Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Maantos Ko ang Kakabos?

SI Gregory, usa ka batan-on sa Silangang Uropa, nag-isip sa iyang kaugalingon nga kabos. Siya dili makapalit ug mahalong mga bisti o hi-fi sama sa ubang mga batan-on sa Kasadpan. Sa kadugayan, si Gregory nawad-ag kadasig sa mga kahimtang sa iyang kaugalingong nasod, ug siya milalin sa Austria.

Kaliboan ka kilometros ang gilay-on nagpuyo si Loyiso, usa ka batan-on nga gikan sa balangay sa banika sa habagatang Aprika. Nagpuyo diha sa gamayng payag uban sa iyang pamilya, si Loyiso nasina sa mga batan-on sa duol nga lungsod nga nagpahimulos sa “mga kaluho”​—tubig sa gripo ug elektrisidad.

Bisan pa niana, si Loyiso ug Gregory mas maarang-arang pa alang sa usa ka batan-on nga ginganlag Vasco sa Aprika. Ginahulga sa lokal sibil nga gubat, baktason ni Vasco ang daghang kilometros latas sa peligrosong kabagnotan aron lang mabuhi.

Busa ang “kakabos” maoy relatibo nga termino, adunay kahulogan sa nagkalainlaing mga butang diha sa nagkalainlaing yuta ug mga kultura. Gihubit sa usa ka Ingles nga diksiyonaryo ang “poverty” o kakabos ingong bisan unsa gikan sa “grabeng kapit-os ngadto sa kakulang ug materyal nga kaharuhay.” Makasubo ang pagkasayod nga bisan unsa nimo kakabos tingali, hayan may uban pa nga nag-antos sa mas grabeng kawalad-on. Sa gihapon, kon wala kay maayong bisti nga isul-ob sa eskuylahan o sa dihang kulang ka sa maong pangunang mga panginahanglan sama sa tubig sa gripo, tingalig makahupay ug diyutay nga isulti nga ang uban mas grabe pa ug kahimtang kay kanimo.

Busa ang Bibliya wala magpasigarbo sa kakabos. Hinunoa, kini sa pagkamatinud-anon midawat: “Ang pagkalaglag sa mga timawa mao ang ilang kakabos.” (Proverbio 10:15) Hinunoa, ang miaging artikulo nagpakita nga malikayan sa batan-on ang pipila ka bitik sa kakabos, sama sa delingkuwente nga pamatasan.a Uban ang paningkamot, imong maugmad ang usa ka maayo ug malaomong tinamdan. Apan, unsa pa ang ubang mga paagi sa pag-atubang sa adlaw-adlaw nga mga kalisdanan sa pagkahimong kabos?

Ang Laang sa Kasina

“Dili ra kaayo unta daotan kon kitang tanan kabos,” mireklamo ang 17-anyos nga Aprikanong batan-on nga ginganlag Zanele. “Apan kon imong makita ang uban diha sa TV o sa ubang dapit nga adunay daghang butang kay kanimo, kini lisod kaayong dawaton.”

Ang gibati ni Zanele dili ikatingala, kon palandongon ang dako nga gintang sa ekonomiya ug sa katilingban nga nagbulag sa katawhan karon. Ug tungod sa paagi sa dili-angay nga pagpaibog sa bahandi ug materyalismo diha sa palumagian sa balita, ikaw sa ingon mag-antos sa pagbati sa kasina sa dihang imong makita ang pagkinabuhi sa mas sapian nga mga batan-on. (Santiago 4:5) Bisan pa, ang usa ka Alemang sanglitanan nagpasidaan: “Walay lain ang ginakaon sa kasina kondili ang kaugalingong kasingkasing niini.”​—Itandi ang Proverbio 14:30.

Siyempre, dili daotan ang pagpangita ug mas maayong mga kahimtang sa kinabuhi. Apan ang kakabos maoy timaan sa dunot nga sistema sa mga butang ni Satanas, ug ang Diyos lamang ang makahimo​—ug maoy mohimo​—sa pagtul-id mga inhustisya sa kalibotan. Kon ikaw nagpuyo sa nasod nga kabos, wala ka kaayoy mahimo sa pagpauswag sa imong situwasyon. Ug bisan kon adunay ekonomikanhong mga opurtunidad, hinumdomi ang mga pulong ni Solomon sa Ecclesiastes 4:​4: “Akong nakat-onan usab kon nganong ang mga tawo naghago pag-ayo aron molampos: tungod kini kay sila nasina sa mga butang nga nabatonan sa ilang mga silingan. Apan kini kakawangan. Kini nahisama sa pag-agpas sa hangin.”​—Today’s English Version.

