Ang Gigikanan sa Modernong Pasko

ALANG sa milyonmilyong tawo sa tibuok-kalibotan, ang Pasko maoy usa ka sadya kaayong panahon sa tuig. Kini maoy panahon sa lamiang mga pagkaon, dugay nang mga tradisyon, ug pagkausa sa pamilya. Ang selebrasyon sa Pasko maoy panahon usab sa dihang ang mga higala ug mga paryente malipay sa pagbayloayg mga kard ug mga gasa.

Apan, sa mga 150 lamang ka tuig kanhi ang Pasko maoy usa ka lahi kaayong selebrasyon. Diha sa iyang librong The Battle for Christmas, ang propesor sa history nga si Stephen Nissenbaum nagsulat: “Ang Pasko . . . maoy panahon sa pagpatuyag pag-inom-inom sa diha nga ang mga lagda nga naggiya sa pamatasan sa publiko isalikway makadiyot alang sa usa ka walay kutokuto nga ‘karnabal,’ usa ka matang sa Mardi Gras sa Disyembre.”

Alang niadtong naglantaw sa Pasko nga may matahaong kahadlok, kini nga kahubitan tingali makatugaw. Nganong pasipalahan ang usa ka selebrasyon nga gipangangkong nagahandom sa pagkatawo sa Anak sa Diyos? Ang tubag tingali makapakurat kanimo.

Depektosong Pundasyon

Sukad sa pagsugod niini sa ikaupat nga siglo, ang Pasko gilibotan sa kontrobersiya. Pananglitan, dihay kuwestiyon sa adlawng-natawhan ni Jesus. Sanglit ang Bibliya walay espesipikong gihisgotan bahin sa adlaw o bulan sa pagkatawo ni Jesus, lainlaing mga petsa ang gisugyot. Sa ikatulong siglo, usa ka pundok sa mga teologong taga-Ehipto naghatag niini ug petsa nga Mayo 20, samtang pabor ang uban sa mas una pang mga petsa, sama sa Marso 28, Abril 2, o Abril 19. Sa pagka-18ng-siglo, ang pagkatawo ni Jesus gilangkit sa matag bulan sa tuig! Nan, sa unsang paagi napili ang Disyembre 25?

Ang kadaghanang eskolar nagkauyon nga ang Disyembre 25 sa kataposan maoy gitudlo sa Iglesya Katolika ingong adlawng-natawhan ni Jesus. Ngano? “Ang dakong kalagmitan nga katarongan,” nag-ingon ang The New Encyclopædia Britannica, “mao nga gustong iatol sa unang mga Kristohanon ang petsa sa paganong Romanhong pista nga nagtimaan sa ‘adlawng-natawhan sa dili-mabuntog nga adlaw.’” Apan nganong ang mga Kristohanon nga madagmalong gilutos sa mga pagano kapin sa duha ug tunga ka siglo kalit lang nagpadala sa ilang mga maglulutos?

Kadunotan Gisugdan

Sa unang siglo, gipasidan-an ni apostol Pablo si Timoteo nga ang “mga tawo nga tuman-kadaotan ug mga impostor” makasulod sa Kristohanong kongregasyon ug magpahisalaag sa daghan. (2 Timoteo 3:13) Kining dakong apostasya nagsugod human mangamatay ang mga apostoles. (Buhat 20:​29, 30) Human sa gitawag nga pagkakabig ni Constantino sa ikaupat nga siglo, daghan kaayong pagano ang midugok ngadto sa matang sa Kristiyanidad nga naglungtad niadtong panahona. Unsay resulta? Ang librong Early Christianity and Paganism nag-ingon: “Ang gamayng pundok sa masiboton kaayong mga magtutuo nangawagtang diha sa dakong panon sa nag-angkong mga Kristohanon.”

Pagkatinuod gayod sa mga pulong ni Pablo! Samag ang tinuod nga Kristiyanidad gilamoy sa paganong kadunotan. Ug labi nang makita kini nga kadunotan diha sa pagsaulog sa mga pista opisyal.

Sa pagkatinuod, ang bugtong selebrasyon nga gisugo ang mga Kristohanon nga pagasaulogon mao ang Panihapon sa Ginoo. (1 Corinto 11:​23-26) Tungod sa idolatrosong mga praktis nga nalangkit sa kapistahang Romano, ang unang mga Kristohanon wala mag-apil-apil niini. Tungod niini gibiaybiay sa ikatulong-siglong mga pagano ang mga Kristohanon, nga nag-ingon: “Dili mo motan-aw ug mga eksibisyon; wala moy interes sa publikong mga pasundayag; dili mo motambong ug sosyal nga mga salosalo, ug dili gustog sagradong mga bangga.” Ang mga pagano, sa laing bahin, nanghambog: “Kami nagsimba sa mga diyos nga masadyaon, nga may mga kombira, mga awit ug mga dula.”

