Gigamhan sa Pagtuo sa Diyos Diha sa Usa ka Komunistang Nasod
SUMALA SA GIASOY NI ONDREJ KADLEC
NIADTONG ting-init sa 1966, giya ako sa usa ka pagpasiyo sa akong namat-ang lungsod—Prague, Czechoslovakia. Masiboton sa akong bag-ong nakaplagang tinuohan, naghisgot ako bahin sa Diyos samtang akong gipakita sa grupo ang dagkong mga simbahan ug mga templo sa among siyudad.
“Usa ka ba sa mga Saksi ni Jehova?” nangutana ang usa ka Amerikanong propesor sa economics.
“Dili,” mitubag ako. “Wala gayod ako makadungog bahin sa mga Saksi ni Jehova. Usa ako ka Romano Katoliko.”
Pagkahimong Magtutuo sa Diyos
Gimatuto ako sa mga ginikanan nga ilado sa mga natad sa edukasyon, politika, ug medisina. Wala magdugay human sa akong pagkatawo niadtong 1944 ug pagkahuman lang gayod sa Gubat sa Kalibotan II sa pagkasunod tuig, ang akong amahan nahimong Komunista. Sa pagkatinuod, kauban siya sa nagtukod sa repormistang kalihokan sa Komunista, ug niadtong 1966 nahimo siyang kansilyer sa University of Economics nga nahimutang sa Prague. Pipila ka tuig sa ulahi, gitudlo siya nga ministro sa edukasyon sa Czechoslovakia, nga niadtong tungora usa na ka Komunista ug ateyistang nasod.
Si Mama matinud-anon kaayo, abilidarang babaye. Usa siya ka siruhano sa mata, nga gidungog nga labing maayo sa nasod. Bisan pa, siya nanambal nga walay bayad sa mga kabos. Kanunay siyang moingon: “Bisag unsang gasa nga gipiyal sa usa, kinahanglang gamiton kini alang sa kaayohan sa komunidad ug sa nasod.” Wala gani siya mokuhag bakasyon sa pagpanganak sa dihang gipanganak ako aron makaserbisyo siya diha sa iyang klinika.
Gidahom ako nga mohawod sa tunghaan. Si Papa mangutana: “May mas hawod pa ba kay kanimo?” Nalipay ako sa kompetisyon, sanglit kanunay akong makadawat ug mga ganti sa tunghaan tungod sa pagkahawod. Nakakat-on akog Ruso, Ingles, ug Aleman ug daghang naadtoang mga nasod sa Komunista ug saylo pa. Nalingaw ko nga ipanghimakak ang relihiyosong mga ideya ingong binuang nga patuotuo. Ug bisan tuod bug-os nakong gituohan ang ateyismo, naglagot ako sa paagi sa pagpadapat niini sa politikanhong mga buhat.
Ang usa ka biyahe ngadto sa Inglaterra niadtong 1965, sa dihang 21 anyos pa lamang ako, nakaapekto ug dako kanako. Nakahibalag akog mga tawo nga nanalipod sa ilang pagtuo sa usa ka Supremong Persona nga may pagtuo ug katarongan. Human nga nakapauli ako sa Prague, usa ka Romano Katolikong kaila misugyot: “Ayawg pagbasa bahin sa Kristiyanidad. Basaha ang Bibliya.” Mao kanay akong gihimo. Tulo ka bulan ang akong nagugol sa pagtapos niana.
Ang nakadayeg nako mao ang paagi sa pagpresentar sa mga magsusulat sa Bibliya sa ilang mga mensahe. Sila prangka ug nagsaway-sa-kaugalingon. Nakatuo ako nga ang maanindot nga umaabot nga ilang gihisgotan maoy usa ka butang nga usa lamang ka personal nga Diyos ang mahimong makalaraw ug makatagana.
Human sa daghang bulan sa pribadong pagbasa ug pagpamalandong sa Bibliya, gibati ko nga andam na ako sa pag-atubang sa akong amahan ug mga higala. Nasayod ako nga ilang supakon ang akong bag-ong nakaplagang pagtuo. Human niadto, nahimo akong masibotong mangangabig. Bisag kinsa nga anaa sa akong duol—sama niadtong Amerikanong propesor nga gihisgotan sa sinugdan—napugos sa pag-atubang sa akong pagpangabig. Nagsab-it pa gani ako ug krusipiho sa bungbong sa ulohan sa akong katre aron ipahibalo sa tanan ang akong pagtuo.
