Jehová tsiʼ sube ti ‹wen cʌñʌl bʌ i chaʼan›
«Ubin, Israel, c winiquet. Ubin, Jacob. Tsac yajcayet ti oñiyi. I pʼolbalet Abraham, jini wen cʌñʌ bʌ c chaʼan» (ISAÍAS 41:8).
CʼAY: 91, 22
1, 2. a) ¿Chucoch la cujil chaʼan mucʼʌch lac mejlel ti sujtel tiʼ yamigo Dios? b) ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili temaj?
CHEʼ mi la quilan pañimil (chʼocʼan) cʼʌlʌl cheʼ mi lac chʌmel i cʼʌjñibal lac chaʼan jiñi cʼuxbiya. Ti lac pejtelel la com wem bʌ la camigojob muʼ bʌ i cʼuxbiñoñobla. Pero ñumen ñuc bʌ jiñʌch cheʼ i yamigojonla Dios yicʼot cheʼ an la quicʼot i cʼuxbiya. Yonlel miʼ ñaʼtañob chaʼan mach cajic come Dios mach tsiquilic abi tiʼ qʼuelol yicʼot chaʼan wen pʼʌtʌl. Pero joñonla la cujil chaʼan mucʼʌch lac mejlel ti sujtel tiʼ yamigo Jehová.
2 ¿Chucoch la cujilʌch? Come jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan ti wajali an quixtañujob tsaʼ bʌ sujtiyob tiʼ yamigo Dios. Utsʼatʌch cheʼ mi laj cʼajtesan jiñi, yicʼot mi lac sajcʌbeñob i melbal. ¿Chucoch? Come jiñʌch wen ñuc bʌ lac chaʼan cheʼ i yamigojonla Jehová. Ti ili temaj mi caj i yʌjlel tiʼ tojlel Abraham (pejcan Santiago 2:23). Abraham i yamigojʌch Dios come tsiʼ pʌsʌ i ñopoñel (chʼujbiya) tiʼ tojlel. Jin chaʼan jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñʌch i «tat pejtelelob muʼ bʌ i ñopob Dios» (Romanos 4:11). Cheʼ bʌ woli (choncol) laj qʼuel majlel ili temaj, miʼ mejlel laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Chuqui yom mic mel chaʼan lajal c ñopoñel bajcheʼ Abraham yicʼot mic sujtel ti wem bʌ i yamigo Jehová?».
¿BAJCHEʼ TSAʼ SUJTI ABRAHAM TIʼ YAMIGO JEHOVÁ?
3, 4. a) ¿Baqui tajol tsaʼ qʼuejli Abraham chaʼan miʼ pʌs chaʼan añʌch i ñopoñel ti Dios? b) Come Abraham añʌch i ñopoñel, ¿chuqui wen ñopol i chaʼan?
3 Ñaʼtancu chaʼan Abraham añix cheʼ bʌ 125 i jabilel i xucʼu xucʼul woli (yʌquel) i cʼʌjquel majlel ti wits[1] (qʼuele jiñi nota am bʌ tiʼ yujtibal ili temaj). Tiʼ pat woliʼ majlel i yalobil, Isaac, an jaxto bʌ 25 i jabilel. Abraham woliʼ chʼʌm majlel juntsʼijt cuchillo yicʼot muʼ bʌ caj i cʼʌn i tsucʼ jiñi cʼajc. Isaac woliʼ cuch majlel siʼ. Tajol jiñi xʌmbal jiñʌch ñumen wocol bʌ tsaʼ bʌ i mele Abraham cheʼ cuxulto. ¿Chucoch? Mach chaʼañic i jabilel, come chʼejl to. Wocolʌch tsiʼ yubi come cheʼ ti cʼotelix miʼ caj i tsʌnsan i yalobil chaʼan miʼ yʌcʼ bajcheʼ majtañʌl, cheʼʌch bajcheʼ tsiʼ sube Jehová (Génesis 22:1-8).
