Jehovah ye Christ—Akakan Mme Eneme Nneme

“Ọbọn̄ Jehovah [i]dinamke baba n̄kpọ kiet, ke mîbọhọke ini enye ayarade uduak esie ọnọ ikọt esie mme prọfet.”—AMOS 3:7.

1. Nso usụn̄ uneme nneme ke ẹkama mfịn?

MFỊN nneme edi mbubehe akpade ediwak miliọn dollar. Kpukpru n̄wed oro ẹsion̄ode, kpukpru n̄wedmbụk n̄kpọntịbe ye mme magazine oro ẹmịn̄de kpukpru ini, kpukpru edinam radio ye television oro ẹnamde, ọkọrọ ye kpukpru ndise senima ye mme mbre ke n̄kpoto edinam, ẹdi ukeme ẹsịnde ndineme nneme. Ukem oro ke edi ye kpukpru leta oro ẹwetde ẹnyụn̄ ẹnọde aka ọkọrọ ye kpukpru ikot urụk ukopikọ oro ẹnọde. Kpukpru ẹdi ukeme oro ẹsịnde ndineme nneme.

2. Nso idi ndusụk n̄kọri ke ifiọk oro mme owo ẹnamde ke afan̄ unyene nneme?

² N̄kọri oro mme owo ẹnamde ke afan̄ usọ unyene nneme ẹkpa owo idem. Ke uwụtn̄kpọ, urụk ọkpọ, emi ke akamba udomo ọfọnde akan urụk n̄ket, ekeme ndimen etop oro awakde ke mme itie tọsịn duop ke urụk ukopikọ ini kiet. Ekem mme ukwak satellite unyene nneme ẹdu, ẹmi ẹsan̄ade ẹkanade isọn̄ ke ofụm ẹnyụn̄ ẹnyenede n̄kpọutom ndibọ etop urụk ukopikọ, telegraph, radio, ye telefisiọn. Utọ satellite oro kiet ekeme ndikama etop urụk ukopikọ 30,000 ke ukem ini!

3. Nso isitịbe ke ini ufan̄ odude ke usụn̄ uneme nneme?

³ Edi kpa ye kpukpru usụn̄ unyene nneme ẹmi, ọkpọsọn̄ unana inemesịt odu ke ererimbot ke ntak unana edinyene nneme ke ufọt mme owo. Ntem, ẹsian nnyịn ẹte ke “akwa ukpe odu—kpa ntatara ‘ufan̄ nneme’—ke ufọt mme andikara ye mbon oro ẹkarade.” Ndien nso idi se ẹsiwakde ndikot ufan̄ oro odude ke ufọt isua emana akan edikpu oro mme ete ye eka ye nditọ mmọ ẹkpude ndinyene nneme uforo uforo ye kiet eken? Mme ọnọitem ndọ ẹtọt ẹte ke n̄kponn̄kan mfịna ke ndọ edi edikpu ndinyene nneme ke ufọt ebe ye n̄wan. Unana eti nneme ekeme idem ndida n̄kpa ndi. Ntọn̄ọ ntọn̄ọ ke 1990, owo 73 ẹma ẹduọk uwem mmọ ke ubomofụm ndibomo, n̄kpọ oro eketịpde esịn nte an̄wan̄ade ekedi unana nneme ke ufọt awat ubomofụm ye andikpeme ke isọn̄. Ibuotikọ n̄wedmbụk n̄kpọntịbe kiet ọkọdọhọ ete: “Unana Nneme Osụn̄ọ ke N̄kpọ Mmọn̄eyet.”

4. (a) “Nneme” ọwọrọ nso? (b) Nso idi utịtmbuba nneme Christian?

