Sufoliiti Chokkewe Mi Wiisen Nemenikemi
“Oupwe asamolu aramas meinisin. Oupwe tongei pwimi kewe Soulang. Oupwe niuokusiti Kot. Oupwe asamolu ewe king.”—1 PITER 2:17.
1, 2. Ifa an aramas ekiek ussun nemenem ikenai? Pwata?
“SEMIRIT ra foffori metachok ra mochen. Rese sufoliiti iner me semer,” emon in a ngunungunungau. “U Ngeni Nemenem” ina eu esissin a pacheta won efoch chitosa. Ir ruu chok lein chommong mettoch mi pwaraalo ekiekin aramas lon ei fansoun. A kan wor nafangauen sufol ngeni sam me in, sense, boss, me nouwisin muu won unusen fonufan.
2 Ekkoch repwe chok apasa, ‘Iwe, ekkewe nouwis rese fich ngeni ai upwe sufoliitiir.’ Fan ekkoch a weires ach sisap tipeeu ngeni ena esin ekiek. A fokkun chommong ekkewe poraus ussun nouwisin muu mi ppwor, boss mi tipemmong, sense mi angangau, me sam me in mi eriaffou nour kewe. Sia pwapwa pwe lein ekkewe Chon Kraist, chokisikis chok ra eani ena esin ekiek ussun chokkewe mi eani wis lon ewe mwichefel.—Mattu 24:45-47.
3, 4. Met popun Chon Kraist repwe sufoliiti ekkewe nouwis?
3 Pokiten kich Chon Kraist, mei wor “popun” sipwe sufoliiti ekkewe nouwis. Ewe aposel Paul a pesei ekkewe Chon Kraist ar repwe “alleasochisi ewe mu mi nemeni ir. Pun esor an mu nemenem are esap seni Kot, nge ekkewe mu mi wor, ra chok popu seni Kot.” (Rom 13:1, 2, 5; 1 Piter 2:13-15) Paul a pwal aiti ngenikich eu popun sipwe sufoliiti nemenemen ewe famili: “Ami fefin kena, oupwe alleasochisi puluemi, usun a fich ngenikemi lon ach Samol. Ami semirit kena, oupwe alleasochis sememi kewe me inemi ren mettoch meinisin, pun ach Samol epwe pwapwa ren ei sokkun fofor.” (Kolose 3:18, 20) Ekkewe elter lon ewe mwichefel ra fich ngeni sufol pokiten ‘ewe Ngun mi Fel a fen seikiireta pwe chon maser, pwe repwe foleni ewe mwichefel an ewe Samol.’ (Fofor 20:28) Sia sufoliiti chokkewe mei wor wiiser pokiten ach sufoliiti Jiowa. Nge, ach sufoliiti Jiowa a akkom lon manauach.—Fofor 5:29.
4 Atun sia chechchemeni an Jiowa nemenem mi tekia seni meinisin, sipwe ekieki ussun ekkoch aramas mi sufolungau ngeni nemenem me ussun ekkoch mi sufoliiti nemenem.
Sufolungau Ese Apwapwai Kot
5. Ifa ussun Mikal a asufolungaua Tafit, me an ekiek a emmwen ngeni met?
5 Seni ach atittina uruwoon King Tafit, sipwe kuna ekiekin Jiowa ussun ir mi sufolungau ngeni ewe nemenem a fis fan mumutaan Kot. Lupwen ewe pworun ewe pwon a tori Jerusalem, puluwen Tafit we, itan Mikal “a kuna ewe king Tafit pwe a mwetemwet o pworuk fan mesen ewe Samol mi Lapalap. Iwe, a turunufasei Tafit lon lelukan.” Ita Mikal epwe fen mirititi pwe mi fich ngeni Tafit ewe sufol pun Tafit mokuren ewe famili me kingen ewe fonu. Iwe nge, Mikal a fos sufolungau me esiit: “Mwa met, ewe kingen Israel a pusin aitochu ikenai. A pusin aselelai ikenai me fan mesen ekewe chon angang fefin noun noun kewe nouwis, usun eman mi akkochofasa a sawemang le pusin aselelai.” Liwinin an sufolungau, Mikal ese nounou.—2 Samuel 6:14-23.
