Nofeba

Ame la easë e ka hape, “Aberahama a manoxötö me mec nge nyipi qate catë hë,” tha tro kö sa trotrohnine ka hape, pëhë aja i nyidrëti troa mel. Öni Tusi Hmitrötr, Aberahama a “teqene la lapa ka hete tepen, nge ame la ate acile me huliwan, te, Akötesie.” (Heb. 11:10) Hetre mejiune i Aberahama laka, tro angeic a öhne e ketre ijin, la lapa cili, ene la Baselaia i Akötresie, kola musi kowe la fen. Tro nyidrëti e cili a madrin la troa atre laka, ame ngöne lo itre macatre thupen, hna xatuane la itre hlue i Iehova jëne la lapaune i nyidrë! Nge hetre hna qajaqaja fe hnene la huuje hnei nyidrëti hna kuca hune la wetr e Moria. (Heb. 11:19) Ketre, hnei nyidrëti lo hna akötre lo kola huujëne la nekö i nyidrë. Haawe, tro fe ­nyidrëti elany a atre laka, celë fe hi lai ka xatuane la itre hlue i Iehova troa trotrohnine la akötr ka ej thei Iehova la Nyidrëti a nue la nekö i nyidrë, Iesu Keriso nyine thupene mel kowe la nöjei atr.​—Ioane 3:​16. w16.02 1:​15, 16

Loi e tro fe sa nyipici koi Iehova e ngazo ju hë la aqane ujë koi së hnene la ketre trejin trene hnëqa. Hna acili Joxu Saulo lo hnei Akötresie, ngo tha loi kö la aqane ujë i nyidrë kowe la sipu nekö i nyidrë. Tha trotrohnine kö nyidrëti la kepine matre hnimi Davita catre hnei Ionathana. Matre, ame ju hi la Ionathana a thele troa xatua Davita, elë catre jë hi la hni Saulo, me ­thaipië Ionathana qëmekene la ka ala nyim. Ngo tha mano kö Ionathana ­metrötrëne la keme i angeic, me nyipici koi Iehova me Davita, atre hna iën troa joxu i angetre Isaraela. (1 Sam. 20:​31-​41) Ame enehila, kola thele hnene la itre trejin ka thupën la ekalesia troa thiina ka meköt kowe la nöjei trejin. Ngo itre atr ka tha pexeje kö angatr. Matre ame itre xa ijin, tro angatre lai a mekuhnine menune la aqane ujë së. (1 Sam. 1:​13-​17) Haawe, e tha trotrohnine kö angatre lai, me mekuhni së pena, catre pi së nyipici koi Iehova! w16.02 3:​14, 15

Ame itre xa thöth, tre, tha nyipi trotrohnine kö angatr la eisapengönene la kola sa xepu me xomi bapataiso. Öni itre xan, ase hë angatre sa xepu koi Iehova troa nue la mele i angatr koi Nyidrë, ngo tha ijiji angatre pala kö troa xomi bapataiso. Ngo hapeu, ijije kö troa mekune tune lai? Ame la eö a sa xepu, eö lai a qaja me sisinyi koi Iehova ngöne la thithi troa nyihlue i Nyidrëti epine palua. Nge ame hë la eö a xomi bapataiso, eö hi lai a amamane kowe la ka ala nyimu ka hape, ase hë eö sa xepu koi Iehova. Matre, qëmekene tro eö a xomi bapataiso, nyipi ewekë tro eö a pane trotrohnine hnyawa la aliene la sa xepu. Ame la eö a sa xepu koi Iehova, eö hi lai a qaja koi Nyidrë jëne la thith ka hape, ewekë i Nyidrëti hë la mele i eö. Nge eö fe hi lai a sisinyi koi Nyidrë ka hape, aja i Nyidrëti pë hë la ka troa tro pa ngöne la mele i eö. Tha mekune kö lai nyine troa xome ahmalohmaloeën, ke eö hi lai a sisinyi koi Iehova Akötresie!​—Mat. 5:​33. w16.03 1:​14, 15

Hnei Paulo hna amamane kowe la angetre Efeso la aqane eköthe la ekalesia, me qaja la enyipiewekëne kowe la nöjei atrene la ekalesia troa isa ‘kökötre ngöne la nöjei ewekë asë koi Keriso.’ Hnei Paulo hna xome la ngönetrei göi troa amamane la ixatua hna troa hamëne hnene la itre keresiano, angatr isa ala cas, matre tro pala hi la ekalesia a casi me xötrethenge Iesu, tane la ekalesia (Efe. 4:​16) Haawe, maine ketre thöth epuni maine ka tru hë, ka egöcatr maine ka sine wezipo pena, nemene la nyine tro epuni a kuca? Hnei Iesu hna acile la itre qatre thup matre troa elemekene la ekalesia, nge aja i nyidrë tro sa metrötrë angatr, me drengethenge la itre hna amekötin hnei angatr. (Heb. 13:​7, 17) Tha ka hmaloi kö, ngo loi e tro sa sipo ixatua koi Iehova. Tro la uati hmitrötre i Nyidrë a xatua së troa drengethenge la nöjei hna amekötine hne së hna kapa qaathene la itre qatre thup. Nge the qaja kö la etrune la ixatua së kowe la ekalesia, e hne së hna ipië me ce huliwa memine la itre qatre thup. Eje hi laka, tro ha casi la ekalesia nge tro fe lai a acatrene catrëne la ihnimikeu së. w16.03 3:​8, 9

