Reperensia Karta nekʼawuabari Bʼaita Kristianora kĩrãkʼa akʉza Trajaita Daizezeita
7-13 SEPTIEMBREBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | ÉXODO 23, 24
«Ẽbẽrarã naʉ̃ drʉadebʉ kĩrãkʼa orãra»
(Éxodo 23:1) Sewa nebʉrata jararãra. Ẽbẽra kayiruata kʼarebarãra sewa nebʉra jaraita.
w18.08 4 parr. 7, 8
¿Biʼia kʼawuabʉka kʼãrẽ ʉ̃rʉ bedʼeabʉta?
7 ¿Bʉa bedʼeara internetʼne zokʼa kĩrãkʼa mawũã ẽ bʉrʉ selulardeba bʉ neũdukʼawuara? Dayirãba bedʼea dayima yibiata ũdubʉrʉdera, ¿maʉ̃ta wuabemara nããra ũdubibʉka? Mamina dayirãba maʉ̃ bedʼea internetʼne mawũã ẽ bʉrʉ selulardeba zokʼai naweda naʉ̃ta widibara: «¿Maʉ̃ra wãrĩnuka? ¿Mʉ̃a jõma bia kʼawuabʉka maʉ̃ ʉ̃rʉra?». Dayirãba bia kʼawua ẽ bʉrʉ sewa nebʉrata dia bʉeseabʉ dayirã mebẽrã. Maʉ̃ kʼarea dayirãbara dia bʉe ẽ baibara.
8 Bedʼea dayima zebʉta mesera dia bʉe ẽ baibara internetʼne mawũã ẽ bʉrʉ selulardeba maʉ̃ra kayirua baera. Ʉ̃kʉrʉ drʉadera, Daizeze bedʼea jaradiaira kãgade ẽ. Dayirã nejʉrabara bedʼea kayiruata dia bʉebʉ dayirã dauperaita akʉza dayirã mebẽrãi yi ĩjãna ẽ marẽã. Krĩchadaya Unión Soviéticade berabaridata. Jenene (ũdukʼawuapanasi KGB) naʉ̃rabara sewa nebʉrata jarapanasi ʉ̃kʉrʉ mebẽrã ʉ̃rʉ, jarapanasi ãyira Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrãre panʉ ẽãta. Naʉ̃ bedʼeara mebẽrã mejãchaʉba ĩjãsida maʉ̃ kʼarea Jeowa organizasionta idubʉsida. Mawũã berabarida kʼarea ʉ̃kʉrʉ mebẽrãra jẽda zesi ʉ̃kʉrʉta jipa ze ẽ basi (1 Tim. 1:19). ¿Kʼãrẽta oibara naʉ̃ kayirua berabari ẽ marẽã? Dayirãʼa bedʼea jarapanʉta bia kʼawua ẽ bʉrʉ maʉ̃ra jipa zokʼabe ẽ akʉza ũrĩna ẽ baibara jõma dayirãʼa jarapanʉta. Nãã bia kʼawuaibara maʉ̃ ʉ̃rʉ.
(Éxodo 23:2) Ẽbẽrarã naʉ̃ drʉadebʉ kĩrãkʼa orãra nemitia oita akʉza nekʼãrẽ aripebʉ ẽãta jararãra wuabemare bʼaita.
it-1 11 parr. 4
Aarón
Aarónba kĩrã ũbea nemitia odara iya krĩña oẽ basi, awuarabʉrʉ wuabema ẽbẽra yi edebisi maʉ̃ kayirua oira. Maʉ̃ra nemitia ũbeadebemata, aba aña osi naʉ̃ Daizeze Bedʼearadebemata ũrĩ ẽ basi baera: «Ẽbẽrarã naʉ̃ drʉadebʉ kĩrãkʼa orãra nemitia oita» (Éx 23:2). Daizeze Bedʼeade iyi ʉ̃rʉ jarabʉrʉdera ibia bedʼeabʉ akʉza Daizeze warrabida jarasi saserdoterãra Aaróneba zesita Daizezeba jidada baera (Sl 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mt 5:17-19; 8:4).
(Éxodo 23:3) Ẽbẽra nekʼãrẽ neneẽãbʉ bedʼea zromata kʼawua obʉde, iyiare barãra iyi nekʼãrẽ neneẽãbʉ kʼarea.
it-1 454 parr. 2
Dauberrea
Ẽbẽrarãba kʼawua obʉrʉde aripe oẽbʉrʉ dauberrebʉ kĩrãkʼabʉ. Leybara ũrãgʼabasi plata bari ĩjãbe ẽ baibarata iyiare bʼaira akʉza nebia bari, naʉ̃ba oseabʉ juezba daucha akʉ ẽ marẽã. «Maʉ̃bara yumakẽrã buru biasida dauberre obʉ» (Éx 23:8). «Plata bari ĩjãbe ẽ iyiare bʼaita maʉ̃bara yumakẽrã buru biasida dauberre obʉ» (Dt 16:19). Kʼãrẽ ẽ juez buru biata mawũã ẽ bʉrʉ nekʼãrẽ aripe obʉta, nebiata diadara maʉ̃ kʼarea aña oseabʉ. Daizeze leyba jarabʉ ẽbẽra nekʼãrẽ bia diabʉdaba mawũã ẽ bʉrʉ iyi neũdukʼawua kãgabʉba nekʼãrẽ aña oseabʉta, leyba jarabʉ: «Bʉa kʼawua obʉrʉde aña obarãra akʉza nekʼãrẽ neneẽãbʉare barãra akʉza nekʼãrẽ mejãcha barabʉta kãgarãra» (Le 19:15). Juezʼra ẽbẽra nekʼãrẽ barabʉ ʉ̃rʉ mitia bedʼeanʉmabe ẽ iya nekʼãrẽ mejãcha erbʉ baera, bari iyita ẽbẽrarãba bia akʉdamarẽã (Éx 23:2, 3).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Éxodo 23:9) Ẽbẽrarã jãpeba zedata zʉbʉria oraidua marabara kʼawuabʉ sãwũãbʉta ẽbẽrarã jãpeba zedara, marara Egipto drʉade jãpeba zedatabasi baera.
