Laʼ lac tsajcan bajcheʼ yilal i xucʼtʌlel i wiñicob Dios ti wajali
«Maʼ pʌsben i xucʼtilel a pusicʼal jini xucʼul bʌ i pusicʼal» (SALMO 18:25).
CʼAY: 63, 43
1, 2. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ David chaʼan xucʼul tiʼ tojlel Jehová? (Qʼuele jiñi dibujo am bʌ tiʼ tejchibal).
DAVID yaʼan yicʼot i wiñicob tiʼ tiquiñal pañimil am bʌ ti Judá. Yaʼ mujcubilob come Saúl woli (choncol) i sʌclan yicʼot 3,000 i soldadojob chaʼan miʼ tsʌnsan David. Ti jumpʼejl bʌ acʼʌlel, David yicʼot i wiñicob tsiʼ tajayob baqui woli (yʌquel) ti wʌyel jiñi Saúl yicʼot i wiñicob. David yicʼot juntiquil i soldado i cʼabaʼ Abisai wen tsajal tsaʼ cʼotiyob baqui wʌyʌl Saúl. Abisai tsiʼ cʼajtibe David chaʼan miʼ tsʌnsan Saúl. Pero David maʼañic tsiʼ yʌcʼʌ i tsiʼ sube: «Mach a ticʼlan. Come jini muʼ bʌ i ticʼlan jini yajcʌbil bʌ i chaʼan lac Yum mi caj i toj i mul». Tsiʼ chaʼ alʌ: «Laʼ i ticʼon lac Yum ame mic ticʼlan jini yajcʌbil bʌ i chaʼan» (1 Samuel 26:8-12).
2 David yujilix chaʼan Saúl jiñʌch rey ti Israel come Jehová tsiʼ yajca. Mi yom ajñel ti xucʼul tiʼ tojlel Jehová yom miʼ chʼʌm ti ñuc Saúl. Jin chaʼan maʼañic tiʼ tsʼitaʼ ñaʼta chaʼan an chuqui miʼ tumben. Ili ora, Jehová yom chaʼan tiʼ pejtelel i wiñicob xucʼul miʼ yajñelob tiʼ tojlel yicʼot miʼ chʼʌmob ti ñuc jiñi waʼchocobil bʌ i chaʼan tiʼ yeʼtel (troñel) (pejcan Salmo 18:25).
3. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ Abisai chaʼan xucʼul tiʼ tojlel David?
3 Abisai tsiʼ chʼʌmʌ ti ñuc David come yujil chaʼan jiñʌch Jehová tsiʼ waʼchoco bajcheʼ rey. Cheʼ wolix ti eʼtel bajcheʼ rey, David tsiʼ chaʼle tsʌts bʌ mulil. Tsiʼ piʼle i yijñam yambʌ wiñic. Ti wiʼil tsiʼ choco majlel yumʌl bʌ i chaʼan soldado i cʼabaʼ Joab chaʼan miʼ qʼuel chaʼan mucʼʌch i tsʌnsʌntel jiñi wiñic ti jiñi guerra (2 Samuel 11:2-4, 14, 15; 1 Crónicas 2:16). Joab i yeran Abisai. Tajol tsaʼ cʼoti i ñaʼtan Abisai chuqui tsiʼ mele David. Cheʼ jaʼel, Abisai yumʌl chaʼan soldadojob, cheʼic yom tsaʼ mejli i mel chaʼan miʼ yochel bajcheʼ rey come an i yeʼtel. Pero maʼañic tsiʼ mele bajcheʼ jiñi. Tiʼ pejtelel ora tsiʼ chʼʌmʌ ti ñuc David, tsiʼ mele chuqui yom yicʼot tsiʼ cʌnta tiʼ cʼʌb i contrajob (2 Samuel 10:10; 20:6; 21:15-17).
4. a) ¿Chucoch miʼ mejlel laj cʌl chaʼan xucʼul tsaʼ ajñi David tiʼ tojlel Jehová cʼʌlʌl cheʼ tsaʼ chʌmi? b) ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili temaj?
