Februare

Nemene la aqane tro sa trotrohnine la kola hape, “loi e huliwa apexejene la xomi hni” the së? (Iako. 1:4) Ame la easa cile kowe la itupath, easë e cili a öhne laka, tro pala kö së a catre xomihni ahoean, me thele fe troa trotrohni itre xan, me catre ihnim. Hnene laka easë pala hi a xomi hnine la itre itupath, haawe, easë fe hë e thupen, a hane atreine melëne hnyawa la itre thiina cili. Nge kolo fe a ahnyipixene pala hi la atr e kuhu hni së. Tha aja së kö troa ena la itre wathebo i Iehova matre patre pi la itupath. Celë hi matre, easë a xomihnine la itre itupath. Haawe, maine epuni a isine pala hi troa lepe trije la itre mekune ka sis, the hmaca pi kö! Sipo Iehova jë la ixatua i Nyidrë matre troa thipetrije la itre mekune cili. Hetre atrene kö la lapa i epuni ka icilekeu me epun? The hmaca kö! Loi e xecie e kuhu hni epuni troa nyihlue i Iehova pala hi. Nge mekune pala kö: Maine easa ajane troa hane kepe së hnei Akötresie, nyipi ewekë tro sa cile hut, ene la troa xomi hnine la itre itupath.—Rom. 5:3-5; Iako. 1:12. w16.04 2:15, 16

Ame koi Iehova, pëkö atr maine ketre lapa ka sisitria hui ketre. Nyipici laka, hetre itre ewekë ka aisa pengönë së, nge mingöming me lolo e tro sa goeën. Haawe, tha ajane kö Nyidrë tro sa nue trije la qenenöje së. Ngo ame ngöne la ketre götran, tha ajane kö Nyidrë tro sa pi mama fë la nöje së. (Rom. 10:12) Tha tro pi kö së a pi mama fë la nöje së me mekune ka hape, ka sisitria kö ej hui ketre. E tro sa mekune tune lai, tro lai a jole catre koi së troa lapa ananyine la politik. Celë hi ewekë lai ka traqa lo hneijinene lo itre pane keresiano. Tha ka meköti kö la hna kuca hnene la itre trejin ne Iudra kowe la itre trejin, sine föe ne Heleni. (Ite hu. 6:1) Nemene la ka troa amamane ka hape, hetrenyi e kuhu hni së la aqane pi mama cili? E tro la trejin qa ngöne la ketre götrane nöj a hamëne la ketre mekun nyine xatua epun, maine jë tro epuni lai a canga thipetrij me hape, ‘ka lolo kö la hne huni hna kuca e celë!’ Maine aqane mekuna i epuni hi lai, mekune kö la eamo ka tru ka mama ngöne la topik ne la drai celë. w16.04 4:12, 13

Hnei Iesu hna cainöjëne la “maca ka loi ne la baselaia,” nge aja i nyidrëti fe tro la itretre drei nyidrë a hane kuca tun. Matre drei la itre hmi ka cainöjëne la maca cili? (Mat. 28:19) Itretre Anyipici Iehova hmekuje hi! Hnene la ketre peen hna qaja ka hape, ame ngöne la itre nöj hnei angeic hna tro kow, hnei angeic hna hnyingëne kowe la Itretre Anyipici Iehova la tane la maca hnei angatre hna tro fë. Öni angeic, “Itre ka hmo asë hi angatr, ke casi hi la aqane sa i angatr, ene ‘la maca ka loi ne la Baselaia.’ ” Kola mama jëne la hna qaja hnene la peen ka hape, tha ka hmo kö së ngo itre keresiano së ka cas. (1 Kor. 1:10) Nge Baselaia i Akötresieti fe la tane la maca hna tro fë hnene la Ita Ne Thup—Maca Ne La Baselaia i Iehova. Ame lai zonal celë, tre hna ujën ngöne la 254 lao qene lapa, nge traqa koi 59 000 000 lao zonal hna fejan e nöjei treu, matre celë hi zonal lai hna fejan atrun e cailo fen. w16.05 2:6

Epuni a ajane troa hane xome la huliwa ne pionie. Maine jë, hnei epuni hë hna ahmaloeëne la mele i epun göi troa cainöj atrun. Ngo epuni pala kö a luelu, ke öni epun, tro ha pë madrine i epuni elanyi hnene laka, co hë la manie me mo i epun. Matre maine ju, tro hi epuni a cainöj trootro tune la hna kuca hnei itre xa trejin, ke tha hna musinë së kö hnei Akötresie troa pionie. Ngo, atre hnyawa hi epuni lo hna qaja hnei Iesu ka hape, tro Iehova a amanathithine la itre ka nue la itre ewekë i angatr thatraqane la huliwa ne Baselaia. (Luka 18:29, 30) Ketre, Tusi Hmitrötr a amamane ka hape, Iehova a madrine la easa kuca asë la hne së atreine thatraqai Nyidrë, nge aja i Nyidrë tro sa hane madrin ngöne la easa nyihlue i Nyidrë. (Sal. 119:108) Maine tro epuni a thithi thatraqane lai, me lapa mekune la itre ewekë cili, tro hë epuni lai a atreine axecië mekune hnyawa, thenge la hnei epuni hna atrein, me thenge la aqane waiewekë i Iehova. w16.05 3:13