Abraham tsiʼ wen ñaʼta chucoch miʼ jacʼben i tʼan Dios. Tsiʼ jacʼbe i tʼan come tsiʼ wen ñopo
4 Ili tajol jiñʌch wen ñuc bʌ tsaʼ bʌ i ñusa Abraham chaʼan i ñopoñel ti Dios. An muʼ bʌ i yʌlob chaʼan Dios jontol tsiʼ pʌsʌ i bʌ cheʼ tsiʼ sube Abraham chaʼan miʼ yʌcʼ Isaac bajcheʼ majtañʌl. Yambʌ miʼ yʌlob chaʼan Abraham maʼañic i cʼuxbiya tiʼ yalobil, jin chaʼan tsiʼ ñaʼta i yʌcʼ bajcheʼ majtañʌl. Muʼ bʌ i yʌlob bajcheʼ jiñi maʼañobic i ñopoñel ti Dios, mach yujilobic chuqui jiñi isujm bʌ ñopoñel (1 Corintios 2:14-16). Cheʼ bʌ Abraham tsiʼ jacʼbe i tʼan Dios, mach yomic i yʌl chaʼan maʼañic tsiʼ ñaʼta chuqui choncol i mel. Tsiʼ jacʼbe i tʼan come añʌch i chaʼan jiñi isujm bʌ ñopoñel. Wen yujil chaʼan Jehová maʼañic mi caj i suben i mel chuqui miʼ mejlel i ticʼlan. Yicʼot wen yujil chaʼan mi mucʼʌch i jacʼben i tʼan Dios, mi caj i yʌqʼuentel bendición yicʼot i yalobil jaʼel. Chaʼan miʼ pʼʌtʼesan i ñopoñel, Abraham tsiʼ cʼʌñʌ i ñaʼtʌbal yicʼot chuqui ñusʌbil i chaʼan. ¿Bajcheʼ tsiʼ taja?
5. a) Jiñi Abraham, ¿bajcheʼ tajol tsaʼ cʼoti i cʌn Jehová? b) ¿Bajcheʼ tsiʼ colta Abraham chuqui cʌmbil i chaʼan ti Dios?
5 Ñaʼtʌbal. Abraham tsiʼ yila pañimil ti jumpʼejl tejclum i cʼabaʼ Ur. Yaʼi miʼ chʼujutesañob mach bʌ isujmic dios tac. Cheʼʌch tsiʼ mele jaʼel i tat Abraham (Josué 24:2). Jin chaʼan, ¿bajcheʼ tsiʼ cʌñʌ Abraham jiñi Jehová? Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan tilem tiʼ familia Sem, i yalobil Noé. Sem tsaʼ chʌmi cheʼ bʌ añix 150 i jabilel Abraham. Sem wen ñopol i chaʼan Jehová, tajol jiñʌch tsaʼ bʌ i sube i familia tiʼ chaʼan bʌ Jehová. Tajol Abraham cheʼʌch bajcheʼ tsiʼ cʌñʌ Jehová. Wocolix i yʌlʌ chaʼan i ñaʼtʌbal, Abraham tsaʼ cʼoti i cʼuxbin Jehová yicʼot tsiʼ wen ñopo.
6, 7. Jiñi tsaʼ bʌ i ñusa Abraham, ¿bajcheʼ tsiʼ colta chaʼan miʼ wen pʼʌtʼesan i ñopoñel?
6 Ñusʌbil bʌ i chaʼan. Chaʼan pʼʌtʌl i ñopoñel Abraham, ¿bajcheʼ tsiʼ colta jiñi ñusʌbil bʌ i chaʼan? An muʼ bʌ i yʌlob chaʼan jiñi lac ñaʼtʌbal miʼ ñijcan lac pusicʼal, i cheʼ jiñi mi lac pʌs ti lac melbal. Cheʼʌch tsaʼ ujti tiʼ tojlel Abraham. Cabʌl chuqui tsiʼ cʌñʌ ti chaʼan bʌ Dios. Jiñi i ñaʼtʌbal tsiʼ yʌqʼue i wen qʼuel ti ñuc Jehová, jiñi «Cojach bʌ Dios Am bʌ i Ñuclel» (Génesis 14:22). Yom i yʌl, an i bʌqʼuen chaʼan mach yomic i mel maʼañic bʌ miʼ mulan Jehová (Hebreos 5:7). Jiñi am bʌ tiʼ pusicʼal jiñʌch tsaʼ bʌ i ñijca chaʼan tiʼ pejtelel ora miʼ chʼujbin Jehová. Mi la com chaʼan wen i yamigojonla Dios, yom mi lac wen qʼuel ti ñuc jeʼel (Salmo 25:14).