Kĩrãduarãra jãpeba zedata ibiade erbaita
4 Jeowabara zokʼa ẽ basi israelitara jãpeba zedata wawiamarẽã awuarabʉrʉ jarasi ãyi sentibʉ kĩrãkʼa panamarẽã (akʉra Éxodo 23:9). Israelitarabara bia kʼawuapanasi drʉa jãpe bʼaira sãwũãbʉta. Egipsiorabara mejãcha jʉrabasibaibara ebreorãra ãyi nezokʼa bʼai naweda ãya jʉrabasibaibara, krĩchapanasi baera ãyi sãwũãbʉ kʼarea ãyira audre yi zromata akʉza israelitara religion kʼarea (Gén. 43:32; 46:34; Éx. 1:11-14). Israelitarãra mejãcha zʉbʉriapanasi Egiptodera mamina Jeowabara jarabasi jãpeba zedara ãyi pʉwʉrʉdebema kĩrãkʼa erpanamarẽã (Lev. 19:33, 34).
(Éxodo 23:20, 21) Mʉ̃a bʉ nãã angel aba zokʼa bʉeyi bʉ kʼarebamarẽã ode akʉza mʉ̃a drʉa jʉrʉdama edemarẽã. 21 Bia ũrĩda iyi bedʼeata akʉza iya jarabʉde ora. Iyi ʉ̃rʉ barãra akʉza kayiruata orãra, iyara kĩrãdua ẽ bayi iyira mʉ̃ trʉ̃ne wã baera.
it-2 386
Miguel
1. Daizeze Bedʼeadera angel trʉ̃ra ũme jarabʉ Gabrielta akʉza Miguelta. Migueltrʉ Daizeze Bedʼeabara jarabʉ arkangel (Jud 9). Miguel trʉ̃ jara ẽ chuta jarabʉdadera libro Daniel kapitulo 10de jarasida, nama jarabʉ Miguelʼra nokʼo warra audre yibiata, adewara jarabʉ Miguelbara kʼareba wãsita ababema angel iyide edabʉta, nokʼo warra Persiadebemata naʉ̃ angel ʉ̃rʉ basi baera. Miguelʼra pʉwʉrʉ Danieldera trʉ̃gapanʉ nokʼo warrata naʉ̃ nokʼo warrabara Daniel pʉwʉrʉ warrarata kʼarebaibasi (Da 10:13, 20, 21; 12:1). Naʉ̃ bedʼeaba dayirãba kʼawuabʉ Miguelʼra israelitara drʉa ibʉawabʉma wãside naʉ̃ angelba edesita (Éx 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2). Naʉ̃ba ũdubibʉ Miguel arkangelta Diaruʉ̃me yõsidata Moisés kakua kʼarea, mawũã berabaridaba kʼawuapanʉ Miguelba kʼarebabasita israelitarãra (Jud 9).
Daizeze Bedʼea leita
(Éxodo 23:1-14) Sewa nebʉrata jararãra. Ẽbẽra kayiruata kʼarebarãra sewa nebʉra jaraita. 2 Ẽbẽrarã naʉ̃ drʉadebʉ kĩrãkʼa orãra nemitia oita akʉza nekʼãrẽ aripebʉ ẽãta jararãra wuabemare bʼaita. 3 Ẽbẽra nekʼãrẽ neneẽãbʉ bedʼea zromata kʼawua obʉde, iyiare barãra iyi nekʼãrẽ neneẽãbʉ kʼarea. 4 »Bʉa ũdura torota mawũã ẽ bʉrʉ burru bʉ nejʉradeta aduadata, jẽda edeibara maʉ̃ra. 5 Bʉa ũdura burru bʉ jʉrabʉdeta iyi bulto eda baebʉrʉta, mama iduaribirãra kʼareba wãra maʉ̃ ẽbẽra iyi nedʉwʉrʉ ẽdrʉbita. 6 »Ẽbẽra nekʼãrẽ neneẽãbʉta bʉ pʉwʉrʉdebemata iyi bedʼea zroma kʼawua obarabʉdera aña orãra. 7 »Sewa nebʉra jarapanʉne eda barãra akʉza beabirãra ẽbẽra neida oẽãbʉta akʉza aripe obʉta mʉ̃ara kĩrãdua ẽ ẽbẽra yi kayirua odara. 8 »Plata bari ĩjãbe ẽ iyiare bʼaita maʉ̃bara yumakẽrã buru biasida dauberre obʉ akʉza ẽbẽra bia obʉbara aña jaraseabʉ. 9 »Ẽbẽrarã jãpeba zedata zʉbʉria oraidua. Marabara kʼawuabʉ sãwũãbʉta ẽbẽrarã jãpeba zedara, marara Egipto drʉade jãpeba zedatabasi baera. 10 »Ne upe akʉza maʉ̃ ne u jʉrepeyi 6 poagabayeda. 11 Mamina poaga 7dera ne uda ẽ baibara drʉa enaʉ̃marẽã. Ẽbẽra nekʼãrẽ neẽãbʉ pʉwʉrʉdebemaba drʉaba diabʉrʉta komarẽã akʉza maʉ̃raba amaebʉrʉra nedʉwʉrʉra oidebemaba komarẽã. Abarika oibara ne u ubata akʉza ne u olibota. 12 »Ewari 6 bayeda trajaibara mamina ewari 7dera traja ẽ baibara bʉ torota, bʉ burruta, enaʉ̃marẽã adewara bʉ nezokʼa wauta akʉza ẽbẽra jãpeba zedarasida zarea jidadamarẽã. 13 »Jõma oidua mʉ̃a zokʼabʉta. Adewara awuru Daizeze trʉ̃ zeri ẽãta jararaidua, maʉ̃ra trʉ̃ra mara itaedebara ʉ̃tʉ ze ẽ baibara. 14 »Poagaza marabara mʉ̃ita piesta ũbea oyi.
