Among Dagayang Espirituwal nga Kabilin

SUMALA SA GIASOY NI PHILLIP F. SMITH

“Ang usa ka sulo naduslitan nga moiwag sa kinatibuk-an sa wala-pa-mataak nga Aprika.” Pagkadako sa among kahimuot sa pagkabasa sa mga pulong sa ibabaw diha sa panid 75 sa 1992 Yearbook of Jehovah’s Witnesses! Ang maong mga pulong gisulat niadtong 1931 sa among apohang lalaki, si Frank W. Smith, diha sa usa ka sulat ngadto kang Igsoong Joseph F. Rutherford, ang presidente niadto sa Watch Tower Society. Si Lolo nagsulat aron motaho bahin sa usa ka panaw nga pagsangyaw nga gihimo niya ug sa iyang manghod nga lalaki.

ANG 1992 Yearbook mipatin-aw: “Si Gray Smith ug ang iyang magulang nga lalaki nga si Frank, duha ka maisogong payunir nga mga ministro nga taga-Cape Town [Habagatang Aprika], milarga paingon sa British East Africa aron susihon ang mga posibilidad sa pagsabwag sa maayong balita. Gidala nila ang usa ka sakyanan, usa ka modelong De Soto nga ilang giusab nga caravan (balayng-sakyanan), nga gikarga kanag barko uban sa 40 ka karton sa mga libro, ug milawig paingon sa Mombasa, ang dunggoanan sa Kenya.”

Sa iyang sulat kang Igsoong Rutherford, gibatbat ni Lolo ang biyahe gikan sa Mombasa paingon sa Nairobi, ang kaulohan sa Kenya: “Among gisugdan ang kinapaitang kasinatian sa biyahe sa sakyanan nga nahimo nako sukad. Gidangtan kamig upat ka adlaw, nga nagbiyahe sa tibuok adlaw, aron makadagan ug 580 ka kilometros . . . Sa sunodsunod nga kilometrahe ako kinahanglang mogawas uban ang pala aron patagon ang mga bundo, tambakan ang mga libaong, hagbason usab ang kasagbotan ug mga kahoykahoy aron makahimog agianan latas sa kalasakan nga mahawiran sa mga ligid.”

Sa pagkaabot sa Nairobi, si Frank ug Gray nagsangyaw nga way-hunong sulod ug 21 ka adlaw aron ipanagtag ang ilang literatura sa Bibliya. “Sumala sa mga taho,” misulat si Lolo, “ang buluhaton sa pagsangyaw nakapakisaw sa relihiyosong mga tawo sa Nairobi.” Human niadto, si Lolo maikagon nga mouli na ngadto sa iyang dos-anyos nga anak lalaki, si Donovan, ug sa iyang asawa, si Phyllis, kinsa nagsabak sa ilang ikaduhang anak, ang akong amahan, si Frank. Si Lolo misakay sa unang barkong migikan sa Mombasa, apan namatay siya gumikan sa malarya sa wala pa makaabot sa balay.

Samtang ang magulang nakong babaye, manghod nakong lalaki, ug ako nagpalandong sa maong asoy sa Yearbook, ang among mga kaisipan nahaliso ngadto sa minahal namong amahan. Niadtong 1991, pila ra ka bulan una namo madawat ang 1992 Yearbook, siya namatay gumikan sa mga komplikasyon sa operasyon sa kasingkasing. Bisan pag siya wala gayod makahimamat sa iyang amahan, siya nakabaton sa samang halalom nga gugma sa iyang amahan alang kang Jehova. Pagkalipaya unta ni Lolo nga mahibalo nga 28 ka tuig sa ulahi, niadtong 1959, ang iyang anak lalaki misunod sa iyang mga lakang isip usa ka Kristohanong ministro sa Silangang Aprika!

Pagkabata ni Papa

Ang among amahan natawo sa Hulyo 20, 1931, sa Cape Town, duha ka bulan human sa pagkamatay sa iyang kaugalingong amahan, nga maoy gisundogan sa iyang ngalan. Sukad sa pagkabata, si Papa nagpadayag sa iyang gugma kang Jehova. Sa dihang nuybe anyos pa, siya nagtindog sa pangunang estasyon sa tren sa Cape Town nga nagsangyaw pinaagig placard samtang gibiaybiay siya sa iyang mga kauban sa tunghaan. Sa edad nga 11, siya nagpasimbolo sa iyang pagpahinungod kang Jehova pinaagi sa bawtismo sa tubig. Si Papa itudlo usahay nga mag-inusara sa pagsangyaw sa usa ka tibuok nga kalye diha sa ministeryo. Sa panahong 18 anyos na siya, siya nagdumala sa Pagtuon sa Bantayanang Torre uban sa usa ka grupo sa edarang Kristohanong mga igsoong babaye sa usa ka dapit nga sikbit sa Cape Town.