Ame petre kö lo kola thöthi la itre xa trejine trahmany, ke tha hna thuecatre i angatre kö hnei keme me thine troa hnëkëne amë la itre mekune nyine troa eatrëne ngöne la huliwa i Iehova. Haawe, trotrohnine hi së la kepine matre, tha huliwa i Akötresieti kö la ka tro pa ngöne la mele i angatr. (Mat. 10:24) Ngo ame pe, loi e tro la qatre thup a xomi ijine troa nyi sinee i angeic. Haawe, qaja jë koi angeice ka hape, loi e troa ini angeic, ke nyipi ewekë catr angeice kowe la ekalesia. Ame hë e ketre ijin, loi e tro la qatre thup a lapa me ce ithanatane la itre xa xötre ne la Tusi Hmitrötr ka troa xatuane lai trejin, troa mekune hnyawane lo kepine matre angeic a nue mele koi Iehova. (Ate cai. 5:4; Is. 6:8; Mat. 6:​24, 33; Luka 9:​57-​62; 1 Kor. 15:58; 2 Kor. 5:​15; 13:5) Tro la qatre thup a thele troa ketr la hni angeic hnene la itre hnyinge ka tune la: ‘Nemene lo hnei eö hna sisinyi koi Iehova la eö a nue la mele i eö koi Nyidrë? Tune kaa lo mekuna i Iehova lo Nyidrëti a goeë eö e xomi bapataiso?’ (Ite edomë 27:11) ‘Nge nemene fe la mekuna i Satana?’ (1 Pet. 5:8) Loi e troa xecie kowe la qatre thupe laka, hetre thangane catre la itre ­xötre celë, nge ka troa ketre hnyawa la hni ne lai trejin. w15 15/4 2:​9, 11

Pine nemene matre tha canga sa kö Iehova la itre thithi së e itre xa ijin? Öni Tusi Hmitrötr, Iehova la keme së nge easë la itre nekö i Nyidrë. (Sal. 103:13) Ame la kem, tha ka hamëne kö kowe la neköne la nöjei ewekë hnei nyën hna sipon, maine tro pena canga hamëne ju hi. Atre hnyawa hi la keme ka hape, kola canga ajane e xötrei, ngo e thupene hë, xele hë. Ketre mina, atre kö nyidrë la ewekë ka loi kowe la nekö i nyidrë, nge nyine loi fe koi itre xan. Atre hnyawa hi nyidrë la ka nyipi ewekë kowe la nekönatr, me ijine tro nyën a kapa. Maine tro la keme a canga hamëne la nöjei ewekë hnei nyën hna sipon, keme hë a nyihluene la nekönatr. Iehova la Keme së e koho hnengödrai nge ka hnimi së. Nyidrëti la Atre Xupi së, matre atre hnyawa kö Nyidrëti la ka nyipi ewekë koi së, nge Nyidrëti a axeciëne la ijine ka ijij matre troa hamë së la hne së hna sipon. Loi e tro sa treqene me atrehmekune la aqane sa la itre thithi së hnei Iehova.​—Is. 29:16; 45:9. w15 15/4 4:​6, 7

Easë hi lai a melëne la ketre ijine ka jole catr, ke easenyi hë matre traqa pi la pune la fene celë. Satana a ajane tro sa hane meku së, me thele tro sa melëne la fene celë. Aja i angeice fe tro sa thëthëhmine ka hape, easë lo la a melëne la hneijin ne la pun, ene pe tha tro hë sa hane hmek. Wange kö, ke hane jë traqa tune lai koi epun! Haawe, ‘hmeke jë’! (Mat. 16: 22, 23) Tha tro pi kö epuni a jele nyipicine la itre trengathoi Satana hna hape, tha tro kö a canga traqa la pune la fene celë, maine pena tha tro kö a nyipune la fen. Hetre ketre aqane amenu së hnei Satana. Angeic a thele tro sa mekune ka hape, thatreine kö tro Iehova a hane hnimi së, maine pena thatreine kö Nyidrëti sengetrije la itre ngazo së. Ngo itre trenga thoi lai hna sil hnei Satana! Pane mekune jë la, drei la hna thatreine hnime hnei Iehova? Satana hi. Nge ngazo i drei la hnei Akötresieti hna thatreine nue? Satana pala hi. Tusi Hmitrötre pe a hane akeukawane la hni së me hape: “Tha thina ka tha meköti kö Akötesie mate troa thëthëhmine la huliwa i nyipunie, memine la ihnimi hnei nyipunie hna amamane kowe la atesiwa i nyidë.” (Heb. 6:​10) Iehova a wangatrune la nöjei ewekë hne së hna kuca matre troa amadrinë Nyidrë, nge tha tro jë kö a gufa la itre huliwa hne së hna kuca koi Nyidrë. (1 Kor. 15:58) Haawe, the nue Satana pi kö troa amenu së hnene la itre trengathoi angeic. w15 15/5 1:​16-​19