⁴ Nso idi nneme ke ekikere eke Christian? Nte ekemde ye n̄wed ukabadeikọ kiet, “nneme” ọwọrọ “ndisuan ntọt, ekikere, m̀mê ntụk man ẹbọ m̀mê ẹdiọn̄ọ ke usụn̄ ekemde.” N̄wed ukabadeikọ efen akabade enye nte “usụn̄ nditịn̄ mme ekikere uforo uforo.” Tịmfiọk ukabade oro, “nditịn̄ mme ekikere uforo uforo.” Oyom nneme Christian akpan akpan enyene uforo koro enye enyene nte utịtmbuba edisịm esịt mme owo ye akpanikọ otode Ikọ Abasi man, nte ẹdoride enyịn, mmọ ẹkpenam n̄kpọ ẹban̄a se ẹkpepde. Ke n̄wọrọnda usụn̄, enye edi se unana ibụk ye ima ẹnụkde.

Jehovah Nte Eneme Nneme

5. Nso idi kiet ke otu akpa usụn̄ oro Jehovah Abasi ekenemede nneme ye owo?

⁵ Jehovah Abasi nte eyịghe mîdụhe edi akakan Eneme nneme. Sia enye okobotde nnyịn ke mbiet esie, enye ekeme ndinyene nneme ye nnyịn, ndien nnyịn imekeme ndinyene nneme ye mmọ efen mban̄a enye. Toto nte ẹkebot owo, Jehovah esinyene nneme ye edibotn̄kpọ esie eke isọn̄ aban̄a idemesie. Usụn̄ kiet oro enye anamde emi esibe ke edibotn̄kpọ esie oro ẹkụtde ke enyịn. Ntem, andiwet psalm asian nnyịn ete: “Mme heaven ke ẹbụk ubọn̄ Abasi, ikpaenyọn̄ onyụn̄ etịn̄ se ubọk esie anamde. Uwemeyo eneme ye uwemeyo, okoneyo onyụn̄ eteme okoneyo ifiọk.” (Psalm 19:1, 2) Ndien N̄wed Mbon Rome 1:20 (NW) asian nnyịn ete ke “ẹkụt mme edu Abasi oro enyịn mîkwe in̄wan̄în̄wan̄ tọn̄ọ ẹkebot ererimbot kaiso.” ‘Ndikụt in̄wan̄în̄wan̄’ owụt nneme oro enyenede ufọn!

6. Nso ke Jehovah ekeneme ye mme edibotn̄kpọ esie eke isọn̄ ke adan̄aemi mmọ ẹkedude ke in̄wan̄ Eden?

⁶ Mbon oro mînyeneke mbuọtidem ke Abasi ye ediyarade esie ẹkeme ndinam nnyịn inịm ke akpanikọ nte ke owo ekpenyene ndiberi edem ke ebiet ntọt idemesie man ọfiọk ntak oro enye odude. Edi Ikọ Abasi anam an̄wan̄a nte ke Abasi ama enyene nneme ye owo toto ke editọn̄ọ. Ntem, Abasi ama ọnọ akpa eren ye n̄wan odudu unyene nditọ ete: “Mbufo ẹtọt, ẹnyụn̄ ẹwak, ẹnyụn̄ ẹyọhọ ke isọn̄, ẹnyụn̄ ẹkan enye: ẹnyụn̄ ẹkara . . . kpukpru n̄kpọ uwem.” Abasi n̄ko ama onyịme mmọ ẹdia mfri in̄wan̄ oro ẹyụhọ—ke mîbọhọke kiet kpọt. Ekem, ke ini Adam ye Eve ẹketụtde utọn̄, Jehovah ama eneme aban̄a akpa un̄wọn̄ọ Messiah, ọnọde ubonowo idotenyịn ete: “Nyenyụn̄ nsịn usua ke ufọt fo [urụkikọt] ye n̄wan, ye ke ufọt ubon fo ye ubon esie: enye eyenuak fi ibuot, afo eyenyụn̄ anuak enye nditịn̄ ikpat.”—Genesis 1:28; 2:16, 17; 3:15.

