Ang Hamiling Bahandi sa Bibliya sa St. Petersburg

NAGSUGOD kadto ingong ordinaryong pagpasiyo gikan sa Finland. Samtang didto sa Leningrad, karon St. Petersburg, ang bisita ug ang iyang asawa walay gilaoman nga makaagig linaing butang nga nalangkit ang Bibliya, kay ang pulyeto sa intruksiyon sa buru sa panaw nag-ingon: “Gidili ang pagdalag relihiyosong basahon ngadto sa nasod.” Bisan pa dinhi ning siyudara nga iyang naeksperyensiya ang dakong kalipay sa iyang kinabuhi labot sa Bibliya ingong libro.

Daghan kaayo ug simbahan ang St. Petersburg, apan pipila lamang ang nakaalagad sa katuyoan nga kini gitukod. Ang kadaghanan niini gihimong mga museo. Apil na niini ang habog nga St. Isaac’s Cathedral nga makapahinumdom sa St. Peter’s Basilica sa Roma.

Ang makapatin-aw sa tinamdan sa kagamhanan labot sa relihiyon makita diha sa Kazan Cathedral sa St. Petersburg, sa dalang Nevski Prospekt. Kining habog kaayong katedral gihimong Museum of the History of Religion and Atheism. Sa silong niini gidispley ang kauswagan sa kasaysayan sa relihiyon sumala sa pagkasunodsunod nga yugto sa panahon hangtod sa presenteng adlaw. Makita ang mga instrumento sa pagsakit nga gigamit sa panahon sa Inkisisyon. Makaiikag ilabina mao ang talan-awon sa usa ka husay sa korte sa Inkisisyon, nga may tawog-gidak-ong mga tawo-tawo nga hinimo sa waks. Ang masulob-ong biktima gikadenahan ug nagluhod atubangan sa iyang mga magsusumbong ug ang mga monghe itom ug mga besti. Ang berdugo naghulat, andam sa paglihok.

Atbang sa Kazan Cathedral, sa pikas bahin sa Nevski Prospekt, mao ang labing dakong tindahag libro sa siyudad. Sa ikaduhang andana, ang mga bisitang taga Finland nakakitag daghang hulagway ug mga panultihon nga maorag gidesinyo sa pagdasig sa magbabasa sa pagsalikway sa relihiyon. Gilarawan diha sa usa ka poster ang isda nga pormag mga babayeng tigulang nga nagbandana. Kining mga isdaa nabitik sa “tiket ngadto sa Gingharian sa langit” nga gitaod sa usa ka taga nga gimarkahag “mga Sekta.”

Nagpadayon sa Nevski Prospekt pasidlakan ug miliko sa tuo sa dili pa makaabot sa estatuwa ni Catherine the Great, nakadangat ang mga bisita sa atubangan sa iladong Saltykov-Shchedrin State Public Library. Kini nga librariya mao ang ikaduhang labing dako sa Unyon Sobyet ug usa sa labing dako sa kalibotan, nga nasudlag kapin sa 17 ka milyong mga butang. Sa dihang nangutana ang bisita bahin sa manuskrito, ang opisyal sa librariya nagbangon ug daghan matinahuron, matugkarong mga pangutana. Unya nawala kining opisyala, nga mibalik sa ulahi nga may dalang pulahong kahon. Iyang gibutang kini sa lamesa ug gibuksan ang tabon. Didto mao​—⁠ang Leningrad Codex gikan sa tuig 1008 (o, 1009). Apan unsa kining manuskritoha, ug nganong bililhon kaayo kini?

Ang Leningrad Codex

Gusto ka bang motan-aw ug usa ka manuskrito sa Hebreohanong Kasulatan nga nagsilbing basehanang teksto alang sa mga hubad sa Bibliya. Mao kini ang Leningrad Codex.

Apan tingali mahibulong ka: Dili ba natapos na man ang Hebreohanong Kasulatan sa wala pa si Kristo? Sa unsang pagkaagi nga kining tekstoha gikan pa sa tuig 1008? Aron mas masabtan pa kining butanga, maayong may masayran kitag diyutay bahin sa Masoretes.

Ang Masoretes (sa Hebreohanon, Baalei Hamasorah, “Mga Ginoo sa Tradisyon”) nabuhi sa mga siglo human kang Kristo ug tukma kaayong mga tigkopya sa Hebreohanong Kasulatan. Wala silay giusab sa teksto apan, gipaila hinunoa, ang mga kausaban nga nahimo sa una pang mga eksriba ug gitagad kini diha sa margin sa Hebreohanong teksto. Nakaimbento usab sila ug sistema sa mga punto sa bokal ug mga tuldok sa paglitok aron mahibalo ang magbabasa sa hustong paglitok. Tungod sa makutihong pagtagad sa Masoretes, ang ilang teksto sa tinuod maoy maayo kaayong basehanan sa paghubad sa Bibliya, bisag kapin na kinig 1,000 ka tuig gikan sa orihinal nga teksto. Kon itandi sa mas una pang mga teksto, sama sa Dead Sea Scroll ni Isaias, mapalig-on ang katukma sa teksto sa Masoretes.