Kon ang imong tumong mao ang pagbaton ug bahandi bisan unsa pay bili, ikaw dali mahaylo sa pagkompromiso sa imong moral nga mga sukdanan. Usab, ang mga sirkumstansiya nga dili mo kapugngan dali nga makahurot sa imong gihagoan pag-ayo nga salapi​—mopasamot lang sa imong kakabos. Sa ingon ang Proverbio 23:4, 5 nagpasidaan: “Ayaw paghago sa imong kaugalingon sa pagpakadato. . . . Nagpasiplat ka ba niana, nga kini wala may kapuslanan? Kay sa walay pagkapakyas kini tuboan ug mga pako sama sa agila ug molupad sa halayo paingon sa langit.”

Timbangtimbanga ang Imong mga Nabatonan

Kini ba nagpasabot, hinunoa, nga mosurender ka na lang sa kawalay paglaom? Dili gayod! Ang usa ka positibong lakang nga imong mahimo mao ang pagpalandong, dili sa imong kawalad-on, kondili sa imong mga nabatonan. Tinuod, diyutay lang tingali ang imong mga kabtangan. Apan diha sa iyang librong Relationships, si Dr. Tony Lake miingon nga ang “usa nga kabos sa pinansiyal nga mga termino tingalig adunay ubang mga kahinguhaan, sama sa usa ka mahigugmaong pamilya, mahigalaong mga silingan o usa ka malipayong dapit nga kapuy-an.” Sa pagkatinuod, ang maong mga kabtangan mas bililhon kay sa salapi! Usa ka sanglitanan nag-ingon: “Maayo pa ang utan nga sud-an diin adunay gugma kay sa pinatambok nga baka nga adunay pagdumot.” (Proverbio 15:17) Ang Kristohanong mga batan-on aduna pay laing bililhong kabtangan: ang pagpaluyo “sa tibuok kapunongan sa mga igsoon.”​—1 Pedro 2:17.

Mahimo usab nimong sulayan ang pagtan-aw sa imong materyal nga mga kabtangan sa mas positibong paagi. Tugotan ta, tingali ikaw nagpuyo sa yano, tingali daan pa, nga balay. Tingali nagsul-ob ka ug daan na, gisi, o tinapakang bisti. Ug tingali nangandoy ka ug lain na usab nga pagkaon. Apan gikinahanglan mo ba ang matahom nga mga bisti o matahom nga balay sa pagpahimuot sa Diyos? Gikinahanglan mo ba ang lamiang mga pagkaon aron mabuhi ug mahimong mahimsog? Siyempre dili! Sama sa giingon ni apostol Pablo: “Kon aduna kitay makaon ug ikabisti, kana igo na kanato.”​—1 Timoteo 6:8, TEV.

Si Eldred, usa ka lalaki sa Habagatang Aprika nga nagdako sa pamilya nga gamay rag kahinguhaan, miingon: “Among gidawat na lamang nga kami nagkinabuhi sa gamay nga badyet ug nga dili namo mabatonan ang tanan nga among gusto.” Nahinumdom si Eldred nga dihang ang iyang pangtungha nga karsones nagisi, tapakan lang kini sa iyang inahan. Sa kadugayan, halos mga tapak na lamang ang nabilin! “Akong giantos na lamang ang diyutayng pagsulogsulog,” miangkon si Eldred. “Apan ang hinungdanon mao nga ang among mga bisti hinlo ug magamit.”

Pagdaginot sa Balay

Makahimo ka usab ug mapuslanong mga lakang sa pagpauswag sa imong situwasyon. Ang Bibliya naghisgot niadtong kinsa sa pagkabinuang “nagagasto sa ilang salapi nga kusog ingon sa ilang pagpakabaton niana.” (Proverbio 21:​20, TEV) Nan, ipakita nga ikaw maalamon pinaagi sa pag-amping sa dili pag-usik sa pagkaon, salapi, o sa bisan unsang gamit sa balay. (Itandi ang Juan 6:12.) Ang pagpanugal, pag-abuso sa alkoholikong mga ilimnon, pagtabako​—maoy mga batasan nga dili lamang nag-usik ug salapi kondili makapasuko sa Diyos. (2 Corinto 7:1) Kon ang ubang mga membro sa pamilya molihok nga dili maalamon niining bahina, paghatag ug panig-ingnan alang kanila pinaagi sa imong kaugalingong paggawi.​—Itandi ang 1 Timoteo 4:12.