6. Ifa an Jiowa ekiek ussun an Kora sufolungau ngeni noun Kot kewe mi kepit?
6 Kora a isetiu eu leenien appiru mi fokkun ngau ren nafangauen sufol ngeni emon a fen angei wiisan seni Kot. Pokiten Kora emon Chon Kohat, a tongeni angang ngeni Jiowa lon ewe imw mangaku mi fel! Iwe nge, Kora a tipi ngeni an Moses me Aaron nemenem, chokkewe Kot a seikireta chon emmwenir Israel. Kora me ekkoch lein ekkewe samolun Israel ra chufengen me a lamalam tekia ren an fos ngeni Moses me Aaron: “Pun unusen ei mwichen aramas a pin, nge ewe Samol mi Lapalap a nom lefiler. Pwota oua pusin atekiakemiita won an ewe Samol mi Lapalap mwich?” Ifa ekiekin Jiowa ussun an Kora me chienan kewe sufolungau? Me ren Kot ra ussun ita ra asufolungaua Jiowa. Mwirin ar kuna ifa ussun ewe fonu a suukulo me oromalo chon an we pekin, Kora me ekkewe 250 samol ra malo ren ewe ekkei seni Jiowa.—Numperis 16:1-3, 28-35.
7. Mei wor popun ekkoch aposel repwe akkapii an Paul nemenem?
7 Lon ewe mwichefelin Kraist lon ewe aewin senturi, mei pwal wor chokkewe mi tunaalo ewe nemenem mi theocratic. Ekkena aposel lon ewe mwichefelin Korint rese sufoliiti Paul. Ra tipi ngeni Paul pwe a angangau le fos, ren ar apasa: “fansoun an nonnom ikei lon inisin atewe mi chok apwangapwang, o an kapas mi chok lamot-mwal.” (2 Korint 10:10; 11:5) Ese lifilifil ika Paul a angangau are angangoch le fos, atewe a fich ngeni ar sufoliiti pokiten i emon aposel. Nge Paul a wesewesen angangau le fos? An kewe afalafal mi makketiu lon ewe Paipel ra pwarata an angangoch le anneta pwungun an poraus. Lupwen a fos ngeni Erot Akrippa II, emon a ‘fakkun wewefichi . . . re Jus kewe kapasen anini,’ ewe king a apasa: “Titipom pwe kopwe chok muttir asoulangieilo!” pokiten an Paul afalafal mi murinno. (Fofor 13:15-43; 17:22-34; 26:1-28) Nge ekkoch ekkewe aposel lon Korint ra apasa pwe Paul a angangau le fos! Ifa ekiekin Jiowa ussun ar ekiek? Lon eu poraus fan iten ekkewe elter lon ewe mwichefelin Efisus, Jises a kapasoch ussun ir kewe rese mochen auselinga kapasen chokkewe ‘mi eita ngeni pwisin ir chon kuno, nge sap ir chon kuno.’—Pwarata 2:2.
Sufol Inaamwo Ika Emon Ese Unusoch
8. Ifa ussun Tafit a pwarata an sufoliiti ewe nemenem Jiowa a awiisa ngeni Saul?
8 Mei wor chommong aramas lon ewe Paipel mi sufoliiti ekkewe nouwis, inaamwo ika ekkeei nouwis ra tumunungau ngeni are aeamwaalli wiiser. Tafit emon mi isetiu eu leenien appiru mi murinno. King Saul a lolowoiiti Tafit pokiten an Tafit angangoch me a sotun le nnielo Tafit. (1 Samuel 18:8-12; 19:9-11; 23:26) Iwe, lupwen Tafit mi tufichin nnielo Saul, a apasa: “Ewe Samol mi Lapalap epwe epeti ai upwe afeiengaua ai samol pwe upwe angeta won, pun i ewe mi kepit me ren ewe Samol mi Lapalap.” (1 Samuel 24:3-6; 26:7-13) Tafit a silei pwe Saul a mwaallilo nge a likiti ngeni Jiowa an epwe wiisen apwungu Saul. (1 Samuel 24:12, 15; 26:22-24) Ese kapas ingau ussun Saul.
