«Ñumen an laʼ cʼʌjñibal» (MATEO 10:31).
¿Muʼ ba i qʼuelet ti ñuc Dios?
¿CHUQUI MI LAJ CɅN TIʼ MELBAL DIOS?
Ti jiñi ñaxam bʌ 60 minuto cheʼ miʼ chʼocʼan juntiquil alʌl wen ñuc i cʼʌjñibal chuqui miʼ yujtel tiʼ tojlel. ¿Chucoch? Come cheʼ bajcheʼ mi caj i qʼuel i yalʌl jiñi xʼixic yaʼ cʌyʌl bajcheʼ yilal mi caj i colel majlel.a
¿Chucoch yicʼot cʼuxbiya miʼ cʌntan i yalʌl juntiquil ñaʼʌl? Yaʼ ti The Journal of Perinatal Education, jiñi maestra Jeannette Crenshaw miʼ tsictesan chaʼan cheʼ juntiquil xʼixic miʼ yujtel i yilan pañimil (chʼocʼan) i yalʌl, jumpʼejl hormona i cʼabaʼ oxitocina «miʼ ñijcan jiñi ñaʼʌl chaʼan miʼ wen qʼuel, miʼ jaxun yicʼot miʼ tsuʼsan i yalʌl». Ti jiñi bʌ ora miʼ pʼojlel yambʌ hormona tiʼ bʌcʼtal muʼ bʌ i coltan chaʼan miʼ lajal pʌsbeñob i bʌ cʼuxbiya yicʼot i yalobil, i jiñi cʼuxbiya miʼ ñumen pʼʌtʼan tiʼ tojlelob. ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal mi lac ñaʼtan iliyi?
Jehová,b jiñi tsaʼ bʌ i Meleyonla (Pʌtʌyonla), jiñʌch tsaʼ bʌ i wen chajpa pejtelel muʼ bʌ i yʌcʼ chaʼan juntiquil ñaʼʌl miʼ cʼotel i cʼuxbin i yalobil. Jiñi rey David tsiʼ yʌqʼue wocolix i yʌlʌ Jehová chaʼan tsiʼ locʼo tiʼ matriz i ñaʼ yicʼot cheʼ cʌntʌbil tsiʼ yubi i bʌ cheʼ meqʼuelto. Tsiʼ yʌlʌ ti oración: «Tsaʼ lotoyon cheʼ bʌ tsaʼ quila pañimil. C Dioset cʼʌlʌl cheʼ cʌntʌbilon to tic ñaʼ» (Salmo 22:9, 10).
ÑAʼTANCU ILIYI: Mi Dios utsʼat tsiʼ chajpa bajcheʼ jiñi ñaʼʌl miʼ wen qʼuel chuqui yom i yalobil yicʼot miʼ wen cʌntan, ¿mach ba mejlic la cʌl jaʼel chaʼan Dios mucʼʌch i qʼuelonla ti ñuc ti jujuntiquilonla come i yalobilonla? (Hechos 17:29).
JIÑI BIBLIA MIʼ CɅNTESAÑONLA CHAʼAN DIOS MIʼ WEN CɅNTAÑONLA
Jesucristo, jiñi ñumen i cʌñʌ bʌ tsaʼ bʌ i Meleyonla, tsiʼ yʌlʌ: «¿Mach ba anic miʼ chojñel chaʼcojt xpuruwoc ti jumpʼejl taqʼuin? Pero mi mach yomic laʼ Tat, maʼanic miʼ yajlel ti lum mi juncojtic. Laj tsicbil i tsutsel laʼ jol. Jini chaʼan, mach mi laʼ chaʼlen bʌqʼuen. Come ñumen an laʼ cʼʌjñibal bajcheʼ cabʌl xpuruwoc» (Mateo 10:29-31).
Mach cabʌlic wiñicob xʼixicob (quixtañujob) miʼ wen qʼuel jiñi teʼlemut, mi jiñicto cheʼ miʼ jubel ti lum. Pero jiñi lac Tat am bʌ ti panchan mucʼʌch i qʼuel ti ñuc ti jujuncojt. Anquese an cabʌl teʼlemut, Dios maʼañic miʼ ñumen qʼuel ti ñuc bajcheʼ juntiquil quixtañu. Mach a ñaʼtan chaʼan Dios maʼañic miʼ qʼuelet. ¡Tiʼ sujm, miʼ wen qʼuelet ti ñuc!
Dios miʼ wen chʼʌm ti ñuc bajcheʼ añonla i miʼ cʌntañonla yicʼot i cʼuxbiya
Jiñi Biblia miʼ subeñonla:
«Come lac Yum woliʼ sʌclan ñumel tiʼ pejtelel pañimil jini xucʼuloʼ bʌ i pusicʼal muʼ bʌ i ñopob, chaʼan miʼ pʌsbeñob ñuc bʌ i coltaya» (2 CRÓNICAS 16:9).
