SUGILANON SA KINABUHI
Dagayang Espirituwal nga Panulondon Nakatabang Nako nga Molambo
PANAHON sa kagabhion, didto mi sa daplin sa dako nga Niger River—kusog ang agos ug mga 1.6 kilometros ang gilapdon niini. Grabe ang civil war sa Nigeria niadto, maong peligroso ang pagtabok sa Niger. Pero kinahanglan ming motabok, ug dili lang ni kas-a nahitabo. Nganong nahitabo to nako? Magsugod tag hisgot sa panahon nga wala pa ko matawo.
Niadtong 1913, ang akong papa, si John Mills, nabawtismohan sa New York City sa edad nga 25. Si Brader Russell ang nagpakigpulong sa bawtismo. Wala madugay human niana, miadto si Papa sa Trinidad, diin napangasawa niya si Constance Farmer, usa ka dasig nga Estudyante sa Bibliya. Mitabang si Papa sa iyang amigong si William R. Brown sa pagpasalida sa “Photo-Drama of Creation.” Padayon ni nilang gihimo hangtod nga naasayn ang magtiayong Brown sa West Africa niadtong 1923. Si Papa ug Mama, nga parehong may langitnong paglaom, maoy nagpadayon sa buluhaton sa Trinidad.
GINIKANAN NGA NAGMAHAL NAMO
Siyam mi ka magsoon, ang panganay si Rutherford—sama sa ngalan sa presidente niadto sa Watch Tower Bible and Tract Society. Dihang natawo ko niadtong Disyembre 30, 1922, gikuha ang akong ngalan kang Clayton J. Woodworth, editor sa The Golden Age (karon Pagmata!). Gipaeskuyla ming tanan sa among ginikanan kutob sa hayskul, pero mas gipasiugda nila ang espirituwal nga mga tumong. Si Mama maayo kaayong mangatarongan gamit ang Kasulatan. Si Papa ganahang mag-asoy namo ug mga estorya sa Bibliya, ug iya ning iaksiyon aron mahimong buhi.
Nagbunga ang ilang mga paningkamot. Sa lima nila ka anak nga lalaki, tulo mi nga nakaeskuyla sa Gilead. Tulo sa among igsoong mga babaye dugayng nagpayunir sa Trinidad and Tobago. Pinaagi sa ilang pagtudlo ug panig-ingnan, ang among ginikanan samag ‘nagtanom namo diha sa balay ni Jehova.’ Ang ilang pagdasig nakatabang namo nga magpabilin ug molambo “diha sa mga sawang sa atong Diyos.”—Sal. 92:13.
Ang among balay nahimong tagboanan sa pagsangyaw. Ang mga payunir magtapok didto ug pirmeng maghisgot bahin kang Brader George Young, usa ka misyonaryo gikan sa Canada nga nakabisita sa Trinidad. Malipayong maghisgot ang akong ginikanan sa ilang mga partner sa una, ang magtiayong Brown, nga tua na sa West Africa. Kining tanan nagpalihok nako sa pagsugod sa pagsangyaw sa edad nga 10.
MGA KALIHOKAN SA BATAN-ON PA KO
Bug-at ang mensahe sa atong mga magasin sa una, nga nagyagyag sa bakak nga relihiyon, hakog nga negosyo, ug politika. Agig balos, pagka-1936, giaghat sa mga lider sa relihiyon ang gobernador sa Trinidad nga idili ang tanang publikasyon sa Watch Tower. Gitagoan namo ang mga literatura pero padayon namo ning gigamit hangtod nahurot ang suplay. Naghimo mig mga information march ug bicycle parade gamit ang mga handbill ug plakard. Uban sa grupo sa sound car gikan sa lungsod sa Tunapuna, gisangyawan namo ang lisod abtong mga lugar sa Trinidad. Eksayting kaayo to! Tungod sa maong espirituwal nga kahimtang, nagpabawtismo ko sa edad nga 16.
Grupo sa sound car sa Tunapuna
Ang among espirituwal nga panulondon ug mga eksperyensiya sa bata pa ko nagdasig nako nga magmisyonaryo. Kana gihapoy pangandoy nako dihang miadto ko sa Aruba niadtong 1944 ug miuban kang Brader Edmund W. Cummings. Nalipay kaayo mi nga 10 ang mitambong sa Memoryal niadtong 1945. Pagkasunod tuig, naporma ang unang kongregasyon didto.