14-20 SEPTIEMBREBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | ÉXODO 25, 26
«Nekʼãrẽ audre yibiata tabernakulode»
(Éxodo 25:9) Naʉ̃ tabernakulora oibara akʉza mʉ̃a sãwũã omarẽã zokʼadade oibara.
it-1 179
Arca bedʼea abarika zeda
Yiza sãwũã oita. Jeowaba Moisésʼa tabernakulo omarẽã jarasidera iya nããra jaradiasi Arca sãwũã oibarata naʉ̃ra yibia bʼaibasi baera tabernakuloita akʉza israelitaraitabida. Naʉ̃ baulʼra basi yi drazoara 111 sentimetro, yi joʉbʉata 67 sentimetro akʉza yi ʉ̃tʉata 67 sentimetro, maʉ̃ baulʼra bakuru akasiaba parãnabasi maʉ̃ awuara oroba chiratʉbasi akʉza edabida oroba chiratʉbasi, maʉ̃ jõma parãita iyi audura kasida oroba. Adewara Arca tapara oro omabasi maʉ̃ra drazoabasi akʉza joʉbʉabasi baul kĩrãkʼa. Naʉ̃ tapa ʉ̃rʉra kerubinerata ũme basi maʉ̃ra osi martiyoba, naʉ̃ Arca tapa ʉ̃rʉra kerubineta ũme panasi maʉ̃rara kĩrãbarru sãkokodepanasi akʉza yi ira ewa kʼãrãpe kĩrãtĩpanasi maʉ̃ tapa anaita (Éx 25:10, 11, 17-22; 37:6-9). Naʉ̃ tapara kapũrĩa bedʼeadera jarabʉ «propisiatorio» mawũã ẽ bʉrʉ «cubierta propisiatoria» (Éx 25:17; Heb 9:5, nota; akʉra CUBIERTA PROPICIATORIA).
(Éxodo 25:21) Bʉa tapata bʉeyi Arca ʉ̃rʉ akʉza maʉ̃ Arcadera mʉ̃a tabla Testimoniota diayi maʉ̃ta eda bʉemarẽã.
it-1 179
Arca bedʼea abarika zeda
Arcara maʉ̃ra baul kĩrãkʼabasi baera mama wuagapanasi nekʼãrẽ Daizezedebemata maʉ̃ra yibiabasi tẽãne maʉ̃ ʉ̃rʉ kĩrãbeita. Mama edara wuagaibasi Daizezeba 10 bedʼea diadata (Éx 25:16). Adewara maʉ̃ne edara wuagapanasi kʉgʉrʉ oro omata, maʉ̃ne eda wuagapanasi manata adewara Aarón bakuru ponobʉta, mawũã berabarida tẽã Salomón templo oi naweda maʉ̃ra jõma ãĩ bʉesida (Heb 9:4; Éx 16:32-34; Nú 17:10; 1Re 8:9; 2Cr 5:10). Moisésbara iyi bei naweda libro ley aradebemata abarika bʉeda kʼãrãpe saserdote lebitara dia amaesi, maʉ̃ta wuagamarẽã jarasi arca Jeowa maʉ̃ bedʼea abarika zeda kʼawa, maʉ̃ta jẽda kĩrãbedaita (Dt 31:24-26).
(Éxodo 25:22) Mʉ̃ra bʉ nãã yi ũdubiyi mʉ̃ra tapa ʉ̃rʉneba bʉme bedʼeayi. Kama kerubine ũmebʉdeba arca Testimonio ʉ̃rʉ mamaʉ̃ba mʉ̃a jarayi mʉ̃a bedʼea zokʼaita maʉ̃ta israelitara jaramarẽã.
it-1 180 parr. 1
Arca bedʼea abarika zeda
Ũdubibasi Daizezera mamabʉta. Arca bʉedara ũdubibasi Daizezera mamabʉta iya jarasi baera: «Mʉ̃ra bʉ nãã yi ũdubiyi mʉ̃ra tapa ʉ̃rʉneba bʉme bedʼeayi. Kama kerubine ũmebʉdeba arca Testimonio ʉ̃rʉ». Jarasi jãrãrane yi ũdubita tapa ʉ̃rʉ (Éx 25:22; Le 16:2). Samuelba bʉsi Jeowara jewedabasita kerubine ʉ̃rʉ (1Sa 4:4), maʉ̃ kʼarea jarabʉ naʉ̃ra kerubinʼra Jeowa karruta (1Cr 28:18). «Moisés karpa deda ãba yi jʉrebarima Daizezeʉ̃me bedʼeaita wãbʉrʉza ũrĩbasi Daizeze bedʼeata, iyiʉ̃me bedʼeabʉta tapa ʉ̃rʉneba maʉ̃rabasi arca Testimonio ʉ̃rʉ, kerubine ũmebʉ ẽzadraba, bedʼebasi Daizezera iyiʉ̃me» (Nú 7:89). Maʉ̃ tẽã Josuéba akʉza saserdote Finehásba widisida Jeowa Arca nãã (Jos 7:6-10; Jue 20:27, 28). Santisimonera sumo saserdotetrʉ abapai eda wãibarabasi Arca akʉdera poagaza ewari abapai wãibarabasi mamina mama eda wã ẽ basi Jeowaʉ̃me bedʼeaita awuarabʉrʉ Ewari Espiasione obʉ oita (Le 16:2, 3, 13, 15, 17; Heb 9:7).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Éxodo 25:20) Kerubinʼrabara ãyi i ũme ʉ̃ta ewa kʼãrãpe, tapata ana panaibarabasi. Ãyira yiya kĩrãbita panaibarabasi akʉza ãyi kĩrãbara tapata akʉ panaibarabasi.
it-2 773
Kerubin
Tabernakulo drʉa ibʉawa kirude osidadera mama eda nekʼãrẽ bio okʉasida maʉ̃ne okʉasida angelera kerubinʼrata. Arca ʉ̃rʉra kerubin ũme basi maʉ̃ra oro omabasi adewara martiyoba osi adewara yiya akʉpanasi ãyira sãkokodepanasi Arca tapa ʉ̃rʉ Daizezeʼa yiwidʼibʉ kĩrãkʼa naʉ̃ra kerubinʼrabara ãyi ita ʉ̃ta wã kʼãrãpe tapa ʉ̃rʉ anapanasi maʉ̃ tapa akʉdaita (Éx 25:10-21; 37:7-9). Wua tabernakulo anabadara edara kerubin, juwaba kasudatabasi akʉza wua Santo Santisimo drabadara kerubin, juwaba kasudatabasi (Éx 26:1, 31; 36:8, 35).
