Usa ka Tamboanan sa Tagoangkan

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA AUSTRALIA

ANG modernong mga pagsusi sa wala-pa-ipanganak nagpaposible sa mga doktor karong adlawa sa pagdayagnos uban ang mausbawong katukma sa daghang depekto, pisikal o mental, nga tingali nabatonan sa usa ka batang wala pa matawo. Ang ultrasound ug amniocentesis maoy lakip sa mas popular nga mga kasangkapang gigamit.

Ang ultrasound maoy usa ka walay-ipasok nga paagi nga mogamit ug dili-madungog high-frequency nga mga balod sa tingog aron maporma ang hulagway sa bata sa tagoangkan diha sa kompiyuter. Ang amniocentesis naglangkit sa pagkuha pinaagig heringgilya ug sampol sa pluwido sa tumotob, ang pluwido nga gilutawan sa bata sa tagoangkan, ug pagsusi niana alang sa kemikal nga mga timailhan sa mga depekto sa bata sa tiyan, sama sa Down’s syndrome.

Kay gipailaila sa katilingban nga samag gilabay ang dakong bato sa lanaw, kining matanga sa teknolohiya sa medisina, duyog sa piniling aborsiyon, nagpahinabog kakisaw sa komplikadong mga kahimtang sa medikal nga etika.a Ikasubo, ang sistema sa sukdanan niining kalibotana dili usa ka lig-ong entablado nga niana masulbad ang moral ug etikal nga mga isyu ug ang maong sistema sa sukdanan maorag samag walay-tunong nga balsa nga naglutaw sa gimakmak-sa-balod nga kadagatan.

Ang piniling aborsiyon, nga gidasig sa teknolohiya, ginahimo bisan pag kini wala pay legal nga kahubitan diha sa pipila ka nasod. Sa 13 ka surbi nga gihimo sa Tinipong Bansa sulod sa bag-o pang 15-anyos nga yugto, ang way-pagkausab nga 75 ngadto 78 porsiyentong mga manunubag nagtuo nga ang usa ka babayeng mabdos angay nga magbaton ug legal nga katungod sa pagpakuha sa usa ka bata nga naghatag ug lig-ong mga timailhan nga may seryosong depekto. Sa pipila ka nasod ang “gitagnang depekto” igo na sa pagtugot sa aborsiyon.

Sa Australia karong bag-o, ang usa ka inahan malamposong mikiha sa iyang doktor alang sa danyos tungod kay sayo sa iyang pagmabdos, napakyas siya sa pagdayagnos sa rubella o dalap (German measles). Kining sakita, sa dihang motakboy sayo sa pagmabdos, mahimong mosangpot sa seryosong mga depekto sa wala-pa-matawo. Ang inahan miangkon nga ang kapakyasan sa iyang doktor mihikaw kaniya sa higayon nga ipakuha ang iyang bata.

Sa pagkomento bahin sa legal ug etikal nga mga sangpotanan niining kasoha, ang legal nga tigdukiduki nga si Jennifer Fitzgerald, sa usa ka artikulo diha sa Queensland Law Society Journal sa Abril 1995, miingon: “Dili lamang nga siya [ang babayeng mabdos] kinahanglang mohukom, ‘Gusto ko ba nga makabatog anak?’, kinahanglan usab nga siya mohukom, ‘Unsang matanga sa bata ang gusto nako?’” Apan unsang depekto, si Fitzgerald nangutana, ang magtaganag igong mga pasikaranan sa legal nga aborsiyon? “Pagkabungi, pikas nga lingagngag, manokon nga mata, Down’s syndrome, spina bifida?” Sa pipila ka bahin sa kalibotan, kini mao ang sekso sa bata, ilabina kon kini babaye!

“Mga Dili-Matandog” Diha sa Tagoangkan?

