay sa motomar ug mga droga,” akong giingnan siya.
“Ug ikaw mamatay gayod,” siya mitubag, “kon dili ka motomar niana! Nan unsa man unyay mahitabo sa imong mga anak nga babaye?”
Pagkakat-on sa Pagkinabuhi Niana
Ako misugod sa bag-ong droga, Tegretol, nianang semanaha. Nagkinahanglag lima ka tabletas nga 250 ka miligramo kada adlaw sa pagkontrolar sa pag-atake sa patol. Kini nga droga, hinunoa, lahi sa uban nga akong gitomar. Kini dili matigom sa lawas, ug kini walay makapausab sa hunahuna nga mga epekto.
Hinuon, dugaydugay na usab nga ako dili makamaneho. Ug kami nagpuyo diin ako halayo sa uban nga mohapit kanako alang sa tunga sa semana nga buluhaton sa pagsangyaw. Gibati ko nga napildi. Gidasig ako ni David sa pag-ingon: “Nganong dili maghulat hangtod sa tingpamulak sa paghunong sa pagpayunir? Ayaw paghimog bisan unsang dinaliang mga kausaban karon.”
Ako desidido sa pagtan-aw kon panalanginan ba ni Jehova ang akong mga paningkamot kon akong sulayan siya. Ang Lamentaciones 3:24-30 nahimong hamili kanako. Dunay ‘gihikyad’ kanako ug ako “magapaabot.” Usab, ako misugod sa paglantaw sa akong tambal nga lahi, ingong usa ka higala.
Si Cara karon nagtungha na, ug si Esther tres anyos na. Busa si Esther nahimo nakong kauban sa pagpayunir. Kami kanunay nga nagalakaw, gisungsong ang mabagang niyebe ug gilahutay ang katugnaw. Sa tingpamulak ang tibuok lungsod nakaila kon kinsa kami.
Sa samang higayon, gitomar ko ang akong tambal nga mainampingon. Kon akong imnon ang mga pildoras nga sagunson, modoble ang akong panan-aw. Apan, kon ako makalimot bisan duha o tulo ka pildoras, patolon ako ug grabe. Sa unang tuig, nagpaeksamin ako sa dugo sa matag tulo ngadto sa unom ka semana sa pagtino nga ang medisina walay gipahinabong seryosong epekto kanako.
Importante alang sa mga patulon nga huptan ang ilang inadlawng kalihokan sa pagkaon, pagkatulog, ug uban pa diha sa usa ka maayong iskedyol, ug ako nag-amping sa pagbuhat niini. Latas niadtong tingtugnaw, nakuha ko ang akong oras sa payunir. Sa kataposan, ang patol nakontrolar, busa ako nakamaneho na pag-usab, ug ako nakapadayon ra sa pagpayunir hangtod karon.
Si Cara nakagraduwar na sa hayskol ug karon nagpayunir na usab. Sukad pa niadtong tingtugnaw nga siya miuban nako, si Esther adunay espiritu usab sa pagpayunir. Usa ka panahon diha sa usa ka distritong kombensiyon, gihangyo ang mga payunir sa pagtindog. Sa dihang ako mitan-aw sa palibot, diha ang kuwatro-anyos nga Esther nga nagtindog sa iyang lingkoranan. Iyang giisip ang iyang kaugalingon nga payunir usab!
Ako mapasalamaton kaayo nga sa gihapon nagaalagad kang Jehova uban kang David ug sa daghan pa nga among gitun-an sa Bibliya. Ang akong pag-ampo nga si David makapayunir pag-usab gitubag. Siya usab nag-alagad ingong among magtatan-aw sa sirkitong asembliya, ug kapuling nagapanawng magtatan-aw. Ang among hugot nga pagtuo mao nga sa dili madugay, diha sa matarong bag-ong kalibotan sa Diyos, matuman ni Jesus-Kristo sa tibuok-yuta nga sukod ang pag-ayo sa tanang masakiton, apil na ang mga patolon. (Mateo 4:24)—Sumala sa giasoy ni Sandra White.
[Hulagway sa panid 15]
Uban sa akong bana ug mga anak