Áwewe fán Iten Manawach me Ach Angangen Afalafal Mwich

November 5-11

PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JOHANNES 20-21

“Ka Tongeei Lap Seni Ekkeei?”

(Johannes 21:15, NW) Wesilóón ar mwéngéén lesossor, Jesus a ereni Simon Petrus: “Simon, néún Sona, ifa usun, ka tongeei lap seni ekkeei?” Iwe, a apasa ngeni i: “Ewer, Samol, en mi silei pwe ua echenuk.” Iwe, a apasa ngeni i: “Kopwe amwéngééni nei kewe kúkkún siip.”

nwtsty-E study note wóón Jo 21:15, 17

Jesus a ereni Simon Petrus: Án Jesus me Petrus pwóppwóróusfengen lefiler a fis ekis me mwirin án Petrus we afangemá Jesus fán úlúngát. Fán úlúngát Jesus a eisini Petrus meefian usun i, ina popun “Petrus a letipeta.” (Jo 21:17) Ena pwóróus lón Jo 21:15-17 a pwári ruu kapasen Krik mi sókkofesen: a·ga·paʹo, a afféú ngeni tong, me phi·leʹo, a afféú ngeni chen. Fán ruu Jesus a eisini Petrus: “Ka tongeei?” Iir me ruu ekkena fansoun Petrus a apasa seni letipan pwe a echeni i. Iwe iei, Jesus a eisini: “Ka echeniei?” Petrus a affatasefáli pwe ewer. Iteiten án Petrus affata ngeni Jesus pwe a tongei, Jesus a menlapei pwe an na tong me chen repwe itá achchúngú i le amwéngééni me “tümwünü” néún kewe chón káé lón pekin lúkú, me ikeei ie ra wewe ngeni néún Jesus kewe kúkkún siip. (Jo 21:16, 17; 1Pe 5:1-3) Jesus a mut ngeni Petrus an epwe ánnetatá an tong fán úlúngát, iwe mwirin a lúkú ngeni ewe wis, chón túmúnú ekkewe siip. Jesus a féri ena pwe esap wor tipemwaramwar pwe i a omusaaló Petrus ren an we afangemá i fán úlúngát.

ka tongeei lap seni ekkeei?: Ei itiitin “lap seni ekkeei” a tongeni lap seni eú weween. Ekkóch soukáé usun Paipel ra ekieki pwe weween ena a iei usun “ka tongeei lap seni óm tongei ekkeei ekkóch chón káé?” are “ka tongeei lap seni án ekkeei chón káé tongeei?” Iwe nge, usun iei weween “ka tongeei lap seni ekkeei?” ina ekkewe iik ra liapeni are ekkewe mettóch mi weneiti ewe sopaiin attaw iik. Nikinikin nge iei wesewesen weween ewe wokisin: ‘Ka tongeei lap seni moni me pisek are met kewe ka mochen? Iwe ika ina, kopwe amwéngééni nei kewe kúkkún sip.’ Ika sipwe ekieki, ewe kapas eis a pwúngú ngeni nónnómun Petrus me lóóm. Inaamwo ika Petrus i emén lein néún Jesus kewe akkomwen chón káé (Jo 1:35-42), nge i ese mwittir tapweló mwirin Jesus full time. Nge a liwiniti an angangen attaw. Mwirin fitu maram, Jesus a ereni pwe epwe likitaló ena watteen sopai pwe epwe wiliti emén chón ‘attaua aramas.’ (Mat 4:18-20; Luk 5:1-11) Iwe nge ekiseló mwirin án Jesus máló, Petrus a erá pwe epwe ló attaw, me ekkóch ekkewe aposel ra eti i. (Jo 21:2, 3) Lón ei, usun Jesus a mochen Petrus epwe weweiti lamoten an epwe kefiléch: Epwe akkomwa lón manawan an we sopaiin attaw, a pwáló ren ekkewe ioien iik mwer, are epwe afóta ewe angangen amwéngé lón pekin lúkú ngeni néún Jesus kewe kúkkún siip are chón áppirú?​—Jo 21:4-8.

fán aúlúngátin: Petrus a afangemá an we Samol fán úlúngát; iei Jesus a mut ngeni Petrus an epwe ánnetatá an tong ngeni fán úlúngát. Iwe Jesus a ereni pwe epwe pwári an na tong me chen ren an akkomwa angang ngeni Kot mwen mettóch meinisin. Petrus epwe fiti ekkewe pwal ekkóch mwán mi tuppwél le amwéngééni, apéchékkúla, me túmúnú néún Kraist kewe mwichen chón áppirú mi tuppwél. Chókkeei iir mi kepit nge a chúen lamot ar repwe mwéngé lón pekin lúkú.​—Luk 22:32.

