Tinuod ba nga Maarang-arang ang Kahimtang?

“Ang paril sa [Berlin] tingali magkabangagbangag samtang magkadaghan ang mga kalangkitan sa Silangan ug Kasadpan. Apan dangtag katuigan, mga kaliwatan pa, una kini matumpag. Ang duha ka Alemanya dili na gayod mausa.” Kana ang gisulat sa usa ka dungganong Amerikanhong magasin niadtong Marso 1989.

Walay 250 ka adlaw​—dili katuigan, nga walay paghisgot sa mga kaliwatan—​sa ulahi, ang paril misugod sa pagkatumpag. Sa mga semana lamang, linibong tipak niini, nga karon nahimo na lang mga handumanan, gigamit nga mga dekorasyon sa ibabaw sa mga talad-trabahoan sa tibuok kalibotan.

ANG gitay-an na kaaayong Puthawng Tabil sa kataposan nabungkag, nga nagpatungha sa paglaom nga duol na gayod ang kalinaw ug kasegurohan sa tibuok kalibotan. Ang Gubat sa Gulpo sa Tungang Sidlakan wala makapaawop sa paglaom nga tapos na ang dugayng panag-indig sa Silangan ug Kasadpan, ug duol na ang bag-ong kahikayan sa kalibotan.

Pagdugang ug Bag-ong Elemento

Sukad sa ikaduhang gubat sa kalibotan, ang usa ka kalihokan padulong sa nahiusang Uropa nadayag na. Niadtong 1951, ang kanasoran sa Kasadpanhong Uropa nagtukod sa Uropanhong Komunidad sa Karbon ug Asiro. Gisundan kadto niadtong 1957 sa Uropanhong Komong Baligyaan. Niadtong 1987 ang 12 ka membrong nasod sa maong internasyonal nga komunidad (karon 342 milyon sa gidaghanon) nagbutang sa 1992 nga tumong sa bug-os ekonomikanhong panaghiusa. Bisan ang bug-os politikanhong panaghiusa karon maorag dakong posibilidad. Pagkamapapresko nga kausaban kini gikan sa mantsado-sa-dugo nga kasaysayan sa Uropa sa kagahapon!

Ugaling, tungod sa bag-ong politikanhong mga kagubot ang 1992 nagbatog dakong kahulogan. Midako ang pangagpas nga ang kanhing Komunistang mga nasod sa Silangang Uropa sa kataposan basin mahiapil usab sa nahiusang Uropa.

Balaang Pagpaluyo?

Ang pila ka relihiyosong grupo, nga wala magtagad sa prinsipyo sa Kristohanong neyutralidad, nagtugot sa tinagpulo ka katuigan nga pagpiot sa relihiyon sa Silangang Uropa sa pagtukmod nila ngadto sa aktibong pakiglambigit sa politika. Sa pagkomento bahin niini, ang mantalaang Aleman nga Frankfurter Allgemeine Zeitung miingon nga “ang amot sa mga Kristohanon sa pagpatungha sa kausaban sa Silangan dili malalis,” nga midugang nga “ang ilang bahin tinong dili magamaygamay.” Kini nagpatin-aw: “Pananglitan, sa Polandiya ang relihiyon nakig-anib sa nasod, ug ang iglesya nahimong magahiong supak sa partidong nagmando; sa GDR [kanhi Silangang Alemanya] ang iglesya mitaganag libreng lugar sa mga masupakon ug nagtugot nila sa paggamit sa mga simbahan alang sa mga tuyong organisasyonal; sa Czechoslovakia, ang mga Kristohanon ug mga demokrata nagtigom sa prisohan, nakaapresyar sa usag usa, ug sa kataposan nagtapo sa mga puwersa.” Bisan sa Romania, diin “ang mga iglesya nahimong matinumanong mga sakop sa pagmandong Ceauşescu,” ang gibahad nga pagdakop sa klerigong si Laszlo Tökes ang nakabikil sa rebolusyon.

Nalambigit usab ang Batikano. Ang magasing Time mikomento niadtong Disyembre 1989: “Bisan tuod ang polisa ni Gorbachev sa dili paghilabot mao ang direktang hinungdan sa nagkatay nga reaksiyon sa kagawasan nga kalit milukop sa Silangang Uropa sa miaging pila ka bulan, si Juan Paulo ang takos sa kinadak-ang layog-aboton nga pasidungog. . . . Sa katuigang 1980 ang iyang mga pakigpulong nagpasiugda kanunay sa ideya sa usa ka Uropa nga nahiusa pag-usab gikan sa Atlantiko ngadto sa Urals ug gidasig sa Kristohanong pagtuo.” Ingong pananglitan, samtang nagduaw sa Czechoslovakia niadtong Abril 1990, gipahayag sa papa ang paglaom nga ang iyang pagduaw magbukas ug bag-ong mga ganghaan tali sa Silangan ug Kasadpan. Gipahibalo niya ang usa ka giplanong tigom sa Uropanhong mga obispo aron hikayon ang estratehiya sa pagtuman sa iyang panan-awon sa “usa ka Uropa nga nahiusa pinasukad sa iyang Kristohanong mga sinugdanan.”

Dili ba kaha nga ang usa ka nahiusang Alemanya sulod sa gambalay sa usa ka nahiusang Uropa mahimong mag-uuna sa bug-os nahiusang Uropa, ug unya bisan sa usa ka nahiusang kalibotan? Dili ba ang relihiyosong kalangkitan magpaila nga kini mao ang gisaad sa Bibliya? Sa pagkamatuod, tungod kay ang mga klerigo sa Silangan ug Kasadpan karon nagapaningkamot sulod sa politikanhong gambalay alang sa kalinaw ug kasegurohan, dili ba kita makadahom nga kini duol nang matuman? Atong tan-awon.

[Mapa/Hulagway sa panid 4]

Ang Protestanteng Simbahang Nikolai sa Leipzig​—usa ka simbolo sa politikanhong kagubot sa Alemanya

Membrong mga nasod sa Uropanhong Komong Baligyaan