Tha tro pi kö la itre xötre ka tru e hnine la ekalesia a mekune ka hape, tha thatraqai angatre kö la hna qaja ngöne la itre itusi cili. Ame hnine itre ej, kolo fe a ithanatane la itre jole ka ketr la nöjei keresiano asë. Kola qaja la enyipiewekëne koi së troa isigöline la lapaune së, me thupëne la hni së, me aqane troa cile catr ngöne la itre itupath, me aqane troa iëne la itre sinee së, me itre nyine iamadrinë. Haawe, ngacama hna hnëkëne la itre itusi celë thatraqane la itre thöth, ngo ame asë hi la itre ithuemacanyi e hnin, tre, nyine loi fe koi së asë. Maine nyipici laka, hnene la itre itusi thatraqane itre thöth hna xatua angatr ngöne la itre jole ka traqa koi angatr, ngo hna xatua angatre fe troa acatrene la aqane imelekeu i angatr me Iehova. Nge, ijij tro fe la itre xötre ka tru a kepe eloine la itre itus celë.—Ate cai. 12:13. w16.05 5:15, 16

Tru aliene catr la hna ithanata, “Iehova Akötesi shë, te, Iehova ka cas.” Celë hi ka acatrene ekö la lapaune ne la angetre Isaraela, ngöne lo angatr a lö kowe la Nöje Hna Thingehnaean. Tro mina fe la itre trenge ewekë celë a acatrene la lapaune së ngöne la ijine akötr atraqatr, me hane mele tingetinge me casi me itre trejin ngöne la fene ka hnyipixe. Matre, loi e tro pala hi sa nyihlue i Iehova hmekuj. Kola hape, tro sa nyihlue i Nyidrë hnene la hni së ka pexej, me mekune së ka pexej, me trenge catre së ka pexej. Nge loi e tro fe sa huliwa catr göi troa thele tingeting, me acatrene la casi thene la itre trejin. Maine aqane ujë së hi lai, tro hë Iesu a jele meköti së, nge tro fe hë së e cili a öhne la aqane eatre la trenge ewekë i nyidrë, lo kola hape: “Trohemi, nyipunie ange hna amanathithine hnei Kaka, hetenyiju la baselaia hna hnëkëne thatraqai nyipunie qane la hna ami tepene la fen.”—Mat. 25:34. w16.06 3:2, 20

Kola amamane koi së laka, tro la thiina ka pi tru a uku së troa catre fë la tria së. E aqane ujë së hi lai, tha ceitu së hë me dro ka fedr. Hapeu, hna hane akötrë epuni fe hë hnene la ketre trejin, maine hleuhleu pena ke, hna xome qaathei epuni la ketre hnëqa? Hnei epuni kö hna pi tru e cili? Maine pena, ka sisitria catr kö koi epuni la troa iloi memine la itre trejin me mele nyipici koi Iehova? (Sal. 119:165; Efe. 4:32) Maine hnene la ketre atr hna majemine kuca la ngazo maine kuca juetrën, tro lai a jole koi angeice troa kapa la ixatua i Iehova. Ketre, tha jole hë koi angeice troa kuca lapan. (Ate cai. 8:11) Önine la ketre trejin ka majemine ekö goeëne la itre iatre ka sis, ka hape, “Eni fe hë a hane qeje gelene la itre qatre thup.” Celë hi ka angazone la aqane imelekeu i angeic me Iehova. Ame hë e thupen, hna atre hë hnene la itre xa trejine la huliwa i angeic, ene pe, xatua angeice jë hi hnene la itre qatre thup. Eje hi laka, itre atr ka ngazo asë hi së. Ngo ame hë la easë a nyiqaane qeje gelene la itre ka haji së maine thele kepine la aqane ujë së nge tha thele ixatua pe me canga ietra koi Iehova, mama ha lai ka hape, ka catre hë la itre hni së. w16.06 2:5, 6