Samtang ang tawhanong genome madayag atubangan sa mga siyentipiko ug ang tamboanan sa tagoangkan mahimong, sa pagkatinuod, usa ka mikroskopyo sa tagoangkan, unsa unyay kahimtang sa wala-pa-matawo? Kadto bang dunay menosmenos nga mga depekto mapili aron laglagon? Sa pagkatinuod, ang kiling sa bag-ong mga dekada maoy padulong sa mas daghang aborsiyon, dili mas diyutay. Kay giatubang niining pagsulbong sa gidaghanon sa aborsiyon ug sa mibuthong mga kaso nga misangpot​—sama sa kasong gihisgotan nga sayosayo​—ang mga doktor nabalaka. Hisabtan, kini makatukmod kanila ngadto sa labi pang depensibong pamaagi sa pagpanambal, sama sa pagbaod ug tinong mga pagsusi dili kaayo tungod sa inahan ug bata kondili aron panalipdan ang ilang kaugalingon batok sa mga asunto. Si Fitzgerald misulat nga ingong sangpotanan, “lagmit modaghan ang una-panganak nga mga pagsusi ug, sa ingon, ang gidaghanon sa piniling mga aborsiyon.” Kini, midugang siya, magpailaila sa “kaamgid-sa-kasta nga sistema diin ang ‘mga dili-matandog’ mahimong ‘mga ikalabay.’”

Ug unsa man kon ang usa ka inahan manganak ug baldadong anak sa dihang gitagaan siya sa tanang higayon​—ug tingali gidasig pa gani​—sa pagpatagak niana? “Tingali moabot ang panahon,” matod ni Fitzgerald, “sa dihang ang mga ginikanan sultihan nga dili sila makadahom ug suportar sa gobyerno sa pagtagana sa mga panginahanglan sa ilang mga anak nga may depekto tungod kay sila mipili nga ipanganak ang bata sa dihang mahimo unta nga ila kanang ipatagak.”

Dili pagahikalimtan mao ang ideya nga ginapasa sa piniling aborsiyon ngadto sa mga tawong baldado sa atong mga komunidad. Sa dihang ang usa ka katilingban maglaglag sa wala-pa-matawo tungod sa mga depekto, mopabati ba kana sa mga tawong baldado nga daw sagabal sila diha sa uban? Dili ba kana mas makapalisod kanila sa pagsagubang sa kakulang sa pagtamod-sa-kaugalingon nga tingali nasinati na nila?

Ang kamatuoran nga ang modernong katilingban magsalindot sa wala-pa-matawong mga bata sama sa pagsalindot sa mga obrero sa daot nga mga parte diha sa usa ka seksiyon sa pabrika mohaom sa dagway sa personalidad nga gibatbat sa Bibliya sa mga tawo nga nagkinabuhi sa “kataposang mga adlaw” niining tuman-kadaotang kalibotan. Mitagna kini nga sa dakong sukod, ang mga tawo mawad-an ug “kinaiyanhong pagbati.” (2 Timoteo 3:1-5) Ang Gregong pulong nga aʹstor·goi, nga gihubad nga “walay kinaiyanhong pagbati,” nagtumong sa kinaiyanhong bugkos nga nabatonan sa mga membro sa pamilya alang sa usag usa, sama sa gugmang nabatonan sa usa ka inahan alang sa iyang mga anak.

Kay “gituyatuya samag sa mga balod ug ginadala ngadto ug nganhi sa matag hangin sa pagtulon-an,” ang walay-panimon nga katawhan niining kalibotan tinong nagpadayag ug iladong kalainan niadtong nagsunod sa kasaligang Pulong sa Diyos. (Efeso 4:14) Samag usa ka angkla sa kalag, ang Bibliya nagkupot kanato nga lig-on sa moral ug dili-matarog sa gibagyong kadagatan. (Itandi ang Hebreohanon 6:19.) Busa, bisan pag giila sa mga Kristohanon nga ang usa ka babaye tingali sa kinaiyanhon makuhaan sa grabeg-depekto nga nagtubong binhi o bata sa tiyan, ang ideya mismo nga makatan-aw sa tagoangkan sa pagsusi kon ang bata mahimsog ba nga igo aron dili ipakuha maoy bug-os mangil-ad alang kanila.b​—Itandi ang Exodo 21:22, 23.

Nagapalig-on sa hukom sa usa ka Kristohanon nga huptan ang integridad mao ang saad sa Diyos bahin sa usa ka panahon sa dihang “walay molupyo ang moingon: ‘Ako masakiton.’” (Isaias 33:24; 35:5, 6) Oo, bisan pa sa mga kalisdanan sa mga baldado ug sa mga sakripisyo nga gihimo karon niadtong nag-atiman kanila, “maayo ang sangpotanan alang niadtong nahadlok sa matuod nga Diyos.”​—Ecclesiastes 8:12.

[Mga footnote]