Apan, si Mama mitutol nga dili gayod ako mahimong Kristohanon, sanglit pareho gayod ako sa akong amahan, usa ka masibotong Komunista. Bisan pa niana, nagpadayon ako. Gibasa nako ang Bibliya sa ikaduha ug sa ikatulong higayon. Niadtong tungora naamgohan nako nga aron makahimog dugang pag-uswag, nagkinahanglan akog giya.
Ang Akong Pagpangita Gigantihan
Gikontak nako ang Iglesya Romana Katolika. Ang pangunang interes sa usa ka batan-ong pari mao ang pagtudlo kanako sa mga doktrina sa simbahan, nga bug-os nakong gidawat. Dayon, niadtong 1966—sa kaulawan sa akong amahan—ako gibunyagan. Human ako wisikwisikig tubig, ang pari misugyot nga basahon nako ang Bibliya, apan siya midugang: “Gidawat na sa papa ang teoriya sa ebolusyon, busa ayawg kabalaka; atong ilain ang trigo gikan sa mga bunglayon.” Nakugang ako nga ang basahon nga mihatag kanako ug pagtuo gidudahan.
Kasamtangan, sa tinghunlak sa 1966, nakigsulti ako sa usa ka higala gikan sa usa ka Katolikong pamilya ug gipaambit ang akong mga pagtuo uban kaniya. Sinati usab siya sa Bibliya, ug mihisgot siya kanako mahitungod sa Armageddon. (Pinadayag 16:16) Matod niya nga may kontak siya sa mga Saksi ni Jehova, nga bag-o lang nakong nadunggan mga pipila ka bulan kanhi sa dihang giya ako niadtong pasiyo nga gihisgotan sa sinugdan. Hinunoa, giisip nako ang iyang pundok nga walay bili kon itandi sa akong gamhanan, dato, daghag-membro nga Iglesya Romana Katolika.
Sa dugang nga mga panaghisgot, among gisusi ang tulo ka mainit nga mga isyu. Una, Ang Iglesya Romana Katolika ba ang manununod sa unang-siglo nga Kristiyanidad? Ikaduha, Unsay angay isipon nga mao ang kataposang awtoridad—ang akong iglesya o ang Bibliya? Ug ikatulo, Hain ang husto, ang asoy sa Bibliya mahitungod sa paglalang o ang teoriya sa ebolusyon?
Tungod kay ang Bibliya maoy tinubdan sa pagtuo namong duha, ang akong higala wala maglisod sa pagkombinsir kanako nga ang mga pagtulon-an sa Iglesya Katolika lahi kaayo gikan niadtong sa unang Kristiyanidad. Pananglitan, nasayran nako nga bisan ang Katolikong mga tinubdan midawat nga ang iladong pagtulon-an sa simbahan bahin sa Trinidad dili binase sa mga pagtulon-an ni Jesu-Kristo ug sa iyang mga apostoles.
Mitultol kadto kanamo sa konektadong isyu kon unsa gayod ang angay namong kataposang awtoridad. Gikutlo nako ang gisulti ni San Agustin: “Roma locuta est; causa finita est,” sa ato pa, “Nakadesisyon ang Roma; human na ang kaso.” Apan ang akong higala nangatarongan nga ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya, kinahanglang mao ang among supremong awtoridad. Miuyon ako sa mga pulong ni apostol Pablo: “Pakaplaging matuod ang Diyos, bisan ug ang tanang tawo makaplagang bakakon.”—Roma 3:4.
Sa kataposan, gitanyagan ako sa akong higala ug usa ka daan na, minakenilyang manuskrito nga nag-ulohang Evolution Versus the New World. Tungod kay ang mga Saksi ni Jehova gidili sa Czechoslovakia sa kataposang bahin sa katuigang 1940, ilang kopyahon ang ilang mga publikasyon ug mainampingon kon kinsay hatagan niana. Human nabasa kining pulyetoha, nahibalo ako nga kini naundan sa kamatuoran. Ang akong higala misugod sa pagdumalag pagtuon sa Bibliya uban kanako. Matag higayon pahulamon niya ako ug pipila ka panid sa tabang sa pagtuon sa Bibliya nga “Pasagdi ang Diyos Maminatud-on,” ug hisgotan namong duha kining mga panira.