«Lac Yum miʼ qʼuel jini tojoʼ bʌ. Lac Yum miʼ ñichʼtʌbeñob i yuqʼuel» (SALMO 34:15).
«Mi caj c wen ubin tijicña chaʼan a cʼuxbiya, come tsaʼ qʼueleyon ti wocol. Tsaʼ cʌmbeyon c pusicʼal ti wocol» (SALMO 31:7).
«TSAʼ C ÑAʼTA CHAʼAN JEHOVÁ MAʼAÑIC MIʼ CʼUXBIÑON»
¿Am ba i cʼʌjñibal cheʼ la cujil chaʼan Dios miʼ wen qʼuelonla ti ñuc yicʼot miʼ wen cʌntañonla? Añʌch. Hannah,c chʼoyol bʌ ti Inglaterra, miʼ yʌl:
«Tsaʼ c wen ñaʼta chaʼan Jehová maʼañic miʼ cʼuxbiñon yicʼot maʼañic miʼ jacʼbeñon coración come mach wen añic c ñopoñel (chʼujbiya) tiʼ tojlel. Tsaʼ c ñopo chaʼan woli (choncol) i yʌqʼueñon c xotʼ c mul o chaʼan choncol i mʌy i wut tic tojlel come maʼañic j cʼʌjñibal. Maʼañic miʼ qʼuelon ti ñuc tsaʼ cubi».
Ili ora, Hannah miʼ wen ñop chaʼan Jehová mucʼʌch i cʼuxbin yicʼot miʼ qʼuel ti ñuc. ¿Chuqui tsiʼ qʼuextʌbe i pensar? Miʼ yʌl: «Mach ti orajic ti waʼ qʼuextʌyi. Añix cabʌl jabil cheʼ bʌ tsaʼ c ñʌchʼta jumpʼejl cʌntesʌntel am bʌ ti Biblia i tsaʼ ajli chaʼan Jesucristo tsiʼ yʌcʼʌ i cuxtʌlel ti lac tojlel, tsaʼ wen cʼoti tic pusicʼal yicʼot tsiʼ coltayon c ñaʼtan chaʼan Jehová miʼ cʼuxbiñon. I cheʼ bʌ Dios miʼ jacʼbeñon coración, mij qʼuel chaʼan mucʼʌch i cʼuxbiñon, jin chaʼan mic wen chaʼlen uqʼuel. Cheʼ jaʼel, cheʼ mic pejcan jiñi Biblia yicʼot mic majlel ti tempa bʌ tac an i coltayon c ñumen cʌn Jehová i chaʼan mic ñaʼtan chuqui miʼ yubin ti lac tojlel. Wʌle cujil chaʼan Jehová mucʼʌch i cʼuxbiñonla, miʼ coltañonla yicʼot yom i cʌntañonla».
Muʼ bʌ i yʌl jiñi Hannah miʼ wen pʼʌtʼesan lac pusicʼal. Pero ¿bajcheʼ miʼ mejlel a ñaʼtan chaʼan Dios mucʼʌch i chʼʌm ti ñuc yicʼot miʼ chʼʌmben isujm bajcheʼ yubil maʼ wubin a bʌ? Mi caj a tajben i jacʼbal yaʼ ti yambʌ temaj.
a An xʼixicob wocol bʌ miʼ pʌsbeñob cʼuxbiya i yalʌl cheʼ miʼ chʼocʼan come miʼ wen tajob i chʼijiyemlel (ili cʌmbil bajcheʼ depresión posparto). Pero mach yomic lecoj miʼ yubiñob i bʌ. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jiñi Instituto Nacional de la Salud Mental de Estados Unidos, an muʼ bʌ i tajob i chʼijiyemlel cheʼ miʼ chʼocʼañob i yalʌl, pero mach i mulic jiñi ñaʼʌl. Mi a wom a bej cʌn chaʼan ili temaj, qʼuele jiñi temaj «¿Chuquiyes jiñi chʼijiyemlel muʼ bʌ i taj jiñi xʼixic cheʼ miʼ chʼocʼan i yalʌl?», tsaʼ bʌ loqʼui yaʼ ti revista ¡Despertad! 8 i chaʼan junio, 2003.
b Jiñi Biblia miʼ pʌs chaʼan i cʼabaʼ Dios jiñʌch Jehová (Salmo 83:18, TNM).
c Ti ili belecña bʌ temaj, an cʼabaʼʌl tac tsaʼ bʌ qʼuextʌyi.