7. Nso ke n̄wed Genesis ayarade aban̄a nneme oro Jehovah enemede ye mme asan̄autom esie?

⁷ Ke ini Cain, eyen Adam ọkọyọhọde ye ufụp uwot owo, Jehovah Abasi ama eneme nneme ye enye, ọdọhọde aban̄a emi ete: ‘Kpeme idem! Afo asak iso ese afanikọn̄!’ Edi Cain ama esịn ndikop item oro onyụn̄ owot eyeneka esie. (Genesis 4:6-8) Ekem, ke ini isọn̄ ọkọyọhọde ye afai ye idiọkn̄kpọ, Jehovah ama eneme ye edinen owo oro Noah aban̄a uduak Esie ndinam isọn̄ asana ọbọhọ kpukpru mbon oro ẹkesabarede enye. (Genesis 6:13–7:5) Ke Ukwọ ama ekebe, ke ini Noah ye ubon esie ẹkewọrọde ke ubom, Jehovah ama eneme ye mmọ aban̄a uduak esie kaban̄a nte uwem ye iyịp ẹdide edisana n̄kpọ, ndien ebede ke akpara enye ama ọnọ nsọn̄ọ nte ke imọ idisoboke aba kpukpru n̄kpọ oro ẹdude uwem ke ukwọ mmọn̄. Ndusụk isua ikie ke ukperedem, Jehovah ama eneme ye Abraham aban̄a uduak Esie ndidiọn̄ kpukpru ubon ererimbot ebe ke Mfri Abraham. (Genesis 9:1-17; 12:1-3; 22:11, 12, 16-18) Ndien ke ini Abasi okowụkde ete ke imọ iyesobo oburobụt obio Sodom ye Gomorrah, enye ke ima ama eneme akpanikọ oro ye Abraham, ọdọhọde ete: “Nte ndedịp Abraham se ami nyomde ndinam?”—Genesis 18:17.

8. Ke ewe usụn̄ inan̄ ke Jehovah ekeneme nneme ye mme asan̄autom esie ke isọn̄?

⁸ Ọtọn̄ọde ye Moses, Jehovah ama ada anyan udịm mme prọfet ndineme nneme ye Israel. (Mme Hebrew 1:1) Ndusụk ini enye ama esida usụn̄ editetịn̄ ikọ man ẹwet, nte ke ini enye akasiande Moses ete: “Wet mme ikọ ẹmi ke idemfo.” (Exodus 34:27) Ndien ndien Jehovah ama esineme nneme ye mme anditịn̄ ikọ ke ibuot esie ebe ke n̄kukụt, nte enye ama akananam ye Abraham.a Jehovah n̄ko ama ada ndap ndineme nneme ye mme owo, inyụn̄ idịghe ye mme asan̄autom esie ikpọn̄îkpọn̄ edi n̄ko ye mbon oro ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye mme asan̄autom esie. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ama anam nsan̄a n̄kpokọbi Joseph iba ẹdaba ndap, emi Jeseph akakabarede ọnọ mmọ. Jehovah n̄ko ama anam Pharaoh ye Nebuchadnezzar ẹdaba ndap, emi mme asan̄autom esie Joseph ye Daniel ẹkekabarede ẹnọ mmọ. (Genesis 40:8–41:32; Daniel, ibuot 2 ye 4) Ke adianade do, ke ediwak idaha Jehovah ama esida mme isụn̄utom ẹdide angel ndineme nneme ye mme asan̄autom esie.—Exodus 3:2; Judges 6:11; Matthew 1:20; Luke 1:26.

9. Nso ikonụk Jehovah ndineme nneme ye ikọt esie Israel, nte ẹkụtde ke ewe ikọ esie?

⁹ Kpukpru utọ nneme oro Jehovah ekenemede ebe ke mme prọfet esie ẹkewụt ima oro enye ekenyenede ọnọ ikọt esie Israel. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama etịn̄ ebe ke prọfet esie Ezekiel ete: “N̄kpa idiọkowo inemke mi esịt, edi idiọkowo akam akabade ọkpọn̄ usụn̄ esie, ndien odu uwem: mbufo, O ufọk Israel, ẹkabade, ẹkabade; koro nsinam mbufo ẹkpekpan̄a?” (Ezekiel 33:11) Jehovah ekedi Eneme Nneme oro emede anyanime onyụn̄ ọyọde mme ọsọn̄ibuot ikọt esie eke eset, nte ẹkemede ndikụt nto 2 Chronicles 36:15, 16: “Jehovah Abasi mme ete mmọ ọdọn̄ mme isụn̄ esie ke ọtọ mmọ, abak ọdọn̄; koro enye enyenede mbọm ye ikọt esie ye ebietidụn̄ esie: edi mmọ . . . ẹsịn ikọ esie ke ndek, ẹnyụn̄ ẹsụn̄i mme prọfet esie, . . . tutu inyeneke edikụre.”