Wala magdugay human namo sugdi kining maong mga panaghisgot—sa panahon sa Pasko niadtong 1966—ang mga higala gikan sa Kasadpang Alemanya nangabot sa Prague sa pagduaw kanako. Sa usa sa among mga panaghisgot, ilang gibiaybiay ang mga Kristohanon ingong salingkapawng mga tigpasiugdag gubat. “Ingong mga sundalo sa mga nasod sa NATO, mahimong makiggubat kami batok kaninyo ingong nagaangkong mga Kristohanon nga nagpuyo sa usa ka Communist Warsaw Pact nga nasod,” matod nila. Ang ilang konklusyon: “Mas maayo pang mahimong matahapon kay sa mahimong salingkapaw.” Gibati ko nga tingali husto sila. Busa sa sunod nakong pagtuon sa Bibliya, akong gipangutana ang akong higala kon giunsa pag-atubang sa matuod nga mga Kristohanon ang gubat ug pagbansay alang niana.
Mga Desisyon nga Akong Giatubang
Nakurat ako sa tin-aw nga pagsaysay sa akong higala. Bisan pa, sa pagsunod sa pagtulon-an sa Bibliya sa ‘paghimo sa mga espada nga mga punta sa daro’ makausab ug dako sa akong kinabuhi ug gihunahunang karera. (Isaias 2:4) Sa lima ka bulan taligraduwar ako gikan sa unibersidad sa medisina, diin human niana kinahanglang mosulod ako sa pinugos nga pagserbisyo militar. Unsay akong buhaton? Naglibog ako. Busa miampo ako sa Diyos.
Human sa daghang adlaw sa halalom, mapalandongong paghunahuna, wala akoy makitang katarongan sa dili pagtuman sa kinahanglanon sa tinuod nga mga Kristohanon nga mahimong mga tawo sa kalinaw. Human migraduwar sa unibersidad, nakahukom ako nga hangtod sentensiyahan ako ingong usa ka tigtutol tungod sa konsensiya, modawat ako ug posisyon sa ospital. Apan akong nakat-onan ang ginaingon sa Bibliya mahitungod sa paglikay sa dugo. Kay nakaamgo nga ang akong trabaho mahimong maglangkit kanako sa pag-abuno ug dugo, nakahukom ako sa pag-undang sa pagtrabaho sa ospital. (Buhat 15:19, 20, 28, 29) Ang desisyon misangpot sa kaylap nga pagkadaot sa akong dungog sa mata sa katilingban.
Ang akong amahan, human nakaseguro nga wala ako mahimong usa ka tinuyo nga samokan nga naningkamot sa pagdaot sa iyang politikal nga karera, nangilabot ug gipalangan ang akong pinugos nga pagserbisyo militar sa usa ka tuig. Kadtong ting-init sa 1967 malisod alang kanako. Tagda ang akong kahimtang: Usa ako ka bag-ong estudyante sa Bibliya kansang instruktor sa pagtuon, mao ang bugtong Saksi nga akong nahibalag, wala diha niadto nga ting-init. Ug nagbilin lamang siya ug pipila ka kapitulo gikan sa librong “Pasagdi ang Diyos Maminatud-on” alang sa akong personal nga pagtuon. Kini ug ang akong Bibliya mao lamang ang mga tinubdan nako sa espirituwal nga giya.
Sa ulahi, nakaila nako ang ubang mga Saksi, ug sa Marso 8, 1968, akong gisimbolohan ang akong pagpahinungod kang Jehova nga Diyos pinaagi sa pagpabawtismo sa tubig. Sa pagkasunod tuig gitanyagan ako ug duha ka tuig nga kurso sa mga pagtuon sa graduwado sa kolehiyo diha sa University of Oxford sa Inglaterra. Ang pipila misugyot sa pagdawat sa tanyag ug sa pag-adto sa Inglaterra diin makahimo ako sa pag-uswag sa espirituwal didto sa usa ka nasod diin ang mga Saksi wala idili. Sa samang higayon, makapangandam ako alang sa usa ka maayong propesyonal nga karera. Apan, giingnan ako sa usa ka Kristohanong ansiano nga ang akong pag-alagad wala kaayo kinahanglana sa Inglaterra nga sama sa Czechoslovakia. Busa mihukom ako sa pagbalibad sa tanyag aron sa pagpauswag sa akong sekular nga edukasyon, ug nagpabilin ako sa Czechoslovakia aron makatabang sa among tinagong kalihokan sa pagsangyaw.