9. (a) Met meefien Tafit fan ewe riaffou seni Saul? (b) Ifa ussun sia silei pwe Tafit a enletin sufoliiti Saul?
9 Tafit a meefi weires fan an riaffou? Tafit a sio ngeni Jiowa “Pun ekkoch mwan . . . esor ar umoumoch ra kukutta manauei.” (Kol Fel 54:3) A fokkun uwau masouan letipan ngeni Jiowa: “Ai Kot, kopwe angasaeilo seni ekkewe chon oputaei . . . ekkoch mwan mi mwanesol ra tipeeufengen pwe repwe u ngeniei. Esap pokiten ai fofor-mwal, are ai tipis, Samol, esap pokiten ai mwal, nge ra chok sa o ammolata. Kopwe pwata, o feito, pwe kopwe alisiei, o kopwe katol!” (Kol Fel 59:1-4) Ka fen meefi ina ussun lupwen kese fen tipis ngeni emon nouwis nge ewe nouwis a chok okkosukosukok? Tafit ese ukutiu seni an sufoliiti Saul. Lupwen Saul a malo, Tafit ese meefi pwapwa wachemuk, nge a fori eu kolun kechiu: “Saul me Jonatan ra chen me ren aramas o eani kirikiroch . . . Ra muttir seni ekewe ikel o pochokul seni ekewe laion. Ami fopwulun Israel, oupwe kechueiti Saul.” (2 Samuel 1:23, 24) A ifa me ochchun ewe leenien appiru Tafit a isetiu. A sufoliiti noun Jiowa we mi kepit inaamwo ika Saul a tipis ngeni Tafit!
10. Ifa ewe leenien appiru mi murinno Paul a isetiu lon pekin sufol ngeni nemenemen ewe mwichen chon pwungupwung, me an foffor a emmwen ngeni met?
10 Lon fansoun ekkewe Chon Kraist, chommong aramas ra fen isetiu eu leenien appiru ren sufol ngeni chokkewe mi wiiseni wiiser seni Kot. Paul emon leir. A pwarata sufol ngeni filien ewe mwichen chon pwungupwung an ewe mwichefelin Kraist lon ewe aewin senturi. Atun an saingoon nonnom Jerusalem, ena mwichen chon pwungupwung a pesei Paul le alimochu inisin me ren kokkotun ewe lamalamen Jus ren an epwe pwaraalo pwe ese oput ewe Allukun Moses. A tufich pwe Paul a tongeni eani ei esin ekiek: ‘Ra fen ereniei me loom pwe upwe su seni Jerusalem lupwen aramas ra mochen nnieilo. Iwe, iei, ra mochen pwe upwe pwaraalo ngeni aramas ai sufoliiti ewe Allukun Moses. Ngang ua fen mak ngeni chon ewe mwichefel lon Kalesia pwe resap chuen manaueni manauer me ren ewe Alluk. Ika ua feilo lon ewe imwen fel neman aramas repwe wewengau me eani ekiek pwe ua tipeeu ngeni ekiekin ekkewe chon sirkumsais.’ Iwe nge, Paul ese eani ena sokkun ekiek. Pokiten esap ataielo allukun Chon Kraist, a sufoliiti me fori alon ewe fon seni ewe mwichen chon pwungupwung lon ewe aewin senturi. Mwiriloon an fori, ekkewe Chon Jus ra rangeiti Paul, ekkewe sounfiu ra wiisen selani Paul me a nonnom lon kalapus ruu ier. Nge a wesewesen fis letipen Kot. Paul a afalafala ekkewe nouwis mi tekia lon Seseria. Mwirin, Muun Rom a uwei Paul ngeni Rom ikewe Paul a afalafala Sisar me ie.—Fofor 9:26-30; 21:20-26; 23:11; 24:27; Kalesia 2:12; 4:9, 10.