Atre hnyawa hi Aberahama ka hape, hnei Iehova pala hi hna eatrëne la itre hnei Nyidrëti hna thingehnaean, nge tro kö Nyidrëti lai a aeatrëne elanyi la itre hnei Nyidrëti hna qaja amë hë. Hnene la aqane catre lapaune Aberahama, matre angeice pala hi a kuca asë la itre hnei Iehova hna amekötine koi angeic. Tune lo kola upi angeice troa trotrije la hnalapa i angeic e Ure, me lapa trootro pë hë ngöne la itre nöj, uti hë la meci angeic. Atre hnyawa hi angeice ka hape, ka troa patre la itre nöje cili, ke tha itre ka nyihlue i Iehova kö la itre ka musi ngön. (Ios. 24:2) Hnei Aberahama hna lapa mekune la mele i angeic elany, ngöne la fene hna troa musinën hnene la Baselaia i Iehova. Nge ame la Baselaia cili, tre “lapa ka hete tepen, nge ame la ate acile me huliwan, te, Akötesie.” (Heb. 11:10) Casi hi lo mejiune i Aberahama me Abela, me Enoka, me Noa, me itre xane ju kö kowe la melehmaca. Eje hi laka, hna acatrene la lapaune i angatre koi Iehova hnene la hnei angatre hna lapa mekune la mele i angatr elany, ngöne la fene hna troa aparadraison.​—Heb. 11:​15, 16. w15 15/5 3:​8, 9

Nyimu pengöne aqane amamane Iehova la mene i Nyidrë jëne Iesu. Ame ngöne lo Iesu e celë fen, hnei nyidrëti hna kuca la itre iamamanyikeu. Easa öhne itre eje e hnine la Tusi Hmitrötr, nge itre ej a acatrene la lapaune së. (Mat. 9:​35; Luka 9:​11) Eje hi, tru catre la mene hnei Iehova hna nue koi Iesu, celë hi matre qaja jë Paulo ka hape: “Keriso la mene i Akötesie.” Ngo, kola ketri së tune kaa hnene la itre iamamanyikeu i Iesu? Öni Peteru, hnei Iesu hna kuca la “ite haten,” ene la itre iamamanyikeu. (Ite hu. 2:​22) Nemene la hna ini së hnene la itre iamamanyikeu cili? Kola amamane koi së la nyine troa kuca hnei Iesu elanyi ngöne la Musi nyidrë Ka Ca Thauzane Lao Macatre. Ame ngöne la ijine cili, tro nyidrëti a kuca la itre iamamanyikeu ka tru catre hmaca kö, nge nyine troa kepe thangane hnene la nöjei atr asë e cailo fen. Ketre, easa atrehmekune jëne la itre iamamanyikeu i nyidrë la itre thiina i nyidrë me Tretretro i nyidrë. w15 15/6 1: 1, 2

Atre hë Iesu ka hape, hnei Ie­hova hna aloine la meci ne la föe. Iesu a nango qaja jë ka hape: “Nekönge fe, melë hë nyipo hnene la lapaune i nyipo ; trojë memine la manathith, melë hë nyipo qa ngöne la meci nyipo.” (Mar. 5:34) Ketre ju hi la hni së la easa öhne la aqane hnime Iesu la itre atr ka trene mec. Isapengöi nyidrëti catre me Satana, atre uku së troa mekune ka hape, ka pë eloine së, nge pëkö ka troa hane hnimi së. Ngo ame la itre iamamanyikeu hna kuca hnei Iesu, sipu nyine anyipicine hi lai ka hape, nyidrëti a meku së me hnehengazo së la kola traqa koi së la itre jol. Madrine catre së laka, troa musi koi së hnene la Joxu nge Atre Huuje ka tru ihnimin! (Heb. 4:​15) Maine tha hne së kö hna hane wezipo, tro lai a jole koi së troa trotrohnine la atr ka hekö hë tithi hnei mec. Ngo ame Iesu, tru la utipine i nyidrë kowe la itre atr ka wezipo, ngacama tha hane fe kö tithi nyidrë hnei mec. Drei la tulu ne ihnim nyine tro sa xötrethenge!​—1 Pet. 3:8. w15 15/6 2:​11, 12

Ketre manathithi koi së la easa hane atre la ëje i Akötresie, me hane sine la “nöje thatraqane la atesiwa i [N]yidë.” (Ite hu. 15:14; Is. 43:10) Easa thithi ka hape, “Epi hmitrötre la ëje i Cilie.” (Mat. 6:​9, MN ) kola hape, troa ahmitrötrën. Ketre, easa sipo ixatua koi Iehova matre tha tro kö sa qaja, maine kuca la ketre ewekë ka troa apuingazone la ëje i Nyidrë. Tha tro kö sa tune lo itre xan ngöne lo hneijine ne lo itre pane Keresiano; tha hnei angatre kö hna melëne la itre ini hnei angatre hna hamëne kowe la itre atr. Celë hi lai hna qaja ngöne la topik së koi enehila. Tro Iehova elanyi a ahmitrötrëne la ëje i Nyidrë la Nyidrëti a troa apatrene asë la itre ka adrone la ëje i Nyidrë, me ka thipetriji Nyidrë, lo Akötresie Atre Mus. (Ezek. 38:​22, 23) Ame ngöne la ijine cili, tro ha pexeje la itre atr, nge tro asë hë la itre ka mel e hnengödrai me e celë fen a nyihlue i Iehova. Tro la nöjei ewekë hnei angatre hna mekun, me qaja, me kuca atrune la ëje ka hmi­trötre i Akötresie. Ame hë la pun, tro hë la Tretretro a “sisitia cate hun’ asë.”​—1 Kor. 15:28. w15 15/6 4:7, 10