4 David chʌn xucʼul tsaʼ ajñi tiʼ tojlel Jehová cʼʌlʌl cheʼ tsaʼ chʌmi. Cheʼ bʌ chʼiton to, tiʼ tsʌnsa jiñi cham bʌ wiñic i cʼabaʼ Goliat come woliʼ wajlen Jehová yicʼot i tejclum (1 Samuel 17:23, 26, 48-51). Cheʼ bʌ wolix ti eʼtel bajcheʼ rey, Jehová tsiʼ choco majlel jiñi xʼaltʼan Natán chaʼan miʼ tojʼesan ti caj chaʼan tsiʼ chaʼle mulil. David tsiʼ chʼʌmʌ ti ñuc jiñi ticʼojel yicʼot tsiʼ cʌyʌ i mul (2 Samuel 12:1-5, 13). I cheʼ bʌ ñoxix, tsiʼ yʌcʼʌ cabʌl wem bʌ i chubʌʼan, chaʼan miʼ mejlel i templo Jehová (1 Crónicas 29:1-5). Cheʼ bajcheʼ woli laj qʼuel, David tsiʼ mele tsʌts bʌ mulil, pero maʼañic tsiʼ cʌyʌ i xucʼtʌlel tiʼ tojlel Dios (Salmo 51:4, 10; 86:2). Ti ili temaj mi caj laj qʼuel i ejemplo i chaʼan David yicʼot yañoʼ bʌ tsaʼ bʌ chumleyob ti jiñi bʌ ora. Mi caj laj qʼuel bajcheʼ miʼ mejlel lac pʌs chaʼan ñumen an lac xucʼtʌlel ti Jehová i mach ti juntiquil quixtañu. Cheʼ jaʼel, mi caj laj qʼuel melbalʌl muʼ bʌ mejlel i coltañonla chaʼan xucʼul mi laj cajñel tiʼ tojlel Dios.
¿MAJQUI TIʼ TOJLEL XUCʼUL MI CAJ LAJ CAJÑEL?
5. ¿Chuqui miʼ mejlel laj cʌn jiñi mach bʌ weñic tsiʼ mele Abisai?
5 Cheʼ bʌ Abisai tsiʼ ñaʼta i tsʌnsan Saúl tsiʼ pʌsʌ chaʼan xucʼul tiʼ tojlel David. Pero maʼañic tsiʼ ñaʼta chaʼan maʼañic woliʼ pʌs i xucʼtʌlel ti Jehová mi tsaʼ i yʌcʼʌ ti wocol jiñi «yajcʌbil bʌ» i chaʼan. David yujilʌch jiñi, jin chaʼan maʼañic tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan Abisai miʼ tsʌnsan Saúl (1 Samuel 26:8-11). ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla jiñi mach bʌ weñic tsiʼ mele Abisai? Mi mach la cujilic majqui tiʼ tojlel xucʼul yom mi laj cajñel, laʼ lac ñaʼtan principio tac am bʌ ti Biblia muʼ bʌ i mejlel i coltañonla chaʼan wen chuqui mi lac mel.
Ñumen ñuc cheʼ xucʼulonla ti Dios i mach ti juntiquilic quixtañu
6. Anquese ñʌmʌl lac pʌsben lac xucʼtʌlel jiñi lac familiajob yicʼot la camigojob, ¿chucoch yom tsajilonla?
6 Ñʌmʌlonla chaʼan mi lac pʌsben lac xucʼtʌlel jiñi muʼ bʌ laj cʼuxbiñob, lac familiajob yicʼot la camigojob. Come xmulilonla jiñi lac pusicʼal miʼ mejlel i lotiñonla chaʼan mach xucʼulic mi laj cajñel tiʼ tojlel Jehová, jin chaʼan yom tsajilonla (Jeremías 17:9). Jin chaʼan, mi juntiquil lac familia o la camigo miʼ mel mach bʌ weñic o miʼ ñajtʼesan i bʌ ti Jehová, mach yomic miʼ ñajʌyel lac chaʼan jiñi ñumen ñuc bʌ jiñʌch mi lac pʌsben lac xucʼtʌlel Dios i mach jiñix quixtañujob (pejcan Mateo 22:37).
7. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ juntiquil hermana ti jumpʼejl tsʌts bʌ wocol chaʼan xucʼulʌch ti Jehová?