Aja i Iesu tro angatr a trotrohnine la kepine matre tha tro kö angatr a hnehengazone menune la itre ewekë cili. Atre hnyawa hi nyidrë ka hape, ka nyipi ewekë lai kowe la mele i angatr, ngo e tro angatr a hnehengazone menune pala ha itre ej, tro angatre lai a thëthëhmine la ewekë nyine troa tro pa ngöne la mele i angatr. Tru catre la hnei nyidrëti hna mekune la itretre drei nyidrë, matre ame ngöne la cainöje i nyidrë hune la wetr, afoa lao hmekë angatr hnei Iesu göne la ewekë cili. (Mat. 6:27, 28, 31, 34) Atre hnyawa hi Iesu ka hape, ka nyipi ewekë lai kowe la mele ne la atr. Ketre, tha sihngödri kö koi nyidrë ka hape, troa akötre la mele ne la itretre drei nyidrë ngöne la itre drai ne la pun. (2 Tim. 3:1) Ala nyimu la itre atr enehila ka pë huliwan nge tru la thupene mo. Nge ame ngöne la itre xa nöj, kola puafala la atr me jiinë xen. Ngo atre fe hi Iesu laka, ka sisitria catre kö la “mele hune la xen, me ngönetei hune la ixet.” w16.07 1:8, 9

Pine laka, ka tha pexeje kö së, thatreine kö së troa drengethenge Iehova hnyawa. Matre, tha ijiji së kö troa kapa qaathei Iehova la itre loi, nge ketre, meci la edrö së. Öni Solomona joxu: “Pëkö ate ka meköti e celë fen, ate kuca la loi nge pë fe kö ngazo.” (Ate cai. 7:20) Öni Paulo fe: “Ngazo asë hë la nöjei ate, me tha traqa kowe la lolo i Akötesie,” nge “ame la thupene la ngazo, te, mec.” (Rom. 3:23; 6:23a) Hnene laka, tru catre la ihnimi Iehova kowe la atr, haawe, Nyidrëti a upe jë la “Nekö i nyidëti ka cas” troa meci thatraqai së. Drei lai hatrene ka sisitria ne la ihnimi gufa i Nyidrë! (Ioane 3:16) Öni Paulo e qeje Iesu ka hape: “Hna petëne hnene la lolo me atrun, ke hna xome la aköte ne la mec ; mate traqa koi nyidëti la meci thatraqane la nöjei ate asëjëihë hnene la ihnimi gufa i Akötesie.” (Heb. 2:9) Eje hi laka, “Ame la ahnahna i Akötesie, te, mele ka tha ase palua kö [jëne] Iesu Keriso Joxu shë.”—Rom. 6:23b. w16.07 3:3, 4

Pengöne kö la atr troa faipoipo. Ngo nemene la qaane me kepine la faipoipo? Tro la aqane sa la hnyinge celë a xatua së troa waipengöne hnyawa la faipoipo, me itre manathithi ka xulu qa ngön. Hnei Akötresieti hna xupe la pane atr, Adamu, me upi angeice troa ati ëjene la nöjei öni asë. Öhne hi Adamu e cili ka hape, hetre öni trahmanyi me föe, ngo “pë pe hna öhne thatraqai [angeic] la ixatua ka ijiji angeic.” Celë hi kepin matre, Akötresieti a ameköle angeice jë, me xome la ca wengesisila i angeic, matre troa xupe la föe. Nge Iehova pë hë a tro sai nyiidroti jë koi Adamu, matre nyi föe i angeic. (Gen. 2:20-24) Haawe, ame la faipoipo, tre ketre ahnahna lai qaathei Iehova. Itre macatre thupen, hnei Iesu hna amexeje lo trenge ithanata i Iehova ekö ngöne lo hlapa e Edena, öni nyidrë: “Tro la trahmanyi a nue la keme me thine i angeic, me fede kowe la fö’ i angeic; nge tro nyidoti a ca ngönetei.” (Mat. 19:4, 5) Pine laka, hnei Iehova hna xupe la föe qa ngöne la wengesisila i Adamu, matre atre hnyawa hi nyidro laka, tro pala hi nyidroti a casi me ce mel. Tha aja i Iehova kö tro la lue trefën a sei hna cil, maine troa nyimu föe maine trahmanyi pena. w16.08 1:1, 2