Ame ngöne la Itre Hna Cinyihane Qene Heberu, hna xome fe la hnaewekë, “ta ne lue ca” göi troa qaja la ēnē ekö e Isaraela. (1 A. l. ite jo. 28:2; Sal. 132:7) Mingöminge catre xajawa i Iehova la ēnē cili, ke, celë hi hnë atrunyi Iehova. (Is. 60:13) Ekaa la hnë atrunyi Iehova enehila? Tha ngöne ketre uma kö hna xup tune lo ēnē ekö; kolo pe a qaja la ēnē ne la u. Nge sisitria catre kö la aqane atrunyi Iehova hnene eje hune la aqane troa atrunyi Nyidrë jëne la ketre iuma hna xup. Nemene la ēnē ne la u? Ketre ewekë hna hnëkëne hnei Iehova nyine aijijëne la itre atr troa nyihlue i Nyidrë me nyi enehmu i Nyidrë. Ewekë lai hna nyitrepen hnene la mele hna huujën hnei Iesu. Nge hnene eje hna nyiqaane cile lo macatre 29, hmekune lo kola bapataiso Iesu me ië nyidrë troa nyi Atre huje ka sisitria hnine la ēnē i Iehova ngöne la götrane u.​—Heb. 9:​11, 12. w15 15/7 1:​1-3

Nemene la ewekë ka traqa ngöne la Iesu elanyi a traqa “ce memine la mene me lolo atraqat”? Tro nyidrëti a nyi june kowe la itre ka mele nyipici, me nyithupene kowe la itre ka tha mele nyipici. (Mat. 24:​46, 47, 50, 51; 25:​19, 28-​30) Hnei Iesu hna xome la ketre ceitune matre troa qeje pengöne hnyawa la ewekë celë. Öni nyidrë: “E traqa ha la Nekö i ate ngöne la lolo i angeic, ce memine la nöjei angela asëjëihë, nge tro angeic’ a të hune la therone ka lolo i angeic, nge troa icasinekeunejë la nöjei nöj’ asëjëihë ngöne la qëmeke i angeic ; nge tro angeic’ a thawa luë angate pi, tune la ate thupë mamoe a thawa luëne la nöjei mamoe me nöjei got ; nge tro angeic’ a amë la nöjei mamoe ngöne la götrane maca i angeic, ngo nöjei gote ngöne la götrane mi.” (Mat. 25:​31-​33) Nemene la ewekë ka traqa elanyi kowe la itre mamoe me gootr? Troa ameköti angatr. Tro la itre gootr, ene la itre ka tha mele nyipici a tro “kowe la hna troa nyi thupene [ene la mec] ka tha ase palua kö.” Ngo ame la itre mamoe, ene la itre ka mele nyipici, tro angatr a kapa la mele ka tha ase palua kö.​—Mat. 25:46. w15 15/7 2:​11, 12

Easë asë hi a madrine la xen, me qene hlapa, me itre götrane ga lolo, me itre qene nöje ne la götrane hne së hna tru ngön. Ngo hapeu, eje kö the së la mekune laka, ame la itre ewekë hne së hna hnim, tre, ka sisitria kö hune la hna ajane hnene la itre xan? Aja i Iehova tro sa madrine la nöjei pengöne ewekë hnei Nyidrëti hna xup. (Sal. 104:24; Hna ama. 4:​11) Haawe, tha tro kö sa catre fë ka hape, sisitria kö la hne së hna kuca hune la itre xan? Aja i Iehova tro asë hi la nöjei pengöne atr a atre Nyidrë, me nyihlue i Nyidrë, me mele palua. (Ioane 3:​16; 1 Tim. 2:​3, 4) Celë hi matre, e hetre mekuna i angatre hë ka isapengöne memine la itre mekuna së, loi e tro sa hane kapa hnyawa e tha ka isazikeu kö memine la aja i Iehova. Maine tro sa ujë tune lai, tro ha sa mele madrin, nge tro pala hi sa cas memine la itre trejine me easë tra­hmanyi me föe. Tune la hne së hna ce wange hë, hnene laka ka nyipici së koi Iehova memine la Baselaia i Nyidrë, haawe, tha easë kö a hane lö hnine la itre icilekeu ne la fen. Easa thipetrije la pi mama, me pi hun ngöne la fene i Satana. w15 15/7 3:​17, 18

Nyimu aqane tro sa amamane la ihnimi së koi Iehova. Tro sa amamane hnene la aqane catre së cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia kowe la itre atr. (Mat. 24:14; 28:​19, 20) Loi e tro fe sa catre mele nyipici ngöne la itre jole ka hut, nge ka tupathe la lapaune së. (Sal. 84:11; Iako. 1:​2-5) Ngacama catre ju hë la itre itupath, ngo tha sihngödri kö koi së laka Iehova a goeëne la itre akötre së me xatua së, ke, ka tru së koi Nyidrë. (Sal. 56:8) Tro la ihnimi së koi Iehova a upi së troa lapa mekune la nöjei ewekë ka lolo hnei Nyidrëti hna xup. E tro sa catre inine la Tusi Hmitrötr, easë hi lai a amamane koi Iehova la ihnimi së koi Nyidrë me kowe la Wesi Ula i Nyidrë. Easa thithi lapa koi Iehova, ke, tru la ihnimi së koi Nyidrë, nge aja së troa acatrene catrëne la aqane imelekeu së me Nyidrë. ­Ketre, ame la easa mekune hnyawa la thupene mel, ahnahna ka sisitria qaathei Nyidrë, kolo hi lai a akökötrene catrëne la ihnimi së koi Nyidrë. (1 Ioane 2:​1, 2) Celë hi itre xa aqane amamane së koi Iehova ka hape, ka tru koi së la ihnimi ka cile huti Nyidrë. w15 15/8 1:​6, 17, 18