Sa tungatunga sa ikaupat nga siglo, ang panaway milurang. Sa unsang paagi? Samtang nagkadaghan ang mini nga mga Kristohanon nga hinayhinayng misulod ngadto sa panon, ang apostatang mga ideya midaghan. Kini misangpot sa mga pagkompromiso uban sa Romanhong kalibotan. Nagkomento bahin niini, ang librong The Paganism in Our Christianity nag-ingon: “Usa gayod ka Kristohanong polisa ang pagkontrolar sa paganong mga pista nga gipakamahal kaayo sa mga tawo tungod sa tradisyon, ug sa paghatag niini ug Kristohanong kahulogan.” Oo, ang dakong apostasya may makadaot nga mga epekto. Ang pagkaandam sa nag-angkong mga Kristohanon sa pagsagop sa paganong mga selebrasyon karon gidawat sa komunidad. Wala magdugay, ang mga Kristohanon nakabaton ug daghang tinuig nga mga pista sama gayod sa mga pagano. Dili ikahibulong, nanguna niini ang Pasko.

Usa ka Internasyonal nga Selebrasyon

Samtang ang naglungtad nga matang sa Kristiyanidad mikaylap sa tibuok Uropa, ang Pasko mikaylap uban niana. Gisagop sa Iglesya Katolika ang panglantaw nga angay ipadayon ang sadyang pista agig pasidungog sa adlawng-natawhan ni Jesus. Mao nga, sa 567 K.P., ang Konsilyo sa Tours “nagproklamar sa 12 ka adlaw gikan sa Pasko ngadto sa Pangilin sa Tulo ka Hari ingong usa ka sagrado ug sadyang panahon.”​—The Catholic Encyclopedia for School and Home.

Wala magdugay gisagop sa Pasko ang daghang bahin sa sekular nga mga pista sa ting-ani sa amihanang Uropa. Ang paglipaylipay naglabi kay sa pagkarelihiyoso samtang ang mga tighudyaka nagpatuyag kaon ug inom. Imbes moprotesta batok sa luag nga paggawi, giuyonan kini sa iglesya. (Itandi ang Roma 13:​13; 1 Pedro 4:3.) Sa 601 K.P., si Papa Gregorio I misulat ngadto kang Mellitus, nga iyang misyonaryo sa Inglaterra, nga nagsugo kaniya nga “dili ipahunong ang maong karaang paganong kapistahan, kondili ilakip kini sa mga rituwal sa Iglesya, nga nagbag-o lamang sa hinungdan niini gikan sa pagano ngadto sa Kristohanon.” Sa ingon mireport si Arthur Weigall, inspektor heneral niadto sa mga butang sa kakaraanan alang sa kagamhanan sa Ehipto.

Sa panahon sa Edad Medya, gibati sa mga tawong matinguhaon sa mga reporma ang panginahanglan sa pagsulti batok sa maong mga pagpatuyang. Sila nagpagulag daghang balaod batok “sa mga pag-abuso sa paglipaylipay sa Pasko.” Si Dr. Penne Restad, diha sa iyang librong Christmas in America​—A History, nag-ingon: “Ang ubang mga klero nagpasiugda nga ang mga tawong dili-hingpit nagkinahanglag usa ka panahon sa pagpatuyang ug paghingapin, basta himoon lang kini ilalom sa Kristohanong pagdumala.” Kini nakadugang lamang sa kalibog. Apan, wala nay kapuslanan kini tungod kay ang paganong mga kostumbre maayo na kaayong pagkalangkob sa Pasko nga ang kadaghanang tawo dili gustong mobiya niini. Ang magsusulat nga si Tristram Coffin nagpadayag niini ning paagiha: “Gihimo sa kadaghanang tawo ang ilang naandan ug wala na kaayo magtagad sa mga debate sa mga moralista.”

Sa panahon nga nagsugod ang mga taga-Uropa sa pagpamuyo sa mga Kasadpang Hemisperyo, ang Pasko maoy usa ka ilado na kaayong selebrasyon. Bisan pa, ang Pasko giayran sa mga kolonya. Gilantaw sa mga repormador nga mga Puritano ang selebrasyon ingong pagano ug gidili kini sa Massachusetts tali sa 1659 ug 1681.

