Ononelemo Deretu
1. Babilónia Munddimuwa Bani?
Ninga muziwelihu, “Babilónia Munddimuwa” ontonya marelijiau ottambi. (Ovuhulela 17:5) Kobuwela dhahi:
Onofwanyeya mwilaboni mwetene. Bibilia onloga wi Babilónia munddimuwa ogilatile ‘vari va muttitti vina va malogo’ ‘alamulelaga amwene otene a mwilaboni. —Ovuhulela 17:15, 18.
Kantonya epaddi ya politika nne ya marhondda. Ninziwa ejuwene sabwani “amwene a mwilaboni” na “anyamarhondda” anele oviluwa iyene agatolotxiwaga.—Ovuhulela 18:9, 15.
Onowamwalaniha attu na Mulugu. Onokuweliwa jeberuwa sabwani onowedda oku-noku na alamuleli wi akaane kobiri na dhilobo dhina. (Ovuhulela 17:1, 2) Onowazivalela attu a malogo otene. Ohikana vina muladdu wa opiwa wa attu enji.—Ovuhulela 18:23, 24.
2. Mesiya agadhile mudhidhi gani?
Nivuhulo na Bibilia na sumana 69 ninonikamihedha wona mudhidhi ogadhile Mesiya.—Kengesa Daniyel 9:25.
Sumana esi 69 dhiromile mudhidhi gani? Yaka ya 455 A.E.C. Ji yakene eji efiyile guvernadoro Nehemiya “wi avenyihedhe vina amage muttette”.—Daniyel 9:25; Nehemiya 2:1, 5-8.
Midhidhi mingasi dhigonelile sumana 69? Mavuhulo mena a Bibilia anologa, siku nimodha ninga yaka. (Olebeliwa 14:34; Ezekiyel 4:6) Sumana modha-modha, entapulela vyaka 7. Va nivuhuloni ntti, sumana 69 dhinkala vyaka 483 (sumana 69 x malabo 7).
Sumana esi 69 dhigomile mudhidhi gani? Nigakontari vyaka 483 ovenyana yaka 455 A.E.C. ninfiya yaka ya 29 E.C.a Yakene eji, Yezu ahibatiziwa vina bakala Mesiya!—Luka 3:1, 2, 21, 22.
3. Mirobwe Dhiniwanana na Nikami
Dhikalawo mirobwe dhinsasanyiwa na nikami na mureddaya. Mbwenye dhihikalawo—mirobwe dhina dhihinrumeela Akristu, ninga ovaha nikami obe okoya mpaddi mwina—wi nilabihedhiwe ogoperariwaga.—Olibiha 15:23.
Mwadhawene, masasanyedho mena txino anorumeeliwa. Ninga wombezeliwa wa nikami, hemodiálise, hemodiluição, ovenyihedhiwa wa intraoperatória dha selula obe olabihedhiwa makina ansasanyiwana murima na madhadhu. Mukristu onofwanyela okosa yogana mwinyene mukalelo onalabihedhiwe nikami naye agoperariwaga, agombeziwaga obe agakosiwaga terapia. Eniwanana na medikuya, mukalelo onkosiwa masasanyedho aba onottiyana vang’onovi. Nona ahinatti orumela woperariwa, wombeziwa obe okosiwa terapiya egahikala yamalago Mukristu oziwa deretu enfuna okosiwana nikami naye. Katanaalela dhipaddi esi:
Akala mpaddi wa nikami ninoburutxiwa mmaningoni mwaga obe ninobareliwa mudhidhi mung’onovi? Miyo ddigahonamo wi nikami ntti ninokosa mpaddi waga, obe mubuwelo waga ogahiddikosiha wubuwela wi nikamina “nikuttuleliwe vati”?—Olibiha 12:23, 24.
Akala mudhidhi onsasanyiwa miyo, nikami naga ninoburutxiwa mmaningoni, ninotaganyihiwa na dhilobo dhina, obe ninowiyihedhiwamo? Ejo egahizuzumiha mubuwelo waga?
4. Ovumelana obe ottiyana
Bibilia onowakokomeza atelani okalagavi vamodha iyene onologa wi abale anttiyana obe anvumelana kanfwanyela otela obe oteliwa. (1 Korinto 7:10, 11) Mbwenye dhihikalawo dhilobo dhinattukulela Akristu ogana ottiyana.
Mamuni agahisapelaga murala waye: Anamudhi anodhaga ohikana dhilobo dhovikalihanawo.—1 Timóteo 5:8.
Akala muteli obe muteliwi onotabuwa na ovadiwa: Egumi ya mulobwana obe ya muyana enodhaga okala vangovini.—Galásia 5:19-21.
Akala muteli obe muteliwi onomukoddiha mukwaye omulabela Yehova: Ejo enowika mandano ana muttuya vangovini.—Merelo 5:29.
5. Maferiado na Mattanga
Akristu ebaribari kanja mattanga animusilidha Yehova. Mbwenye enodhaga opadduwa masaka mena Mukristu-ddi-Mukristu olabihedha mubuwelo waye oshagihiwa na Bibilia wi agane yokosa. Koona dhotagiha esi.
Muttu agaloga okane Natali wapama. Txino poddi buloga, “ddinowutamaalela.” Muttuya agafuna oziwa mwaha ohinjeliwe mattanga a Natali obe feriado dhina, kamutapulelemo.