Niadtong 1954 ang Watch Tower Society nagpahibalo nga ang internasyonal nga mga kombensiyon himoon sa sunod nga tuig sa Uropa. Dako ang tinguha ni Papa nga moadto, apan kulang ang iyang kuwarta aron moadto didto gikan sa Cape Town. Busa siya nakigkontrata nga motrabaho ug tulo ka bulan isip kemiko sa minahan sa tumbaga sa Amihanang Rhodesia (karon Zambia). Ang mga pasilidad diin gihimo ang pagsusi sa minerales nahimutang sa Aprikanhong kamingawan.

Nasayod si Papa nga may daghang Aprikanong Saksi sa Amihanang Rhodesia, mao nga sa iyang pag-abot iya silang gipangita ug nasayran kon diin sila naghimo sa ilang mga tigom. Bisan pag siya dili makasulti sa lokal nga pinulongan, siya nakig-uban gihapon kanila ug regular nga nagtambong sa mga tigom sa Mine nga Kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova. Ang mga Uropanhon didto sa mga minahan mapihigon tungod sa rasa ug nagpadayag sa ilang pagkamapihigon pinaagi sa subsob nga binabang pagpasipala sa mga Aprikano. Bisan pa niana, si Papa maluluton kanunay.

Pagkatapos sa tulo ka bulan, usa ka Aprikanhong minero nga dili Saksi miduol kang Papa ug nangutana: “Nasayod ka ba kon unsay among pagtawag kanimo?” Mipahiyom ang tawo ug miingon: “Gitawag ka namog Bwana [G.] Bantayanang Torre.”

Niadtong 1955, si Papa nakatambong sa “Madaogong Gingharian” nga mga Asembliya sa Uropa. Didto iyang nahibalag si Mary Zahariou, kinsa nahimo niyang asawa sa pagkasunod tuig. Human sa ilang kasal, sila nanimuyo sa Parma, Ohio, T.B.A.

Ngadto sa Silangang Aprika

Panahon sa usa ka distritong kombensiyon sa Tinipong Bansa, ang usa ka pagdapit gipaabot ngadto sa mga kombensiyonista aron pag-alagad sa dapit diin mas dako ang panginahanglan sa mga ministro. Ang akong mga ginikanan mihukom nga moadto sa Silangang Aprika. Ilang gibuhat sa eksakto kon unsay gisugyot sa Watch Tower Society. Nagtigom silag igong kuwarta aron mopalit ug idabuweltang mga tiket enkasog si Papa dili makakitag trabaho, sanglit kadto lamang may mga permiso sa trabaho ang tugotang mopuyo sa maong teritoryo.

Human makakuhag mga pasaporte, mga bisa, ug mga bakuna, niadtong Hulyo 1959, si Papa ug Mama milawig sakay sa usa ka barko gikan sa New York City paingon sa Mombasa agi sa Cape Town. Ang biyahe nila mikabat ug upat ka semana. Sa Mombasa sila mainitong giabiabi sa pantalan sa Kristohanong mga igsoon nga nangadto didto nga una kanila aron pag-alagad sa dapit nga mas dako ang panginahanglan. Sa ilang pag-abot sa Nairobi, nakit-an ni Papa ang usa ka sulat nga nagpaabot kaniya. Kadto usa ka tubag sa iyang hangyo sa usa ka posisiyon isip kemiko sa Departamento sa Geolohikanhong Surbi sa Entebbe, Uganda. Misakay si Papa ug Mama ug tren paingon sa Kampala, Uganda, diin si Papa giinterbiyo ug nakatrabaho. Niadtong panahona, dihay usa lamang ka laing Saksi sa Entebbe-Kampala nga dapit, si George Kadu.

Ang koloniyal nga gobyerno maoy mibayad aron magtuon si Papa sa lokal nga pinulongan, ang Luganda. Siya nalipay, sanglit nagplano man siya nga motuon niana aron siya mahimong mas epektibo sa ministeryo. Sa ulahi, si Papa mitabang gani sa paghubad sa pulyetong “Kining Maayong Balita sa Gingharian” ngadto sa Luganda.

