Ach Foffori Minne Kot A Kutta Senikich Epwe Mwareiti Jiowa
“Upwe mwareiti i ren ai kilisou.”—KOL FEL 69:30.
1. (a) Pwata a fich ngeni Jiowa an epwe kuna ling? (b) Ifa ussun sipwe alingalo I eti kilisou?
JIOWA i ewe Kot mi pochokkul seni meinisin, ewe emon mi Unusen Tekia, ewe Chon Forata mettoch meinisin. Pokiten ena, a fich ngeni aramas ar repwe mwareiti itan me an kkewe kokkot. Ach mwareiti Jiowa epwe wewe ngeni ach sipwe asamolu pun I mi tekia seni meinisin, me pwal mwareiti ren ach kapas me foffor. Ach foffori ena mettoch “ren kilisou” epwe wewe ngeni ach sipwe kilisou fansoun meinisin ren minne a fen foffori fan asengesich iei me pwal minne epwe fori fan asengesich lon mwach kkan. Pwarata 4:11 (New World Translation) a aiti ngenikich ewe sokkun ekiek sipwe eani: “Mi fich ngonuk, Jiowa, ach Kot, pwe kopwe angei ling o iteuoch o manaman, pun ka fen forata mettoch meinisin, o mettoch meinisin a fis o a nom ren letipom.” Ifa ussun sipwe mwareiti Jiowa? Ren ach sipwe kaeo ussun me foffori minne epwe kutta senikich. Sipwe eani meefien ewe sou kol fel lupwen a apasa: “Kopwe aiti ngeniei usun ai upwe fori letipom, pun en ai Kot.”—Kol Fel 143:10.
2 Jiowa a aucheani ekkewe mi mwareiti i. Ina pwata epwe “liwini ngeni ir ekkewe mi kukutta i.” (Ipru 11:6) Ifa ewe liwinin? Lon an iotek, Jises a apasa ngeni Seman we: “Iwe, iei ewe manau esemuch, pwe repwe sinei en, ewe emon chok Kot mi enlet, pwal Jises Kraist ewe ka akunooto.” (Jon 17:3) Ewer, ekkewe mi “mwareiti [Jiowa] ren kilisou” repwe “fonueni ewe fonufan, o repwe nonnom lon, feilfeilo chok.” (Kol Fel 37:29, NW) Iwe nge, “ekewe chon foforingau esap wor ar apilukoch ngeni.” (An Salomon Fos 24:20) Iwe, lon ekkeei ranin le sopwoloon, a fokkun attapwal ewe fofforun mwareiti Jiowa pun ekiselo chok, epwe nielo ekkewe mi ngau me selani ekkewe mi pwung. “Iwe, fonufan epwe morelo, o pwal an kewe mochenia-ingau; nge i mi fori letipen Kot epwe nonnom feilfeilo chok.”—1 Jon 2:17; An Salomon Fos 2:21, 22.
3 Sipwe kuna letipen Kot lon ewe Paipel, pun “ekkewe puk meinisin ra pop seni Ngunun Kot.” (2 Timoti 3:16) Ena Kapasen Kot a masou ren chommong poraus ren ifa ussun Jiowa a efeiochu ekkewe mi mwareiti I me met epwe fis ngeni ekkewe rese fori. Eu me lein ekkena poraus a kapas ussun minne a fis lon Israel lon fansoun ewe soufos Malakai. Orun ewe ier 443 B.C.E., atun Nehemia a wiseni ewe wis kepinaan Juta, Malakai a makkei ewe puk mi iteni itan we. Lon ei puk mi fokkun meseik mei wor ekkewe poraus me oesini “pwe repwe amiritikich mi sereni sopolon ekkewe fansoun.” (1 Korint 10:11) Ach kaeofichi alon Makakai epwe tongeni alisikich le mmolneta fan iten “ranin Jiowa, ewe ran mi lap,” lupwen Epwe ataielo ei otot mi ngau.—Malakai 4:5, NW.
