Mga Batan-on Nangutana . . .

Nganong Kinahanglan Nakong Antoson ang Akong Depekto?

“AKO singko anyos niadto,” nahinumdom si Becky. “Gipasakay ako sa akong higala sa iyang biseklita sa dihang miliko ang awto sa eskina ug gidasmagan kami.” Ang resulta? “Nabalian akog bitiis ug grabeng mga samad sa ulo. Wala magdahom ang mga doktor nga ako mabuhi pa.” Apan, si Becky nabuhi, ug karon siya maoy usa ka malipayon nga 16-anyos. Bisan pa, ang aksidente nagbilig iyang mga ulat. “Kini nagpaluya nakog maayo,” siya miingon.

Usa ka bayong nga ginganlag Craig baldado usab, tungod sa sakit nga nailhang CP (cerebral palsy o paralisis tungod sa pagkadaot sa utok). “Ang CP nakaapektar sa akong kaunoran ug sa sistema nerbiyos,” miingon si Craig. “Ang akong kaunoran dili mosanong nga husto sa mga mensahe nga ipadala niana sa akong utok. Busa, ako naglisod sa paglakaw, pagsulti, ug paghupot sa akong panimbang. Mabuhat ko kanang tanan apan dili maayo kaayo.”

Ikaw ba usab dunay pipila ka matang nga depekto sa lawas? Ang estatistika nagpakita nga sa tuig 2000, ang gidaghanon sa mga batan-on nga baldado moabot sa mga 59 ka milyon sa tibuok yuta. (World Health, Enero/Pebrero 1985) Apan, ang kamatuoran nga daghan kaayo ang adunay samang problema kanimo dili kaayo makapalipay kanimo sa dihang buot ka nga modagan, molukso, ug modula sama sa ubang mga batan-on apan dili makahimo.

Ang mga Problema sa Baldado

Ang mga depekto sa lawas dili butang bag-o. Sa panahon sa Bibliya ang uban nag-antos sa pagkabakol (2 Samuel 4:4; 9:13), pagkabuta (Marcos 8:22), ug ubang mga depekto (Mateo 12:10). Sagad ang maong mga baldado naglisod sa pag-atiman sa labing pangunang buluhaton sa kinabuhi.​—Itandi ang Deuteronomio 28:29; Proverbio 26:7.

Ikaw tingali may samang pakigbisog sa imong mga limitasyon. Ang pagsul-ob ug sinina, pagkaon, o pagtungha sa eskuylahan tingali nagkinahanglag dakong paningkamot​—ug igong tabang gikan sa uban. “Dili nako malihok ug maayo ang tuo ko nga bahin,” matud ni Becky. “Busa nagtuon ako sa pagsulat sa akong wala nga kamot. Ang paglakaw lisod usab. Maarang-arang na gani karon ang akong paglakaw, apan usahay magtakiang ako.” O palandonga ang mga problema nga giatubang sa usa ka bayong nga enano. Siya miingon, ug nga dala ang tiaw: “Ang pag-abot lang sa mga suwits sa suga sa bungbong makalagot kaayo . . . Ang mga balay gidesinyo gayod alang sa tag-as nga mga tawo.”​—How It Feels to Live With a Physical Disability, ni Jill Krementz.

Hinuon, imong makita tingali nga ang imong labing makapasubong mga problema dili sa lawasnon nga bahin. Ang magasing Parents nag-ingon: “Ang mga tin-edyer sensitibo kaayo sa mga reaksiyon sa uban, nagpalisod sa kinabuhi sa mga batan-on nga adunay linaing mga panginahanglan. . . . Sila mahibulong kon unsay hunahunaon sa ubang tawo sa ilang panagway ug sagad magduda sa mga pagpasundayag sa pagkamahigalaon, isipon kining maayog tuyo nga mga buhat ingong wala kinahanglanang mga pagpasundayag sa kaluoy.” Kinaiyanhon lamang nga gustong hiangayan ug dawaton sa uban. Ugaling, bation mo tingali nga nahilain. Sama sa gipahayag niana sa batan-ong Michelle: “Ang akong kinabuhi lahi gayod gikan sa tanan. Ang hinungdan mao nga ako naputlan sa akong wala nga kamot.”