Uban ni Oris, mas milambo ko sa espirituwal
Wala madugay human niadto, nasangyawan nako ang akong katrabaho nga si Oris Williams. Lig-on niyang gidepensahan ang ilang mga doktrina. Pero pinaagig Bible study, nasabtan niya kon unsa gyoy gisulti sa Pulong sa Diyos ug nabawtismohan siya niadtong Enero 5, 1947. Sa ngadtongadto, nagkahigugmaay mi ug nagpakasal. Nagsugod siyag payunir niadtong Nobyembre 1950. Uban ni Oris, mas milambo ko sa espirituwal.
MAKAPALIPAYNG PAG-ALAGAD SA NIGERIA
Pagka-1955, giimbitar mi nga moeskuyla sa Gilead. Aron makapangandam mi ni Oris sa maong pribilehiyo, miundang mi sa trabaho. Gibaligya namo ang among balay ug ubang butang ug nanamilit mi sa Aruba. Pagka-Hulyo 29, 1956, migraduwar mi sa ika-27 nga klase sa Gilead ug naasayn sa Nigeria.
Kauban sa pamilyang Bethel sa Lagos, Nigeria, 1957
Nahinumdom si Oris: “Ang espiritu ni Jehova makatabang sa usa nga makaadyas sa kinabuhing misyonaryo. Lahi sa akong bana, wala gyod ko mangandoy nga magmisyonaryo. Mas gusto nakong naa ra sa balay ug mag-atiman ug mga bata. Nausab ang akong hunahuna dihang nasayran nako ang pagkadinalian sa pagsangyaw sa maayong balita. Paggraduwar namo sa Gilead, andam na kong magmisyonaryo. Dihang mosakay na mi sa barkong Queen Mary, si Worth Thornton, gikan sa opisina ni Brader Knorr, miingon nga ‘Ayoayo mo!’ Giingnan mi niya nga moalagad mi sa Bethel. ‘Aguy!’ nakaingon ko. Pero dali ra sab kong nakaadyas ug naganahan sa Bethel, diin naasayn ko sa lainlaing trabaho. Ang giganahan kaayo nako mao ang pag-receptionist. Malipay kong makig-estorya sa mga tawo, ug pinaagi niini nga trabaho, mailaila nako ang mga igsoon sa Nigeria. Daghan nila ang moabot nga nagkaabog, gikapoy, giuhaw, ug gigutom. Lipay kaayo kong makaatiman sa ilang mga panginahanglan. Kanang tanan maoy sagradong pag-alagad kang Jehova, nga nakahatag nakog katagbawan ug kalipay.” Oo, ang matag asaynment nakatabang namo nga molambo.
Sa usa ka tapoktapok sa pamilya niadtong 1961 sa Trinidad, gisulti ni Brader Brown ang iyang eksayting nga mga eksperyensiya sa Africa. Dayon naghisgot ko sa among pag-uswag sa Nigeria. Gigakos ko ni Brader Brown ug giingnan si Papa: “Johnny, wala gyod ka makaabot sa Africa, si Woodworth ra!” Si Papa mitubag: “Padayon, Worth! Padayon!” Ang maong pagdasig gikan sa eksperyensiyadong mga alagad nakapasamot sa akong tinguha nga tumanon sa bug-os ang akong ministeryo.
Si William “Bible” Brown ug iyang asawang si Antonia nakadasig kaayo namo
Pagka-1962, nakapribilehiyo kong mabansay pag dugang sa ika-37 nga klase sa Gilead, sulod sa 10 ka bulan. Ang branch overseer sa Nigeria niadtong panahona, si Brader Wilfred Gooch, nakaeskuyla sa ika-38 nga klase ug naasayn sa England. Dayon naasayn ko nga modumala sa sangang buhatan sa Nigeria. Sama kang Brader Brown, pirme kong mobiyahe aron mailaila ug masuod ang mga igsoon sa Nigeria. Bisag wala kaayo silay mga butang nga komon sa dato nga mga nasod, ang ilang kalipay ug katagbawan klarong nagpakita nga ang makahuloganong kinabuhi wala magdepende sa kuwarta o kabtangan. Sa ilang kahimtang, makapahingangha nga makita silang hinlo ug hapsay panahon sa tigom. Dihang manambong sila sa kombensiyon, daghan nila ang manakayg trak ug bolekajasa (lokal nga bus). Sagad, kini nga mga bus may makapainteres nga mga eslogan. Ang usa ana kay: “Ang ginagmayng tulo sa tubig mahimong dakong lawod.”