Ame elanyi ngöne la fene ka hnyipixe, hetre itre ijine tro sa pane itreqe. Maine jë, easa öhne la kola madrine hnene la itre atr, ke, mele hmaca ha la itre hnei angatre hna hnim, me itre sinee i angatr. Ngo ame easë, e tha hna amelene pala kö la itre hne së hna hnim, loi e tro sa treqene hnyawa la ijine tro Iehova a amele angatr. Ngacama tro pala kö sa pane itreqe elany, ngo hapeu, tro kö sa ce madrine me angatr, me atreine itreqe? (Rom. 12:15) Maine tro sa inine enehila troa treqene hnyawane la ijine tro Iehova a eatrëne la itre hnei Nyidrëti hna thingehnaean, haawe, celë hi lai ka troa xatua së elanyi troa hane atreine itreqe. Loi e tro sa atreine itreqe ngöne la easa kapa la itre ithuemacanyi ka hnyipixe ngöne la aqane troa trotrohnine la ketre ini qa hnine la Tusi Hmitrötr. Loi e tro sa waipengöne hnyawa la ini cili hna qeje pengöne hnyipixen. Ketre, e tha trotrohnine hnyawa petre kö së, loi e tro sa atreine itreqe. Maine celë hi hne së hna kuca, ame elanyi ngöne la fene ka hnyipixe, tha jole kö tro sa atreine itreqe e hamëne trongëne jë Iehova la nöjei ithuemacanyi ka hnyipixe göi nyine kuca.​—Ite edomë 4:​18; Ioane 16:12. w15 15/8 3:​9, 10

Celë hi hna ajane hnei Paulo göi itre keresiano ne Efeso. Matre hnei nyidrëti hna xatua angatr troa casi ngöne la lapaun, me catre atrepengöi Iesu matre tro angatr a traqa kowe la nyipi atr, ene la troa traqa kowe “la tulu ne la etrune la tiqa i Keriso.” (Efe. 4:​13) Nyimu macatre thupene la hna eköthe la ekalesia ne Efeso lo Paulo a cinyianyine la tusi angeic koi angatr. Nyimu macatre ne nyihlue Iehova ha hnei itre xan, matre itre keresiano ka macaje hë angatr. Ngo nyipi ewekë koi itre xan tro pala kö a acatrene la imelekeu i angatr me Iehova. Ame fe enehila, nyimutre la itre trejin ka hekö hë nyihlue Iehova, matre itre keresiano ka macaje hë angatr. Ngo, hetrenyi la itre xan ka tha macaje pala kö. Ka tune la itre thauzane lao trejin hna bapataison e nöjei macatre, laka nyipi ewekë pala kö tro angatr a traqa kowe la pengöne la keresiano ka macaj. Nge tune kaa fe epun?​—Kol. 2:​6, 7. w15 15/9 1:​2, 3

Tru la ka mekune ka hape, ka lolo catre la troa huliwane la ngönetrei së, nge nyine loi kowe la mele së. Ngo, tune kaa ju hë e pi tro sa lö kowe la ketre ekip ne kuci elo? Nemene la pengöne la itre atr hne së hna troa ce elo memin? Öni Ite Edomë 13:20: “Ame la ate ce tro me ite ka inamacan, te, troa inamacan ; ngo troa hete ngazo la ate sine la ite hmo.” Haawe, kola mama hnyawa ka hape, nyipi ewekë tro sa pane mekune hnyawa la itre trepene meköti ne la Tusi Hmitrötr, me iëne hnyawa la itre nyine iamadrinë thenge la mekuthetheu së. Hapeue la traeme hnei epuni hna xome göi troa kuci madrin? Epuni kö a amë panëne ngöne la mele i epun, la itre icasikeu, me huliwa ne cainöje trootro, me ini Tus, maine kuci madrin la ka tro pa? Nemene la ka nyipi ewekë koi epun? Öni Iesu: “Pane thelejë nyipunie la baselaia i Akötesie, me thina ka meköti [N]yidë ; nge troa hamëne fe koi nyipunie la nöjei ewekë cili.” (Mat. 6:​33) Hapeu, mekuthetheu së kö a amekunë së la eamo celë ngöne la easa mekun la aqane troa huliwane la traeme së? w15 15/9 2:​13, 15

Ame la Iehova a öhne ka hape, kola troa kei hnei Kaina kowe la ngazo, hnei Nyidrëti hna thele troa xatua angeic. Tha hnei Kaina kö hna kapa la ixatua i Ie­hova, ene pe akötre la pun koi angeic. (Gen. 4:​11-​13) Ame la ketre ijin, Iehova a öhnyi Baruka laka, kucakuca catre angeic hnene la aqane tria la mekune i angeic. Celë hi matre, Iehova a qaja jë koi Baruka ka hape, ka tria la aqane mekuna i angeic, nge nyipi ewekë tro angeic a saze. Hnei Baruka hna drenge la eamo hna hamëne hnei Iehova, ene pe mele pi angeic. (Iere. 45:​2-5) Iehova a xatua së me haji së, ke tru la ihnimi Nyidrëti koi së. Nyidrëti a ameköti së, nge Nyidrëti fe a ini së. (Heb. 12:6) Ame e hnine la Tusi Hmitrötr, hetrenyi la itre hlue i Iehova hnei Nyidrëti hna inin matre tro angatr a itre atr ka lolo. w15 15/9 4:​12, 13