Tingali sigehan ka ug sulog-sulog tungod sa imong pagkahimong lahi. “Ako nag-eskuylaha sa espesyal nga tunghaan sa mga bata nga baldado hangtod sa kinto grado,” nahinumdom si Craig. “Apan sa kinto grado, ako misugod sa pagtungha sa regular nga eskuylahan. Wala gayod unta akoy daghang problema hangtod sa usa ka adlaw gikataw-an ako sa ubang mga batang lalaki. Tungod kadto sa akong linaktan.” Si Becky usab may masakit nga panumdoman sa mapintas nga pagtratar sa iyang mga kauban sa eskuylahan. Tungod kay nadaot sa unang operasyon ang iyang kuwerdas bokales, ang iyang tingog hagawhaw nga pamation. “Ginganlan ako sa mga bata sa eskuylahan nga sama sa mangtas ang akong tingog,” siya miingon.

Ang mga hamtong usab mopakitag dili-makataronganong pagpihig. Ang uban maglikay sa pagtan-awg diretso kanimo. Ang uban maglikay nga makig-estorya kanimo, itumong ang ilang isulti sa imong mga ginikanan o sa mga kauban​—maorag dili ka makita o may depekto sa hunahuna. Ang labing makalagot sa tanan tingali mao ang mga maayog-tuyo nga kanunay kang pakitaan ug kaluoy, nga mopasamot sa pagbati nga ikaw sama sa daot nga baligya.

Ang Hunahuna sa Diyos Bahin sa Maong Butang

Hinuon, unsay pagbati sa Diyos kanimo? Ang imo bang depekto sa usa ka paagi maoy timaan sa iyang kasuko? Matikdi kon unsay giingon ni Jesus sa dihang iyang gikasugat ang “usa ka tawong buta sukad pa sa pagkabata.” Ang iyang mga tinun-an nangutana: “Kinsa may nakasala, kini bang tawhana o ang iyang mga ginikanan, nga gihimugso man siya nga buta?” Si Jesus mitubag: “Dili kining tawhana ang nakasala ni ang iyang mga ginikanan.” (Juan 9:1-3) Dili, ang pagkabuta dili maoy resulta sa pipila ka espesipikong sala diha sa bahin sa tawong buta o sa iyang mga ginikanan. Hinunoa, kadto maoy resulta sa pagkadili-hingpit nga napanunod kanatong tanan gikan kang Adan. Miingon si apostol Pablo: “Pinaagi sa usa ka tawo ang sala misulod sa kalibotan ug ang kamatayon pinaagi sa sala, ug tungod niini ang kamatayon mikuyanap sa tanang mga tawo sanglit silang tanan nakasala man.”​—Roma 5:12.

Nan, ang mga depekto sa lawas dili maoy resulta sa pagpangilabot o silot sa Diyos. Ang uban maoy resulta tungod sa kadanghag. Apan ang uban sa yano maoy tungod “sa panahon ug wala dahomang panghitabo.” (Ecclesiastes 9:11) Ug dunay mga batan-on kinsa nag-antos sa pisikal tungod sa pag-abuso o pagpasagad sa bahin sa ilang mga ginikanan.

Bisan unsa pay hinungdan sa imong mga kalisod, dili ka angayng mobati nga gilantaw ka sa Diyos nga depektoso. Sa kasukwahi, gilantaw ka niya nga hamili ug bililhon, ilabina kon ikaw mahadlokon-sa-Diyos. (Lucas 12:7) Siya “nagatagad kanimo” diha sa personal kaayo nga paagi ug siya malipay nga mogamit kanimo diha sa iyang pag-alagad. (1 Pedro 5:7) Aw, usa sa labing talagsaong mga alagad sa Diyos sa tanang panahon, si apostol Pablo, daw nag-antos sa depekto sa lawas​—“usa ka tunok sa unod.” (2 Corinto 12:7) Pagkamakapalipay nga masayod nga ang “tawo nagatan-aw lamang sa panagway sa gawas; apan alang kang Jehova, siya nagatan-aw sa kasingkasing.” (1 Samuel 16:7) Siya bug-os nga nahibalo sa imong katakos ug nasayod kon unsay imong mahimo unya kon ikaw ipasig-uli ngadto sa kahingpitan diha sa iyang bag-ong kalibotan.​—Pinadayag 21:3, 4.