Ang laing paagi nga makaamot ka sa kaayohan sa imong pamilya mao ang pagtabang sa imong mga ginikanan diha sa balay. Tabang sa pagpangluto, panghinlo, pag-ayoayo, ug panghardin. Ang pagbuhat niana mohatag kanimo sa makatagbaw nga pagbati sa kalamposan.

Ekstrang Kita

Ang pipila ka batan-on nakahatag direktang amot sa kita sa pamilya pinaagi sa part-time nga trabaho. Si Loyiso, nga gihisgotan sa sinugdan, namaligyag mga utanon; nananom siya niini diha sa ilang gamayng luna sa yuta sa likod sa ilang balay. Ang lab-as nga abot nagsilbi usab sa pagpakaon sa iyang pamilya. “Kadtong nagabaol sa iyang yuta makabaton ug igong pagkaon,” nagkanayon ang Proverbio 28:19. Nakita ni Loyiso kining mga pulonga nga tinuod.

Ang ubang mga batan-on mihimog lakang sa pagpamaligyag bestida, pagkaon, ug kahoyng igsusugnod. Ang uban mihimog yanong pag-ayoayo sa balay, ingon nga masugosugo sa balay, o tigbantayg bata.

Tunghaan ug Kakabos

Sumala sa 1989 Britannica Book of the Year, daghang mas kabos nga batan-on nakakita nga “walay mahimo ang pagpadayon sa pagtungha.” Ang mga pasilidad sa tunghaan sa daghang kanasoran sagad naghuot ug kulang sa gamit. Ug sa dihang itandi sa mga batan-on ang kakulang sa mga trabaho batok sa pipila ka dali apan supak sa balaod nga paagi aron makasapi, ang uban nawad-an sa tanang tinguha aron ipadayon ang pagtungha.

Apan, ang kakulang sa edukasyon mopasamot lamang sa kakabos. Nagkinahanglan kana ug disiplina sa kaugalingon, apan maalamon ka kon magpadayon ka sa pagtungha! Palandonga ang lungsod sa Howrah, usa ka eskuwater sa Calcutta, India. Didto ang 800,000 ka tawo nagpuyo sa hilabihang kakabos. Nagtrabaho ang kadaghanang batan-on ingong masugosugo sa balay sa maadlaw; apan, daghan ang nagtungha sa gabii aron makabatog edukasyon. Busa bisan kon malisod ang pagtungha, ayawg hunong. Ang tunghaan makatabang nimo sa pag-ugmad sa mga katakos sa komunikasyon ug paghunahuna​—mga katakos nga sa umaabot magamit nimo sa pagkakitag trabaho.

Lantaw sa Unahan

“Ang dato ug kabos walay kalainan. Ang Magbubuhat kanilang tanan mao si Jehova.” (Proverbio 22:2) Kana nga kamatuoran nakatabang sa kaliboan ka batan-ong mga Saksi ni Jehova aron maantos nga malamposon ang kakabos. Sila nagpabili nga ang kalipay nagadepende, dili sa pagpakabaton ug materyal nga mga butang, kondili sa pagpakighigala uban kang Jehova nga Diyos, kinsa nagaabiabi sa tanang buot moalagad kaniya​—kabos man kun adunahan. Ang Diyos nagtanyag ug paglaom sa kinabuhi diha sa umaabot bag-ong kalibotan nga walay nag-ilaid sa kakabos.​—2 Pedro 3:13; Pinadayag 21:3, 4.

Kasamtangan, gamita nga maalamon ang imong kahinguhaan. Lantaw sa unahan. Pagtigom ug espirituwal nga mga bahandi. (Mateo 6:19-21) Lantawa ang pag-antos sa kakabos ingong usa ka hagit​—usa nga maatubang nimo nga malamposon.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 26]

Ang pangandoy dili makapauswag sa imong situwasyon, apan ang pagkugi sa buluhaton sa tunghaan ang makapauswag