(Éxodo 25:30) Mesa ʉ̃rʉ, kʉbʉyi mʉ̃ nãã pan Daizezeita erbʉta, maʉ̃ra ewari jõmabayi.
it-2 592
Pan Daizezeita
Pan borokoa 12 badara mesa ʉ̃rʉ bʉepanasi tabernakulode Santobadamae (maʉ̃ra tẽãne templode bʉsida) akʉza naʉ̃ panʼra sabadoza yiwidi omata bʉepanasi (Éx 35:13; 39:36; 1Re 7:48; 2Cr 13:11; Ne 10:32, 33). Bedʼea ebreode pan Daizezeita jarabʉra jarakĩrãbʉ «pan kĩrãdarra». Bedʼea «kĩrãdarra» edaʉde jarakĩrãbʉ «mamabʉta» (2Re 13:23), maʉ̃ kʼarea jaraseabʉ naʉ̃ panʼra Jeowa kĩrãkʼa nãã ewari jõmaʉ̃nẽbasi Iya oprenda diai kĩrãkʼa (Éx 25:30, nota). Naʉ̃ panʼra akʉza trʉ̃gapanʉ «pan arare ararebʉta» (2Cr 2:4), mawũã ẽ bʉrʉ «pan Daizezeitabemata» (Mr 2:26) akʉza bari «panta» (Heb 9:2).
Daizeze Bedʼea leita
(Éxodo 25:23-35) Akʉza oibara mesata bakuru akasiaba yi drazoara bʼaibara 89 sentimetro akʉza yi joʉbʉata bʼaibara 44.5 sentimetro, adewara yi ʉ̃tʉata bʼaibara 67 sentimetro. 24 Oro araba chiratʉibarabasi akʉza maʉ̃ i audura oroba purra bʼaibarabasi. 25 Maʉ̃ tẽã audu purra kʉbʉra yi joʉbʉata 7.4 sentimetro, maʉ̃ purra kʉbʉ ʉ̃rʉ eda purra kʉbʉra oroba. 26 Akʉza ora oroba aniyo kimare maʉ̃ta mesa jĩrʉ kʉbʉza karakʉara. 27 Maʉ̃ aniyora bʉa purra kʉbʉda kʼawa bʉibara maʉ̃ra yibia bʼai baera bakuru eda bʉe kʼãrãpe mesa edeita. 28 Oibara bakuru drazoa maʉ̃ bakurura akasiaba, oibara akʉza oroba chiratʉibara maʉ̃ba mesa edeita. 29 »Adewara oibara epedekota, kopata, kʉgʉrʉta akʉza taza zromata maʉ̃ne yi bade diaita oprendata maʉ̃ra jõma oro bʼaibara. 30 Mesa ʉ̃rʉ kʉbʉyi mʉ̃ nãã pan Daizezeita erbʉta, maʉ̃ra ewari jõmabayi. 31 »Bʉara oibara ĩbira juwa jiwini barabʉta maʉ̃ra oroba oibara. Adewara martiyoba oibara kĩrã jʉ̃zaba zebita adewara oibara yi wagaʉta maʉ̃ daucha yi abaisida oibara akʉza juwa jiwinirasida oibara, yi kopasida adewara borokokedesida oibara akʉza neponosida. 32 Ĩbira juwa jiwinira 6 bʼaibara yi wagaʉdebara juwarare ũbea bʼaibara akʉza juwaʼãkare ũbea bʼaibara. 33 Juwaza kopa ũbea erbaibara almendro nepono kĩrãkʼa akʉza naʉ̃ra bʼaibarabasi borokoabʉta, maʉ̃are neponota mawũã arare arare bʉeibarabasi ababema juwarare iyaba kopa ũbea bʼaibara almendro nepono kĩrãkʼa akʉza nããra bʼaibarabasi borokoabʉta maʉ̃are neponota mawũã arare arare bʉeibarabasi mawũã bʼaibara juwa jiwinira 6 panʉra ĩbira wagaʉdebabʉra. 34 Ĩbira juwa jiwinibarabʉra kopa kimare erbaibarabasi almendro nepono kĩrãkʼa akʉza bʼaibarabasi borokoabʉta maʉ̃are neponota mawũã arare arare bʼaibarabasi. 35 Juwa jiwini nabemata yi wagaʉdebemane maʉ̃ edrebayi borokoabʉta, yi ũmenebemata maʉ̃ edrebidabayi, yi ũbeadebemanebidabayi, mawũã juwa jiwinirãra 6 bayi yi wagaʉdeba zedata.
21-27 SEPTIEMBREBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | ÉXODO 27, 28
«¿Kʼãrẽta kʼawuapanʉ dayirãbara saserdoteba wua sãwũã jʉ̃panʉneba?»
(Éxodo 28:30) Petoral juisiode eda bʉeyi Urimta akʉza Tumimta. Maʉ̃ra Aarón so ʉ̃rʉ abaibara Jeowa nãã wãbʉrʉza. Maʉ̃ra Aarónbara ewari jõmaʉ̃nẽ abaibarabasi iyi so ʉ̃rʉ israelitarata Jeowa nãã kʼawua obʉrʉde.
it-2 1175
Urim akʉza Tumim
Ẽbẽrarã buru biaraba jarapanʉ Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ Urimta akʉza Tumimbara maʉ̃bara kʼawuabikĩrãbasita Daizezeba kʼãrẽta jarabʉta (Éx 28:30, LT, nota). Ʉ̃kʉrʉba krĩchapanasi naʉ̃ra bedʼea ũbeabʉta, maʉ̃nebema abaʉba jarabʉta «mawũã», ababemabara jarabʉta «mawũã ẽ» yi ũbeadebemaba kʼãrẽ jara ẽãta. Maʉ̃bara panʉbasi ẽbẽraba widibʉta mamina maʉ̃nebemaba yi ũbeadebema kʼãrẽ panʉ ẽãbʉta ũdura, mawũãra mia kʼãrẽsida panʉ ẽ bakasi. Ʉ̃kʉrʉba jarapanʉ maʉ̃ mõgarara panchibasita akʉza jʉ̃zaba paisosoabasita, jʉ̃zaba torroabasita, maʉ̃ mõgara ũme balbʉepanʉne yi torroare baesibʉrʉ mawũã bakasi mamina maʉ̃ra ũmenebemata yi paimare baesibʉrʉ mawũã ẽ bakasi, aramaʉ̃ta yi torrota yi paima ũme baesibʉrʉ kʼãrẽ jara ẽ basi. Ewari aba Saúlba widisi saserdoteʼa iyi pilisteorabawara yõ wãseabʉ kʼawuaita mamina naʉ̃ bedʼeara panʉna ẽ basi. Mejãcha krĩcha zroma obasi iyi gorogororanebemata nekayirua osi kʼawuaita, maʉ̃ba widisi: Daizeze Israeldebema Tumimba panʉra. Saúlta Jonatánʼʉ̃mera jãpe bʉesida, maʉ̃ tẽã suerte osida ãyi ũmenanebemata saʉ̃ta nekayirua odata, nama Daizeze Bedʼeaba jarabʉdera bedʼea Tumim akʉza suerte oita iyabaʉ bedʼeata jarakĩrãbʉ (1Sa 14:36-42).