7 Dios tsiʼ sube Abraham yicʼot Sara chaʼan miʼ loqʼuelob yaʼ tiʼ lumal yicʼot miʼ majlelob ti chumtʌl yaʼ baqui mach bʌ i cʌñʌyobic. Mach chʌn pecʼobix i jabilel, i tsaʼ caji ti chumtʌlob tiʼ pejtelel ora ti otot tac melbil bʌ ti pisil. Cheʼ jaʼel, Abraham yujilʌch chaʼan mi caj i taj bʌbʌqʼuen tac bʌ. Pero tsiʼ ñaʼta chaʼan yomʌch i jacʼben i tʼan Jehová. Come tsaʼʌch i jacʼʌ tʼan, Dios tsiʼ yʌqʼue i bendición yicʼot tsiʼ cʌnta. Jumpʼejl ejemplo, jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan tsaʼ pʌjyi majlel chaʼsujtel Sara come wen i tʼojol jax. Bʌbʌqʼuen jax miʼ tsʌnsañob Abraham. Pero jiñi chaʼsujtel cheʼ bʌ tsiʼ pʌyʌyob majlel Sara, Jehová tsiʼ mele jumpʼejl milagro i tsiʼ cʌnta Abraham yicʼot Sara (Génesis 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18). Ili tsaʼ bʌ i ñusa Abraham tsiʼ ñumen pʼʌtʼesʌbe i ñopoñel.
8. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac taj lac ñaʼtʌbal yicʼot muʼ bʌ lac ñusan chaʼan wen mi laj cajñel la quicʼot Jehová?
8 ¿Ixcu joñonla? ¿Muʼ ba i mejlel lac sujtel tiʼ wem bʌ i yamigo Jehová? Mucʼʌch. Chaʼan mi lac taj, yom mi laj cʌn Jehová cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele Abraham. Cheʼ jaʼel yom mi lac taj lac ñaʼtʌbal yicʼot mi lac ñumen taj laj colel. ¿Bajcheʼ? Mach lajalic mi caj laj cʌn bajcheʼ Abraham, joñonla an lac chaʼan jiñi Biblia (Daniel 12:4; Romanos 11:33). Jiñi Biblia butʼul tiʼ ñaʼtʌbal jiñi «Cojach bʌ Dios Am bʌ i Ñuclel». Jiñi muʼ bʌ laj cʌn mi caj i yʌqʼueñonla laj cʼuxbin yicʼot mi laj qʼuel ti ñuc Jehová. I jiñi am bʌ ti lac pusicʼal mi caj i ñijcañonla chaʼan mi lac jacʼben i tʼan. Jin chaʼan, mi caj i cʌntañonla yicʼot mi caj i yʌqʼueñonla i bendición, yicʼot mi caj lac ñumen taj laj colel chaʼan miʼ ñumen pʼʌtʼan lac ñopoñel. Tiʼ melol i yeʼtel (troñel) Jehová tiʼ pejtelel lac pusicʼal miʼ yʌqʼueñonla lac tijicñʌyel yicʼot i ñʌchʼtʌlel lac pusicʼal (Salmo 34:8; Proverbios 10:22). Mi ñumento lac ñaʼtʌbal ti chaʼan bʌ Dios yicʼot chuqui mi lac ñusan, wen pʼʌtʌl mi caj la cajñel la quicʼot.
¿BAJCHEʼ TSAʼ AJÑI ABRAHAM BAJCHEʼ I YAMIGO JEHOVÁ?
9, 10. a) Chaʼan wen mi lac chʌn ajñel la quicʼot la camigo, ¿chuqui yom mi lac mel? b) ¿Chuqui tsiʼ mele Abraham chaʼan chʌn wen miʼ yajñel yicʼot Jehová?
9 Wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ an la camigo. Chaʼan mi lac chʌn ajñel la quicʼot laj camigo, yom mi lac wen cʌntan (pejcan Proverbios 17:17). Mach lajalic bajcheʼ ucʼum letsem bʌ i tojol chaʼan jach bʌ chʼʌjlibʌl. Cheʼ an la camigojob yom mi laj cʌntan lajal bajcheʼ utsʼatax bʌ ñichteʼ. Abraham yujil chaʼan wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ i yamigojʌch Jehová. Jin chaʼan tiʼ pejtelel ora tsiʼ wen cʌnta. ¿Bajcheʼ tsiʼ mele?
