Tukmang Paghunong

SA PAGPANULTI, ang hustong mga paghunong hinungdanon. Tinuod kini kon ikaw nagpakigpulong o nakigsulti sa usa ka indibiduwal. Kon walay mga paghunong, ang gisulti daw samag pagyamyam imbes tin-aw nga pagpahayag sa ideya. Ang tukmang paghunong makatabang sa pagkatin-aw sa imong pagpanulti. Magamit usab kini sa paagi nga ang imong pangunang mga punto masilsil nga dumalayon sa hunahuna.

Unsaon nimo pagtino kon kanus-a ikaw angayng mohunong? Unsa ka dugay ang mga paghunong?

Hunong Aron sa Pagpamunto. Ang puntuwasyon nahimong hinungdanong bahin sa sinulat nga pinulongan. Kini mahimong magpaila sa kataposan sa usa ka gipamulong o usa ka pangutana. Sa pipila ka pinulongan gigamit kini sa pagpaila sa mga kinutlo. Ang ubang puntuwasyon magpaila sa relasyon sa usa ka bahin sa tudling-pulong ngadto sa ubang mga bahin. Ang usa ka tawong nagabasa alang sa iyang kaugalingon makakita sa mga marka sa puntuwasyon. Apan kon siya magabasag kusog alang sa kaayohan sa uban, ang iyang tingog kinahanglang magpasabot sa kahulogan sa bisan unsang puntuwasyon nga makita diha sa sinulat nga materyal. (Alang sa dugang mga detalye, tan-awa ang Tun-anan 1, “Tukmang Pagbasa.”) Ang dili paghunong kon gikinahanglan sa puntuwasyon makapalisod sa uban sa pagsabot sa imong gibasa o mahimong magtuis pa gani sa kahulogan sa teksto.

Dugang pa sa puntuwasyon, ang paagi sa pagpahayag sa mga ideya sulod sa usa ka tudling-pulong magtino kon asa ang angay nga mga paghunong. Usa ka inilang musikero kas-a miingon: “Ang akong pagtugtog sa mga nota dili kay mas maayo kay sa daghang ubang pianista. Apan ang mga paghunong tali sa mga nota, aw, anaa diha ang arte.” Ingon usab niini ang pagpanulti. Ang tukmang paghunong makadugang sa katahom ug kahulogan sa imong giandam pag-ayong materyal.

Sa pagpangandam sa pagbasa diha sa publiko, makaplagan mo tingali nga makatabang ang pagmarka sa pinatik nga materyal nga imong basahon. Butangig usa ka gamayng pinatindog nga linya diin ang daklit nga paghunong, tingalig usa lamang ka pag-ukon-ukon, ang igasukip. Butangig duha ka nagtapad nga pinatindog nga mga linya alang sa dugaydugay nga paghunong. Kon makaplagan mo nga ang usa ka kahan-ayan sa mga pulong bakikaw alang kanimo ug balikbalik ka nga makahunong sa sayop nga dapit, markahi ug lapis aron sa pagdugtong sa tanang pulong nga naglangkob sa lisod nga prase. Unya basaha ang prase gikan sa sinugdan hangtod sa kataposan. Gibuhat kini sa daghang may kasinatiang mga mamumulong.

Ang paghunong diha sa matag adlaw nga pagpanulti sagad dili mohatag ug problema tungod kay nahibalo ka na sa mga ideya nga buot nimong isulti. Ugaling, kon ikaw dunay manerismo sa paghunong matag karon ug unya bisag wala kinahanglana sa ideya, ang imong pagpanulti mawad-ag puwersa ug pagkatin-aw. Ang mga sugyot sa pagpauswag gihatag sa Tun-anan 4, “Larinong Pakigpulong.”

