Mga Batan-on Nangutana . . .

Kulbahinam nga mga Isports—Angay Bang Isugal Ko ang Akong Kinabuhi?

“MAO na kini ang labing makuyaw nga yugto sa imong kinabuhi,” ingnan ka niana samtang nagkurogkurog kang nagtindog sa panukaran. Gisugdan ang ihap: “Lima, upat, tulo, duha, usa​—LUKSO!” Ang pagkahulog nakapautong kanimo sa makadiyut. Tulin kang nahulog ngadto sa daw seguradong kamatayon, apan kalit lang gibati nimo ang daklit nga pagbira sa maunat-unat nga pisi. Kalit kang gidaog sa pagbati sa kahupay. Ikaw buhi!

Bungee jumping.a Ang isports nga nakadani sa gibanabanang usa ngadto sa duha ka milyong sumasalmot sa Tinipong Bansa lamang. Kini usa lamang sa daghang isports nga niining bag-o pa misulbong ang popularidad​—rock climbing (pagtungas sa titip batoong lugot), paragliding, white-water rafting (panakayan sa busay), ug sky surfing, sa paghingalan sa pipila. “Ang katuigang 1990 maoy dekada sa kulbahinam nga isports,” matud sa usa ka tigduso sa bungee-jump.

Ang peligrosong mga kalihokan dili lamang alang sa mga adunahan. Ang mga tigpangitag kaukyab nga mga taga-siyudad nagdula sa delikado (ug ilegal) mapangahasong mga kalaki ingon sa elevator surfing (pagsakay sa atop sa nagadagan nga mga elevator), tunneling (paglusot-lusot sa mga sandayong sa dagkong mga tinukod), subway surfing (pagsakay sa mga atop sa nagadagang mga bagon sa tren sa ilalom sa yuta), ug stair diving (pagdailos sa gipadangog nga mga hagdanan).

Unsay Nakapadani?

“Akong sulayan ang bisan unsang makapahadlok kanako,” matud sa batan-ong si Norbert. “Nalingaw ako sa tanang isports​—besbol, basketball​—apan ang paglukso sa taytayan nakapahinam kanako! Lahi gayod kini.” Ang batan-ong si Douglas miuyon. “Ang regular nga isports makalingaw, apan kini hinikay-daan,” matud niya. “Limitado ka kanunay. Gusto nako ang pagbati sa nahulog. Ug ang katulinon . . . Wala ka gayoy bation nga sama niana sa ubang mga isports.”

Ang kulbahinam nga mga isports labaw pa sa paghagit sa imong atletikong katakos; kini magdala kanimo sa atubangan sa kamatayon! Ang mga sumasalmot dayag nga gusto sa kalalim sa adrenaline nga napatungha niini. Ang pila ka eksperto miangkon nga adunay mga tawo nga sa pagkatawo naprograma nga mahimong Tipo-T, o tigpangitag-kaukyab, nga mga personalidad. Ugaling, kadaghanan sa mga batan-on nalangkit sa pila ka matang sa pagpameligro; mao kanay ilang paagi sa pagsulay kon asa sila kutob ug sa pagpauswag sa pagsalig-sa-kaugalingon.

Ikasubo, ang mga batan-on wala kanunay mogamit ug maayong panghukom sa paghimo niana. “Ang kaambong sa batan-ong mga lalaki mao ang ilang gahom,” matud sa Proverbio 20:29. Apan ang pila daw nagtuo nga ang ilang gahom walay kinutoban. Si Dr. David Elkind nag-ingon nga ang mga tin-edyer subsob nga nagtuo nga “sila linain ug talagsaon​—nga dili mahitabo kanila ang malagmit mahitabo sa uban. Kining maong pagtuo nga linain, nga walay mahitabong daotan kanila, ang nakabulig sa kadaghanang mga tin-edyer sa pagdesisyon nga magpameligro.” Si Dr. Robert Butterworth sa kokaamgid nag-ingon: “Sa dihang maghimo kag usa ka butang sama sa skydiving, maghatag kini kanimo ug usa ka pagbati nga giatubang ang tanan, nga nagdesisyon sa imong kaugalingong dangatan.”