Apan, walay indibiduwal nga manuskrito ang masaligan gayod, tungod kay may mga sayop mang nahimo ang mga tigkopya. Maoy hinungdan nganong ang Hebreohanong mga edisyon gisugdan sa paghimo, binase sa pagtandi sa nagkalainlaing mga manuskrito. Sa 1906, pananglitan, gipatik sa Alemang eskolar nga si Rudolf Kittel ang iyang popular nga Biblia Hebraica, o, Hebreohanong Bibliya. Ingong basehanan, iyang gigamit ang Masoretikong teksto ni Jacob ben Chayyim. Dugang pa, diha sa iyang mga potnot iyang gitandi ang mga pagbasa sa daghang ubang mga manuskrito.

Ang teksto ni Ben Chayyim maoy gikan pa sa 1524-25 K.⁠P. Si Kittel, uban sa iyang sumusunod, ang Alemang propesor nga si Paul Kahle, masibotong naningkamot nga makabaton sa mas karaan pang Masoretikong mga teksto. Dihay usa ka ekselente kaayong Masoretikong teksto sa sinagoga sa Sephardim sa Aleppo, Siria. Kadto gikompilar sa iladong pamilya ni Ben Asher ug giandam sa mga tuig 930 K.⁠P. Apan dili magamit kining manuskritoha tungod, kay sumala sa giingon ni Propesor Kahle, “ang mga tag-iya sa codex dili mosugot nga kuhaan kinig hulagway,” sa kahadlok nga kini mapanamastamasan ug sila matunglo.

Apan, dihay laing Masoretikong tekso nga gibase sa obra sa pamilya ni Ben Asher. Kini nasudlan sa enterong Hebreohanong Kasulatan, ug, gani, nadesisyon nga gamiton kini ingong basehanan alang sa ikatulong edisyon sa Biblia Hebraica. Kadto gikopya sa Daang Cairo sa 1008 (o, 1009) gikan sa nakorihian klarong mga libro nga giandam sa agalon nga si Aaron ben Moshe ben Asher, sumala sa giingon mismo sa tigkopyang si Samuel ben Jacob. Ang mga tag-iya niini wala ‘mahadlok nga matunglo’ sa pagpakopya sa Bibliya, sama sa gihimo sa mga tag-iya sa Aleppo Codex. Ilang gipahulam ang ilang manuskrito kang Kittel ug Kahle sa duha ka tuig. Ang manuskrito mao gayod ang mismong Codex B 19-A nga karon gipreserbar sa St. Petersburg Public Library.

Mahimo Bang Letratohan Ko Kini?

Ang Leningrad Codex, usa ka manuskrito sa pormang libro, karon bulag-bulag na ang mga panid. Sanglit gikuhaan na man kinig microfilm, wala na kini tagika. Ang mga panid maoy mga quarto size, mas lapad lang ug diyutay, ug daw baga nga papel, samag nipis nga karbord. Ang mga kilid sa pipila ka panid nadunot na, apan ang teksto mismo, nga gisulat sa tulo ka tudling, klaro pa kaayo.

“Mahimo bang letratohan ko kining manuskrito?” nangutana ang bisita. Ang opisyal sa librariya nawala na usab sa sulod-nga-lawak ug mibalik ug misugot. Gipatongpatong sa bisita ang pipila ka bug-at nga mga tomo gikan sa duol nga estante sa libro atubangan sa kinaduolang bentana, gibutang ang iyang debulsang tripod nga may kamera sa ibabaw ug gipili ang ikaduhang panid sa patongpatong nga manuskrito aron kuhaag letrato.

Ang bisita naikag sa pagkakita sa ngalan sa Diyos, ang Tetragrammaton (Jehova, o, Yahweh) nga makita daghang higayon niining panira, sugod nianang gipunting karon nga Genesis 2:⁠4. Ang balaang ngalan makita sa 6,960 ka higayon sa Hebreohanong Kasulatan. Dayag nga kini nakadaot sa mga maghuhubad sa Bibliya diin gipulihan kinig pulong “Ginoo.”

Sa kataposan sa pasiyo gipakitaan sa opisyal sa librariya ang mga bisita ug talagsaong mga manuskrito nga gibutang sa bildong mga kaha. Naapil niini mao ang popular nga Ostromir Gospel, ang labing karaang naglungtad nga pinetsahang manuskrito sa Russo (Karaang Bulgariano), gikan sa tuig 1056.

Katingalahan gayod nga kining bililhong manuskrito sa Leningrad Codex maayong pagkapreserbar diha sa usa ka nasod nga gidili ang libreng importasyon sa mga Bibliya. Ang manuskritong nalangkit dili lamang usa sa daghan apan ang mismong manuskrito nga maoy gibasehan sa daghang modernong mga hubad sa Hebreohanong Kasulatan, apil ang New World Translation nga gipatik sa Watch Tower Society.