Tinuod gyod to nga eslogan! Bililhon ang paningkamot sa matag indibiduwal; apil pod ang amoa. Pagka-1974, ang Nigeria ang unang nasod nga nakaabot ug 100,000 ka magmamantala, gawas sa United States. Milambo gyod ang buluhaton!
Panahon sa maong paglambo, may civil war sa Nigeria sukad 1967 hangtod 1970. Sa pipila ka bulan, ang atong mga igsoon sa Biafra nga bahin sa Niger River wala nay kontak sa sangang buhatan. Kinahanglan namo silang tagan-an ug espirituwal nga pagkaon. Sa nahisgotan na sa sinugdan, uban ang pag-ampo ug pagsalig kang Jehova, kadaghan ming nakatabok sa suba.
Mahinumdoman pa nako ang balikbalik nga pagtabok sa Niger, nga peligroso kaayo tungod sa mga sundalong magpatakag pamusil, sa sakit, ug uban pang kapeligrohan. Lisod makalusot sa madudahong mga sundalo sa gobyerno pero mas hadlok kon tua na ka sa gibarikadahan nga Biafra. Kas-a, mitabok ko sa Niger River sakay sa depasaherong bangka gikan sa Asaba ngadto sa Onitsha aron dasigon ang mga ansiyano sa Enugu. Sa laing biyahe, gipalig-on nako ang mga ansiyano sa Aba panahon sa blackout nga gimando sa gobyerno. Sa Port Harcourt, gihuman dayon ang tigom pinaagig pag-ampo dihang nakalusot ang mga sundalo sa depensa sa Biafra sa gawas sa lungsod.
Ang maong mga tigom importante kaayo aron pasaligan ang atong minahal nga mga igsoon sa mahigugmaong pag-atiman ni Jehova ug sa paghatag ug gikinahanglang tambag bahin sa neyutralidad ug panaghiusa. Nakalahutay ang mga igsoon sa Nigeria nianang lisod kaayong kahimtang. Gipakita nila ang gugma nga wala maapektohi sa pagdumot sa rasa, ug nakapabilin silang nahiusa. Pribilehiyo kaayo nga makauban sila nianang malisod nga panahon!
Pagka-1969, si Brader Milton G. Henschel ang tsirman sa “Kalinaw sa Yuta” Internasyonal nga Asembliya sa Yankee Stadium, New York, ug daghan kog nakat-onan ingong iyang asistant. Tayming gyod to kay pagka-1970 gihimo ang “Mga Tawong Gikahimut-an” Internasyonal nga Asembliya sa Lagos, Nigeria. Nahitabo ni wala madugay human sa civil war, ug milampos lang ni tungod sa panalangin ni Jehova. Sa unang higayon, ang programa gihubad ngadto sa 17 ka pinulongan ug 121,128 ang nanambong. Si Brader Knorr ug Henschel, ug ubang bisita gikan sa United States ug England nakasaksi sa usa sa kinadaghanag nabawtismohan sukad sa Pentekostes—3,775 ka bag-ong tinun-an! Ang pagtabang sa pagdumala sa maong asembliya lagmit mao ang pinakapuliking panahon sa akong kinabuhi. Kusog kaayo ang pag-uswag sa gidaghanon sa magmamantala!
Sa “Mga Tawong Gikahimut-an” Internasyonal nga Asembliya, 121,128 ang nanambong, gikan sa 17 ka pinulongan, apil ang Ibo
Sa kapig 30 ka tuig sa Nigeria, usahay makaalagad ko ingong nagapanawng tigdumala ug ingong zone overseer sa West Africa. Mapasalamaton kaayo ang mga misyonaryo nga mahatagag pagtagad ug madasig ang matag usa nila! Makapalipay gyod ang pagpasalig nila nga wala sila kalimti! Kini nga asaynment nagtudlo nako nga ang pagpakitag personal nga interes maoy sekreto aron matabangan sila nga molambo ug makapabiling lig-on ug nahiusa diha sa organisasyon ni Jehova.