Si Papa dili mahadlok nga mosangyaw sa uban. Nakigsulti siya sa tanang Uropanhon sa iyang departamento, ug regular siyang nakig-uban sa pagsangyaw ngadto sa mga taga-Uganda. Gisangyawan pa gani niya ang Aprikanong abogado heneral sa Uganda. Siya dili lamang kay namati sa mensahe sa Gingharian apan nagdapit kang Papa ug Mama alang sa usa ka pagpangaon kauban niya.

Ang akong igsoong babaye, si Anthe, natawo sa 1960, ug ako natawo sa 1965. Ang among pamilya nahimong suod kaayo sa mga igsoong lalaki ug babaye sa gamay apan nagdakong kongregasyon sa kaulohan, ang Kampala. Tungod kay kami lamang ang puting mga Saksi sa duol nga Entebbe, kami may pila ka kataw-anang mga kasinatian. Kas-a usa ka higala ni Papa sa wala damha mihapit sa Entebbe ug misulay pagkontak kang Papa. Wala siya molampos hangtod nga siya nangutana: “Nakaila ba kamog Uropanhong magtiayon dinhi nga mga Saksi ni Jehova?” Ang tawo dihadiha nagdala kanila deretso ngadto sa balay ni Mama ug Papa.

May lisod usab kaming mga kasinatian, apil ang pag-antos sa duha ka armadong mga pag-alsa. Sa usa ka panahon ang mga sundalo sa gobyerno namusil kang bisan kinsa nga nahisakop sa usa ka etnikong pundok. Sa tibuok adlaw ug gabii, walay hunong ang pagpabuto. Sanglit dihay alas 6:00 s.g. hangtod alas 6:00 s.b. nga curfew, ang mga tigom gihimo sa mahapon diha sa balay sa akong mga ginikanan sa Entebbe.

Sa ulahi, sa dihang ang curfew giundang na, gidala kami ni Papa sa sakyanan ngadto sa Kampala alang sa Pagtuon sa Bantayanang Torre. Gitionan kamig pusil sa usa ka sundalo, gipahunong ang among sakyanan, ug gisukna kon asa kami paingon. Usa pa ako ka masuso niadto, ug si Anthe singko anyos. Sa dihang si Papa kalmadong nagpatin-aw, nga gipakita sa sundalo ang among mga Bibliya ug mga basahon, iya kaming gipalarga.

Niadtong 1967, human sa halos walo ka tuig sa Uganda, mihukom ang among mga ginikanan nga mopauli sa Tinipong Bansa tungod sa mga suliran sa panglawas ug sa pamilyahanong mga responsabilidad. Kami nahimong bahin sa Canfield, Ohio, nga Kongregasyon, diin si Papa nag-alagad nga ansiano. Ang akong mga ginikanan nakakat-on sa paghigugma sa mga igsoon didto sama sa ilang paghigugma sa gamayng kongregasyon sa Kampala.

Mahigugmaong Kristohanong Pagmatuto

Niadtong 1971 natawo ang manghod nakong lalaki nga si David. Samtang nagtubo kami, gimatuto kami diha sa kahimtang sa panimalay nga nahupong sa gugma ug kamainiton. Sa walay duhaduha naggikan kadto sa mahigugmaong relasyon nga natagamtam sa among mga ginikanan sa usag usa.

Sa dihang kami bata pa, basahan kami kanunay ni Papa ug usa ka estorya sa Bibliya sa oras sa pagkatulog, ampoan, ug unya, nga wala mahibaloi ni Mama, hatagan kamig tsokolet nga pinutos sa sinaw nga bulawang papel. Magtuon kami nga makanunayon sa among Bantayanang Torre sa tingob isip pamilya, bisan kon asa kami. Samtang diha sa mga bakasyon ingong pamilya, kas-a gitun-an namo kana sa kilid sa bukid ug sa laing okasyon samtang nag-umbaw sa dagat. Kasagarang mokomento si Papa nga kadto maoy pipila sa iyang labing malipayong mga madumdoman. Miingon siya nga gibati siyag kasubo alang niadtong nahikawan sa dakong kalipay nga ikahatag sa pamilyahanong pagtuon.

Kon bahin sa pagpakitag gugma kang Jehova, si Papa nagtudlo pinaagig panig-ingnan. Inig-abot sa usa ka bag-ong kopya sa Bantayanang Torre o Pagmata! nga magasin o makadawat kamig laing basahon sa Watchtower, si Papa ikag nga maghurot pagbasa niana. Among nahibaloan gikan kaniya nga ang kamatuoran sa Bibliya angay nga dili ipakawaybili kondili tamdon isip bililhong bahandi. Usa sa among labing bililhong mga kabtangan mao ang Reference Bible ni Papa. Halos ang matag panid napuno ug mga nota nga nakuha gikan sa iyang mga pagtuon. Inigbasa namo karon sa iyang mga komento sa panaplin, halos hidunggan namo siya nga nagtudlo ug nagmaymay kanamo.