(Éxodo 28:36) Akʉza oibara buru jʉ̃ĩta maʉ̃ra oro bʼaibara, maʉ̃ra oibara seyabari kĩrãkʼa, naʉ̃ta bʉa abaibara: Jeowade neneẽã baira.
it-1 969 parr. 3
Datrʉde
Sumo saserdote Israeldebema. Sumo saserdote Israeldebemabara buru jʉ̃ra iyi datrʉde bʼai jʉ̃basi maʉ̃ra oro omabasi (ũdubibasi Daizezeita bʼaita) naʉ̃ne bʉchuasi seyo kĩrãkʼa jarabasi: «Jeowade neneẽã baira» (Éx 28:36-38; 39:30). Sumo saserdotera Jeowade baera iyi Jeowa nãã neneẽã bamarẽã jʉ̃ãbasi. Jeowabara maʉ̃ kʼarea sumo saserdoteba iyi datrʉde buru jʉ̃badaba israelitara jõma kĩrãbebibasi Jeowa nãã neneẽã baibarata ewari jõmaʉ̃nẽ. Naʉ̃ sumo saserdote badaba ũdubisi mawũã zeita Jesukristota, maʉ̃ra sumo saserdote zroma, adewara Daizezeba jidasi naʉ̃ sumo saserdote zromara iyita bamarẽã adewara naʉ̃ saserdotebara neneẽã erbaita Daizezedera (Heb 7:26).
(Éxodo 28:42, 43) Adewara ora ãdiata linoneba kurrudeba bakaraidu drazoabʉta. Mawũã ãkadabʉta anaita. 43 Aarónba akʉza yi wũãwũãrabawaraʉba naʉ̃ta jʉ̃ĩbara ãyi karpa de ãba yi jʉrebarima wãbʉrʉde mawũã ẽ bʉrʉ jʉ̃ẽbʉrʉde altar neneẽãbʉidu. Mawũã ãyira nekayiruata oda ẽ bayi akʉza bei ẽ bayi naʉ̃ kʼãwũã zokʼadata. Ewari jõmaʉ̃nẽ oibara Aarónba akʉza iyideba zedaba.
w08 15/8 15 parr. 17
Wawia ũdubidaibara Jeowata dayirã kʼẽrẽpabʉdeba
17 Dayirã Jeowa yiwidʼipanʉne kʼẽrẽpabʉta ũdubibara. «Jʉra kʼawuabara Daizezedema yiwidʼi wãne», naʉ̃ta jarabʉ Eclesiastés 5:1ba. Moisésba akʉza Josuéʉ̃meba Daizeze wawiabʉta ũdubisida ãya chankla jʉ̃badata wẽasidade drʉa neneẽãbʉ nei naweda (Éxo. 3:5; Jos. 5:15). Adewara saserdote israelitarabara ãdia lino omata jʉ̃ĩbarabasi ãyi ãkadabe anaita (Éxo. 28:42, 43). Naʉ̃ kʼãwũã zokʼadaba kʼarebasi Daizezeʼa wawia ũdubidamarẽã ãyi altarma jʉ̃ẽbʉrʉde Daizezeʼa yiwidʼita. Akʉza saserdote mebẽrãbara wawiabasi Jeowaba zokʼabʉta adewara saserdoterasida wawia ũdubibarabasi.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Éxodo 28:15-21) Wua kasubaria obira petoral juisiota. Abarika efod oda kĩrãkʼa jõma oro oma bʼaibara, oibara ilo pãwãraba, ilo batataba, ilo purruba akʉza linoara kabʉba. 16 Maʉ̃ra ẽzadra bedaibara mawũã obʉrʉdera yi drazoata bʼaibara 22,2 sentimetro akʉza yi joʉbʉata bʼaibara 22,2 sentimetro. 17 Bʉa mõgarata kĩrã kimare bʉeibara nããrabemanera bʉeibara rubi, topasio akʉza esmeralda. 18 Yi ũmenebemanera bʉibara turkesa, zapiro akʉza jaspe. 19 Yi ũbeadebemanera bʉibara mõgara léshem, agata akʉza amatista. 20 Yi kimarenebemanera bʼaibara krisolito, onise akʉza jade. Naʉ̃ra mõgara jõma audu purrakedea bʼaibara oroba. 21 Mõgaradera israelitara 12 bʉra. Wũãwũãra trʉ̃ta erbaibara mõgara aba abakaʉba, erbayi mebẽrãra 12 panʉra trʉ̃ta. Mõgara aba abakaʉba naʉ̃ra trʉ̃ta seyo kĩrãkʼa erbayi.
w12 1/8 26 parr. 1-3
¿Kʼawuabasika?
¿Israelitarabara sama ũdusida mõgara bia kirura sumo saserdoteita petoral oira?
Israelitara Egiptodeba ãĩ wãna tẽã ãyi drʉa ibʉawabʉde Daizezeba jarasi sãwũã oibarata petoralʼra (Éxodo 28:15-21). Naʉ̃ mõgara bia kiruta zokʼaibarabasi rubi, topasio, esmeralda, turkesa, zapiro, jaspe, mõgara léschem, agata, amatista, krisolito, onise akʉza jade. ¿Sama ũdusida naʉ̃ mõgara bia kirura?