Kúkkútta Pwóróus Aúchea

(Johannes 20:17) Jesus a üreni, “Kosap atapaei [“amwéchúei,” NW], pun üsamwo feitä ren Semei. Nge kopwe feila ren pwii kewe o üreniir, pwe üpwe feitä ren Semei pwal Semer, ren ai Kot pwal ar Kot.”

nwtsty-E study note wóón Jo 20:17

Kosap amwéchúei: Ewe kapasen Krik haʹpto·mai a tongeni wewe ngeni “attapa” are “amwéchú; ittiw wóón.” Ekkóch ra afféúni alon Jesus keei ngeni: “Kosap atapaei.” Iwe nge, Jesus ese oput án Maria Maktalene na attapa i, pún i ese pwal oput án ekkewe ekkóch fefin “amwöchü pechen” mwirin an a manawsefál. (Mat 28:9) Eli Maria Maktalene a lólileniesini án Jesus epwele feitá láng lón chék ena atun. A amwéchúnnúkú Jesus me ese epichaaló i ren an fókkun mochen pwe an na Samol epwe chék nónnóm ren. Ren án Jesus epwe anúkúnúkú ngeni neminna pwe esap mwo feitá láng, a ereni pwe epwe kaúló le ittiw wóón, nge epwe fen feiló esile ngeni néún kewe chón káé pwóróusen an a manawsefál.

nwtsty-E study note wóón Jo 20:28

Ai Samol me ai Kot!: Krik, “Ewe Samolun ngang me ewe Koten [ho the·osʹ] ngang!” Ekkóch soukáé usun Paipel ra ekieki pwe ei itiitin kapas a eú kapasen mwaar ngeni Jesus nge fán iten Kot, seman we. Ekkóch ra itá apwúngaló pwe ewe popun kapasen Krik ren ei itiitin kapas a weneiti Jesus. Ika pwe ina, nge wesewesen weween ei itiitin kapas “Ai Samol me ai Kot” a ffatéch weween me lón ekkewe pwal ekkóch kinikinin lón Paipel. Pokiten Paipel a pwári pwe Jesus a kerán chék tiinaaló ei pwóróus, “Üpwe feitä ren Semei pwal Semer, ren ai Kot pwal ar Kot,” ngeni néún kewe chón káé, iwe ese wor popun sipwe lúkú pwe Tomas a ekieki pwe Jesus i ewe Kot mi unusen Tekia. (Ppii ewe study note wóón Jo 20:17.) Tomas a fen rong án Jesus iótek ngeni ‘Seman,’ me an kér ngeni i “ewe eman chök Kot mi let.” (Jo 17:1-3) Iwe neman Tomas a kér ngeni Jesus “ai Kot” ren pwal ekkeei ekkóch popun: Me ren pwe Jesus “emén kot” nge esap ewe Kot mi unusen tekia. (Ppii study note wóón Jo 1:1, NW.a) Are neman a ina usun met a kér ngeni Jesus pwe a chék áppirú met néún Kot kewe chón angang, usun met a mak lón ewe Tesin Ipru, kér ngeni ekkewe chónláng chón aronga pwóróus seni Jiowa. Ese mwáál Tomas a silei pwóróusen emén lón Paipel are fán ekkóch pwisin ekkewe soumakken Paipel ar fós ngeni emén chónláng Jiowa a tiinaato nge napanapen ar pélúweni are fós ngeni usun itá nge ngeni Jiowa Kot. (Apépé ngeni Ken 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Sou 6:11-15; 13:20-22.) Neman iei ewe popun Tomas a kér ngeni Jesus “ai Kot” pwe a mirititi pwe Jesus a tupuni ewe Kot mi enlet me chón aweni awan.

November 12-18

PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | FÖFÖR 1-3

“Manaman mi Fel A Ninitiw Wóón ewe Mwichefelin Chón Kraist”

w86-E 12/1 29 ¶4-5, 7

Asor mi Efisi Pwapwaan ewe Letip

Lón ewe áeúin ránin an a kerán poputá ewe mwichefelin Chón Kraist lón ewe ier 33, ekkewe 3,000 mi kerán papatais ra “chiechifengen o mongöfengen . . . me ikiótekfengen.” Pwata ra féri ena? Pwe repwe tufichin apéchékkúla ar lúkú ren ar “likitü le kaiö seni mine ekewe soukünö ra aiti ngeniir.”​—Föför 2:41, 42.