Niadtong 1969, gidapit ako sa pagtungha sa kurso sa Kingdom Ministry School nga naghatag ug linaing instruksiyon alang sa Kristohanong mga magtatan-aw. Nianang tuiga nakadaog ako ug libreng pagtuon ingong kinahaworang batan-ong parmakologo sa Czechoslovakia. Tungod niini, mitambong ako sa usa ka kombensiyon sa International Union of Pharmacology sa Switzerland.
Usa ka Siyentipiko Nag-usab sa Iyang mga Hunahuna
Sa usa ka diskurso nga gitambongan nako niadtong 1970, gipatin-aw sa usa ka siyentipiko nga ginganlag Frantis̆ek Vyskočil ang komplikado kaayong nerve-impulse transmission. Siya miingon nga matag higayon nga adunay maengkuwentro nga panginahanglan sa organismo, usa ka talagsaong sulbad ang gitagana. “Ang kinaiyahan, nga Engkantada, nasayod sa pagbuhat niini,” siya mihinapos.
Human sa pakigpulong ako siyang giduol. “Wala ka ba makahunahuna,” nangutana ako, “nga ang dungog alang sa ekselenteng desinyo sa buhing mga butang angay ihatag sa Diyos?” Nakurat siya sa akong pangutana, tungod kay usa siya ka ateyista. Mitubag siya ug lahi nga mga pangutana. Siya nangutana: “Diin man gikan ang yawa?” ug, “Kinsay kapasanginlan sa daghan kaayong mga bata nga nangailo?”
Sa dihang mihatag akog makataronganon, binase-sa-Bibliya nga mga tubag, napukaw ang iyang interes. Apan nangutana siya kon nganong ang Bibliya wala maghatag ug espesipiko siyentipikanhong impormasyon, sama sa kahubitan sa gambalay sa usa ka selula, aron nga ang mga tawo makaila dayon sa awtor niini nga mao ang Maglalalang. “Unsay mas lisod,” mitubag ako, “ang paghubit o ang paglalang?” Gipahulam ko kaniya ang librong Did Man Get Here by Evolution or by Creation?
Human sa pahapyaw nga pagbasa niana, gitawag kini ni Frantis̆ek nga simple ug dili husto. Nanaway usab siya sa giingon sa Bibliya mahitungod sa poligamiya, sa pagpanapaw ni David, ug sa pagbuno ni David sa usa ka tawong inosente. (Genesis 29:23-29; 2 Samuel 11:1-25) Akong gitubag ang iyang mga pagsupak, nga nagpunting sa pagkamatinud-anon sa Bibliya sa pagtaho sa mga kahuyangan bisan sa mga alagad sa Diyos, ingon man sa ilang dayag nga mga kalapasan.
Sa kataposan, sa usa sa among mga panaghisgot, akong giingnan si Frantis̆ek nga kon walay maayong motibo ang usa, kon wala siyay gugma sa kamatuoran, walay matang sa argumento o katarongan ang makakombinsir kaniya nga naglungtad ang Diyos. Sa dihang molakaw na unta ako, iya akong gipugngan ug mihangyog pagtuon sa Bibliya. Matod niya nga iyang basahon pag-usab ang librong Did Man Get Here by Evolution or by Creation?—niining higayona uban ang bukas nga hunahuna. Human niadto, ang iyang tinamdan hingpit nga nausab, ingon sa gipakita sa mosunod nga kinutlo nga iyang gilakip sa usa sa iyang mga sulat: “Ang pagkamapahitas-on sa tawo kinahanglang pagapaubson, ug ang garbo sa mga tawo kinahanglang pagakuhaan; ug si Jehova lamang maoy igatuboy niadtong adlawa.”—Isaias 2:17.
Sa ting-init sa 1973, si Frantis̆ek ug ang iyang asawa gibawtismohan ingong mga Saksi ni Jehova. Sa pagkakaron, nag-alagad siya ingong usa ka ansiano sa usa sa mga kongregasyon sa Prague.
Pagsangyaw Ubos sa Pagdili
Sa panahon sa pagdili giingnan kami sa paghimo sa among pag-alagad sa kanataran uban ang dakong pag-amping. Kas-a, usa ka batan-ong Saksi nagsigeg hangyo kanako sa pag-uban kaniya sa pagsangyaw. Nagduda siya nga kadtong nanguna sa organisasyon sa mga Saksi ni Jehova wala magsangyaw sa kanataran. Nalingaw kami ug daghang maayong kokabildo sa among impormal nga ministeryo. Apan sa ulahi nakahibalag kami ug usa ka tawo kinsa, bisan tuod wala ako makaamgo niadtong tungora, nakamay-ong kanako gikan sa usa ka letrato sa usa ka album sa sekreta sa estado. Bisag wala ako dakpa, sukad niadto gisunodsunod na ako sa mga awtoridad nga nakababag sa akong pagkaepektibo diha sa among tinago nga kalihokan sa pagsangyaw.