Ewari Daizeze Bedʼeaba bedʼeabʉdera naʉ̃ mõgarara mejãchade yibiabasi akʉza zokʼapanasi nedoita. Egipsiorabara naʉ̃ mõgara bia kirura jãpeba webasi drʉa Iráneba akʉza Afganistáneba mawũã ẽ bʉrʉ Indiadeba. Adewara egipsiorabara naʉ̃ mõgara bia kirura jʉrʉpanasi mõgara sobea edre. Paraonbʉrʉ zokʼabasi maʉ̃ mõgara bia kiru ʉ̃rʉ zebimarẽãra ãyi drʉade. Jobʼbara bedʼeasi naʉ̃ra mõgara sobeadeba akʉza pozodeba iyi ewaribasidera mõgara bia kiruta ʉ̃tʉ zebibasita maʉ̃ne jarasi trʉ̃ zapiro akʉza topasio ʉ̃rʉ (Job 28:1-11, 19).
Libro Éxodoba jarabʉ israelitara Egiptodeba ẽdrʉbʉrʉdera egipsiorãba nekʼãrẽ bia erbadata jõma jãrĩsidata (Éxodo 12:35, 36). Mawũã ũdusidabaibara israelitarabara mõgara bia kiruta sumo saserdote petoral parãnaita.
(Éxodo 28:38) Aarónbara jʉ̃ bʼaibarabasi iyi datrʉde akʉza israelitaraba kayirua obʉta Daizeze ʉ̃rʉ iya edeibarabasi, ãya oprenda diabʉrʉde Daizezeʼa buru jʉ̃ra ewari jõmaʉ̃nẽ iyi datrʉde jʉ̃ bʼaibara Jeowaba bia akʉmarẽã.
it-2 940 parr. 6
Neneẽãbʉ
Nedʉwʉrʉra akʉza ne u upanʉta. Nedʉwʉrʉ wũãwũã nabema yumakẽrãra, pakadeta, obejadeta akʉza kabradeta, maʉ̃ra Jeowaitara jõma neneẽãbasi, naʉ̃ra kʼareara kʼaiba ẽdrʉbi neẽbasi. Maʉ̃ra nedʉwʉrʉrãra beaibarabasi akʉza maʉ̃nebemata saserdotera diaibarabasi maʉ̃rara neneẽãbasi baera (Nú 18:17-19). Neta u kʼãrãpe nããra jʉrepebadata, diesmota, sakripisio obʉta, soiduba nekʼãrẽ diabadata maʉ̃rara neneẽãbasi tabernakuloitabasi baera (Éx 28:38). Naʉ̃ nekʼãrẽ jõma kʼãwũã opanʉra Jeowaita baera arigʉ neneẽãbasi, maʉ̃ kʼarea obe ẽ baibarabasi ẽbẽrarãita adewara wawia ũdubidaibarabasi. Maʉ̃ yizadebemara diesmo leydebemabasi. Bari jaraita ẽbẽra abaʉba maʉ̃ ne u trigodebema jʉrepe kʼãrãpe Jeowaita diesmota jidabasibʉrʉ, maʉ̃ tẽã mawũã jidadata iya, mawũã ẽ bʉrʉ yi mebẽrãba maʉ̃ta jidabasibʉrʉ nedʉwʉrʉra diaita, neoita, mawũãra naʉ̃ ẽbẽrabara ũrĩ ẽ bakasi Daizeze leyba zokʼabʉta nekʼãrẽ neneẽãbʉ ʉ̃rʉ. Leybara zokʼabasi daya diadadeba mawũã abarika diaibarabasi adewara 20% audre maʉ̃nebemata, diaibarabasi. Adewara sakripisiode diaibarabasi karnero neneẽãbʉta. Mawũã obibasi ẽbẽrarãba wawiamarẽã nekʼãrẽ neneẽãbʉ Jeowadeba zebʉta (Le 5:14-16).
Daizeze Bedʼea leita
(Éxodo 27:1-14) Oibara altarta bakuru akasiaba akʉza yiya bʼaibara 2 metro 20 sentimetro, yi ʉ̃tʉata bʼaibara 1 metro 30 sentimetro. 2 Maʉ̃ra yiya kimarenebemane kachubara oidua maʉ̃ra kachura altardebemabayi. Maʉ̃ tẽã altarʼra kobreba jõma chiratʉra. 3 Oibara baldeta itarra bʉeita akʉza oibara palata, taza zromata, kusarra kimia chubeta akʉza epedekota. Jõma maʉ̃ra kobre oma bʼaibara. 4 Oibara altarta jʉrrʉjʉrrʉa, maʉ̃ jʉrrʉjʉrrʉara oibara kobreba. Adewara yiya kimarenera aniyota bʉeibara maʉ̃ra kobre oma bʼaibara. 5 Jʉrrʉjʉrrʉabʉra altardera ẽzadra bʉeibara mawũã bʉebʉrʉde yi oriyadeba idʉ bʉeibara. 6 Adewara, oibara bakuru, maʉ̃ bakurura oibara akasiaba maʉ̃ra altarʼita adewara chiratʉibara kobreba. 7 Naʉ̃ bakuruta aniyora bʉraza yiya bʉera altar edeita. 8 Altarʼra arabia sobea bʼaibara akʉza bakuru oma bʼaibara. Maʉ̃ra jõma aripe oibara mʉ̃a katumane ũdubida kĩrãkʼa. 9 »Tabernakulo audura ewara erbara. Akʉza maʉ̃ ewara audura purra jirabʉda, maʉ̃ra linoara bʼaibara akʉza bʼaibara 44 metro bareare. 10 Drʉ̃daʉta oibara 20 akʉza maʉ̃ abidabarita 20, maʉ̃ra jõma kobre oma bʼaibara. Adewara drʉ̃daʉta jʉ̃ẽkʉbidabarita akʉza yi aniyota jõma plata bʼaibara. 11 Wãdearebida wua yi drazoata bʼaibara 44 metro. Akʉza yi drʉ̃daʉta 20 bʼaibara adewara yi abidabarita 20 bʼaibara maʉ̃ra jõma kobre oma bʼaibara, adewara drʉ̃daʉ jʉ̃ẽbarita akʉza yi aniyota maʉ̃ra plata oma bʼaibara. 12 Juwaʼãkarera wuara ewa bʼaibara, yi joʉbʉata 22 metro akʉza drʉ̃daʉta bʼaibara 10, adewara yi abidabarita bʼaibara 10. 13 Wuara ewa bʼaibara 22 metro yi joʉbʉata. 14 Akʉza wuara ewa bʼaibara 6 metro 60 sentimetro, adewara yi drʉ̃daʉta bʼaibara ũbea akʉza yi abidabarita ũbea bʼaibara.