4 Ifa ussun noun Malakai we puk, ewe a mak lap seni 2,400 ier lom, epwe alisikich lon ei 21st senturi pwe sipwe mmolneta fan iten ena ranin Jiowa mi lapalap? Ewe aeuin sopwun a aitikich wonu poraus mi lamot fan iten ach sipwe mwareiti Jiowa ren kilisou pwe sipwe kuna an we chen me manau esemuch: (1) Jiowa a tongei noun kkewe aramas. (2) A lamot ach sipwe pwarata pwe sia aucheani ekkewe mettochun ngun. (3) Jiowa a kutta senikich pwe sipwe letip unus ngeni. (4) Fel mi enlet a popu seni tong, nge sap tipemmong. (5) Foffor mi apwapwai Kot esap chourek. (6) Emon me emon epwe pwarata en me manauan ngeni Kot. Iwe, lon ei aeuin lein ekkewe ulungat lesen lon ewe puken Malakai, sipwe kaeo iteiten poraus meinisin lupwen sipwe kaeofichi Malakai sopwun 1.
Jiowa a Tongei Noun kkewe Aramas
5 An Jiowa we tong a pwalo lon ekkewe wokisin le poputaan ewe puken Malakai. Ewe puk a suuk ren ekkewe kapas: “Eu kapasen esinesin: Alon Jiowa ussun Israel.” Iwe, Kot a pwal apasa: “Ua echenikemi.” Ren an eani eu kapas awewe lon chok ena wokisin, Jiowa a apasa: “Ua acheni Jekop.” Jekop mi luku Jiowa. Lo, lo, lo, Jiowa a siwili iten Jekop we ngeni Israel, iwe, i samasamen ewe muun Israel. Jiowa a acheni Jekop pun i emon chon luku. Jiowa a pwal acheni ekkewe aramas lein ekkewe chon Israel mi pwal eani ekiekin Jekop.—Malakai 1:1, 2, NW.
6 Ika sia tongei Jiowa me sipwe kapach ngeni noun kkewe aramas fan tuppwol, sipwe tongeni kuna aururuun letipach seni alon 1 Samuel 12:22, NW: “Jiowa esap poutalo noun kkewe aramas pokiten itan mi tekia.” Jiowa a tongei me efeiochu noun kkewe aramas, iwe, le sopwolon, epwe ngenir manau esemuch. Iwe, sipwe alleani: “Kopwe chok luku Jiowa o fori minne mi murinno; iwe, kopwe nonnom lon fonufan o kuna kinamwe. Kopwe pwapwaesini Jiowa, o epwe ngonuk mochenin letipom kewe.” (Kol Fel 37:3, 4, NW) Ach tongei Jiowa a pwal wewe ngeni ewe oruuen mettoch mi pwalo ngenikich lon Malakai sopwun 1.
Pwarata Ach Aucheani ekkewe Mettochun Ngun
7 Lupwen sipwe alleani Malakai 1:2, 3, mwirin an Jiowa apasa, “Ua acheni Jekop,” a pwal era, “nge ua oput Esau.” Met sokkofesennir? Jekop a alinga Jiowa, nge pwin we nippwei, Esau, ese fori. Lon Malakai 1:4, ewe fonuen Etom a iteni ewe fonuen fofforingau, me a apwungu chon ewe fonu. Esau a iteni Etom (a wewe ngeni “Parapar”) mwirin an amomo ngeni Jekop alemwirian mi auchea fan iten och mongo. Keneses 25:34 a apasa: “Esau a aucheangaua wisan we wisen mwanichi.” Ewe aposel Paul a pesei chienan kkewe chon luku pwe repwe tumunu pwe “esap wor emon mi lisou, are aramas rochopwak usun chok Iso, atewe a amomolo an we alemwirin mwanichi ren chok eu mongo.”—Ipru 12:14-16.
8 Pwata Paul a alollofengenni an Esau foffor me ewe fofforun lisoumwaal? Popun, pun an emon eani ekiekin Esau epwe tongeni efisi pwe emon esap aucheani ekkewe mettochun ngun. Iwe, epwe tongeni emmwen ngeni tipis watte, awewe chok, lisou-mwaal. Ina minne, emon me emon leich sipwe mochen eis: ‘Fan ekkoch ua ekiekin siwili ai we alemwir lon pekin Chon Kraist—manau esemuch—fan iten eu mettoch esap nomofochelo ussun chok och mongo? Ua aucheangaua ekkewe mettochun ngun, nge use kkan meefi?’ Esau a chok ekiekin apwonueta mochenian aionan. A apasa ngeni Jekop: “Kai, kese mochen kopwe ngeniei och seni ewe mongo mi par.” (Keneses 25:30, NW) Iei eu minen aletipechou, pwe ekkoch noun Kot kkewe chon angang ra ita apasa: “Kai! Met popun upwe witiwiti eu pupulu mi limelimoch?” Ar mochen apwonueta ar mocheniangauen lisou-mwaal, nge ese lifilifil met liwinin, a ussun chok an Esau we sepien mongo ngenir.