10. Didie ke Jehovah eneme nneme ye ikọt esie mfịn, ndien ke nso udomo ke enye edi Abasi nneme?

¹⁰ Mfịn, nnyịn imenyene Ikọ Abasi eke odudu spirit, kpa Edisana Bible, emi ebede ke enye Jehovah eneme ye nnyịn ntọt aban̄ade idemesie, mme un̄wọn̄ọ esie, ye se enye aduakde ọnọ nnyịn. (2 Timothy 3:16, 17) Ke akpanikọ, nte Akakan Eneme Nneme, Jehovah, atan̄a ete: “Ọbọn̄ Jehovah [i]dinamke baba n̄kpọ kiet, ke mîbọhọke ini enye ayarade uduak esie ọnọ ikọt esie mme profet.” (Amos 3:7) Enye anam mme asan̄autom esie ẹfiọk se enye aduakde ndinam.

Eyen Abasi Nte Eneme Nneme

11. Anie edi akakan n̄kpọutom Jehovah ke ndineme nneme ye owo, ndien ntak emi udorienyịn̄ esie “Ikọ” odotde?

¹¹ Ke otu kpukpru mme asan̄autom oro Jehovah adade man ẹneme ẹban̄a uduak esie, akakan edi Ikọ, kpa Logos, emi akakabarede edi Jesus Christ. Ọwọrọ nso ndikot enye Ikọ m̀mê Logos? Nte ke enye edi Akpan Etịn̄ikọ nnọ Jehovah. Ndien nso idi etịn̄ikọ? Owo oro enemede aban̄a se owo efen enyenede nditịn̄. Ntre Logos ama akabade edi andineme ikọ Jehovah Abasi nnọ enyene-ifiọk edibotn̄kpọ Esie eke isọn̄. Utom oro edi ata akpan n̄kpọ tutu eyedi se ẹkotde enye Ikọ.—John 1:1, 2, 14.

12. (a) Ke ntak nso uduak ke Jesus ekedi isọn̄? (b) Nso iwụt edinam akpanikọ esie ke ndisu uduak oro?

¹² Jesus ke idemesie ama asian Pontius Pilate ete ke akpan uduak imọ ndidi isọn̄ ekedi ndineme akpanikọ nnọ ubonowo: “N̄kamana kaban̄a ntak emi, n̄konyụn̄ ndụk ke ererimbot kaban̄a n̄kpọ emi, man ndi ntiense nnọ akpanikọ.” (John 18:37) Ndien mbụk ke mme Gospel etịn̄ nte enye akanamde utom oro. Ẹdiọn̄ọ Ukwọrọikọ esie ke Obot nte akakan ukwọrọikọ oro akanam owo ọkwọrọde. Didie ke enye ekenyene nneme nte ọfọnde ntem ebe ke ukwọrọikọ oro! “N̄kpaidem omụm ediwak owo oro [ẹkekopde ukwọrọikọ oro] aban̄a ukpepn̄kpọ Esie.” (Matthew 7:28) Kaban̄a idaha efen, nnyịn ikot ite: “Ndien mbio obio ẹkop ikọ Esie ye idatesịt.” (Mark 12:37) Ke ini ẹkosiode mme isụn̄utom ẹdọn̄ ẹte ẹkemụm Jesus, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹdi ubọk ubọk. Ntaka? Mmọ ẹma ẹbọrọ mme Pharisee ẹte: “Akananam owo itịn̄ke ikọ nte owo emi.”—John 7:46.