Atrehmekune hnyawa hi la angetre Gideona laka, Iehova a isigöli Isaraela. Hnei Rahaba fe hna öhne la ime i Iehova. Tha atre Isaraela kö angeic, ngo hnei angeic hna drenge la aqane thapa Iehova la nöje i Nyidrë qaa Aigupito. Ame lo kola traqa koi angeic hnene la lue ka alamekëne la nöj, öni angeic koi nyidro: “Ate hë ni laka hnei Ie­hova hna hamëne koi nyipunie la nöj.” Xecie hnyawa fe koi Rahaba laka, ijije hi tro Iehova a amele angeic me hnepe lapa i angeic. Matre, ngacama atre hnyawa hi angeic la pune hna hnëkëne kowe la atre thoi koi joxu, ngo ame pe, hnei angeic hna amamane la mejiune i angeic koi Iehova. (Ios. 2:​9-​13; 4:​23, 24) Hetrenyi e hnine la Tusi Hmitrötre la itre xa tulu ka troa xatua së troa atre la aliene la kola hape, troa “goeë Akötesie,” ene la troa goeëne la ime i Nyidrë. E tro sa thele troa atre Iehova pala hi me itre thiina i Nyidrë, ketre tro fe së lai a öhne la ime i Nyidrë hnene la “ite lue meke ne ite hni” së. (Efe. 1:​18) Celë hi ka troa upi së lai troa nyitipune la itre tulu ka loi ekö me enehila, itre ka öhne la aqane xatuane Iehova la itre hlue i Nyidrë. w15 15/10 1:​6, 7, 9

Ame la epuni a mekune la pengöi Maretha, xa i Lazaro, nemene la ka canga mama koi epun? Tusi Hmitrötr a amamane ka hape, Maretha la ketre sipu sinee i Iesu, nge kolo fe a qaja ka hape, tru la ihnimi nyidrë koi angeic. Eje hi laka, tha angeice casi kö la föe hnei nyidrëti hna hnim me metrötrën. Maria fe, jini Maretha la ketre sipu sinee i nyidrë. Ketre tru fe la ihnimi nyidrë kowe la thine i nyidrë, Maria. (Ioane 19:​25-​27) Ngo pine nemene matre tru la hnei Iesu hna hnimi Maretha? Tru la ihnimi Iesu koi Maretha, ke, ka lolo thiina nge ka hame catr angeic, nge atre catre huliwa fe. Ngo ame la ka sisitria catr, tre ene la lapaune ka catr thei angeic. Angeic a mejiune kowe la nöjei trenge ewekë i Iesu, nge xecie hnyawa koi angeic ka hape, nyidrëti hnyawa hi lo Mesia. (Ioane 11:​21-​27) Ngo eje hi laka, tha ka pexeje kö Maretha, ka tria fe angeic. Ame la ketre ijine Iesu a traqa ne wai nyidro, tre kola wesitr hnei Maretha koi Maria, me upi Iesu troa pane ameköti Maria. “Joxu fe, tha mekune kö cilie laka ase hë nue ni hnei jininge troa kuci huliwa hmekuj ? ulatinejë koi nyëne mate troa xatua ni.”​—Luka 10:​38-​42. w15 15/10 3:​1, 2

Maine tro sa lapa mekune hnyawa la pengöi Iehova me Iesu, tro lai a xatua së troa isigöline pala hi la nyipici. Tro la aqane catre i epuni a xatuane la itre trejin, memine fe la itre atr hnei epuni hna cainöje kow. Ketre, e tro epuni a lapa mekune hnyawa la hnei Iehova hna kuca koi epun, ene la troa hamëne koi epun la thupene mel, tro hë epuni a nyipi ewekëne catrëne la aqane imelekeu i epuni me Akötresie. (Rom. 3:​24) Hnei Mareko, ketre trejine qaa Afrique hna akalabusin koi köni macatre pine la lapaune i angeic, hna qaja ka hape: “Kola aceitunëne la troa hetre nyine mekune ngön, memine la ketre ewekë hne së hna kuca ka thue madrine së. Maine tro pala hi sa lapa mekune hnyawa la itre ewekë i Akötresie, tro fe së lai a öhne pala hi la itre ewekë ka hnyipixe göi Iehova. Ame ngöne la itre ijine eni a nango kucakuca, maine hnehengazo pena göi elany, eni hi lai a e la ketre xötre ne la Tusi Hmitrötr me mekune ngön. Nge ame e cili, kola tingetinge la hning.” w15 15/10 4:​15