Hnei Iesu hna majemine ithanatane la Baselaia kowe la ala cas. Ame ngöne la ketre drai, hnei Iesu hna ithanata amenyikenyi kowe la ketre föe ka traqa troa jöe tim e Sikara. (Ioane 4:5-30) Hnei Iesu mina fe hna ithanata koi Mataio hna hëne ka hape, Levi. Ngacama ketre telona angeic, ngo hnei Iesu hna hë angeic matre troa hane ketre atre drei nyidrë. Kapa ju hi Mataio, ame hnei angeice hna könë Iesu me itre xan troa ce xeni me angeic ngöne la uma i angeic. Nge e cili, hnei Iesu hna ithanata kowe la ka ala nyimu. (Mat. 9:9; Luka 5:27-39) Hnei Iesu mina fe hna ithanata amenyikenyi koi Nathaniela, ngacama hnei angeic hna jele ngazone la itre atr ne Nazareta. Nge pine laka, hnei Iesu hna ithanata amenyikenyi koi Nathaniela, haawe, saze pi hi la aqane goeë Iesu hnei angeic, ngacama atre Nazareta hi Iesu. Matre, hetre aja i Nathaniela hë troa atrepengöne hnyawa la hna qaja hnei Iesu. (Ioane 1:46-51) Jëne la tulu i Iesu, trotrohnine hë së laka, ame la easa ithanata amenyikenyi kowe la itre atr, tro hë angatre lai a hmala troa drei së. Matre ame la easa inine la atr hne së hna ini Tusi kow troa ithanata amenyikeny, tro hë angeic lai a madrine trootro ngöne la hna cainöj. w16.08 4:7-9

Ame la kola traqa la itre jole ka tru kowe la lue trefën, hetre itre xan ka isa lapa maine sei hna cil pena. Hetre itre xa trefën ka mekune ka hape, jole catre pala ha la ewekë ka traqa koi nyidro, matre nyipi ewekë hë troa isa lapa. Ngo hnei Iesu hna amekunë së laka, tha mekune ka co kö la troa isa lapa. Hnei nyidrëti hna amexeje la itre trenge ewekë i Akötresie göi faipoipo, me nyixane ka hape: “Ame la hnei Akötesie hna isilekeun, the tro kö a shenge hnei ate.” (Mat. 19:3-6; Gen. 2:24) Matre, aja i Iehova tro pala hi la lue trefën a ce mel me cas. (1 Kor. 7:39) Haawe, tha tro pi kö së a thëthëhmine ka hape, tro easë elanyi a isa qeje thiinane koi Iehova. Nge celë hi ka troa upi së troa canga apatrene la itre jol, qëmekene tro itre ej a ngazo catr. w16.08 2:10, 11

Nyipi ewekë catre tro pala hi sa hmek, ke troa traqa koi së la ithupëjia nge tha ka hnëkë kö së, maine traqa pena nge easa kucakuca. Maine tro pala hi sa catre isi memine la ngazo, tro hë sa ngaan ej! Ngo eje hi laka, maine tha hmeke hë së, tro hë Satana, memine la fene i angeic, me itre aja së ka ngazo a musinë së. Haawe, isa catre pi pe së! The kucakuca kö nge cile catre jë! (1 Pet. 5:9) Maine aja së troa ngaane la ngazo, hetre ewekë nyine tro sa pane mekune hnyawa, ene la troa kepe së hnei Iehova. Kola qaja ngöne Heberu 11:6 ka hape: “Ijije la ate tro koi Akötesie troa kapa, ka hape, eje kö nyidë, nge nyidëti la ate nyi june koi angete thele catë nyidë.” Matre, ame la kola qaja ka hape “thele catë” Iehova, tre kolo hi a amamane ka hape, tro sa huliwa catre matre troa hane kepe së hnei Nyidrë.—Ite hu. 15:17. w16.09 2:4, 5

Tusi Hmitrötr la ka xatua së troa axecië mekun hnyawa me amadrinë Iehova. Matre, ijiji së asë hi troa iëne la hnaheetr hne së hna ajan. Ketre, tha hna amekötine kö laka, troa cangön hnene itre xa trejin. Ngo ame pe, loi e tro sa thupëne matre tro pala hi a porop la hnaheetre së, me amamane la thiina ka ipië me metrötr. Nge loi e troa ihmeku la hnaheetre memine la hna troa kuca, nge hna majemine hnene la itre atrene la nöj. Nyipici laka, tha ka hmaloi kö troa öhnyi iheetre ka lolo, ke itre setroa a salemëne la itre iheetr hna ajan hnene la fen. Kola mama e cili la itre iheetr ka hopatr, nge ka fedre koi ngönetrei, tune la itre jupes, me ikimonu, me igödraië me costard me trauziz. Ngo, tru la madrine ne la itre trejine la kola öhne la easa isine pala hi troa heetre hnyawa. Nge, tru catre hmaca kö la madrine ka eje the së la easa atrunyi Iehova, nge tha mekune hë së lo itre traeme hne së hna nue troa thele iheetr ka ijij. w16.09 3:15, 16