Niadtong ting-init sa 1983, nga maoy akong naandang ginahimo sa nangaging katuigan, giorganisar nako ang usa ka grupo sa batan-ong mga Saksi sa paggugol ug pipila ka adlaw sa impormal nga pagsangyaw sa usa ka hilit nga bahin sa nasod. Kay napakyas sa pagpadapat sa maalamong tambag, gigamit nako ang akong kotse tungod kay mas kombenyente kini kay sa paggamit sa publikong sakyanan. Sa among mubong pagpahulay aron mamalit ug pipila ka butang sa usa ka dakong tindahan, giparking nako ang kotse sa atubangan. Samtang nagbayad sa mga pinalit, gitudlo nako ang pila ka batan-ong mga katabang sa tindahan ug miingon sa usa ka mas edarang trabahante: “Sa ulahi, kitang tanan mahimong mga batan-on.” Ang babaye mipahiyom. “Hinunoa dili kini mahimo sa tawo,” mipadayon ako. “Gikinahanglan ang tabang gikan sa kahitas-an.”
Sanglit walay dugang nga pagsanong, milakaw ako. Nga wala ako masayod, ang trabahante, nga nagduda nga nagduso akog relihiyosong mga hunahuna, mitan-aw kanako sa bintana samtang gibutang nako ang pinutos diha sa akong kotse. Dayon iyang gitawgan ang polis. Mga oras sa ulahi, human nakapakig-ambit sa di-pormal nga pagpamatuod sa ubang bahin sa lungsod, ako ug ang akong kauban mibalik sa kotse. Sa kalit, duha ka polis ang mitungha ug gidakop kami.
Sa estasyon sa polis, gisukitsukit kami sa daghang oras una kami gisultihan nga makalakaw na kami. Ang unang misantop sa akong hunahuna maoy bahin sa kon unsay akong buhaton sa mga adres sa mga tawong interesado nga among nakuha niadtong adlawa. Busa miadto ako sa kasilyas aron ipataban kini sa tubig. Apan una nako kana mahimo, gipugngan ako sa kusgang kamot sa usa ka polis. Iyang gikuha ang mga papel sa inodoro ug gihinloan kini. Kini nakahatag ug dugang kalisod kanako, sanglit ang mga tawo nga naghatag kanako sa ilang mga adres nameligro niadtong tungora.
Human niadto, kaming tanan gidala sa among hotel, diin girikisa na sa mga polis ang among kuwarto. Apan wala silay laing nakit-ang adres sa mga tawong interesado, bisan pag kini wala matago ug maayo. Sa ulahi, sa akong trabahoan ingong usa ka neuropharmacologist, gikasab-an ako sa atubangan sa daghan tungod sa akong pagpakiglangkit sa ilegal nga kalihokan. Usab, gibadlong ako sa magtatan-aw sa buluhatong pagsangyaw sa Czechoslovakia, kinsa sayo pa niana nagpasidaan kanako sa dili paggamit sa akong kotse sa dihang mobiyahe kami sa pagpakig-ambit sa ministeryo.
Gidawat ang Disiplina
Niadtong 1976, giasayn ako sa pag-alagad sa komite nga nagtan-aw sa buluhatong pagsangyaw sa mga Saksi ni Jehova sa Czechoslovakia. Apan sanglit ang akong kinabuhi suod nang gibantayan sa sekreta tungod sa akong dili maayong panghukom labot sa mga butang nga nahisgotan na, gikuha gikan kanako ang pag-alagad sa komite sa nasod ug sa ubang mga pribilehiyo. Usa niining mga pribilehiyoa nga gipakahamili ko pag-ayo mao ang pagtudlo sa tunghaan sa nagapanawng mga magtatan-aw ug sa mga payunir, sumala sa pagtawag sa bug-os panahong mga ministro.