Keme me thine fe, wange ju la ijine ka ijij matre troa qaja kowe la nekö i epuni la kepine matre amekötine jë epuni la ketre ewekë. Nge e trotrohnine hë nyën, tro hë nyëne lai a canga hmala troa trongën. Hanawange la hna qaja hnei Bar­ry, ketre keme ka foa lao kuku. Öni angeic: “E tro epuni pala hi a qaja hnyawane kowe la nekö i epun la kepine la aqane amekötine epun, tro angeice lai a mejiune koi epun.” Tro hë la nekö i epuni thöth a atre ka hape, tha epuni kö a ameköti ewekë ke hnëqa i epun, ngo hetre nyipi kepine matre epuni a ujë tune lai. Nge ketre, the mekune kö ka hape, tro pala pe hi nyën a nekönatr. Haawe, loi e tro nyën a majemine ‘huliwane la hni’ nyën matre atreine jë nyën ketre sipu axecië mekun. (Heb. 5:14) Öni Barry hmaca jë: “Nyipi ewekë tro la thöth a inamacan ngöne la angeic a axecië mekun, ngo tha thenge kö la mekuna ne la hni angeic.” Haawe, loi e tro epuni a amamane la ipië i epun, me qaja hnyawa kowe la nekö i epuni la kepin matre axecië mekune jë epuni tune lai. Tro nyëne lai a inine la aqane troa ketre sipu axecië mekun, nge tro fe nyëne lai a öhne laka, epuni a metrötrë nyën. Ketre, e tro epuni a ujë tun, epuni hi lai a amamane ka hape, tru hë nyën. w15 15/11 2:​11

Ala nyimu catre enehila la itre atr ka nyihlue i Iehova e cailo fen. Angatre hi la itre trejin me easë. Nemene la aqane tro sa ujë koi angatr? (Rom. 12:10) Hnei Peteru hna cinyihane ka hape, hnene la aqane drengethenge së la nyipici, haawe, tro ha mama ‘la ihnimi ka pë thoi ngön the së, itre trejin.’ Hnei Peteru fe hna ahnithe kowe la itre pane keresiano ka hape: “Hune la nöjei ewekë asëjëihë tro nyipunie a ihnimikeu cat.” (1 Pet. 1:​22; 4:8) Pine laka, ka jui me ka keukawahnine la ihnim ka eje the së, itre trejin. Ketre, easë asë hi a hnimi Iehova me trongëne la itre hna amekötine hnei Nyidrë. Matre Nyidrëti a xatua së jëne la men ka pë sane i Nyidrë, ene la uati hmitrötr. Ej a xatua së matre tro sa casi memine la lapa i ange trejin asë e cailo fen.​—1 Ioane 4:​20, 21. w15 15/11 4:​8, 9

Tha ajane kö Iehova tro sa ithanatane la ketre qene hlapa kö matre troa atrepengöi Nyidrë memine la itre mekuna i Nyidrë. (Hna ama. 7:​9, 10) Nyimutre catre la itre qene hlapa ne la itre atr, ngo, tha jole kö lai koi Iehova. Hetrenyi e hnine la Tusi Hmitrötr la itre xa aqane ithanata i Iesu qene Heberu hnapan. (Mat. 27:46; Mar. 5:​41; 7:​34; 14:36) Ngo, hnei Iehova hna thele jëne matre troa fejane la maca i Iesu me ujën ej qene Heleni, nge thupene lai, kowe la itre xa qene hlapa ju kö. Ketre, hnene laka hna anyimua fejane la Wesi Ula i Akötresie hnene la angetre Iudra me itre Keresiano, ame hna cile huti la maca i Akötresie. Thupene lai, hna ujëne la itre hna fejane cili kowe la itre xa qene hlapa ka nyimutre catre hmaca kö. Hnei John Chrysostom, ketre hene ne hmi ka mel lo 400 lao macatre thupe i Keriso, hna qaja ka hape, hna ujëne la itre ini i Iesu kowe la qene Syrie, me qene Égypte, me qene Inde, me qene Perse, me qene Éthiopie, me itre xa qene hlapa ju kö. w15 15/12 1:​10, 11

Maine tha hne së kö hna treqene la ijine ka loi troa ithanata, tha tro jë kö la itre atr a trotrohnin, maine kapa pena la hne së hna qaja. Ame lo Maac 2011, hna lepe apatrene la itre traone ne Zapo hnene la ketre sa ka tru, me gejë madra. Hna sasaithe la 15 000 lao atr ka mec. Ngacama hna patre fe la itre xa atrene la hnepe lapa ne la Itretre Anyipici Iehova, me itre sinee i angatr, ngo hnei angatr hna thele troa xatuane jëne la Tusi Hmitrötr, la itre atr ka akötr tui angatr. Atre hnyawa hi angatre laka, thene la itre atr cili, nyimutre la itre ka hmi koi buda, nge itre ka thatre Tusi Hmitrötr angatr. Matre tha hnei angatre kö hna canga qeje melehmaca, ngo hnei angatre pe hna akeukawane la hni ne la itre ka akötr, me qaja la kepine matre traqa pi la itre akötre cili kowe la itre atr ka loi. w15 15/12 3:7