Cheʼ an la camigojob yom mi laj cʌntan lajal bajcheʼ utsʼatax bʌ ñichteʼ
10 Abraham tsiʼ chʌn chʼujbibe i tʼan Dios yicʼot tsiʼ qʼuele ti ñuc tiʼ pejtelel ora. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ woliʼ xʌn majlel yicʼot i familia yicʼot i yaj eʼtelob yaʼ ti tejclum tsaʼ i sube Dios, tsiʼ chʌn jacʼbe tsaʼ bʌ i sube Dios ti chuqui jach tsiʼ ñaʼta i mel. Cheʼ anto yom jumpʼejl jab chaʼan miʼ yilan pañimil Isaac, Jehová tsiʼ sube Abraham chaʼan tiʼ pejtelel wiñicob yaʼ bʌ añob tiʼ yotot yom miʼ melob jiñi tsep pʌchʌlel (qʼuele jiñi recuadro «¿Chuqui yom i yʌl?»). Ti jiñi bʌ ora, Abraham añix 99 i jabilel. ¿Chuqui tsiʼ mele? ¿Tsaʼ ba i sube Jehová chaʼan maʼañic? ¿Tsaʼ ba i sʌcla i tʼan chaʼan maʼañic mi jacʼ? Maʼañic. Tsiʼ ñopo ti Dios yicʼot tsiʼ jacʼʌ «ti jini jach bʌ qʼuin» (Génesis 17:10-14, 23).
11. a) ¿Chuqui tsiʼ wen cʼojoʼta Abraham? b) ¿Bajcheʼ tsiʼ colta Jehová jiñi Abraham?
11 Tiʼ pejtelel ora Abraham tsiʼ chʼʌmʌ ti wenta Jehová, tiʼ melol chuqui ñuc bʌ o mach bʌ cheʼic. Miʼ yubin chaʼan chuqui tac jach miʼ mejlel i suben, yicʼot jiñi mach bʌ añic miʼ chʼʌmben isujm. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ baʼ ora tsiʼ yʌlʌ Jehová chaʼan mi caj i jisan jiñi tejclum Sodoma yicʼot Gomorra, Abraham tsiʼ wen cʼojoʼta. ¿Chucoch? Come tsiʼ ñaʼta chaʼan temel mi caj i chʌmel jiñi jontoloʼ bʌ yicʼot jiñi weñoʼ bʌ. Tajol tsiʼ cʼojoʼta i sobrino i cʼabaʼ Lot yicʼot i familia, yaʼ bʌ chumulob ti Sodoma. Pero Abraham tsiʼ ñopo Jehová, «jini xMeloñel muʼ bʌ i mel pejtel añoʼ bʌ ti pañimil». Jin chaʼan ti pecʼlel i pusicʼal tsiʼ sube Dios chuqui choncol bʌ i cʼojoʼtan. ¿Bajcheʼ tsiʼ colta Jehová? Maʼañic tsaʼ michʼa yicʼot tsiʼ colta i ñaʼtan chaʼan añʌch i yutslel. Tiʼ tsictesʌbe chaʼan baʼ ora miʼ chaʼlen meloñel tiʼ tojlel quixtañujob, miʼ sʌclan jiñi weñoʼ bʌ yicʼot miʼ coltañob (Génesis 18:22-33).
12, 13. a) Cheʼ bʌ Jehová tsiʼ cʼajtibe Abraham chaʼan mi yʌcʼ Isaac bajcheʼ majtañʌl, ¿bajcheʼ tsiʼ colta i ñaʼtʌbal yicʼot jiñi ñusʌbil bʌ i chaʼan? b) ¿Chucoch la cujil chaʼan Abraham wen ñopolʌch i chaʼan Jehová?
12 Wen tsiquil mi la cʌl chaʼan jiñi i ñaʼtʌbal Abraham yicʼot chuqui ñusʌbil bʌ i chaʼan, tsiʼ colta i cʌntan chaʼan maʼañic miʼ cʌy Jehová bajcheʼ i yamigo. Jin chaʼan, cheʼ bʌ Jehová tsiʼ cʼajtibe chaʼan miʼ yʌcʼ Isaac bajcheʼ majtañʌl, Abraham yujil chaʼan Dios jiñʌch juntiquil wem bʌ, am bʌ i yutslel yicʼot maʼañic bʌ miʼ michʼan. Wen yujil chaʼan Jehová maʼañic tsaʼ sujti ti juntiquil wen jontol bʌ. ¿Chucoch la cujil iliyi?