Pagsagubang sa Uban

Ikasubo, ang imong mga kauban sa klase ug ang uban wala makabaton sa hataas nga mga hunahuna sa Diyos. Sa pagkatinuod, ang mga tawo usahay sa yano mapintas. Nan, ayawg kahibulong kon ang uban sa imong mga isigkaingon sama ka walay kaluoy bahin sa imong kasakit. Kasagaran, hinunoa, walay tuyo ang mga tawo sa pagsakit o pagpakaulaw; usahay sila maukiton lamang. Gigil-asan sa imong depekto o kaha wala lang gayoy pagbati, tingali makasulti usahay sila ug binuang o masakit.

Unsay imong buhaton? Usahay imong mapugngan ang makauulaw nga mga situwasyon. Mahimong imong sulayan, pananglitan, nga maparelaks ang uban kon imong nasabot nga sila daw naglisod o kaha wala mahibalo kon unsay isulti. Dawata nga kitang tanan daw mahadlok kon unsay wala nato hisabti. Tabangi ang uban sa dili pagmatikod sa imong depekto aron dugang sila nga makaila sa imong tinuod nga pagkatawo. Kon gikinahanglan sa situwasyon, tingali mahimo nimong sulayan ang pagsulti niini: “Nahibulong ba kamo kon nganong nagagamit ako ug wheelchair?” Sumala sa magasing Parents, gitagbaw sa usa ka magtutudlo, nga putol ug tiil, ang pagkamaukiton sa mga estudyante pinaagi sa pagbukas: “Segurado ako nga nahibulong kamo kon unsay nahitabo. Gusto ba kamong masayod?”

Bisan pa sa imong labing maayong paningkamot, tingali masakitan ka usahay. Miingon ang batan-ong si Becky: “Sa bata-bata pa ako, maglagot gayod ako dihang sungogon ako sa uban; tandogonon kaayo ako sa tibuok kong kinabuhi. Apan karon wala na nako kini tugoti nga mopalagot kanako. Usahay kataw-an ko na lang ang situwasyon.” Oo, ang tiaw dakog mahimo sa pagpakunhod sa masakit nga mga komento. Adunay “panahon sa pagkatawa.” (Ecclesiastes 3:4) Si Haring Solomon dugang mihatag niining tambaga: “Ayawg pagpatalinghog sa tanan nga mga pulong nga isulti sa mga tawo kanimo.” (Ecclesiastes 7:21) Usahay ang labing maayong paagi sa pagdumala sa binuang nga sulti mao ang di-pagtagad niana. “Ayawg kabalaka sa kon unsay isulti sa mga tawo,” miingon si Becky.

Ang Paglaom Motabang Kanimo nga Makaantos

Sa pagkatinuod, ang tibuok tawhanong rasa depektoso. “Ang tibuok kabuhatan padayong nag-agulo ug anaa sa kasakit hangtod karon,” nag-ingon ang Bibliya. (Roma 8:22) Apan makabaton ka ug paglaom alang sa umaabot. Palandonga, pananglitan, ang usa ka dalagita nga atong tawgong Carol. Siya gipanganak nga bug-os bungol. Unya tungod sa aksidente sa biseklita giputol ang iyang bitiis. Buot na ni Carol nga mamatay. Apan siya misugod sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova ug nakakat-on bahin sa umaabot matarong nga bag-ong kalibotan nga diin “wala nay molupyo nga moingon: ‘Ako may sakit.’” (Isaias 33:24) Sa pagkatinuod, iyang nabatonan ang paglaom nga usa ka adlaw ayohon na ang tanan niyang mga depekto​—sa milagroso nga paagi!—​Isaias 35:5, 6.

Unsay epekto sa pagkahibalo bahin sa Diyos diha sa disposisyon ni Carol? Ang ubang suod nga Kristohanong mga higala miingon bahin kaniya: “Siya malipayon kanunay ug wala gayod maghunahuna sa iyang depekto.” Makaiikag, hinunoa, sila usab miingon: “Daghan sa iyang mga higala wala makahibalo nga siya nagsul-ob ug artipisyal nga bitiis ug grabe ang pagkabungol.” Ngano? “Siya makasabot sa isulti pinaagi sa pagtan-aw sa pagbuka sa baba ug sa mga hearing aid.” Dayag, nahimo ni Carol ang labaw pa kay sa paglaom sa umaabot. Siya naningkamot nga maabot niya ang iyang bug-os nga katakos karon. Kon sa unsang paagi makahimo ka sa ingon maoy ulohan sa among sunod nga artikulo niini nga seryal.

[Hulagway sa panid 19]

Nakita sa uban nga makatabang ang pag-asoy sa ilang kahimtang ngadto sa daw maukit-ukiton