9 Amwo sisap aucheangaua ekkewe mettochun ngun ren ach sipwe sufolungaueiti ach manau mi limoch, ach tuppwol, me ach we alemwir lon pekin Chon Kraist. Sisap ussun chok Esau, nge sipwe akkappiru Jekop me akkamwochu an niuokkusiti Kot ren ach pwappwarata ach aucheani ekkewe mettochun ngun. Ifa ussun sipwe fori ena mettoch? Ren ach sipwe akkachocho le apwonueta minne Jiowa a kutta senikich. Ena mettoch a emmwenikich ngeni ewe aulungatin mettoch mi pwalo lon Malakai sopwun 1. Met ena?
Ngeni Jiowa Minne mi Murinno Seni Meinisin
10 Lon fansoun Malakai, noun Juta kkewe samolfel mi wisen angang lon ewe imwenfel lon Jerusalem rese eani ngeni Jiowa ekkewe asor mi murinno seni meinisin. Malakai 1:6-8, NW, a apasa: “Emon nau a asamolu seman, nge emon chon angang a asamolu an samol. Are ngang sememi, pwata ousap asamoluei? Nge are ngang noumi samol lapalap, ifa ami niuokus ngeniei?’ Jiowa sapaot a apasa ngenikemi, ami kkana samolfel mi oputa itei.” Ekkewe samolfel ra eis: “Met am aua turunufaseok ren?” Jiowa a polueni: “Ren ami eani asor mongo mi limengau won ai rongen asor.” Ekkewe samolfel ar eis: “Met am aua alimengauaok ren?” Jiowa a ereniir: “Ren ami apasa: ‘Ewe rongen asor a aucheangau.’ ” Ekkena samolfel ra pwarata pwe ra turunufasei an Jiowa we rongen asor iteiten fansoun ra asoresini ekkewe asor mi tter me apasa: “Ese ngau.”
11 Iwe, ren an kapas ussun ekkewe asor mi tter, Jiowa a apasa: “Are oupwe fang ngeni noumi kepina ei sokun man, ifa usun, epwe pwapwa ngenikemi ika kirikiroch ngenikemi?” Apwi, nour we kepina esap pwapwaiti ekkena sokkun liffang. Iwe, ewe Emon mi Unusen Tekia seni meinisin esap pwal etiwa ekkena sokkun asor mi tter! Nge esap chok ekkewe samolfel ra eani ena sokkun foffor-mwaal. Enlet, ra pwarata ar oput ngeni Jiowa ren ar asoresini ekkena sokkun asor. Nge esor tipisin ekkewe aramas? Apwi! Ra wisen filata ekkena man mi chun, pechema, me semmwen, me uwei ngeni ekkewe samolfel pwe repwe asoresini. Met ren watten tipisir!
12 Ach sipwe ngeni Jiowa minne mi murinno seni meinisin epwe pwarata pwe sia fokkun tongei i. (Mattu 22:37) An Jiowa we mwicheich ikenai a sokko seni ekkewe samolfel mi rikirik lon fansoun Malakai ren ar awora kapasen emmwen mi murinno seni Paipel mi alisikich le alinga Jiowa eti kilisou ren ach apwonueta minne Kot a kutta senikich. Iwe, ewe aruanuun mettoch mi riri ngeni ei poruas, epwe pwal katou seni Malakai sopwun 1.
Tong, nge Sap Tipemmong, A Amwokutukich ngeni Fel mi Enlet
13 Ekkewe samolfel lon fansoun Malakai ra chok kutta minne repwe pwisin pwapwa ren, esor ar tong, me ra tongei moni. Pwata sia silei ena mettoch? Malakai 1:10, NW, a apasa: “Jiowa sapaot a apasa: ‘Io leimi epwe apwungalo ekkewe asam? Iwe, ousap akumwaali ekkei me won ai rongen asor. Usap pwapwaitikemi, usap etiwa eu asor seni lepoumi.’ ” Ewer, mi kamo an ekkewe samol-fel mi tipemmong ar repwe fori ekisi chok angang mi mecheres lon ewe imwenfel, iwe, ra kutta liwinir fan iten ar repwe apwungu ekkewe asam me keni ewe ekkei won ewe rongen asor! Pwungun pwe Jiowa ese pwapwaiti ekkewe asor seni lepour!
