Silangang Uropa—Usa ka Relihiyosong Pagmata?

ANG pagpiot sa kagawasan sa pagsulti o ekspresyon latas sa nangaging daghang dekada sa kanasoran sa Silangang Uropa nag-apil sa grabeng mga pagpiot sa relihiyon. Ang ateyismo aktibong giwali, ug ang pila ka katedral ug simbahan gihimong mga musiyo sa ateyismo, sama sa usang gibisita sa daghang turista sa Leningrad. Ang nag-alagad pang klero nahimong mga sulugoon sa presenteng pagmando. Kay ang tanang dapit sa pagsimba, sama sa mga monasteryo, mga simbahan, ug mga moske, opisyal nga gisirhan niadtong 1967, ang Albania giproklamar pa sa Radio Tirana nga “unang ateyistang estado sa kalibotan.”

Karon, kay ang kagawasan mibuswak bisan diin sama sa kabulakan sa tingpamulak sa Silangang Uropa, unsay nagakahitabo sa relihiyon? Sumala sa gisulat sa Pranses nga magsusulat si Jean-François Kahn: “Ang relihiyong gihasi sa pagpiot moduyog sa usa ka nasod nga gihasi sa panglupig. Nahitabo kini gahapon sa Iran. Nagakahitabo kini karon sa Sobyet Azerbaijan. Ugma kini makalapnag sa tibuok Rusya sama sa sunog sa lasang.” Bisan karon ang pila ka relihiyon nakig-anib sa nasyonalistikanhong mga mithi ug mga tingusbawan ug nagakahimong usa sa pangunang mga galamiton sa politikanhong protesta, nga nagbalaan niini pinaagi sa presensiya sa ilang Katoliko ug Ortodoksong mga pari ug Luteranong mga pastor.

Busa unsay kahimtang sa relihiyosong kagawasan diha sa bag-ong demokratikong palibot?

Nausab Gayod Pag-ayo ang Kahimtang!

Ang dagkong mga relihiyon sa Silangang Uropa, ilabina ang Iglesya Katolika, milihok dayon aron maangkon ang legal nga pag-ila gikan sa bag-ong mga gobyerno. Pananglitan, ang L’Osservatore Romano mitaho nga “sa 9 sa Pebrero [1990], ang usa ka Kasabotan gipirmahan tali sa Holy See ug sa Republika sa Hungaria.” Pinaagi sa maong kasabotan ang duha ka partido nagkauyon nga tukoron na usab ang diplomatikong relasyon. (Ang Batikano giisip nga separado soberanong estado.)

Ang laing taho gikan sa Batikano nag-ingon nga ang Iglesya Katolika sa Ukrainian Rite, nga gipiotan sa 1946, nangayo sa legalisasyon ug nakig-estorya “sa Gobyerno ug sa Ruso Ortodoksong Iglesya mahitungod sa praktikal nga mga isyu bahin sa kinabuhi sa Iglesya diha sa Ukraine.”

Niadtong Abril 1990 ang papa miduaw sa Czechoslovakia ug gitagbo sa tugpahanan sa Prague “sa mga dagkong tawo sa Iglesya ug sa Estado, apil . . . si Mr. Vaclav Havel, ang Presidente sa Republika.” (L’Osservatore Romano) Nagakaugmad usab dinhi ang bag-ong relihiyosong situwasyon.

Ang Iglesya Katolika kanunay nga usa ka puwersang tagdon diha sa Polandia. Karon, tungod sa iyang bag-ong-kaplag nga kagawasan, kini nag-inat-inat sa iyang kaunoran ug nangampanya aron ipasulod na usab ang relihiyosong mga klase diha sa mga eskuylahan. Usa ka pari mipahayag: “Ang mga eskuylahan maoy kabtangan sa nasod. Ang Polakong nasod maoy kapin sa 90 porsientong Katoliko. . . . Uban sa angay nga pagtahod sa ubang relihiyon, ang relihiyosong pagtulon-an sa eskuylahan magpasig-uli sa awtoridad sa mga magtutudlo, ug . . . sa mga kagamhanan kay kini kabahin man sa dugokan sa maayong pamatasan sa tawo.”

Ang usa ka taho bahin sa Ortodoksong Iglesya sa Romania nagaingon: “Ang Patriarka ug ang ubay-ubayng obispo nga mikooperar sa [Ceauşescu] nga pagmando napugos sa pagluwat. Ang usa ka Komisyon gitukod sa pagbuhi na usab sa Iglesya. Daghang dili-magtutuo kanhi nanangop sa relihiyon ug nagpuno sa lokal nga mga simbahan . . . Ang Romanian Byzantine nga Iglesya Katolika, nga napugos sa pagbungkag 40 anyos kanhi, gitugotan sa pag-organisar pag-usab.”​—Orthodox Unity, Hulyo 1990.

Kausaban sa Albania

Sumala sa mga taho sa prensa, ang katingad-ang kausaban inanayng nagakahitabo sa Albania, usa ka gamay bukirong nasod nga may tulo ka milyon ug ikaupat nga bahin sa milyon nga tawo, nga nasuksok sa Adriatic nga Baybayon tali sa Yugoslavia ug Gresya. Ang Alemang mantalaang Die Welt mitaho: “Sa Albania, ang kataposang kuta sa kinaraang Komunismo sa Uropa, ang mga tawo nagsugod sa pagpahayag nga walay pagpanuko” pinaagi sa pagtinguhag dangpanan diha sa mga embahada sa Kasadpan, nga gikan dinha sila dayon tugtan nga mobiya aron moadto sa Italya, sa Alemanya, ug sa ubang nasod.

Ang taho nagpadayon sa pag-ingon: “Sa Mayo 1990 ang mga Albanian gisaaran ug mga pasaporte ug nga papason ang mga balaod nga nagdili sa relihiyosong mga buluhaton.” (Gikutlo gikan sa The German Tribune, Hulyo 15, 1990) Sumala sa gisulat sa propesor sa kasaysayan si Denis R. Janz: “Ang dugay ug hagong pakigbisog alang sa bug-os nga sekularisasyon mopatim-awng gipadaplin.” Bisan pa niana, siya midugang: “May ebidensiya . . . nga ang relihiyon sa tinuoray gipukgo diha sa maong katilingban.”

Sa maong konteksto ang mga Saksi ni Jehova nagpadayon sa paghupot sa ilang naandan ug estriktong neyutralidad. Pinasukad sa mga prinsipyo sa Bibliya, sila dili mag-apil-apil sa politikanhon ug nasyonalistikanhong mga pagkabahin. Nagsalig sila nga ang Diyos maghatag kanila sa malinawong palibot nga niana tumanon ang ilang tibuok-yutang komisyon sa pagwali sa Gingharian sa Diyos.​—Mateo 22:21; 1 Timoteo 2:1, 2; 1 Pedro 2:13-15.

Busa, komosta ang mga Saksi ni Jehova sa Silangang Uropa? Nag-uswag ba sila ilalom sa pagdili? May relihiyoso bang kagawasan alang kanila?

[Hulagway sa panid 7]

Ang mga tawo mobalik ba sa mga simbahan sa Silangang Uropa?