Mbuaha Ubon Ẹkeme Ndikụt Unen

NDI MBUAHA UBON ẸMI ẸKỤTDE UNEN ẸKEME NDIDU? IH, AKPAN AKPAN KE INI kpukpru mbon oro ẹbuanade ẹtide ẹte ke “kpukpru n̄wed, eke ẹdade odudu Spirit Abasi ẹwet, ẹnyụn̄ ẹdi se ifọnde ndida n̄kpep owo n̄kpọ, nnyụn̄ nsua nnọ owo, nnyụn̄ nnam owo ẹsan̄a nte enende, nnyụn̄ nteme owo edinen ido.” (2 Timothy 3:16) Ke ini kpukpru owo ẹdade mme edumbet Bible ẹsịn ke edinam, ekpere ndidi ubiọn̄ odu kaban̄a edikụt unen.

Akpan Edu

Bible ọnọ sụk ibat ibat ata ibet ndikara mme itie ebuana owo. Enye enen̄ede esịn udọn̄ ọnọ edikọri nti edu ye ido oro ẹnọde nnyịn ndausụn̄ ndinam n̄kpọ ke eti ibuot. Utọ nti ido ye edu oro ẹdi isọn̄ kaban̄a inem inem uwem ubon.

Ekeme nditie nte ana in̄wan̄în̄wan̄, edi nte ededi odot ẹtịn̄ nte ke akpan edu oro ẹyomde man ubon ekededi okụt unen edi ima. Apostle Paul ọkọdọhọ ete: “Ẹyak ima okûsan̄a ye mbubịk. . . . Ẹda ima nditọ-ete ẹma kiet eken.” (Rome 12:9, 10) Ẹda ikọ oro “ima” ẹnam n̄kpọ ekese ini ke idiọk usụn̄, edi edu oro Paul etịn̄de aban̄a mi edi san̄asan̄a. Enye edi ima ido Abasi, ndien enye “idibehe ifep [ke] nsinsi.” (1 Corinth 13:8) Bible ọdọhọ ke enye idịghe ibụk ke onyụn̄ eben̄e idem ndinam n̄kpọ nnọ owo. Enye anam n̄kpọ ifịk ifịk ke ufọn mbon en̄wen. Enye eme ime onyụn̄ ọfọn ido, idehede ifụbe ufụp, inamke inua, m̀mê ndibian̄a abian̄a. Enye iyomke ufọn esiemmọ. Enye eben̄e idem kpukpru ini ndiwụt edikere mban̄a nnọ mbon en̄wen, ndibuọt idem, ndime se ededi oro etịbede.—1 Corinth 13:4-7.

Ata ima an̄wam ndisụhọde ndutan̄uyo onyụn̄ adian mme owo ẹmi ẹkebọkde ke ata nsio nsio idaha ẹnyụn̄ ẹnyenede ata nsio nsio edu, ọtọkiet. Ndien enye an̄wam ndikan mme ubiak ubiak utịp ẹtode usiondọ m̀mê n̄kpa ata ete m̀mê eka. Eren kiet emi akakabarede edi ebeeka obụk mme ata ata mfịna esie: “Mma nsikere n̄kaha mban̄a mme ntụk mi nnyụn̄ ntre ndikere mban̄a mme ntụk nditọ an̄wan mi m̀mê idem eke n̄wan mi. N̄kenyene ndikpep nditre ndidi se n̄kpọ ọsọpde otụk. Ke edide akpan n̄kpọ akan, n̄kenyene ndikpep ndisụhọde idem.” Ima ama an̄wam enye ndinam mme ukpụhọde oro okoyomde.

Ata Ete m̀mê Eka

Ima ekeme ndin̄wam ndise mban̄a itie ebuana nditọ ye ata ete m̀mê eka mmọ oro mîdụhe aba. Ebeeka kiet ayarade ete: “N̄koyom nditọ an̄wan mi ẹma mi ẹkan. Ke ini mmọ ẹkade ẹkese ata ete mmọ, ekesidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ mi nditre ndikụt ndudue nnọ enye. Ke ini mmọ ẹnyọn̄ọde ẹdi ke ẹma ẹkekop inemesịt ye enye, mma nsinen̄ede n̄kop idiọkesịt. Ke ini mmọ mîkokopke inemesịt, mma nsidat esịt. Ke akpanikọ, mma nsikop ndịk ke nyataba mmọ. Kiet ke otu n̄kpọ oro ẹkesọn̄de ẹkan ekedi ndidiọn̄ọ nnyụn̄ nnyịme nte udeme ata ete ekedide akpan n̄kpọ ke uwem nditọ an̄wan mi.”

