“Ang Labing Ngil-ad ug Dungog nga Panlimbong sa Siyensiya”
SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA BRITANYA
Ang Piltdown nga tawo, nga nadiskobrehan niadtong 1912, mao “ang labing ngil-ad ug dungog nga panlimbong sa siyensiya niining sigloha,” matod sa The Times sa London. Giyagyag kana nga ingon niadtong 1953 human ang siyentipikanhong mga pagsusi nagpamatuod nga inay mahimong nawalang kutay sa usa ka gihunahunang kutay sa pag-uswag sa tawo, ang bagolbagol maoy iya sa modernong tawo ug ang apapangig maoy iya sa usa ka orangutan. Kinsay nagpatuo nianang inantigong limbong?
Sulod sa katuigan ang gidudahan mao si Charles Dawson, ang abogado ug bag-o pang geologo nga nakakaplag sa mga bukog. Ang uban naghunahuna nga kadudahan usab si Sir Arthur Keith, usa ka madasigong ebolusyonista ug kanhing presidente sa Royal College of Surgeons; ang Britanikong awtor nga si Sir Arthur Conan Doyle; ug Pranses nga pari nga si Pierre Teilhard de Chardin. Apan, kulang ang tinong pamatuod ug sa kataposan si Dawson maoy gituohang maoy responsable.
Karon, ang tinuod nga sad-an ginganlan. Siya mao si Martin A. C. Hinton, usa ka kanhing tigbantay sa zoolohiya sa Natural History Museum sa London, kinsa namatay niadtong 1961. Siyam ka tuig kanhi usa ka lona nga kaban nga iya ni Hinton nadiskobrehan sa museyo. Sa sulod mao ang mga ngipon sa elepante, mga tipik sa fossil nga hippopotamus, ug ubang mga bukog, nga gisusi pag-ayo. Ang tanan nakaplagang gitina ug iron ug manganese sa samang proporsiyon sa mga bukog Piltdown. Apan ang dili gayod kaduhaduhaang punto mao ang pagkadiskobre sa chromium diha sa ngipon, nga gigamit usab sa proseso sa pagtina.
Sa pagpresentar sa mga kamatuoran, si Propesor Brian Gardiner, sa King’s College, London, nag-ingon: “Si Hinton nailhang masakit magtiaw. . . . Ang [iyang] motibo gipakita sa pipila ka sulat.” Si Gardiner mihinapos: “Ako 100 porsiyentong nakaseguro nga siya gayod.” Ang ebidensiya nagpasabot nga si Hinton gustong manimalos kang Arthur Smith Woodward, ang iyang labaw, nga wala maghatag kaniya sa pag-ila o salapi nga gibati niyang takos kaniya. Si Woodward malamposong nailad, ug hangtod sa iyang kamatayon lima ka tuig una mayagyag ang bakak, siya nagpabiling kombinsido nga ang Piltdown nga tawo maoy tinuod. Ang bugtong pangutana nga nagpabiling wala matubag mao, Nganong wala dayon moangkon si Hinton sa dihang si Woodward publikong nagpaluyo sa limbong? Lagmit tungod kay ang Piltdown nga tawo gidawat dayon sa tibuok siyentipikanhong kalibotan, si Hinton mibati nga wala siyay kapilian kondili ipadayon pagtipig ang bakak.
Nga ang maong iladong mga tawo nagpaluyo sa Piltdown nga bagolbagol, ang publiko nailad usab. Ang mga museyo sa tibuok kalibotan dayag nga nagpakitag mga kopya ug mga hulagway sa bagolbagol, samtang ang mga libro ug mga mantalaan nagpakaylap dayon sa balita. Ang makadaot nga mga epekto sa masakit nga tiaw ni Hinton dako kaayo. Pagkatukma sa giingon sa Bibliya: “Sama sa usa ka kulangkulang nga nagsalibay sa mga agipo, mga udyong, ug kamatayon, mao man ang tawo nga nagalimbong sa lain ug miingon ‘Abi nimo, nagtiaw lamang ako!’”—Proverbio 26:18, 19, Byington.
[Diagram sa panid 31]
Ang dulom nga mga dapit maoy mga tipik sa bagolbagol sa tawo
Ang tibuok nalamdagang dapit hinimo sa bulit
Ang dulom nga mga dapit maoy mga tipik sa apapangig ug ngipon sa orangutan