Human makuha ang pagdili, ang selebrasyon sa Pasko mikaylap sa tibuok nga mga kolonya, ilabina sa habagatan sa New England. Apan, tungod sa nangagi sa selebrasyon, dili ikahibulong nga ang uban mas interesado sa paglipaylipay kay sa pagpasidungog sa Anak sa Diyos. Ang usa ka kostumbre sa Pasko nga makadaot kaayo mao kanang pag-inom-inom. Sudlon sa malditong mga pundok sa batan-ong mga lalaki ang mga balay sa sapiang mga silingan ug mangayog libreng pagkaon ug ilimnon nga dala ang panghulga. Kon ang tagbalay dili mohatag, balikason gayod siya, ug usahay daoton pa ang iyang balay.

Ang mga kahimtang sa mga tuig sa 1820 migrabe hangtod sa punto nga ang “magubot nga kahimtang panahon sa Pasko” nahimong “usa ka dako kaayong kapeligrohan sa katilingban,” matod pa ni Propesor Nissenbaum. Diha sa mga siyudad nga sama sa New York ug Philadelphia, ang sapiang mga tag-iyag yuta nagsugod sa pagsuhol ug mga guwardiya sa pagbantay sa ilang mga kabtangan. Giingon pa gani nga giorganisar sa New York City ang unang propesyonal nga kapolisan niini sa pagsagang sa usa ka dakong rayot nga nahitabo sa mga tuig 1827/28 panahon sa Pasko!

Kausaban sa Pasko

Ang ika-19ng siglo nagdalag dakong kausaban sa katawhan. Ang mga tawo, mga manggad, ug mga balita dali nang moabot sa dihang nanagpanungha ang daghang dalan ug mga riles sa tren. Ang bug-os nga kausaban sa industriya nakamugnag minilyong trabaho, ug ang mga pabrika kusog nga nagapagawas ug padayong suplay sa mga produkto. Ang industriyalisasyon usab nakahatag ug bag-o ug lisod nga mga problema sa katilingban, nga sa ulahi nakaapekto sa paagi sa pagsaulog sa Pasko.

Dugay nang gigamit sa mga tawo ang mga selebrasyon ingong paagi sa paglig-on sa mga relasyon sa pamilya, ug mao man usab ang Pasko. Pinaagi sa mapiliong pag-usab sa ubang mas karaang mga tradisyon sa Pasko, ang mga tigpasiugda niini milampos sa pag-usab sa Pasko gikan sa mapatuyangon, samag-karnabal nga pista ngadto sa pangpamilya nga selebrasyon.

Sa pagkamatuod, sa ulahing bahin sa ika-19ng siglo, ang Pasko nalantaw ingong usa ka matang sa panagang sa kadaotan sa modernong kinabuhing Amerikanhon. “Sa tanang selebrasyon,” nag-ingon si Dr. Restad, “ang Pasko mao ang hingpit nga instrumento sa paghatod sa relihiyon ug relihiyosong pagbati ngadto sa panimalay ug sa pagpakamatarong sa mga paghinobra ug mga kapakyasan sa publikong kalibotan.” Siya midugang: “Ang paghatag ug gasa, ang mga buhat sa pagkamanggihatagon, bisan ang mahigalaong pagbayloayg pahalipay panahon sa selebrasyon ug ang dekorasyon ug kalipay sa pagkaadunay usa ka kahoyng pino nga gipatindog diha sa sala o, karong bag-o, diha sa tigomanan sa Sunday school, nagpasuod sa mga membro sa matag pamilya sa usag usa, sa simbahan, ug sa katilingban.”

Sa susama, daghan karon ang nagasaulog sa Pasko ingong usa ka paagi sa paglig-on sa ilang gugma sa usag usa ug sa pagtabang nga mapatunhay ang panaghiusa sa pamilya. Dili pagakalimtan, siyempre, mao ang espirituwal nga mga bahin. Gisaulog sa minilyong tawo ang Pasko sa pagpasidungog sa pagkatawo ni Jesus. Sila motambong tingali sa linain nga mga serbisyo sa simbahan, magbutang ug Belen diha sa balay, o mag-ampo sa pagpasalamat kang Jesus mismo. Apan unsay paglantaw sa Diyos sa maong butang? Kini bang mga butanga iyang giuyonan? Palandonga kon unsay giingon sa Bibliya.