Ata ima ama an̄wam ebeeka emi ndinyịme akpanikọ oro nte ke ikedịghe ata idem n̄kpọ ndidori enyịn ndidi se ẹmade ke “mbuari.” Enye ikpekekereke ke ẹma ẹsịn imọ ke ini nditọ oro mîkenyịmeke enye inikiet inikiet. Enye ama edi edifiọk ete ke tutu amama imọ idikemeke ndida itie ata ete ke esịt nditọ n̄wan imọ. Nditọ ẹma ẹdiọn̄ọ ete mmọ toto ke ata ntọn̄ọ ntọn̄ọ uwem mmọ, ke adan̄aemi ebeeka ekedide obufa owo emi edinyenede ndinam n̄kpọ man enyene ima nditọ ẹmi. Anam ndụn̄ọde oro Elizabeth Einstein owụt ifiọk n̄kpọntịbe ediwak owo ke ini enye ọdọhọde ete: “Tutu amama owo efen ikemeke ndida itie ata ete m̀mê eka—tutu amama. Idem ete m̀mê eka oro ama akakpa m̀mê oro ekesịnde nditọ osụk enyenyene akpan itie ke uwem nditọ.”

Ntụnọ—N̄kpọ Oro Oyomde Usọ

Bible owụt ete ke ima ima ntụnọ edi akpan n̄kpọ ọnọ n̄kpri owo, ndien oro esịne nditọ an̄wan m̀mê nditọ ebe. (Mme N̄ke 8:33) Ediwak ntaifiọk ke ẹtọn̄ọ ndinyịme ye idaha Bible ke n̄kpọ emi. Prọfesọ Ceres Alves de Araújo ọkọdọhọ ete: “Nte ido edide owo ndomokiet imaha mme ukpan, edi mmọ ẹdot. ‘Baba’ edi ikọ ukpeme.”

Nte ededi, ke mbuaha ubon, mme ekikere ẹban̄ade ntụnọ ẹkeme ndida n̄kesịm ekese ubahade. Akwa owo oro mîdụhe aba ama ọnọ nditọ ebe m̀mê nditọ an̄wan oro ndusụk ukpep. Eyedi mmọ ẹnyene mme ido m̀mê mme ido edinam oro ẹsiyatde ebeeka m̀mê n̄wanete. Ndien ekeme ndidi mmọ ifiọkke ntak emi ebeeka m̀mê n̄wanete enen̄erede eyịre ndusụk n̄kpọ ntre. Didie ke ẹkpenam n̄kpọ uforo uforo ẹban̄a idaha emi? Paul eteme mme Christian ete: “[Ẹbịne] . . . ima, ye ime, ye nsụhọde-esịt.” (1 Timothy 6:11) Ima Christian an̄wam ebeeka m̀mê n̄wanete ye nditọ ndinyene nsụhọde esịt ye ime nte mmọ ẹkpepde ndifiọk kiet eken. Edieke ebeeka m̀mê n̄wanete ananade ime, ‘ifụtesịt, iyatesịt, ye isụn̄i’ ẹkeme ndisọsọp mbiat itie ebuana oro ẹkenyenede.—Ephesus 4:31.

Prọfet Micah ama ọnọ ikike ke se ikemede ndin̄wam ke n̄kpọ emi. Enye ọkọdọhọ ete: “Nso ke Jehovah oyom ye afo, ke mîbọhọke ndinam [unenikpe, NW], nnyụn̄ mma [mfọnido, NW], nnyụn̄ nsụk idem nsan̄a ye Abasi fo?” (Micah 6:8) Unenikpe edi akpan n̄kpọ ke ini ẹnọde ntụnọ. Edi nso kaban̄a ima mfọnido? Ebiowo Christian kiet obụk ete ke ekesiwak ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndinam nditọ an̄wan esie ẹdemede ke usenubọk Sunday man ẹbuana ke utuakibuot esop. Utu ke ndifiomo mmọ, enye ama odomo ediwụt mfọnido ese. Enye ama esibak edemede, anam udia usenubọk, ekem ada ufiop tea ọsọk owo mmọ kiet kiet. Nte utịp, mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹnyịme nsịnudọn̄ esie ndidemede.

Prọfesọ Ana Luisa Vieira de Mattos ama etịn̄ inem inem ikọ etienede mi: “Idịghe orụk ubon edi akpan n̄kpọ edi edi uduot itie ebuana. Ke ndụn̄ọde oro nnamde, ami mmokụt nte ke n̄kparawa owo oro ẹnyenede mfịna edu uwem ekpere ndidi kpukpru ini ẹsito mme ubon oro ete ye eka mîtịmke ise enyịn, emi edumbet ye nneme mîdụhe.” Enye ama ọdọhọ n̄ko ete: “Ẹkpenyene ndisọn̄ọ ntịn̄ nte ke ndibọk nditọ oyom ẹsidọhọ baba.” Ke adianade do, Dr. Emily ye Dr. John Visher ẹkedọhọ ẹte: “Ke nditịm ntịn̄, ntụnọ enyene ufọn ke ini owo oro ọbọde ntụnọ ekerede aban̄a itie ebuana esie ye owo oro ọnọde ntụnọ ye nte enye edinamde n̄kpọ aban̄a.”