E tro nyipunieti a hamëne la itre ceitun, tro lai a huliwa la mekun ne la itre nekö i nyipunie. Tro hë angatre lai a xomi ini qa ngöne la itre ceitun, me trotrohnin. Nge tro ha lapa e kuhu hni angatr la itre ini cili, nge hetre madrine i angatre fe. E tro nyipunie a kuca lai, troa mama kowe la nekönatr ka hape, ka meköti asë hi la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr. Pane upi nyëne jë troa e la xötr ka mama ngöne la tane la topik ne la drai celë. The qaja hmekuje kö ka hape, qaathei Iehova la itre ithuemacanyi celë. Ngo, loi e tro fe a xatua nyën troa huliwane la mekuna i nyën. Qaja jë koi nyën ka hape, ame la itre atr ngöne la hneijine Iobu tre, tha kapa kö angatr la mekune laka, ka thipi xane la ihnadro. Ame koi angatr, ka hetre trepene asë hi la nöjei ewekë, tune la etë maine wene balo. Nge ame ngöne la ijine cili, pë pala kö nyine anyipicine ka hape, ka thipi xane la ihnadro ke, pëkö télescope me fusée tune enehila. Matre, kola mama laka, ngacama hna cinyihane hë ekö la Tusi Hmitrötr, ngo ka meköti pala hi la hnene eje hna qaja, ke qaathei Iehova.—Neh. 9:6. w16.09 5:9, 12

Nyipici laka, easa lapaune koi Iehova me Iesu, ke atre hë së la hnei nyidroti hna kuca memine la hnei nyidro hna troa kuca elanyi thatraqai së. Ngo hetrenyi fe the së la aja ka catr troa mel thenge la hna ini së hnei nyidro. Ketre, tru la aja së troa xatuane la itre atr troa atre nyidro. E aja së troa mele palua ngöne la fen ka hnyipixe i Akötresie, nyipi ewekë tro sa lapaun me acatrene ej pala hi. Ceitune hi la lapaune memine la ketre feja. Loi e tro pala hi a fi lai feja matre tro ej a cia hnyawa me kökötre lolo. Ngo e tha fi lapane kö së, tro hë eje lai a fitr uti hë la mec. Ketre tune mina fe, nyipi ewekë tro sa thupëne hnyawa matre tro pala hi a “pë ethane” la lapaune së, nge tro pala hi ej a “cia,” maine kökötre lolo.—2 Thes. 1:3; Tito 2:2; Luka 22:32; Heb. 3:12. w16.10 4:4, 5

Ame lo Daniela me itre sinee i angeic a mele trenyiwa e Babulona, hnene la angetre Babulona hna iele angatr troa kapa la qenenöje me hmi angatr. Hnei angatre hna ini Daniela me itre sinee i angeic la “qene Kaledaia” me ati ëje i angatr la itre ëje ne Babulona. (Dan. 1:3-7) Hna ati ëje i Daniela ka hape, Bel, haze ka sisitria i angetre Babulona. Matre kola mekune laka, aja i Nebukaneza joxu tro Daniela a jele nyipicine ka hape, ka catre kö la haze i angetre Babulona hui Iehova, Haze i Daniela. (Dan. 4:8) Ame e Babulona, hna hamë Daniela la itre a i joxu. Ngo, “xecië hë e kuhu hni” angeic laka, tha tro kö angeic a ena la wathebo i Akötresie. (Dan. 1:8) Hnene laka, hnei angeic hna catre inine la “ite tusi,” ene la Itre Hna Cinyihane qene Heberu, ame hna catre pala hi la aqane imelekeu i angeic me Iehova ngöne la angeic a mele trenyiwa. (Dan. 9:2) Thupene hë la 70 lao macatre ne angeic e Babulona, kolo pala hi a hë angeic lo ëje qene Heberu, ene Daniela.—Dan. 5:13. w16.10 2:7, 8

Qaane lo 1919, hnei Iesu hna aijijëne la nöje i Akötresie troa trotrohnine la itre ini qa hnine la Tusi Hmitrötr, me trongëne itre ej jëne la “hlue ka nyipici me ka inamacan.” (Mat. 24:45-47) E hne së hna xötrethenge la hna qaja hnine la Tusi Hmitrötr, easë hi lai a thele matre tro pala hi a pë ethan la ekalesia, me tingeting, me cas. Matre loi e tro sa isa waipengö së me hape, ‘Tro kö ni a nyipici koi Iesu me xötrethenge la hna amekötin hnene la hlue ka nyipici?’ Easa atre jëne la Tusi Hmitrötr, ka hape, itre hlue i Iehova fe e hnengödrai a huliwa thenge la aqane amekötine Iehova. Jëne la ketre iamamany, hnei Ezekiela hna goeëne la Iehova a të hune la ikariota me nyinyape catre ngöne la nöjei götrane hna ajan hnei Iehova. (Ezek. 1:4-28) Easenyi catre hë matre lepe apatrene pi Keriso me itre angela la fene ka ngazo celë. Matre pë hmaca kö atr ka troa thaipië Iehova me adrone la ëje i Nyidrë, me qeje gelene la aqane musi Nyidrë! w16.11 3:9, 10