7 Cheʼ bʌ juntiquil lac familia yaʼ ti congregación miʼ chaʼlentel ti expulsar, la cujilix mi mucʼʌch caj lac pʌsben lac xucʼtʌlel Jehová. Laʼ laj qʼuel chuqui tsaʼ ujti tiʼ tojlel juntiquil hermana i cʼabaʼ Anne[1] (qʼuele jiñi nota am bʌ tiʼ yujtibal ili temaj). Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, tsaʼ pejcʌnti tiʼ ñaʼ tsaʼ bʌ chaʼlenti ti expulsar. Jiñi i ñaʼ tsiʼ cʼajti chaʼan yom majlel i julaʼtan. Tsiʼ sube chaʼan mach wen tijicñayic miʼ yubin come mi juntiquilic i familia miʼ pejcan. Anne wen chʼijiyem tsaʼ i yubi i tsiʼ yʌqʼue i tʼan chaʼan mi caj chocben majlel jumpʼejl carta. Pero cheʼ maxto i tsʼijbu, tsiʼ wen ñaʼta chaʼpʼejl uxpʼejl texto tac (1 Corintios 5:11; 2 Juan 9-11). Anne tsiʼ cʼʌñʌ i cʼuxbiya cheʼ bʌ tiʼ tsictesʌbe i ñaʼ chaʼan jiñʌch tsiʼ ñajtʼesa i bʌ tiʼ familia cheʼ bʌ tsiʼ chaʼle mulil i maʼañic tsiʼ cʌyʌ. Ti wiʼil tsiʼ sube chaʼan yom miʼ chaʼ sujtel ti Jehová chaʼan miʼ chaʼ taj i tijicñʌyel (Santiago 4:8).
8. ¿Baqui bʌ lac melbal miʼ mejlel i coltañonla chaʼan chʌn xucʼulonla ti Jehová?
8 An i wiñicob Dios cheʼ tiʼ yorajlel David tsaʼ bʌ i chʌn pʌsʌyob i xucʼtʌlel come añob i pecʼlel, yutslel yicʼotob i chʼejlel. Laʼ laj qʼuel bajcheʼ ili miʼ mejlel i coltañonla chaʼan chʌn xucʼulonla tiʼ tojlel Jehová.
MI LA COM CHAʼAN XUCʼULONLA, LAʼ LAC PɅS LAC PECʼLEL
9. ¿Chucoch Abner tsiʼ ñopo i tsʌnsan David?
9 I tat Jonatán jiñʌch rey Saúl. Abner jiñʌch yumʌl bʌ chaʼan i soldadojob Saúl. Jonatán yicʼot Abner tsiʼ qʼueleyob chaʼan David tsiʼ chʼʌmbe majlel i jol Goliat yaʼ baqui an Saúl. Jonatán tsaʼ sujti tiʼ yamigo David i chʌn xucʼul tsaʼ ajñi tiʼ tojlel (1 Samuel 17:57–18:3). Pero Abner mach xucʼulic tsaʼ ajñi tiʼ tojlel David. Tsiʼ colta Saúl i sʌclan David chaʼan miʼ tsʌnsʌntel (1 Samuel 26:1-5; Salmo 54:3). Jonatán yicʼot Abner yujilobix chaʼan Dios tsiʼ waʼchoco David chaʼan miʼ yochel bajcheʼ rey i chaʼan Israel. Pero cheʼ bʌ tsaʼix chʌmi Saúl, Abner maʼañic tsiʼ colta David chaʼan miʼ yochel bajcheʼ rey, tsiʼ colta yambʌ i yalobil Saúl. Abner tajol yom ochel bajcheʼ rey. Tajol jin chaʼan tsiʼ piʼle juntiquil i yijñam jiñi rey Saúl (2 Samuel 2:8-10; 3:6-11). ¿Chucoch tsaʼ sujti Jonatán tiʼ yamigo David, pero Abner tsiʼ ñopo i tsʌnsan? Come Jonatán an i pecʼlel yicʼot xucʼul tiʼ tojlel Jehová, pero Abner maʼañic.
10. ¿Chucoch mach xucʼulic tsaʼ ajñi Absalón tiʼ tojlel Jehová?
10 Juntiquil i yalobil jiñi rey David jiñʌch Absalón. Ili i yalobil maʼañic i pecʼlel, jin chaʼan mach xucʼulic tsaʼ ajñi tiʼ tojlel Jehová. Anquese yujil chaʼan Jehová tsiʼ yajca tat chaʼan miʼ yochel ti rey i chaʼan Israel, tsiʼ mulaj ochel jaʼel bajcheʼ rey. Jin chaʼan, «tsiʼ mʌñʌ carreta yicʼot caballo tac. Tsiʼ pʌyʌ lujuntiquil i yuxcʼal (50) wiñicob muʼ bʌ i chaʼleñob xʌmbal tiʼ tojlel i wut» (2 Samuel 15:1). Cheʼ jaʼel, tsaʼ mejli i pʌy yonlel israelob chaʼan miʼ coltan. Tsaʼ to i ñopo i tsʌnsan i tat jaʼel (2 Samuel 15:13, 14; 17:1-4).