14 Ekkewe samolfel mi tipemmong me ekieki chok pwisin letiper lon Jerusalem lom lom ra achema ngenikich pwe, me ren an Kot we Kapas, ekkewe mi tipemmong resap alemwiri an Kot we Muu. (1 Korint 6:9, 10) Lupwen sipwe ekieki ussun ekkena samolfel mi kutta chok minne repwe pwisin pwapwa ren, epwe alapalo ach aucheani ewe angangen afalafal mi fiffis won unusen fonufan ren Chon Pwarata Jiowa. Ese kamo; sise kutta liwinin seni aramas fan iten ach angangen afalafal. Aap, sisap “ani amomo kapasen Kot.” (2 Korint 2:17) Ussun chok Paul, emon me emon leich epwe tongeni apasa: “Ua chok afalafala ngenikemi ewe kapas allimen Kot, nge use angei och liwin me remi.” (2 Korint 11:7) Nengeni pwe Paul a “pwapwa le afalafala ewe kapas allim.” Iwe, ena poraus a aiti ngenikich ussun ewe animuen mettoch lon Malakai sopwun 1.
Angang ngeni Kot Esap Eu Angang mi Chounikich
15 Ekkewe samolfel lon Jerusalem lom lom ra ekieki pwe ar keki ekkewe asor, ina eu angang ra chipwang ren. A chou ngeniir. Ussun sia kuna lon Malakai 1:13, NW, Kot a ereniir: “Oua apasa, ‘Nengeni! Am aua chipwang ren ei lapalap!’ oua pwal oputaei.” Ekkena samolfel ra oputa mettochun Kot kkewe lon pekin ngun. Sipwe iotek seni letipach pwe sisap ussun chok ir. Iwe nge, amwo sipwe pwarata ewe ekiek lon 1 Jon 5:3 “Pun iei weween ewe tongen Kot, pwe sipwe alleasochisi an kewe alluk, o an kewe alluk rese mo chourek.”
16 Sipwe pwapwa lon ach asoresini ekkewe asor lon pekin ngun ngeni Kot, nge sisap chipwang ren. Amwo sipwe alleasochisi alon ewe kapasen oesini, a era: “Oupwe apasa ngeni [Jiowa], ami kkana aramas meinisin, ‘kopwe omusalo am kkewe tipis meinisin; me nguuri minne mi murinno, iwe, aupwe eani asorun apanen kow ren tinauach.’ ” (Osea 14:2, NW) Ekkewe kapas “apanen kow ren tinauach” a wewe ngeni ekkewe asor lon pekin ngun, ekkewe kapas sipwe apasaou lon ach mwareiti Jiowa me an kkewe kokkot. Ipru 13:15 a apasa: “Iwe, fan iten Jises, sipwe iseta ach asoren mwareiti Kot, iei ewe asor: uwan tinauach mi mwareiti itan.” Sia pwapwa pwe ach kkewe asor lon pekin ngun, esap ir fofforun alingapin chok, nge ra pwarata ach tongei Kot ren unusen letipach! Iwe, ena mettoch a emmwen ngeni ewe awonuen mettoch sipwe tongeni kaeo seni Malakai sopwun 1.
Emon me Emon Epwe Pwarata En me Manauan ngeni Kot
17 Ekkewe aramas lon fansoun Malakai repwe kuna liwinin ar kkewe foffor, iwe, epwe pwal ina ussuch. (Rom 14:12; Kalesia 6:5) Ussun ena poraus, Malakai 1:14, NW, a apasa: “A anumamau eman chon atuputup mi pwon pwe epwe eani eu asor eman atemwanin sip seni noun pwiin man, nge murin a eani asor eman mi wor terin me asoresini ngeni Jiowa.” Emon mwan mi nouni eu pwiin man ese nouni emon chok man—awewe chok, emon chok siip—pwe esap wor an kefil. Lupwen epwe filata emon man fan iten eu asor, sap minne epwe chok filata emon mi mesechun, pechema, are semmwen (pun ita esor emon mi pochokkul). Ika epwe filata ena sokkun man, epwe pwarata pwe a turunufasei an Jiowa we kokkotun asor, pun emon mwan mi nouni chommong man epwe tongeni kuna emon mi esor tterin!