En Mi Pwarata Sufol?
11. Ifa ussun sipwe tongeni pwaraalo ach sufoliiti nouwisin muu?
11 En mi pwarata sufol ngeni ir mi wiisen nemenem? Mi alluk ngeni Chon Kraist ar repwe “ngeni ekkewe tettelin aramas meinisin minne mi fich ngenir, . . . asamolu ir mi fich ngeni ach sipwe asamolur.” Pwungun pwe ach sufoliiti “ekkewe mu” esap chok wewe ngeni ach moonatiu takises nge sipwe pwal sufoliiti ekkewe sou nemenem ren ach kewe foffor me fos. (Rom 13:1-7) Met sipwe fori ika ekkewe nouwisin muu ra kirikiringau ngenikich? Lon Chiapas State, Mexico, sou nemenemen eu sopw ra fen angei fonuen 57 famili, ir Chon Pwarata Jiowa, pokiten ekkeei Chon Kraist rese mochen fitiir lon ar kewe fansoun apwapwaan lamalam. Atun eu mwich a fis fan iten ar repwe awesi ewe osukosuk, ekkewe Chon Pwarata ra foutoch, limelimoch, me ra fos ren sufol me fairo fansoun meinisin. Mwirin eu ier, a katowu ewe pwungun kapwung me ra win pwiich kewe. Pokiten lapalapen pwiich kewe ekkoch chon katol ra fokkun sufolitiir me ra pwal mochen wiliiti Chon Pwarata Jiowa!
12. Met popun a lamot pwe emon fefin epwe fokkun ‘sufoliiti’ puluwan chon lukun?
12 Ifa ussun en kopwe pwarata sufol ngeni nemenem lon ewe famili? Mwirin an fos ussun an Jises leenien appiru atun a kuna weires fan riaffou mwaal, ewe aposel Piter a apasa: “Pwal usun chok, ami fefin kena, oupwe alleasochisi puluemi, pwe, inaamo ika ekkoch leir rese alleasochisi ewe kapas, nge repwe chok Soulangelo ren an puluer fofor-murinno, nge esap ren ar kapas, lupwen ra nennengeni ami fofor mi limelimoch, eti niuokus.” (1 Piter 3:1, 2; Efisus 5:22-24) Piter a menlapei ewe lamoten an fefin anomuur fan nemenemen puluwer kewe ren ‘sufol watte,’ inaamwo ika ewe mwan ese fori och ren an epwe fich ngeni ena sufol. Neman an ewe fefin sufol epwe winneni letipen puluwan mi lukulukummang.
13. Ifa ussun ekkewe fefin mi tongeni asamolu puluwer?
13 Lon ekkewe wokisin mwen me mwirin lon puken Piter, Piter a menlapei an Sara leenien appiru. Puluwen Sara we, Eperiam, emon mwan a fokkun luku. (Rom 4:16, 17; Kalesia 3:6-9; 1 Piter 3:6) Ita ewe sufol ekkewe fefin mi pupulu repwe pwarata ngeni puluwer mi luku epwe kis seni ewe sufol ekkewe fefin repwe pwarata ngeni puluwer mi lukulukummang? Met epwe fis ika kese tipeeu ngeni filien puluwom we? Jises a awora och fon a tongeni awora ekis alillis: “O are emon a erianuk pwe kopwe feilo mail eu, kopwe chok etalo i mail ruu.” (Mattu 5:41) En mi sufoliiti puluwom ren om fiti filian kewe? Ika a kon weires om fori ena, sotun fos ngeni puluwom. Kesap chok ekieki pwe a fen silei meefiom. Nge lupwen kopwe uwau meefiom ngeni fori lon och lapalap mi pwarata sufol. Ewe Paipel a peseekich: “Fansoun meinisin ami kapas epwe umoumoch, o epwe anno ren salt, pwe oupwe sinei meeta oupwe polueni ngeni emon me emon.”—Kolose 4:6.