Ugaling, ang pagpameligro mahimo usab nga tinukmod sa makasubong mga motibo. Sa iyang librong Childstress!, ang awtor nga si Mary Susan Miller nagpaila nga daghan sa batan-ong mga arisgado mosulod sa walay hinungdang peligro tungod lamang kay sila dili makasagubang sa mga kabug-at sa ilang mga kinabuhi. Ang kulbahinam nga mga isports sa ingon mahimong makapadayag sa mga kiling sa pagdaot-sa-kaugalingon o gani sa paghikog. “Sa tuyo ilang ibutang ang ilang mga kaugalingon sa peligrosong mga kahimtang,” matud ni Miller, “nga daw nagahagit sa kapalaran sa pagpatay kanila.”

Peligroso ba Gayod?

Bisan unsa pa ang pangdani niini, ang kulbahinam nga mga isports peligroso. ‘Mao ra sa pagtabok sa kalsada,’ pangatarongan sa uban. Apan ang usa nga nagatabok sa kalsada wala sa tuyo mangita sa peligro o mga kahinam. Ug bisan pag daghang isports, sama sa bungee jumping, may maayong rekord sa pagkaluwas, ang mga butang mahimong madaot. Si Mark Bracker, M.D., nagpahayag niining paagiha: “Uban niining daghang hataas-ug-riyesgo nga mga isports, sa dihang masipyat lag kausa mahimo kining malaglagon. Kon adunay labaw nga kahinam, kasagaran nga mas dako ang riyesgo, kini man pagparakayda gikan sa ayroplano o pag-hang-gliding o pagmotorsiklo.” Usa ka 20-anyos nga batan-on nagpatihulog gikan sa usa ka hot-air balloon nga naglupadlupad ug 58 metros gikan sa yuta. Ang suliran? Ang iyang pisi 79 metros ang gitas-on! Siya milukso ngadto sa usa ka makalilisang nga kamatayon.

Atong tugotan, ang pila ka kalihokan, sama sa pagmotorsiklo, mahimong kalingawan sa daw luwas ug kasarangang paagi. Apan usa ka eksperto sa pagtambal sa mga kadaot gumikan sa isports miingon labot sa tigpangitag kahinam: “Samtang nagakahanas sila, mangita silag mas kuyaw pang paagi, ug sila sa kataposan masamdan.” Usa ka batan-on miangkon: “Nagiyan ako. Karon lisod nang makabati nianang maong sukod sa kakuyaw ug sa kalalim.”

Alang ba sa mga Kristohanon?

Ang Bibliya ba bug-os nga nagdili sa tanang isports? Wala. Ang dili maalamong mga paghingapin mao ang gisaway. Ingon sa natala sa Ecclesiastes 7:17, si Solomon nangutana: “Ngano man nga magpakamatay ka sa dili pa ang imong panahon?”

‘Ang kinabuhi hamubo. Pagdula ug maayo,’ awhag sa usa ka anunsiyo alang sa atletikong sapatos. Apan may tulubagon kita sa atong kaugalingon, sa mga nahigugma kanato, ug sa atong Maglalalang aron pabilhan ang atong kinabuhi. Ang kinabuhi usa ka gasa gikan sa Diyos. (Salmo 36:9) Sa kapanahonan sa Bibliya mahimong ipahamtang ang grabeng mga silot kon makalas sa wala tuyoa ang kinabuhi. (Exodo 21:29; Numeros 35:22-25) Ang katawhan sa Diyos sa ingon gidasig nga likayan ang wala kinahanglanang mga riyesgo.​—Itandi ang Deuteronomio 22:8.

Ang mga Kristohanon karon sa susama may obligasyon sa pagpakitag pagtahod alang sa kinabuhi. Haom kaha ang pag-apil sa kalihokang isports nga mahimong magladlad kanimo sa wala kinahanglanang mga riyesgo? Sa dihang si Satanas nga Yawa nagtintal kang Jesus, siya nangatarongan nga ang mga manulonda mosalo kang Jesus kon molukso siya gikan sa ibabawng bahin sa paril sa templo. Si Jesus nagtubag: “Dili mo gayod ibutang si Jehova nga imong Diyos sa pagsulay.”​—Mateo 4:5-7.

Gawas pa, kon unsa ka kusgan ug kahimsog ka sa imo tingaling pagbati, ikaw yanong dili makapugong sa tanang kadaot. Dili realistikong mangatarongan: ‘Dili kana mahitabo kanako.’ Ang Bibliya nagapasidaan kanato nga ‘ang panahon ug wala damhang panghitabo mahitabo kanatong tanan.’​—Ecclesiastes 9:11.