18 Ina minne, a wor popun Jiowa epwe anumaumaua ewe emon mi eani ewe fofforun otupotup, atewe mi nouni emon atemwanin man mi murinno nge epwe chok wato—eni a atekini ngeni ewe samolfel—emon man mi mesechun, pechema, are semmwen fan iten eu asor. Nge ese fokkun wor eu poraus mi pwarata pwe ekkewe samolfel a aloni an Kot we alluk pwe Kot esap etiwa asorun emon man a wor terin. (Lifitikos 22:17, 20) Aramas mi mirit ra silei pwe repwe sopwongau ika repwe sotun ngeni ena sokkun liffang ngeni nour we kepina. Nge ren enletin, ra wesewesen fori ena mettoch ngeni ewe mi Unusen Tekia seni meinisin, Jiowa, mi fokkun lapalap seni emon kepina. Malakai 1:14, NW, a awewei iei ussun: “ ‘Ngang emon King mi lap,’ Jiowa sapaot a apasa, ‘iwe, itei epwe eu minen aniuokkus lein ekkewe muu.’ ”
19 Kich chon angang ngeni Kot mi tuppwol, sia fokkun witiwiti ewe ran lupwen aramas meinisin repwe fel ngeni ewe King mi Lapalap, Jiowa. Lon ena fansoun, “ewe fonufan epwe ur ren sileien Jiowa ussun chok ewe konik a auralo ewe matau.” (Aisea 11:9, NW) Tori ena fansoun, sipwe achocho le apwonueta minne Jiowa epwe kutta senikich ren ach sipwe appiru ewe sou makkei kol fel, ewe a apasa: “Upwe mwareiti i ren ai kilisou.” (Kol Fel 69:30) Ren an epwe fis ena mettoch, Malakai a eani pwal ekkoch kapasen fon mi tongeni alisikich. Lon ekkewe ruu lesen mwirin, sipwe kaeo pwal ekkoch poraus seni ewe puken Malakai.
En mi Chechemeni?
• Pwata sipwe alingalo Jiowa?
• Pwata Jiowa ese etiwa an ekkewe samolfel asor lon fansoun Malakai?
• Ifa usun sipwe asor ngeni Jiowa eu asorun mwareiti?
• Met epwe amwokutukich ngeni fel mi enlet?
2. Met Jiowa epwe fori ngeni ekkewe mi alingalo I me ekkewe rese mwareiti?
3. Pwata sipwe kaeofichi ewe puken Malakai?
4. Ikkefa ekkewe wonu poraus sipwe kaeo lon Malakai sopwun 1?
5, 6. (a) Pwata Jiowa a tongei Jekop? (b) Ika sipwe appiru an Jekop tuppwol, met sipwe kuna?
7. Pwata Jiowa a oputa Esau?
8. Met a amwokutu Paul an epwe alollo Esau ngeni emon chon lisoumwaal?
9. Ifa ussun sipwe tongeni akkamwochu ach niuokkusiti Jiowa?
10. Ifa ussun ekkewe samolfel ra turunufasei an Jiowa we chepel?
11. (a) Met Jiowa a apasa ussun ekkewe asor esap etiwa? (b) Ifa tipisin ekkewe aramas lukun ekkewe samolfel?
12. Met epwe alisikich pwe sipwe ngeni Jiowa minne mi murinno seni meinisin?
13. Met ekkewe samolfel ra foffori mi pwarata pwe ar kkewe foffor a popu seni ar tipemmong?
14. Pwata sipwe tongeni apasa pwe Chon Pwarata Jiowa ra mwokutukut ren tong?
15, 16. (a) Ifa ekiekin ekkewe samolfel ussun ar eani ekkewe asor? (b) Ifa ussun Chon Pwarata Jiowa ra asoresini ar kkewe asor?
17, 18. (a) Pwata Jiowa a anumaumaua “ewe emon mi eani fofforun otupotup?”? (b) Met ekkewe chon otupotup rese afanni?
19. Ifa ewe mettoch sia fokkun mochen kuna, me met sipwe ita foffori iei?
[Picture on page 5]
An Malakai oesini a weneiti ach ei fansoun
[Picture on page 6]
Esau ese aucheani ekkewe mettochun ngun
[Picture on page 7]
Ekkewe samolfel me aramas ra eani ewe sokkun asor Kot esap etiwa
[Picture on page 8]
Won unusen fonufan, Chon Pwarata Jiowa ra eani ar kkewe asorun mwareiti Kot, nge ese kamo