Matinumanon Hangtod sa Kataposan

Niadtong Mayo 16, 1991, samtang nagsangyaw sa kanataran, giatake sa kasingkasing si Papa. Mga semana sa ulahi, siya may bukas-kasingkasing nga operasyon nga morag milampos. Bisan pa, sa gabii human sa operasyon, nakadawat kamig tawag sa telepono gikan sa ospital. Si Papa naghemoreds, ug nabalaka pag-ayo ang mga doktor. Gidala siyag balik sa operahanan kaduha niadtong gabhiona aron sulayan pagpatang-on ang hemoreds apan kawang. Dili na manibuok ang dugo ni Papa.

Pagkaugma, samtang tuling migrabe ang kahimtang ni Papa, nakigsulting pribado ang mga doktor sa akong inahan ug dayon sa manghod nakong lalaki aron kombinsihon sila nga mosugot sa abuno sa dugo alang kang Papa. Bisan pa, sa nangagi si Papa nagsulti na sa mga doktor nga dili siya modawat ug abuno sa dugo ubos sa bisan unsang mga kahimtang. Iyang gisaysay kanila ang iyang Kasulatanhong mga katarongan sa pagdumili sa dugo apan miingon nga modawat siyag dili-dugong mga kapuli.​—Levitico 17:13, 14; Buhat 15:28, 29.

Ang nagpahiping pagkamabatokon sa bahin sa ubay-ubayng mga membro sa medikal nga kawanihan mimugnag lisod kaayong kahimtang sa ICU (intensive care unit). May panahon nga, duyog sa nagkagrabeng kahimtang ni Papa, kami morag dili na makaagwanta. Kami nangaliyupo kang Jehova alang sa tabang ug misulay usab sa pagpadapat sa praktikal nga mga sugyot nga among nadawat. Busa inigduaw sa ICU, sa kanunay kami magsininag maayo ug magmatinahoron ngadto sa medikal nga kawanihan. Nagpakita kamig dakong interes sa kahimtang ni Papa pinaagi sa pagsuknag makahuloganong mga pangutana, ug among gipasalamatan ang matag kawani nga nalangkit sa pag-atiman kang Papa.

Ang among mga paningkamot namatikdan sa medikal nga kawanihan. Sa pipila ka adlaw, ang dili-maayong kahimtang nahimong maluluton. Ang mga nars nga nag-atiman kang Papa nagpadayon sa pagsusi sa iyang progreso bisan pag sila wala na maasayn sa pag-atiman kaniya. Usa ka doktor nga nagbinastos kanamo nagbinuotan na sa puntong gisukna si Mama kon giunsa niya pagsagubang. Ang among kongregasyon ug mga paryente mahigugmaong nagpaluyo usab kanamo. Sila nagpadalag pagkaon ug daghang kard sa pangomosta, ug nag-ampo sila alang kanamo.

Ikasubo, si Papa wala gayod mosanong sa pagtambal. Siya namatay napulo ka adlaw human sa una niyang operasyon. Gibakhoan namog maayo si Papa. Usahay, ang mga pagbati sa pagkanamatyan bug-at kaayo. Maayo na lang, ang atong Diyos nagsaad nga siya ‘sa matag adlaw magpas-an sa lulan alang kanato,’ ug kami nakakat-on sa pagsandig kaniya nga labaw pa kay sukad masukad.​—Salmo 68:19.

Determinado kaming tanan nga mopadayon usab kami sa pag-alagad kang Jehova nga matinumanon aron matagamtam namo ang kalipay nga makakita kang Papa sa bag-ong kalibotan.​—Marcos 5:41, 42; Juan 5:28; Buhat 24:15.

[Hulagway sa panid 21]

Si Frank Smith uban sa iyang inahan, si Phyllis, sa Cape Town

[Hulagway sa panid 22]

Si Papa ug Mama sa panahon sa ilang kasal

[Hulagway sa panid 23]

Alang sa unang bawtismo sa Entebbe, ang mga igsoon miabang sa pool sa usa ka Aprikanhong hepe

[Hulagway sa panid 23]

Naandang paagi sa pagtimbaya

[Hulagway sa panid 24]

Si Papa ug Mama una pa mamatay si Papa