Hunahunaa Usa Una Ka Molukso

Makataronganon nga maghunahuna ug ugdang labot sa posibleng mga sangpotanan sa paglukso gikan sa usa ka crane, sa paglukso gikan sa ayroplano, o sa paghimog bisan unsa nga mahimong dayag nga sobra ka peligroso. Ayaw gayod ug salig sa dungogdungog o sa malipayong mga taho mahitungod sa ubang mga batan-on. (Proverbio 14:15) Kuhaa ang mga kamatuoran.

Pananglitan, unsa ba gayod ang gidaghanon sa aksidente alang sa usa ka partikular nga isports? Unsang mga panagana sa kaluwasan ang gihimo? Usa ka eksperto nag-ingon may kalabotan sa scuba diving: “[Ang mga tawo nagtuo nga] ang pagbalhin gikan sa hangin ngadto sa tubig maoy peligroso. . . . Apan kini peligroso lamang kon imo kining himoon nga walay hustong instruksiyon.” Busa angay ka usab mangutana, Unsang pagbansay ug galamiton ang gikinahanglan alang niining maong isports? Aduna bay bisan unsang tinuod nga mga kaayohan, sama sa ehersisyo? Ang bisan unsang peligro sulagma ba lamang, o ang pangunang tumong sa isports mao ang paghagit sa kamatayon?

Kon ang ulahi maoy kaso, mahimo nimong suknaon ang imong kaugalingon kon nganong ang pagpameligro madanihon kaayo kanimo. Kini ba yano lamang nga tubag sa kalaay o kabug-at? Nan nganong dili mangitag mas luwas, mas maayong paagi sa pag-atubang sa maong mga pagbati?b Ang librong Teenage Stress nagpahinumdom kanato nga ang pagpameligro maoy “peligroso ug dili gayod epektibong paagi sa pagsagubang sa negatibong bahin sa kabug-at.”​—Itandi ang Proverbio 21:17.

Human sa bug-os nga pagdukiduki sa mga butang​—ug pakighisgot sa mga butang uban sa imong mga ginikanan​—tingali maayong pagkahukom nga mas maayo alang kanimo ang maglikay sa naghingaping kulbahinam nga mga isports. Ang imong mga ginikanan mahimong magpalabi nga ikaw mosulod sa mga kalihokan nga dayag walay dalang kapeligrohan sa kinabuhi, sama sa pagbisikleta, skating, skiing, ug snorkeling, sa pagngalan sa pipila. Siyempre, bisan ang mas luwas nga mga kalihokan mahimong peligroso kon walay gihimong hustong mga panagana.

Kini nahitabo sa usa ka gamayng grupo sa Kristohanong mga batan-on nga nakahukom sa pagbaktas. Sila mitipas ug nagsugod sa pagtungas sa usa ka kitid nga pangpang sa titip nga lugot. Sa wala madugay nadiskobrehan nila ang ilang kaugalingong wala gayoy kaikyasan, nga dili makaabante o makaatras nga luwas. Dayon ang batan-ong nanguna sa grupo nakadungog ug kalit nga tiyabaw. Duha sa iyang mga kauban nahulog sa ilang kamatayon. Pagkasubo!

Busa palihog magmabinantayon! ‘Pagkalipay sa imong pagkabatan-on,’ nga magpahimulos sa kusog ug kalagsik nga gipanalangin kanimo. (Ecclesiastes 11:9) Apan una modawat sa usa ka imbitasyon sa paghimog usa ka butang nga peligroso, himoa kon unsay gihimo sa batan-ong si Brian. Siya nag-ingon: “Gisukna ko ang akong kaugalingon, ‘Unsa kahay bation ni Jehova bahin niana? Sa unsang paagi kana magsumbalik-silaw sa akong tinamdan sa gasa sa kinabuhi nga iyang gihatag kanako?’” Oo, timbanga ang mga peligro, susiha ang imong mga motibo. Ang kinabuhi bililhon kaayo aron ipameligro.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 10]

Ang Kristohanong mga batan-on angay bang mosalmot sa kulbahinam nga mga isports sama sa bungee jumping?