11. ¿Chuqui miʼ mejlel laj cʌn tiʼ tojlel Abner, Absalón yicʼot Baruc?
11 Tsaʼ bʌ i mele Abner yicʼot Absalón miʼ cʌntesañonla chaʼan wocol mi caj lac pʌs lac xucʼtʌlel tiʼ tojlel Dios mi maʼañic lac pecʼlel yicʼot la com lac taj lac ñuclel o la queʼtel. Pero mi mucʼʌch laj cʼuxbin Jehová, maʼañic mi caj lac bajñel ñaʼtan jach lac bʌ bajcheʼ tsiʼ mele Abner yicʼot Absalón. Jin chaʼan yom mi laj cʌntan lac bʌ chaʼan maʼañic mi lac wen mulan taqʼuin, o mi lac mulan cabʌl estudio chaʼan mi lac taj wen ñuc bʌ la queʼtel i miʼ yʌqʼueñonla laj qʼuel lac bʌ ti ñuc. Miʼ mejlel i yʌcʼ ti wocol laj cʼuxbiya am bʌ lac chaʼan ti Jehová. Laʼ lac ñaʼtan tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Baruc, i secretario jiñi xʼaltʼan Jeremías. Tsaʼ caji i mulan chuqui maʼañic bʌ i chaʼan, jin chaʼan mach tijicñayix tsaʼ caji i melben i yeʼtel Dios. Jehová tsiʼ sube: «Qʼuele wolix c chaʼ jem jini tsaʼ bʌ c waʼchoco. Jini pʌcʼbil bʌ c chaʼan ti a lumal wolic chaʼ boc. ¿Woli ba a ñop a pʌs a bʌ ti ñuc? Mach yomic» (Jeremías 45:4, 5). Baruc tsiʼ pʌsʌ i pecʼlel yicʼot tsiʼ jacʼʌ i ticʼojel Jehová. Cheʼ jaʼel joñonla yom mi lac jacʼ jiñi ticʼojel, come mach jalix mi caj i jisʌntel ili jontol bʌ pañimil (mulawil).
Mi tsaʼ lac sube juntiquil hermano chaʼan miʼ cʼajtin i coltʌntel ti ancianojob, mi lac pʌsben la cutslel yicʼot xucʼulonla ti Jehová
12. Alʌ jumpʼejl ejemplo chaʼan maʼ tsictesan chucoch maʼañic mi lac mejlel ti ajñel ti xucʼul ti Dios cheʼ ti lac bajñel jach mi lac ñaʼtan lac bʌ.
12 Juntiquil hermano chʼoyol bʌ ti México i cʼabaʼ Daniel tsiʼ ñaʼta majqui mi caj i pʌsben i xucʼtʌlel. Tsiʼ mulaj juntiquil xchʼoc mach bʌ Testigojic i tsiʼ ñaʼta ñujpuñel yicʼot. Daniel miʼ yʌl: «Maʼañic tsaʼ j cʌyʌ c tsʼijbuben carta anquese woliyoñix ti eʼtel bajcheʼ precursor». Pero tsaʼ cʼoti i cʌn chaʼan mach xucʼulic woliʼ yajñel ti Jehová. Tsiʼ qʼuele chaʼan yom miʼ pʌs i pecʼlel come i bajñel jach woliʼ ñaʼtan i bʌ. Jin chaʼan tsiʼ cʼajtibe i coltaya juntiquil anciano. Daniel miʼ yʌl: «Jiñi hermano tsiʼ coltayon c chʼʌmben isujm chaʼan yom mij cʌy c tsʼijbuben jiñi xchʼoc chaʼan xucʼul mij cajñel ti Dios. Tsaʼ c mele cabʌl oración yicʼot tsaʼ c wen chaʼle uqʼuel i tsaʼʌch mejli c ñajʌtesan. Ti ora jach tsaʼ caji c ñumen taj c tijicñʌyel ti subtʼan». Ili ora, Daniel juntiquilix superintendente i chaʼan circuito i ñujpuñem yicʼot juntiquil muʼ bʌ i cʼuxbin Jehová.
LAʼ LAC PɅS LA CUTSLEL MI XUCʼUL LA COM AJÑEL
Mi tsaʼ la cubi chaʼan tsiʼ mele mach bʌ weñic juntiquil la camigo, yom mi lac pejcan yicʼot mi laj qʼuel chaʼan miʼ taj i coltʌntel ti ancianojob. (Qʼuele jiñi párrafo 14).
