Kabatan-onan Karong Adlawa—Tibuok-Kalibotang Hulagway

ANG popular nga naandang mga hulagway nagapadayag sa mga tin-edyer ingong mga rebelde nga nabuang sa droga, way-sulod ang ulo, mahunahunaon sa kaugalingon ug taspokan, nga nagahunahuna lamang sa biste, TV, ug sekso. Hinuon, alang sa kinabag-an kining negatibong hunahuna bahin sa kabatan-onan mopatim-aw nga layo kaayo sa kamatuoran.

Usa ka surbi nga gitaho sa Psychology Today nakadiskobre nga ‘halos tres kuwarto sa mga gisurbi mipatim-aw nga nakapaayon-ayon pag-ayo. Sa katibuk-an sila malipayon, mapugnganon-sa-kaugalingon, matinagdanon sa uban, mabalak-on sa sangpotanan sa ilang linihokan.’ Halayo sa pagkadili-suod sa ilang mga ginikanan, ang kadaghanang batan-on nakaplagan nga “nagbatog positibo kaayong mga tinamdan bahin sa ilang mga pamilya.”

Ang ubang surbi nagapadayag nga daghan sa mga paglaom, mga tingusbawan, ug mga kahadlok sa kabatan-onan karong adlawa samang nagabanaag sa maayog-salabotan, maugdang nga hunahuna. Sa 1985 ang Unesco Courier misukna sa mga batan-on sa 41 ka yuta: “Unsang problemaha ang labing gikabalak-an sa tanang batan-on karong adlawa?” Nadawat nila ang mahunahunaong mga tubag sama sa “mga problema sa gubat ug kalinaw” (50 porsiento), “kawalay-trabaho ug trabaho” (30 porsiento), ug “ang kaugmaon” (10 porsiento).

Bisan pag ang pagsentro nabalhin ngadto sa personal nga mga ambisyon, ang mga batan-on mikuha na usab sa katingad-ang makiglabotlabot nga pagduol. Tapos sa pagsurbi sa “usa ka grupong naghawas sa lainlaing nasod sa batan-ong [U.S.] mga lalaki ug mga babaye nga nag-edad sa katorse ngadto bayente-uno,” ang magasing Seventeen misulti sa batan-ong mga magbabasa niini: “Labaw sa tanan, gusto ninyong magminyo ug magpamilya. Ang ikaduhang butang nga gusto ninyo mao ang usa ka trabaho o karera. Himoon ninyong tumong nga makasapi. Mabalaka usab kamo bahin sa salapi ug sa edukasyon. Apan kapin sa 60 porsiento kaninyo dili motuo nga ang mga problema sa kalibotan maoy dagko kaayo alang sa inyong kaliwatan aron mapauswag ang kahimtang.”

Nan, sa malangkobon, ang mga batan-on sa tibuok kalibotan nagatinguha sa samang mga butang mismo nga ginatinguha sa ilang mga tigulang: kalipay, kasegurohan, suod nga mga pamilya. Mabalak-on sila bahin sa kalibotan nga ilang ginapuy-an ug tim-os nga nagatinguha nga mapauswag kini. Bisan pa niana, adunay ngiob nga bahin ang maong hulagway.

Masulob-on ug Mahikogong Kabatan-onan

Ang nahisgotang pagtuon nakahimo niining makapasubong diskobre: “Un-kuwarto sa mga tin-edyer nga gisusi miingon nga sila kanunay nga masulob-on ug mamingawon ug mibatig kahaw-ang sa emosyon, ingon man nalumsan sa mga problema sa kinabuhi. Miangkon pa ang pipila sa mahikogong mga hunahuna ug mga kiling.” Sa pila ka kayutaan ang mga batan-on wala lang magplano. Ang proporsiyon sa paghikog taliwala sa gulanggulang nga mga tin-edyer sa Tinipong Bansa halos midoble sa miaging 20 ka tuig!a

Ang laing hinungdan sa dakong kabalaka mao ang tibuok-kalibotang pag-uswag sa paggamit sa tin-edyer sa mga droga, sama sa marijuana, heroina, cocaine, ug crack, usa ka matang sa cocaine. Usa ka 14-anyos nga babaye sa Tinipong Bansa miingon mahitungod sa pagtabakog marijuana: “Kini dili na gani mao ang ‘nauso.’ Kini bahin na lamang sa kinabuhi sa halos tanan.”

Bisan ang nagkaugmad nga kanasoran wala makaikyas sa maong problema. Ang talan-awon sa mga batan-on nga nagatabakog gipasta nga coca ug susamang mga substansiya kasagaran sa daghang maong kanasoran. Busa ang Sekretaryo-Heneral sa UN si Javier Pérez de Cuéllar miingon nga ang problema sa supak-balaod nga pagbaligya ug pag-abusar sa mga droga “nahimong usa ka malaglagong hulga sa presente ug umaabot nga mga kaliwatan sama sa mga hampak nga misalanap sa daghang bahin sa kalibotan sa unang kapanahonan.”

Ang paggamit sa legal nga mga droga, sama sa alkohol ug tabako, taliwala sa mga batan-on nakapahimo sa daghang eksperto​—ug mga ginikanan—​nga mabalak-on. Nagtaho ang UN Chronicle: “Latas sa miaging 30 ngadto 40 ka tuig, sumala sa WHO [World Health Organization], ang nagauswag nga porsiento sa mga bata ug mga tin-edyer nagsugod sa pag-inom sa alkoholikong ilimnon; miuswag ang mga kantidad ug kamakanunayon sa pag-inom; ug mius-os ang edad sa pagsugod sa pag-inom.”

Itugot nato, minoriya lamang sa mga batan-on ang masulob-on o nagahimo sa nagahikog nga kagawian. Bisan pa niana, sa tibuok kalibotan motumbas kini sa minilyon pa nga may grabeng mga problema. Sumala sa sunod natong makita, daghang batan-on karong adlawa ang naladlad sa mga kalisdanan ug mga pagpiit nga linain sa kapanahonan nga atong gikinabuhian.

[Footnote]