“Higugmaa ang Kamatuoran ug ang Pakigdait”

Samtang si Jesus dinhi pa sa yuta, iyang gisultihan ang iyang mga sumusunod: “Ang Diyos maoy usa ka Espiritu, ug silang nagasimba kaniya kinahanglang mosimba pinaagi sa espiritu ug kamatuoran.” (Juan 4:24) Si Jesus nagkinabuhi niadtong mga pulonga. Siya sa tanang panahon nagsulti sa kamatuoran. Hingpit niyang gisundog ang iyang Amahan, si “Jehova ang Diyos sa kamatuoran.”​—Salmo 31:​5; Juan 14:9.

Diha sa mga panid sa Bibliya, gipatin-aw ni Jehova nga iyang gidumtan ang tanang matang sa panglimbong. (Salmo 5:6) Tungod niini, dili ba baligho nga daghan kaayong bahin nga nalangkit sa Pasko may timaan sa kabakakan? Pananglitan, hunahunaa ang sugilanong engkantohanon bahin kang Santa Klaus. Nakasulay ka na bag pagpatin-aw sa usa ka bata kon nganong mas gustong mosulod si Santa sa panghaw imbes sa pultahan, nga maoy gituohan sa kadaghanang kayutaan? Ug sa unsang paagi maduaw ni Santa ang daghang minilyong kabalayan sa usa lamang ka gabii? Komosta ang naglupad nga osa? Sa dihang mahibaloan sa bata nga siya gilimbongan sa pagpatuo nga tinuod nga persona si Santa, dili ba makadaot kini sa iyang pagsalig sa iyang mga ginikanan?

Ang The Catholic Encyclopedia yanong nag-ingon: “Ang paganong mga kostumbre . . . nabutad ngadto sa Pasko.” Nan nganong ang Iglesya Katolika ug ubang mga iglesya sa Kakristiyanohan nagpadayon sa pagpatunhay sa usa ka selebrasyon nga ang mga kostumbre niini dili Kristohanon ug gigikanan? Dili ba timaan kana sa pagkonsentir sa paganong mga doktrina?

Samtang dinhi pa sa yuta si Jesus wala magdasig sa mga tawo sa pagsimba kaniya. Si Jesus mismo miingon: “Si Jehova nga imong Diyos ang imong pagasimbahon, ug kaniya lamang ikaw magahatag ug sagradong pag-alagad.” (Mateo 4:10) Sa susama, human gihimaya si Jesus sa langit, gisultihan sa usa ka manulonda si apostol Juan sa ‘pagsimba sa Diyos,’ nga nagpakita nga walay nabag-o bahin niining butanga. (Pinadayag 19:10) Kini motultol sa pangutana, Uyonan ba ni Jesus ang tanang masimbahong debosyon nga gitumong kaniya, dili sa iyang Amahan, panahon sa Pasko?

Tin-aw, ang mga kamatuoran bahin sa modernong Pasko dili gayod maayo. Inimbento gayod kini nga selebrasyon nga ang kadaghanang ebidensiya nagpunting sa mangil-ad nga nangagi. Nan, uban sa mahinlong konsensiya, minilyong Kristohanon midesidir nga dili magsaulog sa Pasko. Pananglitan, usa ka batan-ong ginganlag Ryan nag-ingon bahin sa Pasko: “Ang mga tawo bibo kaayo sa pipila ka adlaw sa usa ka tuig sa dihang ang pamilya magsalosalo ug ang tanan malipayon. Apan unsay nakapatalagsaon niana? Ginahatagan ako sa akong mga ginikanan ug mga gasa sa tibuok tuig!” Laing batan-on, nga 12-anyos, nag-ingon: “Wala ako mobati nga hinikawan. Ako makadawat ug mga gasa sa tibuok tuig, dili lamang sa usa ka linain nga adlaw sa dihang ang mga tawo mobating obligado sa pagpamalit ug mga gasa.”

Gidasig ni manalagnang Zacarias ang isigka-Israelinhon sa ‘paghigugma sa kamatuoran ug pakigdait.’ (Zacarias 8:19) Kon kita, sama kang Zacarias ug ubang matinumanong mga tawo sa karaan, ‘nahigugma sa kamatuoran,’ dili ba angay natong likayan ang bisan unsang bakak nga relihiyosong selebrasyon nga makapasipala sa “buhi ug matuod nga Diyos,” si Jehova?​—1 Tesalonica 1:9.

[Hulagway sa panid 7]

“Wala ako mobati nga hinikawan. Ako makadawat ug mga gasa sa tibuok tuig”