Hunong Alang sa Kausaban sa Ideya. Sa dihang ikaw mobalhin gikan sa usa ka pangunang punto ngadto sa lain, ang paghunong makahatag ug higayon sa imong mamiminaw sa pagpamalandong, pagpasibo, pag-ila sa kausaban sa direksiyon, ug sa pagsabot nga mas tin-aw sa sunod nga ideyang ipresentar. Ang paghunong aron pagbalhin sa usa ka ideya ngadto sa laing ideya sama ra ka hinungdanon sa dihang ikaw kinahanglang momenor inigliko nimo sa usa ka eskina gikan sa usa ka dalan ngadto sa laing dalan.

Ang usa ka katarongan kon nganong ang pipila ka mamumulong magdali pagbalhin gikan sa usa ka ideya ngadto sa sunod nga ideya nga walay paghunong mao nga sila naningkamot sa pagkobre ug daghan kaayong materyal. Alang sa uban, ang maong batasan nagbanaag sa ilang inadlaw nga paagi sa pagpanulti. Ang tanan tingali sa ilang palibot nagsulti sa samang paagi. Apan kana dili moresulta sa epektibong pagpanulti. Kon ikaw dunay buot isulti nga angay pamation ug hinumdoman, nan paghatag ug igong panahon sa pagpatugbaw sa ideya sa tin-aw nga paagi. Ilha nga ang mga paghunong hinungdanon sa pagpanulti nga magpaila nga tin-aw sa mga ideya.

Kon ikaw mohatag ug pakigpulong gikan sa usa ka laraw, ang imong materyal angayng organisado sa paagi nga tataw kon asa mohunong tali sa pangunang mga punto. Kon ikaw magabasa sa usa ka manuskrito, markahi ang mga dapit nga dunay pagbalhin gikan sa usa ka pangunang punto ngadto sa sunod nga punto.

Ang mga paghunong alang sa pagbalhin sa ideya sagad mas dugay kay sa mga paghunong alang sa puntuwasyon​—ugaling, dili dugay kaayo nga magpayaya sa pagpahayag. Kon kini dugay kaayo, mohatag kini sa impresyon nga ikaw wala makapangandam ug naningkamot sa pagtino kon unsay sunod nga isulti.

Hunong Alang sa Pagpasiugda. Ang paghunong alang sa pagpasiugda sagad maoy dramatikanhong paghunong, nga mao, paghunong nga mauna o mosunod sa usa ka tudling-pulong o sa usa ka pangutana nga gipahayag nga may pagkamainiton. Ang maong paghunong mohatag ug higayon sa mamiminaw sa pagpamalandong sa bag-o lang gisulti, o kini makapahinam kon unsay mosunod. Kini sila dili managsama. Pilia ang nahiangay nga paagi nga gamiton. Apan hunahunaa nga ang mga paghunong alang sa pagpasiugda angayng ilimite lamang sa tinuod makahuloganong mga gipamulong. Kay kon dili, ang bili sa maong mga pulong mawala.

Sa dihang si Jesus nagbasag kusog gikan sa Kasulatan diha sa sinagoga sa Nasaret, gigamit niya nga epektibo ang paghunong. Una, iyang gibasa ang iyang buluhaton gikan sa linukot nga basahon ni manalagnang Isaias. Ugaling, una pa ipadapat kini, iyang gibalik paglukot ang linukot nga basahon, gihatag kini sa tig-alagad, ug milingkod. Unya, uban sa mga mata sa tanan nga diha sa sinagoga nga nagtutok kaniya, siya miingon: “Karong adlawa kining kasulatan nga bag-o lang ninyo nga nadungog natuman.”​—Luc. 4:16-21.

Hunong sa Dihang ang mga Sirkumstansiya Nagkinahanglan Niini. Ang mga kabaldahan usahay magkinahanglan usab nga mohunong ka sa imong pagpanulti. Ang kabanha sa molabay nga sakyanan o naghilak nga bata basin nagkinahanglan nga putlon ang panagkabildo uban sa usa ka tagbalay nga imong nahibalag diha sa ministeryo sa kanataran. Kon ang kabanha sa giasembliyahan dili kaayo grabe, ikaw tingali makapadako sa imong tingog ug magpadayon. Apan kon grabe ug dugay ang kabanha, kinahanglan kang mohunong. Ang imong mamiminaw dili na makapamati. Busa gamitang epektibo ang paghunong, nga may tinguha sa pagtabang sa mamiminaw nga makabaton ug bug-os nga kaayohan sa maayong mga butang nga buot nimong isulti kanila.