Ẹdọn̄ Mme Mbet Christ Ndidi Mme Eneme Nneme

13. Nso iwụt nte ke Christ ikọyụhọke ke ndidi n̄kukụre eneme nneme?

¹³ Ke mîyụhọke ke ndidi n̄kukụre eneme nneme, Jesus Christ ama ọdọn̄ mme apostle 12 ndien ekem mme ọkwọrọikọ 70 ndiwọrọ n̄ka nte mme andineme mban̄a eti mbụk Obio Ubọn̄. (Luke 9:1; 10:1) Ndien ke mîbịghike mbemiso enye ọdọkde ke heaven, enye ama ọdọn̄ mme mbet esie ndinam akpan utom kiet. Nso utom? Nte nnyịn ikotde ke Matthew 28:19, 20, enye eketeme mmọ ete ẹdi mme eneme nneme; ndien mmọ ke adianade do ẹkenyene ndikpep mbon en̄wen n̄ko ndidi mme eneme nneme.

14. Didie ke mme akpa Christian ẹkedi mme eneme nneme oro ẹnyenede uforo?

¹⁴ Ndi mme mbet ẹma ẹdi mme eneme nneme oro ẹnyenede uforo? Mmọ ke akpanikọ ẹma ẹdi! Nte utịp ukwọrọikọ mmọ ke usen Pentecost eke 33 C.E., ukpọn̄ 3,000 ẹma ẹdiana ye esop Christian oro ẹkesiakde obufa obufa. Ikebịghike ibat oro ama ọkọri okosịm owo 5,000. (Utom 2:41; 4:4) Eyịghe idụhe mme asua mmọ ẹdide mbon Jew ẹkedoride mmọ ikọ ẹte ke mmọ ẹyọhọ ofụri Jerusalem ye ukpepn̄kpọ mmọ ndien ke ukperedem ẹkụni ẹte ke mmọ ẹmetịmede mme andidụn̄ isọn̄ ye ukwọrọikọ mmọ!—Utom 5:28; 17:6.

15. Nso n̄kpọutom ke Jehovah ada ke usen nnyịn ndineme nneme ye owo?

¹⁵ Nso kaban̄a eyo nnyịn? Nte ẹkebemde iso ẹtịn̄ ke Matthew 24:3, 45-47, Eteufọk, Jesus Christ, ama emek “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” emi mme Christian oro ẹyetde aran ẹnamde, ndise mban̄a kpukpru inyene esie ke isọn̄ ke ini edidu esie emi. Otu Ukara eke Mme Ntiense Jehovah ada ke ibuot asan̄autom oro anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ emi, enyenede Watch Tower Bible and Tract Society nte nsan̄autom usuanetop esie. Ke odotde akan, ẹkot asan̄autom emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ mi usụn̄ uneme nneme Abasi. Enye n̄ko esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndidi nti mme eneme nneme. Ke akpanikọ, ata akpa nsiondi Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence eketeme mme andikot enye ete: “Edieke afo enyenede mbọhọidụn̄ mme ufan emi afo ekerede ke eyenyene udọn̄ ke m̀mê ọbọ ufọn oto mme item [magazine emi], afo emekeme ndinam mmọ ẹdiọn̄ọ ẹban̄a enye; ke ntre ọkwọrọde Ikọ onyụn̄ anamde eti n̄kpọ ọnọ kpukpru owo nte afo enyenede ifet.”

16. Nso iwụt nte ke ẹyom se ikande ikpîkpu edikot Bible man Abasi eneme nneme uforo uforo ye mme asan̄autom esie eke isọn̄?