Tune lo itretre drei Iesu ekö, nyipiewekë tro sa icasikeu lapa matre troa atrepengöi Iehova me itö ithuecatr. (1 Kor. 14:31) Ame mina fe la itre ka hekö hë nyihlue i Iehova tre, angatre fe a ajane troa hane ithuecatre koi angatr. Pane mekune jë la pengöi Iosua. Hnei Iehova lo hna ië Iosua troa lö fë la angetre Isaraela kowe la nöje hna thingehnaean. Ngo, hnei Iehova kö hna upi Mose troa thuecatre i angeic, ngacama ka hekö hë Iosua ce huliwa me Iehova. Öni Iehova: “Ahnithejë koi Iosua, me haji angeic, me thue cate i angeic, ke tro angeic’ a mekene la nöje celë, nge tro angeic’ a alapanyi angate ngöne la nöje lo hnei ’ö hna troa goeën.” (Deu. 3:27, 28) Haawe, nyipi ewekë fe troa ithuecatre koi Iosua ke, tro la nöj a isi memine la itre xa nöj e cili, nge goi tro fe a lepi angatr ngöne la ketre isi. (Ios. 7:1-9) Ame enehila, loi e tro sa thuecatrene la itre qatre thup me itretre thupëne la sirkoskripsio ke, angatr a isine troa thupëne la nöje i Akötresie.—1 Thes. 5:12, 13. w16.11 1:12, 13

Kola trotrohnine hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr laka, tha tro hmekuje kö angatr a qaja kowe la itre atrene la hnepe lapa i angatr, me itre sinee i angatr, memine fe la itre atrene la hmi ka hape, tha angatr hmaca kö a sajuëne la hmi. Hetre aja i angatre fe tro la fen asë a atre ka hape, ame Babulona Atraqatr tre, föe ne gojeny! Matre ame lo Diseba 1917 uti hë lo kola xejë lo macatre 1918, hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr ka ala thauzane hna hamëne la 10 000 000 lao tarak, nge hetrenyi e hnine la ketre tane mekune hna hape, “Kei Hë Babulona.” Hnene la tarak cili hna qajaqaja la pengöne la itre Hmi Keresiano Göi Ëjen. Eje hi laka, tru la elëhni ne la itre hene ne hmi! Ngo, tha cile pi kö la Itretre Ini Tusi Hmitrötr. Ka xecie hnyawa koi angatr troa catre cainöj me drengethenge “Akötesie hune la at.” (Ite hu. 5:29) Nemene la hna amamane koi së? Kola amamane laka, ame lo ijine Pane Isi Ka Tru, tha hna othe kö la itre keresiano ngöne la musi Babulona; ngo lö hë angatr qa ngöne la hmi ka thoi, nge angatr a catre xatuane la itre xa atr troa ujë tui angatr. w16.11 5:2, 4

Itre xan a mekune ka hape, Paulo a amamane e celë la pengöne la itre keresiano, memine la itre ka tha hmi kö. Ngo ame e celë, Paulo a cinyihane kowe la itre keresiano, lo itre “hna hëne nyine ite ka hmitöt.” (Rom. 1:7) Haawe, itre keresiano asë hi lo itre ka “xöte thenge la ngönetei” me itre ka ‘xötrethenge la ua.’ Loi e tro sa e la Roma 7:5. Öni Paulo: “Eëshë pete kö ite ate ne ngönetei, ame hnei ite aja ka ngazo qa ngöne la wathebo hna huliwane ngöne la ite hnepe ngönetei shë.” Paulo a qaja e celë ka hape, ame lo itre atr ka “xöte thenge la ngönetei” tre, itre ka wange atrune la itre aja i angatr ka ngazo, me melën itre ej, me kuca la sipu aja i angatre kö. w16.12 2:5, 7