Ekkewe chón Jus me ekkewe chón lúkún Israel mi fiti ewe lamalamen Jus ra etto Jerusalem me akkóta ar repwe nóm úkúkún chék ewe fansoun fetellapen Pentikost. Nge ekkewe ra wiliti Chón Kraist ra mochen attama ar nóm me alapaaló ar káé pwe ar mineféén lúkú epwe péchékkúleló. Ei a efisatá weiweitáán osupwangen mwéngé me leeni. Ekkóch me leir a nafangaw néúr moni, nge ekkóch mi fen somwoló néúr. Iwe ra tupwufengen me eineti ekkena álillis ngeni chókkewe ra osupwang.​—Föför 2:43-47.

A pwisin nemenemen emén ika epwe ika esap améméló fénúan are áeáfengen met an me ekkewe ekkóch. A pwal pwisin nónnóm ren ika epwe amémé are fang met, me ei esap itá eú minen án emén epwe mweleleló. Esap pwal pwe ekkewe mi pisekisek repwe améméló meinisin met ar me wéúngawoló. Nge, seni ar tongei chiechier kewe chón lúkú ren nónnómur lón ena fansoun, iwe ra améméló met kewe ar, me méméér meinisin ra fangóló ngeni met epwe áfeffeitáái angangen ewe Mwú.​—Apépé ngeni 2 Korint 8:12-15.

Kúkkútta Pwóróus Aúchea

(Föför 3:15) Ämi oua niela ätewe [“Samolun Manaw,” NW] mi emweni aramas ngeni manau. Nge Kot a amanauasefäli seni mäla o äm aia chon pwärätä pwe a fis ei.

it-2-E 61 ¶1

Jesus Kraist

“Samolun Manaw.” Án Kraist Jesus fangóló manawan mi unuséch pwe eú asor a eú esissillen án Seman we úméúméch mi somwoló. Ei a atufichi án i me néún kewe chón tapweló mwirin mi fil repwe nemenem lón láng me a pwal atufichi ewe kókkót fán iten chókkewe wóón fénúfan repwe nóm fán nemenien an we Mwú. (Mat 6:10; Jo 3:16; Ef 1:7; Ip 2:5; ppii RANSOM.) Iwe i a wiliti ewe “Samolun Manaw [“Sounemenem,” KJ; JB]” fán iten aramas meinisin. (Föf 3:15) Ewe kapasen Krik ikeei a wewe ngeni “souemmwen mi lap,” eú kapas fán iten Moses (Föf 7:27, 35) an “samol” lón Israel.

cl-E 265 ¶14

Ewe Kot mi Mmólnetá le “Omusaló Tipis”

¹⁴ A sópwósópwóló áweween án Jiowa omusaaló tipis lón Föför 3:19: “Oupwe ekieksefäl o kul ngeni Kot, pwe ämi tipis epwe mola [“télúsenikemi,” NW].” Ena kapas télúsenikemi a afféúni eú kapasen Krik a tongeni wewe ngeni “télúoló, . . . amóróló are ataieló.” Me ren ekkóch soukáé, a usun án emén télúoló án emén mak. Ifa usun an epwe fis ena? Ewe ink are aléléén minen mak, chón lóóm ra kan áeá, a ffér seni ar nofitfengeni carbon, appach, me konik. Mwirin chék án emén áeá ena sókkun ink, a tongeni angei eféú sponge mi chéchchén me télúoló met ewe a makkeei. Iwe, ina ewe áwewe mi fókkun múrinné usun án Jiowa úméúméch. Atun a omusaaló ach kewe tipis, a usun nge a angei eféú sponge me télúroló.

November 19-25

PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | FÖFÖR 4-5

“Rese Úkútiw le Afalafala Kapasen Kot fán Pwora”

w08-E 9/1 15, pwóór

Seni Minne Ra Afalafala Ngeni Puk mi Fel​—Makkan me Ekkewe Popun Chón Kraist

Itá Ekkewe Aposel Rese Sile Mak me Állea?

Ekkewe sounemenem me ekkewe chinnap mwán lón Jerusalem “ra mairü lupwen ra küna än Petrus me Johannes pworacho, ra pwal silei pwe ir aramas resap fiti sukul.” (Föför 4:13) Ekkewe aposel rese wesewesen fiti sukul are rese sile mak me állea? Iei met ei puk itelapan, The New Interpreter’s Bible a apasa: “Ese mwáál ese pwúng ekkewe kapas pwe Petrus [me Johannes] rese sukul me rese tongeni mak are állea. Ekkewe sounemenem ra chék silei ewe ekiek usun watteen sókkofesen lefilen tekian ekkewe mi wisen soukapwúng me ekkewe aposel.”