Gidawat nako ang gihatag nga disiplina, apan niining yugtoa sa tungatunga hangtod sa ulahing bahin sa katuigang 1980 maoy usa ka malisod nga yugto sa pagsusi-sa-kaugalingon alang kanako. Makakat-on ba ako sa paglihok nga mas maalamon ug malikayan ang dugang nga kadanghag? Ang Salmo 30, Sal 30 bersikulo 5, nag-ingon: “Ang paghilak molungtad sa kagabhion, apan ang kalipay moabot sa kabuntagon.” Kanang buntaga miabot kanako sa napukan ang rehimeng Komunista sa Czechoslovakia niadtong Nobyembre 1989.
Talagsaong mga Panalangin
Pagkadakong kausaban ang pagpakig-ambit sa among ministeryo nga may kagawasan ug sa pagtagamtam sa bukas nga komunikasyon sa punoang-buhatan sa mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York! Wala magdugay giasayn ako ingong nagapanawng magtatan-aw, ug misugod ako niining buluhatona niadtong Enero 1990.
Dayon, niadtong 1991, nakapribilehiyo ako sa pagtambong sa Ministerial Training School sa Manchester, Inglaterra. Pagkadakong panalangin nga nakagugol ug duha ka bulan nga nagatagamtam sa kalipay sa pagpakig-uban ug sa instruksiyon gikan sa hamtong nga Kristohanong mga lalaki! Sa usa ka yugto matag adlaw, kaming mga estudyante may asaynment nga usa ka trabaho, nga nakahatag ug pahulay gikan sa among hilabihan ka daghang pagatun-an sa tunghaan. Giasayn ako sa pagpanghinlo sa mga bintana.
Dihadiha sa nakapauli gikan sa Inglaterra, misugod ako sa pagtabang sa paghikay alang sa halandomong panagkatigom sa mga Saksi ni Jehova nga gihimo niadtong Agosto 9 hangtod sa 11 sa dakong Strahov Stadium sa Prague. Niadtong okasyona 74,587 ka tawo gikan sa daghang kayutaan libreng nagtigom aron sa pagsimba sa atong Diyos, si Jehova!
Sa pagkasunod tuig miundang ako sa pagtrabaho sa sekular ingong usa ka neuropharmacologist. Sulod sa halos upat ka tuig, nagtrabaho ako sa buhatan sa Prague, diin ako nag-alagad na usab sa komite nga nagatan-aw sa buluhaton sa mga Saksi ni Jehova sa Republika sa Czech. Niining bag-o pa usa ka bag-ong napulo-ka-andana nga tinukod, nga gidonar ngadto sa mga Saksi ni Jehova, giayo ug gigamit ingong sangang buhatan. Niadtong Mayo 28, 1994, kining maayong pasilidad gipahinungod alang sa pag-alagad kang Jehova.
Apil sa dagkong mga panalangin nga akong nadawat mao ang pribilehiyo sa pagpakig-ambit sa mga kamatuoran sa Bibliya ngadto sa uban, lakip na sa akong mga paryente. Sa pagkakaron, ang akong amahan ug inahan wala pa mahimong mga Saksi, apan sila karon mauyonon na sa akong kalihokan. Sa milabayng pipila ka tuig, nakatambong sila sa pipila sa among mga tigom. Gipangandoy ko gayod nga sila, uban sa minilyon pang matinud-anon ug kasingkasing nga mga tawo, mapainubsanong magpasakop sa pagmando sa Gingharian sa Diyos ug matagamtam ang walay kataposang mga panalangin nga gitagana sa Diyos alang niadtong mopili sa pag-alagad kaniya.
(Ang mga publikasyon nga gihisgotan niining artikuloha gipatik sa Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.)
[Hulagway sa panid 12]
Sa estudyante pa ako sa unibersidad
[Mga hulagway sa panid 13]
Ang akong amahan, nga nahimong ministro sa edukasyon sa Czechoslovakia, ug akong inahan, nga usa ka iladong siruhano sa mata
[Hulagway sa panid 15]
Si Frantis̆ek Vyskočil, usa ka siyentipiko ug usa ka ateyista, nga nahimong Saksi
[Hulagway sa panid 16, 17]
Sukad sa pagkapukan sa Komunismo, ang mga Saksi ni Jehova nakahikayg daghang dagkong mga kombensiyon sa Sidlakang Uropa. Kapin sa 74,000 ang mitambong niining usa sa Prague niadtong 1991
[Hulagway sa panid 18]
Sa akong asaynment sa dihang nagtambong sa Ministerial Training School sa Inglaterra
[Hulagway sa panid 18]
Ang among mga pasilidad sa sanga sa Prague, gipahinungod niadtong Mayo 28, 1994