¹⁶ Nte ededi, ikpîkpu edinyene Ikọ Abasi nnyụn̄ n̄kot enye ọkpọkpọ ikemke ke ndinyene nnennen ifiọk oro anamde owo odu ke usụn̄ oro adade osịm uwem. Ti adaidaha ufọkubọn̄ Ethiopia oro okokotde prọfesi Isaiah edi mîfiọkke se enye okokotde. Philip ọkwọrọikọ ama anam prọfesi oro an̄wan̄a enye, ke oro ebede enye ama eben̄e idem ndina baptism nte mbet Christ. (Utom 8:27-38) Nte ke ẹyom se ikande ikpîkpu edikot Bible ẹto owo edi se ẹkemede ndikụt ke Ephesus 4:11-13, ke ebiet emi Paul owụtde nte ke Christ ikọnọhọ ndusụk owo nte mme apostle ye mme prọfet oro spirit adade usụn̄ ikpọn̄îkpọn̄ edi n̄ko ọnọ ndusụk owo nte mme ọkwọrọikọ, onyụn̄ ọnọ ndusụk owo nte mme andikpeme ye mme anditeme; man otodo ẹnam ikọt Abasi ẹfọn ẹma, ẹnyụn̄ ẹnam utom Abasi okụt unen, ẹnyụn̄ ẹnam Idem Christ ọkọri: tutu kpukpru nnyịn ikabade idi kiet ke mbuọtidem ye ke ifiọk Eyen Abasi, ikọri ikpon iwọrọ owo, isịm ofụri idaha uyọhọ Christ.”

17. Mme idiọn̄ọ ewe ke nnyịn ikeme ndida ndiọn̄ọ n̄kpọutom oro Jehovah adade mfịn ndineme uduak esie nnọ ubonowo?

¹⁷ Didie ke nnyịn ikeme ndidiọn̄ọ mbon oro Jehovah Abasi ye Jesus Christ ẹdade ndin̄wam mme owo oro ẹdikabarede idi mme Christian man ẹsịm idaha uyọhọ owo? Nte Jesus owụtde, kiet ke otu mme idiọn̄ọ ndida mfiọk edidi nte ke mmọemi ẹma kiet eken nte Jesus akamade mme anditiene enye. (John 13:34, 35) Idiọn̄ọ en̄wen edi-o: Mmọ ididịghe ubak ererimbot, kpa nte Jesus mîkedịghe ubak ererimbot. (John 15:19; 17:16) Idiọn̄ọ en̄wen edi nte ke mmọ ẹdiọn̄ọ Ikọ Abasi nte akpanikọ, nte Jesus ọkọdiọn̄ọde, kpukpru ini ẹyomde ibetedem esie. (Matthew 22:29; John 17:17) Ndinịm enyịn̄ Abasi nte ebeiso, nte Jesus okonịmde, edi idiọn̄ọ efen. (Matthew 6:9; John 17:6) Ndien idiọn̄ọ efen edi nditiene uwụtn̄kpọ Jesus ke ndikwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi. (Matthew 4:17; 24:14) Otu kiet kpọt odu emi enyenede mme n̄kpọ oro ẹyomde mi, kpa mme eneme nneme ofụri ererimbot ẹdiọn̄ọde nte Christian Mme Ntiense Jehovah.

18. Ewe ikpehe nneme ita ke ẹdineme ke n̄kaiso ibuotikọ?

¹⁸ Nneme, nte ededi, odori mbon en̄wen mbiomo ke idem. Mme Christian ẹnyene mbiomo ndineme nneme ye mmanie? Ke akpanikọ, ikpehe ita ẹdu emi anade mme Christian ẹkere ke ndinam usụn̄ uneme nneme ana in̄wan̄: ke ekpụk ubon, ke esop Christian, ye ke utom an̄wautom Christian. Mme ibuotikọ ẹmi ẹtienede ẹyeneme aban̄a mme ikpehe nneme nnyịn ẹmi.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

◻ Nso unan ikeme ndisụn̄ọ nto unana nneme?

◻ Mmanie ẹdi mme akakan eneme nneme?

◻ Nsio nsio usụn̄ ewe ke Abasi akada ndineme nneme ye owo?

◻ Didie ke Jesus anam ọfọn akan nte eneme nneme?

◻ Didie ke mme akpa Christian ẹkekụt unen ke ndineme nneme?

[Ndise ke page 18]

Nte Ete esie eke heaven, Jesus ekedi eneme nneme oro owụtde mbọm