14. Met a kapachelong lon ach asamolu inach me semach?
14 Ifa ussun ami kewe semirit? Iei ewe alluk lon an Kot we kapas: “Ami semirit kena, oupwe alleasochisi sememi kewe me inemi lon ewe Samol, pun ei sokkun fofor mi chok pung. ‘Kopwe asamolu semom kewe me inom’ (iei aeuin alluk mi fiti pwon).” (Efisus 6:1-3) Nengeni ifa ussun alleasochis ngeni semom me inom a wewe chok ren ‘sufoliiti semom me inom.’ Ewe kapas lon fosun Kris mi chiyaku ren “sufol,” a wor ewe weween “aucheani” are “isetiu liwinin.” Iwe, alleasochis epwe lap seni om fori allukun semom me inom kese kon saani fan osopwisek me ngunungunungau. Kot a tingor sonuk om kopwe asamolu semom me inom me aucheani ar emmwen.—An Salomon Fos 15:5.
15. Ifa ussun ekkewe semirit mi tongeni sufoliiti iner me semer inaamwo ika ra ekieki pwe iner me semer ra mwaallilo?
15 Epwe ifa ussun ika semom me inom ra fori och mettoch a ekisaalo om sufoliitiir? Sotun eani ar ekiek. Esap pwe “ka up seni” semon me inom me ra tumunu manauom? (An Salomon Fos 23:22) Rese fen mwokutukut pokiten ar tongeiok? (Ipru 12:7-11) Fos ngeniir ren sufol me awewei ren mosonoson ifa ussun meefiom. Inaamwo ika kese kon lien saani ifa ussun ra polueni om kewe kapas, tumunu om fos pwe kosap fos sufolungau ngenir. (An Salomon Fos 24:29) Chechchemeni ifa ussun Tafit a chuen sufoliiti Saul inaamwo ika Saul a riki seni an Kot we fon. Tingorei Jiowa an epwe alisuk ren meefiom kewe. “Oupwe chok niinalo masouen letipemi mwen i,” Tafit a apasa. “Kot mi ach leenien op.”—Kol Fel 62:8; Kolun Kechu 3:25-27.
Sufoliiti Chokkewe Mi Emmwenikemi
16. Met sipwe tongeni kaeo seni ekkewe sense mi chofona me ekkewe chonlang?
16 Ekkewe elter lon ewe mwichefel ra seikita ren ngun mi fel, nge rese unusoch me repwe mwaallilo. (Kol Fel 130:3; An Salomon Afalafal 7:20; Fofor 20:28; Jemes 3:2) Neman ina ewe popun ekkoch lon ewe mwichefel rese kon lien meefi menemenoch ren ekkewe elter. Epwe ifa ussun meefiach lupwen sia meefi pwe ese kon lien och an ekkewe elter angang won eu osukosuk, are a nikinikin ese pwung? Nengeni sokkofesennin ekkewe sense mi chofona lon ewe aewin senturi me ekkewe chonlang: “Ir mi pwora o rongaia; rese mo niueiti ar esiita ekkewe mi ling. Nge ekkewe chonlang rese apasa och kapasen esiit usur fan mesen ewe Samol, inaamo ika ar pochokkul o tufich mi lap seni ir.” (2 Piter 2:10-13) Ekkewe sense mi chofona ra kapas ingau ussun “ekkewe mi ling”—ekkewe elter mi angei wiiser lon ewe mwichefel—ekkewe chonlang rese kapas ingau ussun ekkewe sense chofona mi efisata tipefesen lein ekkewe brother me sister. Ekkewe chonlang ra silei met a fiffis lon ewe mwichefel pokiten ra tekia seni aramas me ar weweiti an Kot pwung a pwal tekia seni an aramas. Iwe nge, ‘pokiten ar sufoliiti Jiowa,’ ra likiti ngeni Jiowa kapwungun ekkewe sense mi chofona.—Ipru 2:6, 7; Juta 9.
