Nakakita Ka na ba Sukad ug Berdeng Kidlap?

PAGKAMAKALINGAW nga manamilit sa lain na usab nga adlaw sa magtan-awg usa ka matahom kaayong pagsalop sa adlaw! Ang mainit nga siga sa adlaw naghatag ug talan-awon sa lainlaing mga kolor samtang molusot ang kahayag sa atmospera sa yuta. Nagpasiugda niining makapakitbi nga talan-awon mao ang talagsaong hitabo sa kinaiyahan nga gitawag ug berdeng kidlap. Kon husto ang mga kahimtang, kining pagsabwag sa kolor nga emerald sa kahayag mahitabo sa kataposang yugto sa pagsalop sa adlaw. Ang mas talagsaong talan-awon nga gitawag ug asul nga kidlap ginaingon nga mas nindot pa.

Unsay hinungdan niining mabulokong mga pagkidlap? Nganong kadiyut ra kining molungtad? Ug nganong talagsaon kaayo kini? Aron matubag kining mga pangutanaha, kinahanglan una nga aduna kitay paninugdang kahibalo bahin sa interaksiyon tali sa kahayag sa adlaw ug sa atmospera sa yuta.

Ang sidlak sa adlaw nga mokanaog sa yuta adunay tanang kolor sa bangaw. Sa dihang kining kahayaga maigo sa atmospera sa yuta, ang atmospera nagsilbing sama sa usa ka higanteng prisma ug nagsabwag, o nagpakatag, sa kahayag. Apan, kon diin kutob ginasabwag ang balud sa kahayag nagadepende sa katas-on sa balud sa kahayag.

Ang asul nga mga balud sa kahayag adunay mas mubong balud sa kahayag ug kaylap nga nasabwag sa tibuok atmospera. Maoy hinungdan kon nganong ang kalangitan asul tan-awon kon ang adlaw halayo kaayo sa kapunawpunawan sa usa ka tin-aw nga adlaw. Apan kon ang adlaw anaa sa duol sa kapunawpunawan​—sama sa panahon sa pagsalop sa adlaw​—ang kahayag sa adlaw moagi sa atmospera aron makaabot sa atong mga mata. Tungod niini, ang maayong pagkasabwag nga asul nga kahayag dili makaabot kanato. Sa laing bahin, ang mas tag-as nga mga balud, sama sa pula, mas daling makalusot sa baga nga atmospera. Kini ang naghatag sa pagsalop sa adlaw sa pamilyar nga pula o orens nga kolor niini.a

Apan, ubos sa pipila ka kahimtang, ang berdeng kidlap o ang asul nga kidlap mahimong makita sa pagsalop sa adlaw. Sa unsang paagi kini mahitabo? Samtang ang kataposang kilid sa adlaw mawagtang sa panan-aw ubos sa kapunawpunawan, ang kahayag sa adlaw mabahin ngadto sa linya sa lainlaing mga kolor sama sa bangaw. Ang pula nga kahayag makita sa ilalom sa linya sa lainlaing mga kolor, ug ang asul nga kahayag anaa sa ibabaw. Samtang magpadayon pagtunod ang adlaw, ang pulang bahin sa mga linya sa lainlaing mga kolor mahulog ubos sa kapunawpunawan ug ang asul nga bahin kasagaran masabwag sa atmospera. Niining higayona nga ang kataposang pat-ak sa makitang kahayag mangidlap ug berde. Apan nganong berde? Tungod kay ang berde mao ang laing pangunang kolor sa kahayag.

Kon ang panganod lubog kaayo, ang berdeng kidlap talagsa rang makita, ug ang asul nga kidlap mahitabo lamang kon ang atmospera tin-aw kaayo ug igong asul nga kahayag makalusot sa panganod nga magpatunghag siga kaayong kidlap sa kahayag.

[Footnote]

[Picture Credit Line sa panid 24]

Pagsalop sa adlaw: ©Pekka Parviainen/SPL/Photo Researchers