Aja së asë hi troa egöcatre matre troa huliwa catre koi Iehova. Ngo itre atr ka tha pexeje kö së, matre thatreine kö troa trianyi së hnene la itre mec. Ame la easa wezipo, nyimu aqane troa nyinyine la meci së, nge ka meköti koi së troa iëne la ketre nyin ne la meci së. Ngo ame itre xa ijin, kola qaja hnene la itre atr maine asosiasio pena ka hape, hetrenyi hë la ketre nyin ne la meci së. Angatre lai a kuca tun, ke, angatr a thele mani. Tro angatre lai a qaja ka hape, nyimu atr hë hna aloine hnene lai drösinöe cili. Haawe, maine ka wezipo së, canga tro fe së lai a thele nyin la meci së matre tro sa mele aqeany. E ka macameke së, maine inamacane pena, tro hë së lai a thupën matre tha tro kö sa canga tro kapa la ketre drösinöe qaathene la ketre atr nge tha huliwa i angeice kö. Loi e tro sa isa waipengö së me hape: ‘Öni angeic, hna aloine hë la itre atr hnene la ketre vitamine, maine ketre trepe drösinö, maine ketre aqane xeni pena, ngo hetre atr kö hnenge hna atre hna xatuane hë? Nge maine nyipici ju hë laka hna xatuane la itre atr, ngo tro jë kö lai a hane ie koi ni? Tro kö ni a thele la itre xa ithuemacanyi ngöne la itre itus, me ithanatan me itre atr hna inin troa nyinyin la mecing?’​—Deu. 17:6. w15 15/12 4:14, 15

Atre hnyawa hi Paulo laka, e traqa ju së wangatrune la thupene mel, tro lai a musinë së, maine upi së, troa hnim me atrunyi Iesu. Eje hi, ame la easa trotrohnine hnyawa la hna kuca hnei Iehova me ihnim i Nyidrëti koi së, canga tro hi së lai a saze la mele së me amamane laka, easa wangatrunyi Iesu. Tro lai a mama tune kaa? Tro la ihnimi së koi Iehova a upi së troa nyitipu Iesu, me xötrethenge la itre thupa ca i nyidrë. (1 Pet. 2:​21; 1 Ioane 2:6) Ketre, ame la easa drengethenge Iehova me Iesu, easë hi lai a amamane la ihnimi së koi nyidro. Nge öni Iesu mina fe: “Ame la ate hetenyi la ite wathebong, me trongën’ it’ ej, angeice hi la ate hni ni ; nge ame la ate hni ni, tro ha hni angeice hnei Tetetro, nge tro ni a hni angeic, nge tro ni a amamai ni kö koi angeic.” (Ioane 14:21; 1 Ioane 5:3) Haawe isa waipengö së jë me hape: ‘Hnenge hna nyitipu Iesu tune kaa? Hetre götrane kö nyine tro ni a wange hmaca?’ Ka nyipi ewekë catre tro sa isa waipengö së, ke tha mano kö la fene tupathi së, me uku së troa xome la aqane ujë ne la itre atr.​—Rom. 12:2. w16.01 2:​7-9

Maine jë, epuni hnyingëne thele ka hape, ‘Hnei Iehova kö hna hane hë ni troa mel e hnengödrai?’ Maine kola traqa koi epuni la itre mekune ka tune lai, me luelu, pane mekune ju la itre hnyinge celë: Ka catre kö epuni cainöje trootro? Ka madrine pala hi epuni troa inine la Tusi Hmitrötr, me atrepengöne la itre ‘ewekë ka jui Akötesie’? (1 Kor. 2:​10) Tru kö la thangane la hnei epuni hna cainöje trootro? Hetre aja i epuni kö troa amë panëne la aja i Iehova ngöne la mele i epun? Tru kö la ihnimi epuni kowe la itre atr, nge ka tru kö koi epuni la troa xatua angatre troa nyihlue i Iehova? Öhne kö epuni la hatrene la ixatua i Iehova ngöne la itre götrane gaa tru ne la mele i epun? Maine epuni a nangëne la nöjei hnyinge celë, kolo kö lai a anyipicine ka hape, hna hë epuni fe troa mel e hnengödrai? Ohea, ke celë fe hi aqane mekune lai hnene la nöjei hlue i Iehova, itre hna iën me itre xa mamoe. Jëne la uati hmitrötr, Nyidrëti a hamëne la men ka casi kowe la nöjei hlue i Nyidrë, ngacama isa edrö i angatre kö elany. E epuni a hnyingëne thele ka hape, tro kö epuni a mel elanyi e hnengödrai, kolo lai a hape, tha hna hë epuni kö. Pëkö luelue thene la itre hna iën! w16.01 3:14, 15

Ame ngöne lo Iesu a ce huliwa me Keme i nyidrë, tre ka madrine pala hi nyidrë, ke tru catre la itre ewekë hnei nyidrëti hna kuca, nge atre hi nyidrë ka hape, tru la ihnimi Iehova koi nyidrë. Ngo tune kaa fe së? Öni Iesu, tru la madrine së ngöne la ea­sa ham, me ngöne la easa kapa. (Ite hu. 20:35) Nyipici laka, hetre madrine së la easa kapa la nyipici. Ngo, pine nemene matre hetre madrine së fe la easa ce thawa eje kowe la itre xa atr? Pine laka, easa öhne la madrine ka eje thei angatr la angatr a trotrohnine la itre ini qa hnine la Tusi Hmitrötr, me nyiqaane easenyi koi Akötresie. Easa haine la easa öhne la aqane ujë la mekuna i angatr me aqane mele i angatr. Nge ketre, eje a aijijëne la itre hlue i Akötresie troa hetrenyi la mele ka tha ase palua kö. (2 Kor. 5:​20) Eje hi laka, pëkö ketre huliwa ka sisitria hune la huliwa ne cainöj, nge ka hamë madrine koi së. w16.01 5:​6, 7