Pagdiskobre sa Tinuod Mong Pagkatawo
INIGTAN-AW nimo sa espeho, unsay imong makita? Ang kaugalingon nimong dagway. Apan motug-an ba kana kanimo kon kinsa ka? Motug-an ba kana kanimo kon unsay pag-isip sa uban kanimo ingong usa ka tawo? Ikaw ba tinuod nakaila kon kinsa ka? Nasayod ka ba sa unsang paagi natukod ang imong kaugalingong panggawi sa unang bahin? Oo, sa unsang paagi ikaw, ingong usa ka personalidad, naugmad?
Sa diha nga mohunong ka aron sa pagtuki sa tanang elemento nga nag-umol sa imong pagkatawo, basin imong mamatikdan nga daghang impluwensiya ang napahamtang diha kanimo—pinaagi kaha sa ubang mga tawo o sa ubang mga butang. Sa mga katuigang kita ginaumol, kadaghanan kanato gamay rag kalabotan sa pagkatukod sa atong mga batasan ug mga paagi mismo. Busa tan-awon nato ang pipila niining mga impluwensiya nga nagaumol sa pagkatawo nga napahamtang diha kanimo—nga ang pipila kanila dugay na una ikaw makabatog higayon nga may mahimo bahin sa imong kaugalingong gawi.
Dakog Bahin ang Henetika
Unsa ka dako ang epekto sa henetika o genetics diha kanimo? Ang DNA blueprint, nga hikaplagan diha sa chromosomes nga magapasa sa mapanunod nga mga kinaiya, nasudlan sa mga kabatbatan ug nakodigo nga mga instruksiyon alang sa kaugmaran sa matag tawo. Busa unsa ka dako ang epekto sa henetika diha sa imong indibiduwal nga gawi? Mopatim-aw nga lisod mapamatud-an ang bisan unsang tino nga koneksiyon tali sa genes ug sa pagkatawo. Bisan pa niana, adunay pila ka paagi sa pagtuon nga daw may merito. Pananglitan, daghan sa imong napanunod nga mga kinaiya adunay dihadihang kalabotan sa imong kagawian. Busa, daghang tawo makapanunod ug mga kinaiya nga malumo samtang ang uban kinaiyanhong mas mahigalaon niadtong sakop sa usa ka tinong kolor sa panit o rasa.
Ang usa ka babayeng mabdos makabenepisyo o makadaot sa iyang anak nga wala pa ihimugso pinaagi sa iya mismong mga lihok, mga hunahuna, ug mga pagbati. Unsa ba gayod ka dakong kalinaw o kapikal ang gidat-og kanimo samtang didto ka pa sa sulod sa tiyan sa imong inahan? Unsa ka daghan ang imong natun-an gikan sa tono sa tingog sa imong mga ginikanan, sa musika nga ilang gipamatian? Unsa ka dako ang epekto diha kanimo sa pagkaon nga gikaon sa imong inahan? Kon ugaling siya nag-inom ug alkoholikong ilimnon o nagtomar ug mga droga, unsa ka dako ang epekto niana diha kaniya? Sa panahon sa imong pagkahimugso, daghan sa imong mga hilig natino na ug tingali lisod mausab.
Unsa man ang Bahin sa Diyeta, mga Alerhiya, Palibot?
Samtang ikaw nagtubo sa pagkabata, ang pila ka substansiya diha sa imong pagkaon tingali may epekto sa imong gawi. Ang mga patam-is, artipisyal nga mga pangkolor, ug mga preserbatibo—tanan makaimpluwensiya nga dili dayag sa gawi. Ang pagkasobra ka lihokan, midakong tensiyon, pagkamapikalon, panakit sa kaugatan, ug dili-kasarangan ug dili-mapugngan nga mga aksiyon maoy pipila lang sa mga resulta. Ang polusyon gikan sa mga binuga sa kotse, industriyal nga mga binuga, ug ubang hilo diha sa palibot moumol usab sa gawi. O, sa personal nga kahimtang, tingali ikaw may alerhiya nga seryosong nakaapektar kanimo apan tingali wala makadaot niadtong alirong kanimo.