28 SEPTIEMBREDEBA-4 OCTUBRE EDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | ÉXODO 29, 30
«Jeowa oprenda diabʉ»
(Éxodo 30:11, 12) Aramaʉ̃ta Jeowaba jarasi Moisésʼa: 12 «Bʉa jʉachabʉrʉza Israel wũãwũãra sõbebʉ kʼawuaita, naʉ̃ra aba abakaʉba pagaibara Jeowa ãyi bebʉ ẽdrʉbita. Mawũã jʉachabʉrʉza ãyira zʉbʉria ẽ bayi.
it-1 1231
Trʉ̃ bʉita
Sinaíne. Jeowaba zokʼasi israelitara jõma trʉ̃ bʉdamarẽã ãyi Sinaínebaside, poaga ũme jedeko ũme babʉrʉde Egiptodeba ẽdrʉdata. Moisés kʼareba bʉita jidaibarabasi mebẽrã buruta maʉ̃raba ãyi mebẽrãneba zebʉta bʉdamarẽã ãyi trʉ̃ta. Yumakẽrãra poaga 20 bʉdeba ʉ̃ta trʉ̃ diaibarabasi (maʉ̃rasida gorogoro baseabʉ baera) akʉza leybara jarabasi maʉ̃rabida pagaibarabasita siklo ẽzadra tabernakulode trajaita (1,10 dolare [E.U.A.]) (Éx 30:11-16; Nú 1:1-16, 18, 19). Mawũã jõma trʉ̃ bʉsida 603.550, mama eda neẽbasi lebitarata maʉ̃rara drʉa dia ẽ baibasi baera naʉ̃ra lebitarabara tabernakuloitara plata dia ẽ baibarabasi akʉza gorogoro babe ẽ baibarabasi (Nú 1:44-47; 2:32, 33; 18:20, 24).
(Éxodo 30:13-15) Ẽbẽra jõma jʉachadarãra maʉ̃rabara pagaibara siklo ẽzadra, mʉ̃ deda siklo jarabʉrʉde siklo abara balebasi 20 gueras. Mamina Jeowa diaira siklo ẽzadrabayi. 14 Jõma ẽbẽrarã jʉachadarãra 20 poagabʉbʉrʉ mawũã ẽ bʉrʉ audre maʉ̃rabida pagaibara Jeowa. 15 Yi plata mejãcha erbʉbara siklo ẽzadra ʉ̃ta diabe ẽ baibarabasi akʉza yi plata mejãcha neẽbida siklo ẽzadra eda diabe ẽ baibarabasi naʉ̃ra mawũã pagaibara Jeowa oprenda diabʉ kĩrãkʼa mayi bebʉbari.
it-1 547 parr. 1
Plata diaita
Leybara jarabasi plata diaibarata. Maʉ̃ kʼarea Moisésba israelita jʉachasidera yumakẽrãra jõma 20 poaga ʉ̃tabʉbara siklo ẽzadra diabarabasi ãyi bebʉ ẽdrʉbita [diaibarabasibaibara 1,10 dolare (E.U.A.)], Jeowa deda siklozabʉ jarabʉ kĩrãkʼa. Naʉ̃ plata ãya diapanʉra Jeowa oprenda diai kĩrãkʼabasi ãyi bebʉ ẽdrʉbita maʉ̃ra diaibasi karpa de ãba yi jʉrebarita (Éx 30:11-16). Judio Josefoba jarada kĩrãkʼa (La Guerra de los Judíos, libro VII, cap. VI, sec. 6), maʉ̃ ley diadata poaga bio berabarida tẽã jarasi maʉ̃ra poagaza mawũã pagapanʉta (2Cr 24:6-10; Mt 17:24; akʉra IMPUESTOS).
(Éxodo 30:16) Israelitaraba ãyi bebʉ kʼarea plata diadara maʉ̃ra diaibara mʉ̃ karpa de ãba yi jʉrebarita. Maʉ̃ plataba kĩrãbebiyi israelitara Jeowa nãã maʉ̃ ãya plata diadaba ãyi ẽdrʉbisita.
w11 1/11 12 parr. 1, 2
¿Kʼawuabasika?
¿Jerusalén templode trajo opanasidera sama ũdupanasi platara maʉ̃ trabajo oita?
Maʉ̃ plata Jeowa diapananara zokʼapanasi trajo oita templode. Maʉ̃ diesmo diabarabasimina nekʼãrẽ awuara platasida diaibarabasi. Bari jaradaita, tabernakulo parãbarabaside Jeowaba jarasi Moisésʼa yumakẽrãranebema jõma jʉachadapeadara, maʉ̃rabara diaibarabasi siklo ẽzadra Jeowaita (Éxodo 30:12-16).