13 Cheʼ bʌ maxto cʼʌjqui yaʼ ti wits yicʼot Isaac, Abraham tsiʼ sube jiñi i wiñicob: «Poj ajñenla ilayi yicʼot jini burro. Yaʼ samiyon quicʼot jini chʼiton. Mi caj c chʼujutesan lojon Dios. Ti wiʼil chaʼ talon lojon baʼ añetla» (Génesis 22:5). ¿Chucoch Abraham tsiʼ sube i wiñicob chaʼan mi caj i chaʼ sujtel jeʼel jiñi Isaac? ¿Tsaʼ ba i lotiyob? Maʼañic. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan Abraham tsiʼ wen ñopo chaʼan Jehová miʼ mejlel i chaʼ aqʼuen i cuxtʌlel Isaac (pejcan Hebreos 11:19). Yujilʌch chaʼan Dios tsaʼ mejli i yʌqʼueñob juntiquil i yalobil anquese ñoxobix (Hebreos 11:11, 12, 18). Yujilix chaʼan Dios maʼañic i wocolel mi mel chuqui jach. Ti isujm, mach yujilic chuqui mi caj i yujtel ti jiñi bʌ qʼuin. Pero yujil chaʼan mi tsaʼ chʌmi Isaac, Jehová miʼ mejlel i chaʼ aqʼuen i cuxtʌlel chaʼan miʼ tsʼʌctiyel wʌn albil bʌ i chaʼan. Jin chaʼan, jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan Abraham jiñʌch i «tat pejtelelob muʼ bʌ i ñopob Dios».
Abraham wen yujil chaʼan mi tsaʼ chʌmi Isaac, Jehová miʼ mejlel i chaʼ aqʼuen i cuxtʌlel chaʼan miʼ tsʼʌctiyel wʌn albil bʌ i chaʼan
14. a) ¿Baqui bʌ wocol tsiʼ ñusayob lamital i wiñicob Dios? b) ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla tsaʼ bʌ i mele Abraham?
14 Ti ili ora Jehová maʼañic miʼ cʼajtibeñonla laj cʌcʼ bajcheʼ majtañʌl laj calobilob. Pero mucʼʌch i cʼajtibeñonla chaʼan mi lac chʼujbiben i mandar. An tajol maʼan mi lac yoque chʼʌmben isujm chucoch miʼ yʌqʼueñonla jumpʼejl mandar. O tajol tsʌts ti chʼujbintel mi la cubin. Jumpʼejl ejemplo, tajol wocol mi la cubin subtʼan i jin chaʼan wocol cheʼ mi lac pejcan mach bʌ la cʌñʌyobic. Tajol jaʼel mi lac bʌcʼñan chaʼan qʼuexelonla bajcheʼob lac piʼʌlob ti escuela o ti lac troñel (Éxodo 23:2; 1 Tesalonicenses 2:2). Mi cheʼ mi laj cubin lac bʌ, ¿chuqui yom mi lac mel? Yom mi laj cʼajtesan wen bʌ i ñopoñel yicʼot i chʼejlel tsaʼ bʌ i cʌybeyonla Abraham. Mi mucʼʌch lac locʼsʌben i yorajlel lac ñaʼtan tsaʼ bʌ i mele xucʼul bʌ quixtañujob bajcheʼ Abraham, miʼ mejlel lac tsajcan wem bʌ i melbalob yicʼot mi lac sujtel ti wem bʌ i yamigojob Jehová (Hebreos 12:1, 2).
JUNTIQUIL AMIGO MUʼ BɅ I YɅQʼUEÑONLA LAC TIJICÑɅYEL
15. ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan Abraham maʼañic tsiʼ wis mele i pusicʼal chaʼan tsiʼ chʼujbibe i tʼan Jehová?