17. Ifa ussun om luku epwe lamot lupwen ka osukosuk ren om ekiek pwe ekkewe elter ra mwallilo?
17 Pwal mwo nge lupwen och mettoch ese kon lien fisoch, sipwe chuen eani lukuluk won Jises Kraist pun a wiiseni wiisen mokuren ewe mwichefel. Jises ese silei met a fiffis lon ewe mwichefel won unusen fonufan? Ita sisap pwal sufoliiti lapalapan an tumunu ekkoch mettoch me mirititi an tufichin nemeni won ekkewe mettoch? Enlet, ‘kich io mi apungu chon oruch?’ (Jemes 4:12; 1 Korint 11:3; Kolose 1:18) Pwata kese iseta ren Jiowa lon iotek minne ka loliileniesini?
18, 19. Met kopwe tongeni fori ika ka meefi pwe ekkewe elter ra fen mwaallilo?
18 Pokiten aramas rese unusoch, osukosuk me fitikoko epwe ppiita. Eli emon elter epwe mwaallilo me efisi an aramas osukosuk. Ach muttir mwokutukut esap siwili met a fen fisita. Neman epwe chok alapalo ewe osukosuk. Chokkewe mi mirit lon pekin ngun repwe likiti ngeni Jiowa wiisan le awenechara mettoch me awora kapwung ika mi wor lamotan, ineet me ifa ussun a mochen le awora.—2 Timoti 3:16; Ipru 12:7-11.
19 Ifa ussun ika en mi fokkun osukosuk ren och mettoch? Mwen om feilo fos ngeni ekkewe ekkoch lon ewe mwichefel, pwata kesap feilo fos, ren sufol, ngeni ekkewe elter me kutta ar alillis? Kesap wewengaueitir me akkapiir, nge kopwe awewei ifa ussun met a fen fis a fen kku manauom. Sotun eani me “meefi meefier” me kopwe sufoliitiir atun om awewe ngenir. (1 Piter 3:8) Kesap esiiteer nge eani lukuluk pwe ir Chon Kraist mi asimau. Kopwe aucheani ekkewe kapasen pesepes ra awora seni ewe Paipel. Me ika a ffat pwe epwe lamot och sokkun kapwung, eani lukuluk pwe Jiowa epwe emmweni ekkewe elter le fori minne mi pwung me murinno.—Kalesia 6:10; 2 Tesalonika 3:13.
20. Met sipwe fos ussun lon ewe lesen mwirin ei?
20 Iwe nge, mei wor pwal eu mettoch sipwe ekkekieki ren lupwen sia fos ussun ach asamolu me sufoliiti chokkewe mei wor wiiser wiisen nemenem. Ekkewe mi wiisen nemenem repwe pwal sufoliiti ekkewe mi nom fan ar nemenem? Sipwe pii lon ewe poraus mwirin ei.
Ifa Ussun Kopwe Polueni?
• Ikkefa ekkewe popun sipwe sufoliiti ekkewe nouwiis?
• Ifa ekiekin Jiowa me Jises ussun chokkewe rese mochen sufoliiti ekkewe aramas mei wor wiiser seni Kot?
• Io kewe ra isetiu leenien appiru mi murinno ren pwarataan sufol ngeni chokkewe mi wiisen nemenem?
• Met sipwe fori ika a ussun ita pwe emon a nemenikich a mwaallilo?
[Sasing lon pekin taropwe 8]
Sara a fokkun sufoliiti an Eperiam nemenem me a pwapwa
[Sasing lon pekin taropwe 9]
Mikal ese sufoliiti wiisen Tafit kewe ussun chok mokuren ewe famili me king
[Sasing lon pekin taropwe 11]
“Ewe Samol mi Lapalap epwe epeti ai upwe afeiengaua ai samol pwe upwe angeta won, pun i ewe mi kepit me ren ewe Samol mi Lapalap.”
[Sasing lon pekin taropwe 12]
Pwata kese iseta ren Jiowa lon iotek om kewe osukosuk?