13. ¿Bajcheʼ tsaʼ mejli ti ajñel ti xucʼul Natán tiʼ tojlel Jehová yicʼot David?
13 Mi xucʼulonla ti Jehová, xucʼul mi lac mejlel ti ajñel tiʼ tojlel yañoʼ bʌ yicʼot mi laj coltañob. Laʼ laj qʼuel chaʼan tiʼ tojlel xʼaltʼan Natán. Cheʼ bʌ jiñi rey David tsiʼ piʼle i yijñam yambʌ wiñic i tsiʼ yʌcʼʌ ti tsʌnsʌntel jiñi wiñic, Jehová tsiʼ choco majlel Natán chaʼan miʼ tojʼesan David. Jiñi xʼaltʼan Natán xucʼul tsaʼ ajñi tiʼ tojlel Jehová yicʼot tiʼ tojlel David. ¿Bajcheʼ tsiʼ mele? Xucʼul tsaʼ ajñi ti Jehová come tsiʼ pʌsʌ i chʼejlel yicʼot tsiʼ jacʼbe i tʼan. I cheʼʌch tsaʼ ajñi tiʼ tojlel David come yicʼot i yutslel tsiʼ tiqʼui. Chaʼan miʼ coltan i chʼʌmben isujm chaʼan wen tsʌts jiñi tsaʼ bʌ i mele, tsiʼ ñaxan teche i suben chaʼan juntiquil wiñic wen am bʌ i chubʌʼan tsiʼ xujchʼibe cojach bʌ i tiñʌmeʼ yambʌ wiñic pʼumpʼun bʌ. Cheʼ bʌ David tsaʼ yubi jiñi, tsaʼ wen michʼa tiʼ tojlel jiñi wiñic wem am bʌ i chubʌʼan. Cheʼ jiñi, Natán tsiʼ sube: «Jiñʌch a mul come cheʼʌch tsaʼ mele jatet». Cheʼ bajcheʼ jiñi tsaʼ cʼoti i ñaʼtan David chaʼan tsiʼ chaʼle tsʌts bʌ mulil tiʼ tojlel Jehová (2 Samuel 12:1-7, 13).
14. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel laj cajñel ti xucʼul yicʼot Jehová, lac familia o la camigojob?
14 Cheʼ mi lac pʌs la cutslel miʼ coltañonla jaʼel chaʼan xucʼulonla tiʼ tojlel Jehová yicʼot tiʼ tojlel yañoʼ bʌ. Ñaʼtancu a wilan, chaʼan a wujil tsiʼ mele mach bʌ weñic juntiquil hermano. Tajol a wom a pʌsben a xucʼtʌlel jiñi hermano, ñumento mi a familia o mi a wamigo. Pero a wujil chaʼan cheʼ xucʼulet tiʼ tojlel Jehová jiñʌch ñumen ñuc bʌ. ¿Chuqui miʼ mejlel a mel? Mele bajcheʼ Natán. Jacʼben i tʼan Jehová yicʼot pʌsben a wutslel jiñi hermano. Suben chaʼan ti ora yom miʼ cʼajtin i coltʌntel ti ancianojob. Mi maʼañic miʼ mel, jatet mi caj a mel. Cheʼ jiñi xucʼul mi caj a wajñel ti Jehová. Cheʼ jaʼel mi caj a pʌsben a wutslel jiñi hermanojob come jiñi ancianojob ti uts miʼ caj i tojʼesañob yicʼot miʼ caj i coltañob chaʼan utsʼat miʼ chaʼ ajñel yicʼot Jehová (pejcan Levítico 5:1 yicʼot Gálatas 6:1).
LAʼ LAC PɅS LAC CHʼEJLEL MI XUCʼUL LA COM AJÑEL
15, 16. ¿Chucoch tsaʼʌch i pʌsʌ i chʼejlel Husai chaʼan xucʼul miʼ yajñel ti Jehová?