15 Abraham maʼañic tsiʼ wis mele i pusicʼal chaʼan tsiʼ chʼujbibe i tʼan Jehová. ¿Bajcheʼ la cujil? Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan tsaʼ chʌmi cheʼ añix 175 i jabilel, «wen ñoxix tsaʼ chʌmi» (Génesis 25:8). Abraham tsaʼ mejli i ñaʼtan tiʼ pejtelel jiñi jabil tsaʼ bʌ chumle yicʼot cheʼ tijicñajax tsiʼ ñusa. ¿Chucoch? Come jiñi ñumen ñuc bʌ tsiʼ qʼuele tiʼ cuxtʌlel jiñʌch cheʼ chʌn i yamigo Jehová.
16. ¿Chucoch mi caj i taj i tijicñʌyel Abraham yaʼ ti Paraíso?
16 Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan Abraham «tsiʼ pijta jini tejclum am bʌ i cʼʌclib, chajpʌbil bʌ i chaʼan Dios, melbil bʌ i chaʼan» (Hebreos 11:10). Jiñi «tejclum» jiñʌch i Yumʌntel Dios. Abraham tsiʼ ñopo chaʼan tiʼ talto bʌ qʼuin mi caj i qʼuel jiñi «tejclum» cheʼ woliyix ti yumʌntel tiʼ pejtelel Pañimil. I cheʼʌch mi caj i yujtel. Ñaʼtancu i tijicñʌyel muʼ bʌ caj i yubin Abraham cheʼ chumulix yaʼ ti Paraíso yicʼot cheʼ ñumen pʼʌtʌl mi caj i yajñel yicʼot Dios bajcheʼ i yamigo. Mi caj i yʌqʼuen i tijicñʌyel cheʼ bʌ miʼ cʼotel i ñaʼtan chaʼan i ñopoñel ti Dios, tsiʼ colta i wiñicob Dios ti cabʌl jab. Mi caj i ñaʼtan chaʼan tsaʼ bʌ i mele yicʼot Isaac ti jiñi bʌ wits, tsaʼ lajinti yicʼot wen ñuc bʌ tsaʼ bʌ ujti ti wiʼil (Hebreos 11:19). Yicʼot mi caj i cʼotel i ñaʼtan chaʼan tsiʼ colta cabʌl xucʼuloʼ bʌ, chaʼan jiñi wocol tsaʼ bʌ i ñusa cheʼ bʌ colelix i yʌcʼ Isaac bajcheʼ majtañʌl. ¿Bajcheʼ tsiʼ coltayob? Come tsaʼ cʼoti i cʌmbentel i cʼuxel tsaʼ bʌ i ñusa Jehová cheʼ bʌ tsiʼ choco tilel Jesús chaʼan miʼ chʌmel ti caj jiñi quixtañujob (Juan 3:16). Jiñi wem bʌ i melbal Abraham tsaʼix i coltayonla chaʼan mi lac ñumen qʼuel ti ñuc Jesús chaʼan tsiʼ yʌcʼʌ i cuxtʌlel, jiñʌch wen ñuc bajcheʼ an i pʌsʌ i cʼuxbiya ti pejtelel chuqui ujtem.
17. a) ¿Chuqui ñaʼtʌbil lac chaʼan yom bʌ mi lac mel? b) ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti yambʌ temaj?
17 La lac chaʼlen wersa chaʼan tiʼ pejtelel ora mi lac lajiben jiñi i ñopoñel Abraham. Cheʼʌch bajcheʼ jiñi, i cʼʌjñibal lac chaʼan jiñi ñaʼtʌbal yicʼot jiñi ñusʌbil bʌ lac chaʼan. Mi choncolʌch lac bej cʌn majlel chaʼan Jehová yicʼot mi lac chʌn jacʼben i tʼan, mi caj laj qʼuel bajcheʼ miʼ cʌntañonla yicʼot miʼ yʌqʼueñonla i bendición tac (pejcan Hebreos 6:10-12). I cheʼi chʌn la camigo mi cajel tiʼ pejtelel ora. Ti yambʌ temaj mi caj laj qʼuel yambʌ ejemplo tac chaʼan uxtiquil wem bʌ i yamigojob Dios.
^ [1] (párrafo 3): Abraham yicʼot Sara tsaʼ ñaxan cʌjñiyob bajcheʼ Abram yicʼot Sarai. Pero Jehová tsaʼ yotsʌbe i cʼabaʼob bajcheʼ Abraham yicʼot Sara. Ti ili temaj mi laj cʼʌn jiñi i cʼabaʼob tsaʼ bʌ aqʼuentiyob ti Jehová.