w08 5/1 30 ¶6

Menlapen Pworaus Seni ewe Puken Föför

4:13​—Piter me Jon rese sile älleä me mak? Ewer, ra sile. Aramas ra apasa pwe “rese kaeo lon sukul, o ir mi aramas kisikis” pokiten chök rese käeö lon ekkewe sukulen rappai.

it-1-E 128 ¶3

Aposel

Minne A Fis lón ewe Mwichefelin Chón Kraist. Ninitiwen án Kot we manaman wóór lón Pentikost a fókkun apéchékkúla ekkewe aposel. Ekkewe nimu sópwun akkomw lón puken Föför ra pwáraatá watteen núkúcharen ekkewe aposel me ar pwora le afalafalafeili ewe kapas allim me manawsefálin Jesus inaamwo ika ra kalapus, kawet, me ekkewe néúwis ra mochen nireló. Lón ekkena rán mwirin Pentikost, tinikkenin ekkewe aposel fán emmwenien ewe manaman mi fel, a efisi watteelóón chóchóón ewe mwichefelin Chón Kraist. (Föf 2:41; 4:4) Ar angangen afalafal a akkomw fis me lón Jerusalem, mwirin a pwal lapóló ngeni Samaria, me ló, ló, ló, a tori fénúfan unus.​—Föf 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.

Kúkkútta Pwóróus Aúchea

(Föför 4:11, NW) Ewe faw ekkewe chón kaú ra tunaló, iei a wiliti eféú féún lepwokuku mi fókkun aúchea.

it-1-E 514 ¶4

Féún Lepwokuku

Kölfel 118:22, a affata pwe ewe faw ekkewe chón kaú ra péútaaló epwe wiliti “ewe föün lepwokuku mi fokun aüchea” (Ipru, roʼsh pin·nahʹ, féún mékúren lepwokuku). Jesus a aloni me erá pwe ena oesini a weneiti pwisin i usun “ewe föün lepwokuku mi fokun aüchea” (Krik, ke·pha·leʹ go·niʹas, féún mékúren lepwokuku). (Mat 21:42; Mar 12:10, 11; Luk 20:17) Usun chék ewe faw asechikin eú imw mi pwápwáló, Jesus Kraist i ewe faw mi unuséch féún asechikin ewe mwichefelin Chón Kraist mi kepit, ewe a wewe ngeni imwenfel lón pekin lúkú. Petrus a pwal eriri masouen Kölfel 118:22 ngeni Kraist, a pwáraatá pwe i “ewe faw” ekkewe aramas ra péútaaló nge mi kefilitá me ren Kot an epwe wiliti “eféú féún lepwokuku mi fókkun aúchea.”​—Föf 4:8-12, NW; pwal ppii 1Pe 2:4-7.

w13-E 3/1 15 ¶4

Menni Lesen Sia Tongeni Káé Seni án Petrus me Ananias Kapas Chofona?

Ananias me pwúlúwan we ra améméló ekkóch fénúer pwe repwe néúnéú ewe moni le álisi chókkewe mi kerán papatais. Lupwen Ananias a waló ewe moni ren ekkewe aposel, i a erá pwe iwe unusen méén ewe fénú. Nge esap ina! A isonatiw och pwe néún! Kot a pwár ngeni Petrus, iwe, Petrus a ereni Ananias: “Kosap chofona ngeni aramas, pwe ka chofona ngeni Kot.” Iwe, Ananias a turuló me máló! Ina epwe úlúngát awa mwirin, pwúlúwan we a feito. Neminna ese silei minne a fis ngeni pwúlúwan we, a pwal apasa kapas mi mwaken me a turuló me máló.

November 26–December 2

PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | FÖFÖR 6-8

“Ewe Mineféén Mwichefelin Chón Kraist A Kúna Sóssótun an Lúkú”

(Föför 6:1, NW) Iwe, lón ekkena rán, lupwen ekkewe chón káé ra chómmóngóló, ekkewe chón Jus mi fós lón fósun Krik ra poputá le ngúnúngúnúngaw ngeni ekkewe chón Jus mi fós lón fósun Ipru, pokiten ra túmúnúngaw ngeni ekkewe fefin mi má pwúlúwer me leir fansoun ar einet mwéngé iteiten rán.

bt-E 41 ¶17

“Äm Aipwe Chök Aleasochisi Kot”

