Pagdagmal sa Kababayen-an—Tibuok-Kalibotang Problema
ANG Nobyembre 25 gisaulog ingong Adlaw sa Paningkamot sa Kalibotan sa Pagsanta sa Pagdagmal sa Kababayen-an. Kining adlawa gideklarar sa Heneral nga Asembliya sa Hiniusang Kanasoran niadtong 1999 sa paghatag ug kasayoran sa publiko nga ang mga katungod sa kababayen-an giyatakan. Nganong kinahanglan pa mang magdeklarar ug adlaw para niini?
Ang mga babaye diha sa daghang kultura gilantaw ug gitratar nga ubos o segunda-klaseng mga lungsoranon. Ang pagpihig kanila nakagamot pag-ayo. Ang pagdagmal sa kababayen-an sa nagkadaiyang paagi problema gihapon bisan sa adunahang mga nasod. Sumala pa sa kanhing Sekretaryo-Heneral sa UN nga si Kofi Annan, “ang pagdagmal sa kababayen-an nagakahitabo sa tibuok kalibotan diha sa tanang katilingban ug kultura. Apektado ang kababayen-an sa tanang rasa, nasod o kahimtang.”
Si Radhika Coomaraswamy, ekspertong hawas kanhi sa UN sa Komite sa Tawhanong mga Katungod maylabot sa pagdagmal sa kababayen-an nag-ingon nga alang sa kadaghanang babaye, ang pagdagmal sa kababayen-an “makauulaw nga bahin sa kinabuhi, angayng ililong sa katilingban, ug dili angayng hisgotan.” Sumala sa pagpanukiduki sa usa ka organisasyon sa Holland, 23 porsiyento sa kababayen-an o mga 1 sa 4 ka babaye diha sa usa ka nasod sa Amerika del Sur gidagmalan sa usa ka membro sa pamilya. Gibanabana usab sa Konseho sa Uropa nga 1 sa 4 ka babaye sa Uropa gidagmalan sa usa ka membro sa pamilya. Sumala sa Departamento sa Seguridad sa Britanya, matag semana mga duha ka babaye diha sa Inglaterra ug Wales ang gipamatay sa ilang presente o kanhing kapikas sa usa ka tuig di pa dugay. Ang magasing India Today International nagtaho nga “ang kababayen-an sa tibuok India kanunayng kuyawan ug nameligrong malugos sa tanang suok, sa tanang dalan, sa tanang publikong mga dapit, sa tanang oras.” Matod pa sa Amnesty International, ang pagdagmal sa kababayen-an, hamtong man o bata, mao karon “ang labing kaylap sa tanang kaso sa pagyatak sa mga katungod.”
Kini bang pagyatak sa katungod sa kababayen-an nga gihisgotan sa ibabaw nagpabanaag sa tinamdan sa Diyos sa kababayen-an? Kining pangutanaha tubagon sa mosunod nga artikulo.