Mga Aksidente—Kapalaran ba o mga Sirkumstansiya?

SAMTANG si Cristina, usa ka maanyag batan-ong modelo, mitabok sa nagkisaw nga Nove de Julho Avenue sa Saõ Paulo, Brazil, wala siya makakita sa nagdagan nga bus. Ang drayber dalidaling mipreno sa iyang sakyanan, apan ulahi na kaayo. Si Cristina naligsan ug namatay.

Kining makapasubong aksidente nahimong pangunang-ulohan sa balita sa mantalaan sa Brazil nga O Estado de S. Paulo. (Hulyo 29, 1990) Apan kadto maoy usa lamang sa 50,000 ka kamatayon sa trapiko nga nagakahitabo matag tuig sa Brazil. Ug samtang linibo ang dugang nangaangol sa maong mga aksidente, ang uban naluwas ug wala maunsa. Nan, nganong kining dalagita wala maluwas? Siya ba gitino na nga mamatay niadtong adlawa?

Daghang tawo ang moergo nga tinuod kini. Sila nagtuo sa kapalaran, ang dagkong mga hitabo, sama sa kamatayon sa usa, gitino na. Kini nga pagtuo maoy nakaingon sa mga ekspresyong “Walay makasukol sa kapalaran,” “Miabot na ang iyang panahon,” o “Bahala na.” Aduna bay kamatuoran sa popular nga mga panultihong sama niini? Kita ba mga piyon lamang sa kapalaran?

Ang kapalaran, o ang ideya nga ang tanang hitabo gitino na, kaylap sa karaang mga Grego ug mga Romano. Bisan karon, ang ideya nagpabiling malig-on diha sa daghang relihiyon. Ang Islam, pananglitan, nagtuo sa mga pulong sa Koran: “Walay kalag nga mamatay gawas kon mobiya si Allah ug sa gitakdang panahon.” Ang pagtuo sa kapalaran komun usab sa Kakristiyanohan ug napalambo sa doktrina sa predestinasyon, nga gitudlo ni John Calvin. Busa, komun sa mga klerigo ang pagsulti sa nagbangotang mga paryente nga ang usa ka aksidente maoy “pagbuot sa Diyos.”

Ang hunahuna nga ang mga aksidente maoy bunga sa kapalaran, hinunoa, sukwahi sa igong buut, kasinatian, ug lohika. Alang sa usa ka butang, ang mga aksidente sa sakyanan dili gayod mahitabo nga maoy resulta sa pagpangilabot sa Diyos, sanglit ang bug-os nga pagtuki sagad mopadayag ug usa ka hingpit makataronganong hinungdan. Dugang pa, ang mga estadistika tin-awng mopakita nga ang igong mga panagana​—sama sa pagsul-ob ug seat belt—​mopakunhod ug dako sa posibilidad sa usa ka makamatay nga aksidente. Ang bisan unsa bang mga panagana alang sa kaluwasan sa pagkatinuod makasanta sa gitino nang kabubut-on sa Diyos?

Hinunoa, ang pagtuo sa kapalaran nakaapektar ug dako sa nagatuo. Dili ba kini modasig sa dinanghag nga mga aksiyon, sama sa dili pagtagad sa limiti sa gikusgon sa pagpadagan ug sa mga karatula sa trapiko o pagmaneho nga hubog sa alkohol o mga droga? Mas grabe pa, ang pagtuo sa kapalaran motukmod sa mga tawo sa pagbasol sa Diyos sa dihang sila maangin sa aksidente. Bation ang kasuko ug kawalay-mahimo, ug nagtuo nga ang Diyos way-pagtagad, sila mawad-an pa ug pagtuo. Tukma ang giingon sa magbabalak nga si Emerson: “Ang labing mapait makasubong bahin sa kinabuhi mao ang pagtuo sa mabangis nga Kapalaran o Signos.”

Apan unsay giingon sa Bibliya mahitungod sa mga disgrasya ug mga aksidente? Kini nagtudlo ba gayod nga kini maoy mga obra sa kapalaran? Dugang pa, unsay gisulti niini bahin sa atong mga palaaboton alang sa kaluwasan? Duna ba kitay kapilian niining bahina?

[Blurb sa panid 4]

“Ang labing mapait makasubong bahin sa kinabuhi mao ang pagtuo sa mabangis nga Kapalaran o Signos.”—Ralph Waldo Emerson