Angay Bang Itugot ang Diborsiyo?
NIADTONG Hunyo 1986 ang mga botante sa Republika sa Irlandiya mibotar sa gamayng biya nga mga 3 ngadto sa 2 nga nagalaban sa ilang pagdili bahin sa diborsiyo. Kini ang nakahimo sa Republika nga mao ang bugtong nasod sa Kasadpang Uropa diin ang diborsiyo ilegal gihapon.
Tingali, bisan pa sa pagdagsang sa liberal nga mga tinamdan ug hunahuna, ang kadaghanang paglantaw sa mga tawo bahin sa nagatandog sa emosyon nga isyu sa diborsiyo naimpluwensiyahan gihapon sa ilang kagikan. Ang rasa, edukasyon, ug sosyal nga mga butang nagadula sa ilang papel. Apan sa tanang butang, ang relihiyon, o kakulang niana, nagapabiling mao ang bugtong labing importanteng impluwensiya.
Unsay imong hunahuna bahin sa diborsiyo? Kon ang magtiayon dili malipayon sa ilang pagpuyo ug dayag nga wala magkaangay, angay ba silang tugotan sa pagtapos sa ilang kaguol pinaagi sa pagkuhag diborsiyo? Unsaon nimo sa pagtubag niining maong pangutana? Labing hinungdanon, asa nimo ipasukad ang imong tubag?
Nagkalainlain ug Nagkasumpaking mga Hunahuna
Alang sa milyonmilyon nga nagapabilin sa mga sukdanan sa Romano Katoliko, sa yano wala gayoy diborsiyo. “Diha sa Kristohanong kaminyoon,” mibatbat ang The Catholic Encyclopedia, “wala gayoy bug-os nga diborsiyo [nga may katungod sa pagminyo pag-usab], labing menos human nga nahingpit ang kaminyoon.” Apan, ang Romano Katolikong Iglesya nagatugot sa pagpaanular sa kaminyoon diha sa pila ka mga kondisyon, ug kining paagiha kaylap nga gigamit. Pananglitan, sa Abril 1986 ang The Denver Post mitaho: “Daghan kaayong lokal nga mga Katoliko nagpaanular sa kaminyoon nga tungod niana ang Arsdiyosesis sa Denver nagagasto ug $250,000 diha sa gidugang nga empliyado ug kompiyoter aron maapas ang daghang trabaho.” Ang report dugang miingon nga “diha sa Arsdiyosesis sa Denver, dunay tulo ka tuig nga nagtipon-og nga 700 ka mga kaso sa pagpaanular sa kaminyoon.”
Ang mga Protestante sa ginatos ka mga denominasyon sa tibuok kalibotan nagaatubang ug nagkalainlaing mga balaod ug regulasyon sa iglesya bahin sa diborsiyo. Apan, sa katibuk-an, ang mga awtoridad sa Protestante nagatugot lamang ug diborsiyo sa seryosong mga hinungdan. Apan kon unsay giisip nga seryoso dako kaayog kalainan gikan sa usa ka iglesya ngadto sa lain. Ang mga sala sama sa pagpanapaw, kabangisan, ug pag-abandono ang kasagarang ginadawat, apan dili lamang sila. Ang ubang mga denominasyon karon dunay mga seremoniya ug mga serbisyo sa diborsiyo nga may mga awit ug mga pag-ampo sama sa mga kasal. Diha sa usa niining maong mga seremoniya, “ang mga panumpa sa kaminyoon gibakwi. Gitunol sa parisan ang ilang mga singsing sa kasal sa ministro. Ang serbisyo gitapos uban sa pahayag gikan sa ministro nga ang kaminyoon natapos na, ug ang parisan naglamano,” mitaho ang The New York Times.
Ang mga Hudiyo dunay tradisyon nga ginapatuman sa relihiyosong mga hukmanan. Ang Rabbiniko nga mga balaod nagatugot ug diborsiyo sa mutuwal nga kasabotan sa mga magtiayon o sa mga katarongan sa pisikal nga mga depekto o dili-maantos nga batasan. Apan, ang diborsiyo giisip nga legal, diha lamang kon ang bana moisyu ug “get,” o sertipiko sa diborsiyo, ug kini mahimong tuboran sa panag-away. Tungod sa kasuko ang ubang mga bana modumili sa pag-isyu ug dokumento, o ilang gamiton kini ingong kasangkapan sa paghangyo. “Kining problemaha nakahatag sa libolibong debotadong mga babayeng Hudiyo ug masakit nga limbo sa kaminyoon,” miingon ang Presidente sa Konseho sa Siyudad sa New York nga si Andrew Stein sa dihang nagpakigpulong sa usa ka tigom sa mga rabbi, sa mga abogado, ug sa uban. Kon wala kining maong sertipiko, ang pagminyo pag-usab sa babaye isipong ilegal, ug ang mga anak isipong pinaangkan, sa modernong Nasod sa Israel.
Alang sa dili-relihiyoso ug sa mga ateyesta, nga tingali nagasunod sa balaod sa yuta, ang isyu malisod gihapon. Tungod kini kay ang balaod sa diborsiyo lahi gikan sa usa ka nasod ngadto sa laing nasod ug bisan sa usa ka lugar ngadto sa lain sulod sa mao ra nga nasod. Gilista sa usa ka awtoridad ang duolan sa 50 ka hinungdan nga diin ang legal nga diborsiyo makuha diha sa nagkalainlaing bahin sa Tinipong Bansa. Lakip niini mao ang “sobra ka ngil-ad ug batasan ug pagkadaotan,” “wala nay kalagmitan pa nga mapreserbar ang kaminyoon,” ug ang “dili pagsugot sa asawa sa pagbalhin niining lugara.” Sa panahong dili pa dugay, bisan ang kataposang lama sa pagkahibalo sa matarong ug sa daotan giwala na nianang komung gitawag walay-sayop nga diborsiyo.
Makalibog Gihapon nga Kahimtang
Bisan pag daghan niining nagkalinlain ug nagkasumpaking mga balaod ug regulasyon bahin sa diborsiyo ginaingong gipasukad sa Bibliya, malamposon ba sila sa pagpalig-on sa institusyon sa kaminyoon o nakapauswag sa tawhanong kalipay? Ang pagdaghan sa diborsiyo—usa ka diborsiyo gikan sa matag duha ka kaminyoon diha sa ubang mga nasod—nagahatag ug matin-awng tubag. Dili lamang kining mga balaora napakyas sa paglig-on sa bugkos sa kaminyoon kondili kini nakadugang usab sa kaguol ug pag-antos sa mga kinabuhi sa milyonmilyon.
Tungod niini, importante alang niadtong tinuod nga nabalaka sa pagbuhat sa matarong sa pagsusi kon unsay tinuod ginaingon sa Bibliya bahin ning ulohana.