15 Husai jiñʌch juntiquil i yamigo jiñi rey David xucʼul bʌ tsaʼ ajñi tiʼ tojlel. Chaʼan xucʼul miʼ yajñel tiʼ tojlel Jehová yicʼot David tsiʼ pʌsʌ i chʼejlel. ¿Chucoch? Come jiñi tejclum tsiʼ ñaʼta i yotsan bajcheʼ rey jiñi Absalón, i yalobil David. Husai yujil chaʼan Absalón tsaʼ cʼoti ti Jerusalén yicʼot i soldadojob, i chaʼan David tsaʼ putsʼi loqʼuel (2 Samuel 15:13; 16:15). ¿Chuqui tsiʼ mele Husai? ¿Tsaʼ ba i cʌyʌ David i tsiʼ yʌqʼue i coltaya Absalón? Maʼañic. Anquese ñoxix David yicʼot cabʌlob yomob i tsʌnsan, Husai tsiʼ pʌsʌ i xucʼtʌlel tiʼ tojlel come yujil chaʼan jiñʌch yajcʌbil bʌ i chaʼan Jehová bajcheʼ rey. Jin chaʼan tsaʼ majli i sʌclan David yaʼ ti Olivo wits (2 Samuel 15:30, 32).
16 David tsiʼ sube sujtel ti Jerusalén jiñi Husai chaʼan miʼ poj suben tiʼ yamigo jiñi Absalón. Husai yom miʼ ñijcʌben i pusicʼal Absalón chaʼan jin miʼ jacʼbentel i ticʼojel i mach jiñic muʼ bʌ i yʌl Ahitofel. Chaʼan miʼ jacʼben i tʼan David yicʼot xucʼul miʼ yajñel ti Jehová, Husai tsiʼ wen pʌsʌ i chʼejlel. ¿Chucoch? Come miʼ mejlel i sʌt i cuxtʌlel mi tsaʼʌch i jacʼʌ tsaʼ bʌ i sube i mel David. David tsiʼ sube Jehová chaʼan miʼ coltan Husai, i Jehová tsaʼʌch i colta. Absalón jiñʌch tsiʼ jacʼbe i ticʼojel Husai i mach jiñic i chaʼan Ahitofel (2 Samuel 15:31; 17:14).
17. ¿Chucoch yom an lac chʼejlel chaʼan xucʼul mi la cajñel ti Jehová?
17 Joñonla jaʼel yom mi lac pʌs lac chʼejlel chaʼan xucʼul mi laj cajñel ti Jehová. ¿Chucoch? Come an i tajol jiñi lac familia, lac piʼʌlob ti eʼtel o jiñi yumʌlob miʼ subeñoñobla lac mel maʼañic bʌ miʼ mulan Jehová. Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel juntiquil Testigo chʼoyol bʌ ti Japón, i cʼabaʼ Taro. Cʼʌlʌl cheʼ bʌ chʼoʼchʼoc (chut) to tsiʼ chʌn chaʼle wersa chaʼan tijicña miʼ yajñel yicʼot i tat i ñaʼ. Miʼ jacʼbeñob i tʼan mach chaʼan jach xicʼbil, chaʼañʌch miʼ cʼuxbiñob. Pero cheʼ tsaʼ caji ti estudio chaʼan Biblia yicʼot i testigojob Jehová, i tat i ñaʼ tsiʼ yʌlʌyob chaʼan yom miʼ cʌy jiñi estudio. Taro wen chʼijiyem tsaʼ yubi i bʌ. Wen wocolʌch tsaʼ yubi, pero tsiʼ yʌlʌ chaʼan maʼañic mi caj i cʌy jiñi tempa bʌ. Miʼ yʌl: «Cabʌl ora maʼañic tsaʼ mejli c julaʼtañob come tsaʼ wen michʼayob. Tsaʼ c sube Jehová chaʼan miʼ yʌqʼueñon c pʼʌtʌlel i maʼañic mij qʼuextan c pensar. Ili ora tsaʼix i tsʼitaʼ qʼuextayob i bʌ i muqʼuix c mejlel c chʌcʌ julaʼtañob» (pejcan Proverbios 29:25).
18. ¿Chuqui tsaʼ cʌñʌ ti ili temaj?
18 Mi mucʼʌch lac tsajcan bajcheʼ tsiʼ mele David, Jonatán, Natán yicʼot Husai, mi caj la cubin lac tijicñʌyel chaʼan xucʼul añonla ti Jehová. Mach cheʼic yomonla bajcheʼ Abner yicʼot Absalón maʼañic bʌ tsiʼ pʌsʌyob i xucʼtʌlel. xMulilonla i mi lac taj lac sajtemal. Pero miʼ mejlel lac pʌs chaʼan ñumen i cʼʌjñibal bʌ lac chaʼan jiñʌch cheʼ xucʼulonla ti Jehová.
^ [1] (párrafo 7): Ti ili temaj an cʼabaʼʌl mach bʌ isujmic.