Mamunawo obe mwadhiyo ohili Munamoona wa Yehova, agokumbirha wi mwaje mattanga vatakulu va anamudhi ena. Akala mubuwelo wawo onowurumeliha odhowa, onofwanyela omwaddela mukwawoya wi akala mattangaya andhowelinyu anowiwanana na dhilemelelo dha marelijiau ottambi, weyo kunakose mpaddi.
Akala muzugwawo onowenjedhedha kobiri enttambiriwe omamalelo wa yaka. Egahikala yabure orumela? Kahiye mwenemo. Muzugwawo onubuwela wi wenjedhedhiwa oku onokosa mpaddi wa mattanga a omamalelo wa yaka, obe mukalelo wa otamaalela mabasa awo?
Akala muttu onowuvaha elobo omamalelo wa yaka. Txino muttuya onologa: “Miyo ddiziwa wi weyo kunja mattanga aba, mbwenye ddinfuna dduvahe eji.” Txino muttuya onutonyihedha oderetu. Mpaddi mwina jaderetu ovivuza, muttuya oddu onfuna ehe nroromelo naga, obe onfuna wi ddikose mpaddi wa mattanga aba? Ogamala otanaalela dhawene, yogana ya wakela obe ohakela nvahoya jawo. Mwa dhogana dhehu dhotene ninfuna nikane mubuwelo wotxena vina nikale ororomeleya na Yehova.—Merelo 23:1.
6. Dhiredda dhoraviheya
Ninowakwela attu, ejo enonittukulela okala txenjewa wi niharavihe viredda. Ninofwanyela okala pasope nigakala aredda obe nigaganyedhaga wi nikana eredda yoraviheya. Ninokosa dhawene, sabwani Bibilia onloga: “Omukwele mukwawo n’ekalelo envikwelewena wamwinya.”—Roma 13:8-10.
Ejo enoneya dhavi? Muttu ona eredda yoraveya, kanfwanyela watonyihedha akwaye nriho modhela walejelaga na mada, wakubatta obe wasosona. Muttuya oddo kanfwanyela wavaha obure attu ena, sabwa yowabarela amudhawa modhela ohimuwobelaga vanivawa. Ahinatti obatiziwa, muttuya oddo onofwanyela omwaddela musogoreli wa anddimuwa a mmulogoni sabwa ya mikalelo dhaye, mwa dhawene awane anele okosa masasanyedho wila abarele dhigumi dha attu ena anfuna obatiziwa. Akala muttuya kana ebaribari wi ohikana eredda yoraviheya, onakose eni ahinatti weddelela? Nofuna waye onofwanyela wombeziha nikami naye, agakosa dhawene, onele otonyihedha wi onowatanala akwaye modhela ‘ohizuzumelaga dhayeví vina azuzumelege akwaye.’—Filipi 2:4.
7. Makani sabwa ya marhondda na waperhekela muladdu anamattonga
Enowodheya orabela makattamiho menjene nigalebelaga dhotene dhiniwanana na marhondda—masiki akala ninkosa na mbali wa mpaddi womuyani. (Jeremiya 32:9-12) Masiki dhawene, Akristu anofwanyiwana magudulano sabwa ya kobiri obe dhilobo dhina. Ejo egapadduwa egahikala yaderetu osasanyedha makaniya na mutanene vina na murenddele nyuwovi bahi.
Ninawodhe dhavi ogomiha makina aniwanana na opeliwa malago vina waba? (Kengesa Mateu 18:15-17.) Yezu onisunzihile wi ninofwanyelela ofwara ttarho esi ttaru:
Katamela ogomiha makaniya weyo na mbaliya bahi. —Koona versu 15.
Ejo egahiwodheye, kakumbirha nikamihedho na mbali mmodha obe eli a mmulogoni oliba mpaddi womuyani wi auvelele ogadhowaga ologa na mbaliya.—Koona versu 16.
Masiki dhawene akala makaniya kangomihiwa, ttarho yomariha ja watamela anddimuwa a mmulogoni.—Koona versu 17.
Wasumela abalihu otribunali, enowakosiha attu ena omuloga bure Yehova vina mulogo waye. (1 Korinto 6:1-8) Mbwenye ahikalawo makani anfwanyeela ottukuleliwa otribunali wi attongiwe motagiha: omwalana, wakoya ayima, kobiri yogulana dhoja obe osapela murala, kobiri yovibarelana egapadduwa ngovi, nigamottana marhondda, na testamento. Mukristu ondowa otribunali wi alogiye makani ninga aba akosaga mwili mwetemwene wi adhena murenddele ejo kintapulela wi iyene kaniwelela esile dhinloga Bibilia.
Kito egapadduwa elobo—ninga obure, orarutxiwa wa ayima, ovadiwa, ombava, na opanga?—Ejo egapadduwa Mukristu onawaddela alamuleli makani ninga abo iyene kanlupa malago a Bibilia.
a Oromana 455 A.E.C. ofiyedha yaka 1 A.E.C. dhinkala vyaka 454. Oromana yaka 1 A.E.C. ofiyedha yaka 1 E.C. enkala yaka 1 (sabwani yaka zero kayiwo). Oromana 1 E.C. ofiyedha 29 E.C. dhinkala vyaka 28. Otaganyihiwa wa vyaka esi dhinnittukulela yaka ya 483.