Dugang pa niining maong mga impluwensiya, ang gawi sa imong mga ginikanan, ilang mga gusto ug mga dili-gusto ingon man ang ilang mga pagpihigpihig nga imong nasinati sukad sa pagkabata, may epekto diha kanimo ug nakaumol sa imong pagkatawo sa usa ka sukod. Ang resulta mao nga daghan sa imong mga paagi ug imong katibuk-ang panglantaw sa kinabuhi sa yano maoy banaag sa ilaha. Ikaw lagmit mapikal sa mga butang nga makapikal kanila. Ikaw malagmit motugot sa mga butang nga ilang gitugot. Ug talagsa ra nimong himatikdan nga gisundog nimo ang ilang gawi hangtod nga may magsulti kanimo nga ang imong linihokan sama gayod sa imong amahan o imong inahan. Naapektahan ka usab sa ilang kahimtang pinansiyal ug sosyal, maingon man sa imong silinganan ug palibot sa eskuylahan. Dako usab ug impluwensiya kanimo ang imong mga higala ug mga kauban. Tingali ang usa ka grabeng aksidente (kanimo o sa suod nga higala), usa ka katalagman sa dapit, o bisan makapasamok nga mga hitabo sa kalibotan nakaapektar nimo. O mahimong ang usa ka trahedya, sama sa diborsiyo o grabeng sakit, nagbilin ug kadaot sa imong pagkatawo.
Sa pagpalandong imo bang maila ang bisan hain nianang mga impluwensiyaha?
Unsa ang Bahin sa Relihiyon?
Sa teoriya, ang relihiyon angay magtabang nimo nga mahimong labi pang maayong tawo, nga magpauswag sa imong moral nga kagawian, etika, ug matag-adlawng rutina. Pila ba sa imong mga sukdanan ug mga lihok ang apektado sa relihiyon? Bisan pag ang relihiyon angay magsilbing pugong sa dili-responsable, kriminal nga kagawian, daghang tawo ang apektado sa ilang pakigkontak sa relihiyon sa lahing paagi. Nasabtan nila ang dakong pagkasalingkapaw ug pasiugda sa materyal inay espirituwal nga mga sukdanan diha sa mga simbahan ug ingong sangpotanan nayugot. Mahimo pang sila nahimong dili relihiyoso, nga nahikawan sa espirituwalidad ug paglaom.
Basin makahunahuna ka sa ubang gawasnong mga impluwensiya nga magaumol sa kagawian. Gugola lang ang pila ka gutlo sa pagpalandong sa bisan unsa sa mga butang nga tingali nakaapektar kanimo hangtod karon. Makalista ka ba sa pipila kanila? Dili sayon nga dili magmadapigon ug maghunahuna niining paagiha, apan kini angay sa panlimbasog ug basin makatabang kanimo. Sa unsang paagi?
Aw, kon imong mailhan ang usa ka impluwensiya o hinungdan sa negatibong hilig sa imong kagawian, kon ikaw makapunting niana, ikaw makaarang sa pagpugong niana, bisan sa pag-usab pa niana. Kon ikaw makapugong, o makawagtang pa, sa usa ka dili-maayong impluwensiya, ikaw mahimong usa ka lahi nga tawo, nga magagawing labi pang positibo nganha sa uban.
Hinuon, kana usa ka hagit. Apan sanglit daghan kaayo sa mga impluwensiya diha sa imong kagawian ang gipahamtang kanimo sa ubang tawo o sa mga kahimtang nga wala kay kagahom, nganong dili molihok ug may pagabuhaton bahin sa kahimtang sa imong kaugalingon? Kon nagkahulogan kanag kauswagan, nganong dili usbon kon unsa ka?
[Blurb sa panid 4]
Ang mga lihok ug mga pagbati sa usa ka babayeng mabdos makaapektar sa iyang anak nga wala pa ihimugso