¹⁷ Iwe iei, eú mettóch mi efeiengaw epwe tongeni fis lón ewe mineféén mwichefel nge esap tepereni. Met ena? Chómmóng ekkewe chón káé ra fen papataiseló iir wasélato lón Jerusalem me ra mochen alapaaló ar káé me mwen repwe liwiniti leenier. Ekkewe chón káé mi nónnóm lón Jerusalem ra tipemecheres le asor moni pwe epwe álisi osupwanger ren mwéngé me pwal ekkóch mettóch. (Föf. 2:44-46; 4:34-37) Lón ei atun, a ppiitá och mettóch rese tepereni lón ewe mwichefel. Lón “fansoun ar einet mwéngé iteiten rán,” “ra túmúnúngaw ngeni” ekkewe fefin mi má pwúlúwer mi fós lón fósun Krik. (Föf. 6:1) Iwe nge, ekkewe mi fós lón fósun Ipru mi má seniir pwúlúwer iir mi angei wiser. Iwe, usun itá a wor lifilifil lón ewe mwichefel. Ei lifilifil a tongeni efisi watteen tipefesen lap seni ekkewe pwal ekkóch osukosuk.

bt-E 42 ¶18

“Äm Aipwe Chök Aleasochisi Kot”

¹⁸ Ekkewe aposel, ewe mwichen soupwúngúpwúng lón ewe mwichefel mi chóchchómmóngóló, ra silei pwe esap eú alen tipachem ar ‘repwe tümwününgau ngeni ar afalafala kapasen Kot fän iten ar tümwünü ewe angangen inetin mongö.’ (Föf. 6:2) Ren an epwe tawe, ra ereni ekkewe chón káé pwe repwe kútta fúmén mwán “mi uren Ngünmifel o fokun tipachem” pwe ekkewe aposel repwe ewisa ngeniir ei “angang.” (Föf. 6:3) A lamot mwán mi sipeéch pún a kapachelong lón ena angangen einetin mwéngé túmúnún moni, kaméén ekkewe mettóch, me isoisen rekotun. Meinisin ekkewe mwán ra kefilitá a wor iter lón fósun Krik, pwe eli epwe efisi ngeniir ar repwe ketiw me ren ekkewe fefin mi má seniir pwúlúwer mi letipengaw. Mwirin án ekkewe aposel ióteki ei angangen kefil, ra filatá ekkewe fúmén mwán pwe repwe túmúnú ei “angang.”

Kúkkútta Pwóróus Aúchea

bt-E 45 ¶2

Stefanus​—A Ur Ren Chen me Manaman

² Mi wor och mettóch mi fókkun amwarar a pwá wóón mesen Stefanus lón ei atun. Ekkewe soukapwúng ra attola i me kúna pwe wóón mesan a “usun chök wowoon wonmesen eman chon läng.” (Föf. 6:15) Pún ekkewe chónláng ra wisen atoura pwóróus seni Jiowa Kot me a wor popun ar rese niwokkus, ar mosonoson, me kinamwe. Iwe ina usun Stefanus, pwal mwo ekkena soukapwúng mi oputa i ra tongeni kúna ena. Ifa usun a tongeni meefi kinamwe?

bt-E 58 ¶16

Apwóróusa “ewe Pworausen Manau Usun Jesus”

¹⁶ Ekkewe Chón Kraist ikenái ra feiéch le fiti ei esin angang Filip a féri. Iteitan, ra tongeni apwóróusa pwóróusen ewe Mwú ngeni chókkewe ra chuuriir, áwewe chék atun ar sái. Lap ngeni ekkewe atun ra chufengen me emén mi letipwenechar, ese chék fis ren sereseran. Fen iei met epwe fis, pún Paipel a fen affata pwe ekkewe chónláng ra ekkemmweni ewe angangen afalafal pwe ewe pwóróus epwe tikeri “sokun mwich me ainang, kapas me mwü meinisin.” (Pwär. 14:6) Án ekkewe chónláng emmwen lón ewe angangen afalafal a pwúngú ngeni met Jesus a fen oesini usun. Lón án Jesus we kapas áwewe usun wiich me pétéwélingaw, a apasa pwe atun ewe fansoun ráás, ina sópwólóón ei ótóten fénúfan, nge “ekewe chon angangen räs, ir ekewe chon läng.” A pwal erá pwe ekkeei chónláng repwe “amwichafengeni seni lon Mwün chokewe meinisin mi emweni aramas ngeni tipis, pwal chokewe meinisin mi föri ekewe föför mi ngau.” (Mat. 13:37-41) Lón chék pwal ena atun, ekkewe chónláng repwe emwichafengenni chókkewe repwe álemwiri ewe Mwúún Kot, iwe mwirin “eu mwich mi fokun chocho” iir chón ewe ‘ekoch sip,’ chókkewe Jiowa a mochen uweireto ngeni an we mwicheich.​—Pwär. 7:9; Joh. 6:44, 65; 10:16.

[Pwóróus fan]