Hunong Aron Tugotan ang Pagsanong. Bisag ikaw tingali naghatag ug usa ka pakigpulong nga wala kinahanglana ang pormal nga pagpakig-ambit sa mamiminaw, hinungdanon nga tugotan ang mamiminaw nga mosanong, dili kanang madungog, kondili kanang sa hunahuna. Kon ikaw magpatungha ug mga pangutana nga angayng magpahunahuna sa mamiminaw apan ikaw wala mohunong sa igong panahon, mawala ang dakong bili sa maong mga pangutana.

Siyempre, ang paghunong hinungdanon dili lamang sa dihang magpakigpulong ka sa plataporma kondili sa dihang magsangyaw ka usab ngadto sa uban. Ang pipila ka tawo daw dili gayod mohunong. Kon kana maoy imong problema, paningkamoti pag-ayo nga maugmad kining hiyasa sa pagpanulti. Mapauswag mo ang imong pagpakigsulti sa uban ingon man ang imong pagkaepektibo sa ministeryo sa kanataran. Ang paghunong maoy usa ka gutlo sa paghilom, ug sa pagkamatinud-anon gikaingon nga ang paghilom makapamunto, makapasiugda, makadani sa pagtagad, ug makapaabtik sa dalunggan.

Ang matag adlaw nga pagpakigsulti naglangkit ug pagbayloay sa mga ideya. Ang uban mas gustong mamati kanimo kon ikaw mamati kanila ug magpakitag interes sa ilang gisulti. Kini magkinahanglan nga ikaw mohunong ug igong gidugayon aron sa paghatag kanila ug higayon sa pagpahayag sa ilang kaugalingon.

Sa ministeryo sa kanataran, ang atong pagsangyaw sagad mas epektibo kon himoon kini sa paagi nga panagkabildo. Human magkomostahay, daghang Saksi ang nakakaplag nga epektibo nga ipaila ang butang nga hisgotan ug unya magpatungha ug usa ka pangutana. Sila mohunong aron hatagan ug higayon ang laing tawo sa pagtubag, ug unya pasalamatan nila ang gitubag sa tagbalay. Sa panahon sa panaghisgot, mahimong hatagan nila ang tagbalay ug daghang higayon sa pagkomento. Nahibalo sila nga sagad dako sila ug mahimo sa pagtabang sa usa ka tawo kon nahibalo sila sa iyang mga panglantaw bahin sa gihisgotan.​—Prov. 20:5.

Siyempre, dili tanan ang mouyon sa mga pangutana. Apan kana wala makapugong kang Jesus sa paghunong ug igong gidugayon aron bisan ang mga magsusupak makahigayon sa pagsulti. (Mar. 3:1-5) Ang paghatag sa laing tawo ug higayon sa pagsulti magdasig kaniya sa paghunahuna, ug siya basin, ingong resulta, magpadayag kon unsay anaa sa iyang kasingkasing. Sa pagkatinuod, usa sa mga katuyoan sa atong ministeryo mao ang pagpukaw sa kinasingkasing nga pagsanong pinaagi sa pagpresentar sa mga tawo sa hinungdanong mga isyu gikan sa Pulong sa Diyos nga niana sila kinahanglang mohimog mga desisyon.​—Heb. 4:12.

Ang paggamit sa tukmang paghunong diha sa atong ministeryo usa gayod ka arte. Kon gamiton nga epektibo ang mga paghunong, ang mga ideya mas tin-aw nga ikapasabot ug sagad magpabilin ug dugay sa panumdoman.