Maʉ̃ ewari berabari wãne judio aba abakaʉbida maʉ̃ platata diasida templode Jeowaita poagaza. Jesuba Pedroʼa jaraside bedade eda moneda ʉ̃tʉ zebibʉrʉba maʉ̃ba pagamarẽã wuabemaraba obada kĩrãkʼa (Mateo 17:24-27).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Éxodo 29:10) Maʉ̃ tẽã edeibara torota karpa de ãba yi jʉrebarima, Aarónba akʉza yi wũãwũãrabawaraʉba toro buru ʉ̃rʉ bʉeyi ãyi juwata.
it-2 294 parr. 1
Juwa
Juwa nekʼãrẽ ʉ̃rʉ bʉeita. Juwaba bari tõbari ẽ basi, awuarabʉrʉ juwaba nekʼãrẽ ʉ̃rʉ bʉebasi mawũã ẽ bʉrʉ ẽbẽrarã buru ʉ̃rʉ mawũã nekʼãrẽ ũduita. Juwa nekʼãrẽ ʉ̃rʉ bʉebʉbara mawũã ẽ bʉrʉ ẽbẽra buru bʉebʉba ũdubisi maʉ̃ra mejãcha yibiabasita. Maʉ̃ saserdotera trajo ojʉ̃drʉita Aarónba akʉza yi wũãwũãrabawaraʉba toro buru ʉ̃rʉ bʉesida ãyi juwara adewara karnero ũme buru ʉ̃rʉ maʉ̃rara diadaibasi sakripisiode, ãyara kʼawuapanasi maʉ̃ nedʉwʉrʉra diasidata sakripisio Jeowaita, ãyi kʼarea adewara Jeowaba jidasi iyi saserdote bamarẽã (Éx 29:10, 15, 19; Le 8:14, 18, 22). Jeowaba jaraside Moisésʼa Josué jidamarẽã, Moisésbara iyi juwata bʉesi maʉ̃ buru ʉ̃rʉ, maʉ̃ mawũã berabariside buru biabasi maʉ̃ra pʉwʉrʉ zokʼa jʉ̃drʉita (Dt 34:9). Maʉ̃ ẽbẽra ʉ̃rʉ juwata bʉepanasi nebiata ũdumarẽã (Gé 48:14; Mr 10:16). Jesukritobara ẽbẽrarã ʉ̃rʉ bʉesi iyi juwasida mawũã bebita (Mt 8:3; Mr 6:5; Lu 13:13). Ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarã ʉ̃rʉ zesida Daizeze jaure zareata apostoleraba juwa bʉesidade maʉ̃ra ʉ̃rʉ (Hch 8:14-20; 19:6).
(Éxodo 30:31-33) Israelitara naʉ̃ta jarada: Naʉ̃ ewarideba ʉ̃ta naʉ̃ra mʉ̃ aseite neneẽãbʉtabayi Jeowaita jidai baera. 32 Marabara naʉ̃ra zoabe ẽ miõ kakuade, adewara naʉ̃ kĩrãkʼara awuarara oẽ baibara naʉ̃ra neneẽãbʉ baera akʉza neneẽãbayi maraita. 33 Baduba maʉ̃ kĩrãkʼa odara akʉza zoara ẽbẽra ʉ̃rʉ iyi zokʼada ẽ peadata maʉ̃ra beibarabasi maʉ̃ pʉwʉrʉdebara».
it-2 1171 parr. 1
Jeowaita jidada, jidai
Jeowaba Moisésʼa ley diadaba ũdubibasi sãwũã oibarabasita maʉ̃ aseitera mawũã Jeowaita jidaita. Maʉ̃ oira jidasida nekʼãrẽ audre yibiata: mirrata, kanela tũãta, kalamo tũãta, kasiata akʉza aseite olibata (Éx 30:22-25). Dayirãba maʉ̃ kĩrãkʼa obasibʉrʉ dayirãba zokʼaita dayi beadaita jʉrʉbasi (Éx 30:31-33). Maʉ̃ aseitera yibiabasi Jeowaita maʉ̃ bʉebʉrʉde ũdubibasi Jeowaba maʉ̃ ẽbẽra jidabasita iyita.
Daizeze Bedʼea leita
(Éxodo 29:31-41) Jidaibara karnero, yi jidamata ũdubita saʉ̃ta saserdote bʼaita akʉza maʉ̃ chichira yuibara neneẽãbʉmae. 32 Aarónba akʉza yi wũãwũãrãbawaraʉba karpa de ãba yi jʉrebari kʼawa koyi karnero chichita adewara pan ẽnebemata. 33 Ãya maʉ̃ra koibarabasi maʉ̃neba ãyi nekayiruata kĩrãduasi baera saserdote bʼaita jidasida baera. Akʉza mawũã neneẽã babisi mamina maʉ̃ta kʼaiba zokʼadata neẽbasibʉrʉ ko ẽ baibarabasi, maʉ̃ra neneẽãbasi baera. 34 Nrʉemabasidu maʉ̃ chichitabasibʉrʉ akʉza panta maʉ̃ saserdote trʉ̃gadaba, maʉ̃ra ba bʉeibarabasi. Ko ẽ baibarabasi neneẽãbʉ baera. 35 »Bʉa obibara Aarónʼa akʉza yi wũãwũãra, jõma mʉ̃a jarada kĩrãkʼa. Ewari 7 bayeda bʼaibara iyi kʼawa saserdote trʉ̃gadadeba. 36 Ewariza bʉara nekayirua kĩrãduabita diaibara torota mawũã altarta nekayiruadeba sʉgʉyi, adewara diaibara altar ʉ̃rʉ aseiteta mawũã neneẽã erbaita. 37 Ewari 7 bayeda nekayiruadeba sʉgʉibara maʉ̃ altarta akʉza neneẽã babibara, mawũã neneẽãbayi. Jõma altar tãpanʉrãra neneẽãbayi. 38 »Altardera naʉ̃ta diaibara. Ewariza diaibara karnero ũme poaga ababʉta. 39 Yi nabema karnero warrarabʉra diapeda diaibara akʉza ababemara ʉ̃madaʉ baebodoare. 40 9 sãbʉ arinanebemata zebibara 10, maʉ̃ 10debemata aba jidaibara, maʉ̃ne jidara aseite olibota in aba, maʉ̃nebemata zebira kimare, maʉ̃ kimarenebemata aba jidara mõbebʉrʉ ãba puerara, maʉ̃ tẽã diara karnero zake nabema ũme. Mõbe jidaibara in aba binota, maʉ̃nebemata zebira kimare maʉ̃ kimarenebemata aba jidara maʉ̃ta diaibara oprenda yi bade. 41 Oprenda netata akʉza oprenda yi badebemata, maʉ̃ra mawũã oibara diapeda oda kĩrãkʼa, maʉ̃rata diaibara yi ũmenebema karnerota ʉ̃madaʉ baebʉrʉde. Naʉ̃ kʼãwũã jõma obʉdara tũãpoabʉ kĩrãkʼa bʼaibara maʉ̃ra oprendara tʉbʉdeba Jeowaita obʉ baera.