Pinaagi lang sa tabang ni Jehova nga nakalahutay mi sa mga problema tungod sa civil war ug sa mga sakit. Klarong pirme mi niyang gipanalanginan. Si Oris miingon:
“Kadaghan mi malaryaha. Kas-a, nakuyapan si Worth ug gidala sa ospital sa Lagos. Giingnan ko nga basig dili na siya magdugay, pero maayo na lang kay naulian siya! Dihang naulian siya sa panimuot, iyang gisangyawan ang nars nga nagbantay niya. Sa ulahi, gibisita namo ni Worth ang maong nars, si Mr. Nwambiwe, aron ugmaron ang iyang interes sa Bibliya. Na-Saksi siya ug sa ulahi nahimong ansiyano sa Aba. Daghan sab kog natabangan, bisan ang debotadong mga Muslim, nga mahimong maunongong mga alagad ni Jehova. Kalipay gyod namo nga mailhan ug magustohan ang mga taga-Nigeria, ilang kultura, kostumbre, ug pinulongan.”
Kini ang laing leksiyon: Aron molambo sa among asaynment sa laing nasod, kinahanglang makakat-on mi sa paghigugma sa mga igsoon bisag lahi silag kultura.
BAG-ONG MGA ASAYNMENT
Human sa pag-alagad sa Bethel sa Nigeria, pagka-1987 nakadawat mig bag-ong asaynment ingong misyonaryo sa nindot nga isla sa St. Lucia sa Caribbean. Makapalipay to nga asaynment, pero may laing mga problema. Lahi sa Africa nga komon ang lalaki nga daghag asawa, sa St. Lucia daghan ang gaipon-ipon lang. Ang gahom sa Pulong sa Diyos nagpalihok sa daghang Bible study nga magbag-o.
Gimahal nako pag-ayo si Oris sa among 68 ka tuig nga panagtiayon
Dihang nagkaluya mi tungod sa edad, mahigugmaong gihikay sa Nagamandong Lawas nga ibalhin mi sa hedkuwarter sa Brooklyn, New York, U.S.A., niadtong 2005. Adlaw-adlaw gihapon kong magpasalamat kang Jehova tungod kang Oris. Mipahulay siya sa kamatayon niadtong 2015, ug lisod gyod to para nako. Maayo kaayo siya nga kauban, usa ka mahigugmaon ug daling mahalon nga asawa. Gimahal nako siya pag-ayo sa among 68 ka tuig nga panagtiayon. Among nasabtan nga ang pormula sa kalipay, diha sa kaminyoon ug sa kongregasyon, mao ang pagtahod sa pagkaulo, pagpasaylo, pagpaubos, ug pagpakita sa bunga sa espiritu.
Kon madismayar mi o maluya, mangayo mig tabang kang Jehova aron makapabilin sa among asaynment. Samtang padayon ming gitul-id, among nakita nga padayong nag-uswag ang organisasyon—ug mouswag pa ni sa umaabot!—Isa. 60:17; 2 Cor. 13:11.
Sa Trinidad and Tobago, gipanalanginan ni Jehova ang buluhaton sa akong ginikanan ug sa uban, maong sumala sa kinabag-ohang report, 9,892 ang miduyog sa matuod nga pagsimba. Sa Aruba, daghan ang naningkamot nga palig-onon ang akong gipasakopang kongregasyon sa una. Ang maong isla may 14 na ka mauswagong kongregasyon. Samtang sa Nigeria, ang magmamantala miabot nag 381,398. Ug sa St. Lucia, 783 na ang nagpaluyo sa Gingharian sa Diyos.
Kapig 90 anyos na ko ron. Ang Salmo 92:14 nag-ingon bahin niadtong samag natanom sa balay ni Jehova: “Sila magpadayon pa gihapon sa paglipang panahon sa ilang pagkaubanon; sila magpabiling tambok ug lunhaw.” Mapasalamaton kaayo ko nga nagamit nako ang akong kinabuhi sa pag-alagad kang Jehova. Ang akong dagayang espirituwal nga panulondon nagdasig nako nga moalagad kang Jehova sa bug-os. Sa iyang maunongong gugma, gitugotan ko ni Jehova nga molambo “diha sa [Iyang] mga sawang.”—Sal. 92:13.
a Tan-awa ang Marso 8, 1972 nga Pagmata! p. 24-26.