Ame itre xa ijin, itre atr a hace pine la itre ngazo hnei angatr hna kuca ekö. Hnei Davita joxu fe hna hane hace fë la itre ngazo hnei angeice hna kuca. Öni angeic: “Ini a hoköte ke gomegomë hë la hning.” (Sal. 38:3, 4, 8, 18) Ame e cili, hetre ewekë ka loi hna kuca hnei Davita. Xecie hnyawa koi angeic ka hape, ka utipine Iehova, nge ka senge la ngazo. (Sal. 32:2, 3, 5) Ame itre xa ijin, easa xouene la itre ewekë ka traqa enehila hi. Ame la Davita a cinyianyine la Salamo 55 tre, ijine angeic a xou wanga humuthi angeice pi. (Sal. 55:2-5) Ngo, tha hnei angeice kö hna nue la xou cili troa angazone la mejiune i angeic koi Iehova. Hnei Davita hna sipo iele Iehova troa xatua angeic ngöne la itre jol hnei angeic hna cile kow, ngo atre hi angeic laka, ka nyipi ewekë catre fe troa ujë thenge la hnei angeice hna sipon. (2 Sam. 15:30-34) Ketre ini lai koi epun. The hnehengazo menu kö, isine jë troa nyinyine la jol, nge mejiune ju laka, tro kö Iehova a thupëne la mele i epun. w16.12 3:14, 15

Hnei Davita hna kapa la ihaji qaathei Nathana, perofeta i Iehova. Ketre, hnei Davita hna thithi koi Iehova me qaja amamane la itre ngazo i angeic ke, aja i angeic troa lolo hmaca la aqane imelekeu i angeic me Iehova. (Sal. 51:1-17) Tha hnei Davita kö hna hacehnine menune pala ha la itre huliwa i angeic, ngo hnei angeice pe hna xomi ini qa ngöne la itre ngazo i angeic. Matre tha hnei angeice hmaca kö hna ujë tune lai. Uti hë la angeic a mec, hnei Iehova pala hi hna goeë angeic ceitu me ketre atr ka lapaun. (Heb. 11:32-34) Nemene la ini hne së hna kapa qaathene la tulu i Davita? Maine hne së hna kei kowe la ketre ngazo, nyipi ewekë tro sa ietra, me qaja amamane koi Iehova la ngazo së, me sipo Nyidrë troa seng la ngazo së. (1 Ioane 1:9) Ketre, loi e tro sa qaja amamane kowe la itre qatre thup ke, tro angatre lai a aijijë së troa imelekeu hnyawa hmaca me Iehova. (Iako. 5:14-16) Ame la easa kapa la ixatua qaathei Nyidrë, easë hi lai a amamane la mejiune së kowe la hnei Nyidrëti hna sisiny, ene la tro Nyidrëti a seng la ngazo së. Ketre, nyipi ewekë tro sa xomi ini qa ngöne la itre tria së, me catre nyihlue i Iehova.—Heb. 12:12, 13. w17.01 1:13, 14

Nemene la aliene la hna hape, aqane ujë ka pi tru? Ame la aqane ujë ka pi tru tre, ene la troa kuca la ketre ewekë hna wathebon, maine kuca la ketre ewekë, ngo tha qa së pe. Easa ujë tune lai hnene laka, thatreine kö së itreqe, maine ka pi mama së. Hne së asë hi hna ujë qene pi tru ke, itre atr ka tha pexeje kö së. Ngo, jëne la hna melëne hnei Saulo joxu, easa trotrohnine laka, e hne së hna lapa majemine kuca tun, tha tro hë Iehova lai a kepe së. Salamo 119:21 a qaja ka hape, tro Iehova a “[ameköti] angete hni tru.” Pine nemene matre Nyidrëti a ujë tun? Hetre thangane ka ngazo la troa ujë qene pi tru. Ame la hnapan, tha easë kö a metrötrë Iehova, Akötresie së me Atre musi koi së. Ame la hnaaluen, kola aciane la iwesitrë, me isazikeu la easa kuca la ketre ewekë, ngo tha qa së pe. (Ite edomë 13:10) Ame la hnaakönin, kola jele hmo së, e hne së hna ujë qene pi tru, nge mama catr koi itre atr. (Luka 14:8, 9) Matre, easa trotrohnine la kepine matre Iehova a ajane tro sa isa atre la itre ifego së. w17.01 3:4, 5

Thatreine hë Adamu xötrethenge hnyawa la itre thiina i Iehova. Paatre fe hë koi angeic la mel hna hnëkën koi angeic me kowe la itre nekö i angeic. Matre, ngazo me mec la hnei angeic hna nue pe kowe la itre nekö i angeic. (Rom. 5:12) Hnei Adamu hna cipane koi angatr la mele ka tha ase palua kö. Thatreine kö tro nyidroti a hnahone la itre nekönatr ka pexej, nge ketre thatreine kö tro la itre nekö i nyidro a hnahone la itre nekönatre ka pexej. Qaane lo Satana a ananyi Adamu me Eva qaathei Akötresie, hnei angeic pala hi hna thele troa iaöne la nöjei atr troa ujë tui nyidro. (Ioane 8:44) Ka hnime pala hi Iehova la itre atr. Maine nyipici laka, hnei Adamu me Eva hna trotriji Nyidrë, ngo ame pe, aja i Nyidrëti pala hi tro la itre atr a imelekeu hnyawa me Nyidrë. Ketre, tha aja i Nyidrëti kö tro la ketre e angatr a mec. (2 Pet. 3:9) Celë hi matre, hnei Nyidrëti hna thele jën matre tro la itre atr a imelekeu hmaca me Nyidrë.—Ioane 3:16. w17.02 1:12-14

