Ang Hari sa Katulin
Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Habagatang Aprika
KINSAY nagdala niining tituloha? Ang cheetah, ang labing-tulin nga modagang hayop sa kalibotan sa mugbong gilay-on. Ang matag cheetah may kaugalingong talagsaong sumbanan sa mga puntik niini—busa, ang ngalang cheetah, nga gikan sa usa ka Sanskrit nga pulong nga nagkahulogang “puntikpuntikon ug lawas.”
Ang pipila nag-ingon nga sa unang pagtan-aw maorag pulos mga tiil kini nga iring. Ang uban nag-ingon nga ang likod niini nagyutyot ug gamay kaayo ang ulo niini. Apan kini nga mga kinaiya maoy dakong bentaha sa cheetah. Ang tag-as nga mga tiil sa likod naghatag ug kusog, nga nagpaarang sa cheetah sa paglakaw nga madanihon ug sa pagdagan nga elegante. Ug kini nga hayop kusog gayod nga modagan! Gikan sa naghunong nga posisyon, sulod lamang sa pipila ka segundo ang cheetah makaabot ug 110 kilometros por ora.
Ang cheetah gidesinyo pag-ayo alang sa kinakusgang katulin. Ang gaan nga bukog sa lawas niini naglakip ug usa ka talagsaong humok nga taludtod nga mainat-inat samag espring. Ang cheetah may lunod nga dughan usab, igong mga baga, kusgan nga kasingkasing, ikog nga motaganag panimbang, ug dakong bangag sa ilong nga magtugot sa kusog nga pagginhawa—ang tanan nakaamot sa dili katumbasan nga katulinon niini nga hayop. Apan, ang pagsulbong sa kusog sa cheetah dili-magdugay. Human lamang sa 400 metros sa bug-os nga katulinon, mohunong kini aron magpabugnaw.
Ang cheetah sagad dili peligro sa mga tawo. Si Ann van Dyk, nga nagbuhig mga cheetah sa daghang tuig, nagsulat sa iyang librong The Cheetahs of De Wildt: “Inigkahuman sa pagpakaon, gusto ko nga magpalabay ug pipila ka ulahing mga gutlo sa dili pa mongitngit uban sa akong pamilya sa mga iring. Ang pagbati sa pagsalig naugmad tali kanamo ug bisag sila wala pa mamanso ako nasayod nga sila dili modaot kanako.”
Apan, ang mga tawo dili kaayo buotan kanunay sa cheetah. Ang mga tigpangayam sa Aprika, pananglitan, naibog sa talagsaong panit niini, ug ang pagpanukod ug mga balay nagpagamay sa luna nga kadaganan sa cheetah. Kini nagpakunhod ug dako sa gidaghanon sa cheetah. Sa usa ka panahon daghan kaayo sa India, ang cheetah napuo na didto niadtong 1952. Dili na usab sila makita sa ubang mga nasod nga kasikbit sa sidlakang Mediteranyo.
Pagkamalipayon nato nga sa bag-ong kalibotan sa Diyos, ang mga hayop dili na mameligro sa hakog nga mga tawo! (Isaias 11:6-9) Tingali nianang panahona ikaw makapribilehiyo nga makakita niining katingalahang pagkadesinyo nga hari sa katulin, ang cheetah.