Loi e tro sa goeëne la itre thiina ka loi thene la itre atr, tui Iehova. Tha tro kö sa thele troa wangatrunyi së hnene la itre atr, maine qaja atrune la hne së hna kuca koi angatr, loi e tro pe sa thele ixatua thei angatr, me saqe kapa la itre mekuna i angatr. Ame la ketre trejin a kapa la ketre hnëqa, easa madrine koi angeic. Nge, easa olene koi Iehova la hnei Nyidrëti hna aijijë së troa nyihlue i Nyidrë. (1 Pet. 5:9) Ketre, e atre hi së la itre ifego së, tro së lai a atreine waiewekë hnyawa jëne la aqane mekuna i Iehova, memine la aliene hni Nyidrë. Ame hë la easa goeëne la itre ewekë ceitu me aqane goeëne Iehova, easë hë lai a axeciëne la itre mekun ka amadrinë Nyidrë. Ketre, e tro sa ini Tus, me thith, me trongëne la hne së inin, tro hë së lai a acatrene catrëne la mekuthetheu së. (1 Tim. 1:5) Easa inine fe troa amë panëne la aja ne la itre atr. E hne së hna trongëne hnyawa la itre ewekë celë; ase hë Iehova qaja amë ka hape, tro Nyidrëti a ‘apexejene la ini së’ me xatua së troa atre hnyawa la itre ifego së.—1 Pet. 5:10, MN. w17.01 4:17, 18

Meköt e tro sa atrune me metrötrëne la itre trejin, trahmanyi me föe. Celë hi nyine tro fe sa kuca kowe la itre mekene së, ene la itre qatre thup, me itretre thupëne la sirkoskripsio, me itre atrene la Komite Ne Filial, me itre atrene la Lapa Ne Xomi Meköt. Angatr asë hi a hamën la hna ajan hnene la itre hlue i Akötresie, nge Tusi Hmitrötr a qeje angatr ka hape, “ite ahnahna.” (Efe. 4:8) Celë hi kepine matre, easa atrun me metrötrë angatr, ngacama isa nöje së kö, me aqane hia së, me aqane mele së, me aqane isa hetre mo së. Ame la easa ce me angatr, tha easë kö a xome ceitu angatr me itre angela, kösë itre atr ka sisitria catr. Ngo, easë pe a atrunyi angatr, me metrötrë angatr pine la aqane huliwa catre i angatr, memine la thiina ka ipië thei angatr. Ketre tulu ka lolo koi së la itre pane keresiano ekö. Ka atrun angatr ekö la itre mekene i angatr, nge easë fe a ujë tune lai enehila.—2 Kor. 1:24; Hna ama. 19:10. w17.03 1:13

Isapengöne catre kö la aqane ujë i Iesu me Heroda Ageripa I! Ame la ketre ijine icasikeu, hnei Heroda hna mama fë la ketre iheetre i joxu ka tru thupen, nge nyine selën. Ame la itre atr a goeë angeic, me drei angeic, angatr a sue jë me hape: “Aqane ewekë ne haze la, ngo tha aqane ewekë i ate kö.” Hnene laka, ka ajane angeic troa atrunyi angeic, “ame hna canga lepi angeice hnene la angela i Joxu [Iehova], pine la tha hnei angeice hna atrunyi Akötesie ; ame hna xuji angeice hnei wanak, ene pe mecipi angeic.” (Ite hu. 12:21-23) Eje hi laka, tha hnei Iehova kö hna ië Heroda troa nyi mekene la nöj. Ngo ame Iesu hnei nyidrëti hna amamane ka hape, nyidrëti hi la hnei Akötresie hna iën. Ketre, tha mano kö nyidrë atrunyi Iehova, Mekene Ka Sisitria ne la nöje i Nyidrë. Tha aja i Iehova kö tro Iesu a nyi mekene la nöje koi itre hnepe macatre hi. Thupene la kola amele Iesu hmaca, öni nyidrë kowe la itretre dreng: “Ase hë hamë ni la nöjei musi asë e hnengödrai me celë fen.” Öni nyidrëti hmaca jë: “Nge hana wang ini a ce me nyipunie ngöne la nöjei drai asëjëihë uti hë la pune la fene hnengödrai.”—Mat. 28:18-20. w17.02 3:20, 21