Mme ikọ ẹmi ẹneme mbụme aban̄ade owo emi ọkpọnọde ntụnọ ke mbuaha ubon. Anie edi owo emi ọkpọdọhọde baba? Ke ẹma ẹkeneme n̄kpọ ọtọkiet, ndusụk ete ye eka ẹma ẹbiere ẹte, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ata ete m̀mê eka ekpedi akpan andinọ ntụnọ man ọnọ ebeeka m̀mê n̄wanete ini ndikọri n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye nditọ mmọ. Yak nditọ ẹkpep ndikụt nsọn̄ọ ima ebeeka m̀mê n̄wanete mmọ mbemiso enye ọtọn̄ọde ndinọ mmọ ntụnọ.

Nso edieke edide ebeeka? Ndi Bible idọhọke ite ke ete edi ibuot ufọk? Ih. (Ephesus 5:22, 23; 6:1, 2) Nte ededi, ebeeka ekeme ndikpọn̄ kan̄a n̄kpọ aban̄ade ntụnọ ke esisịt ini, akpan akpan edieke abuanade edinọ ufen. Enye ekeme ndiyak nditọ ẹnịm ‘mbet eka mmọ’ ke adan̄aemi enye esịnde itiat idakisọn̄ ọnọ mmọ ‘ndikop item [obufa] ete mmọ.’ (Mme N̄ke 1:8; 6:20; 31:1) Uyarade owụt ete, ke akpatre, emi ibiatke edumbet itieibuot ifep. Ke adianade do, ebeeka kiet ọdọhọ ete: “Mma nti nte ke ntụnọ esịne item, edinen̄ede, ye nsuannọ. Ke ini ẹnọde emi ke nnennen, ima ima usụn̄, ye mbọm, onyụn̄ adianade ye uwụtn̄kpọ ete ye eka, enye esiwak ndinyene ufọn.”

Oyom Ete ye Eka Ẹnyene Nneme

Mme N̄ke 15:22 ọdọhọ ete: “Unana item [“ikọ idịbi,” NW] esịn uduak okpu.” Ke mbuaha ubon, ifụre ifụre ye in̄wan̄în̄wan̄ ikọ idịbi ke ufọt ete ye eka edi akpan n̄kpọ. Ewetmbụk kiet ke n̄wedmbụk n̄kpọntịbe oro O Estado de S. Paulo ọkọdọhọ ete: “Nditọwọn̄ ẹsiwak ndidomo mme adan̄a oro ete ye eka ẹnịmde nse.” Oro ekeme ndidi ntre utịm ikaba ke mbuaha ubon. Ntem, oyom ete ye eka ẹsịm ubiere ke nsio nsio n̄kpọ man otodo nditọ ẹkụt ke mmọ ẹdiana kiet. Nte ededi, nso edieke ebeeka m̀mê n̄wanete anamde n̄kpọ ke usụn̄ oro ata ete m̀mê eka ekerede ke inenke? Do mmọ mbiba ẹkpenyene ndibiere n̄kpọ emi ke ndịbe, idịghe ke iso nditọ.

Eka kiet emi akafiakde ọdọ ndọ obụk ete: “Se idide ata ọkpọsọn̄ n̄kpọ inọ eka edi ndikụt ebeeka otụnọde nditọ an̄wan esie, akpan akpan edieke n̄wan ekerede ke enye ọsọp akaha m̀mê ke anam asari. Emi esibụn̄ enye esịt, ndien enye oyom ndida nnọ nditọ esie. Ke mme utọ ini oro, edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndika iso nsụk ibuot nnọ ebe fo nnyụn̄ nnọ enye ibetedem.

“Isan̄ kiet, nditọiren mi iba, ẹdide isua 12 ye 14, ẹma ẹben̄e unyịme ebe mi ndinam n̄kpọ. Enye inikiet inikiet ama esịn onyụn̄ ọwọrọ ọkpọn̄ ubet oro ye unana edinọ nditọ oro ifet ekededi ndinam an̄wan̄a ntak emi eben̄e oro ekedide akpan n̄kpọ ọnọ mmọ. Nditọ oro ẹma ẹkpere nditua eyet, ndien n̄kekemeke ndisioro uyo. Akpan ama ese mi onyụn̄ ọdọhọ ete: ‘Mama, idịghe omokụt se enye anamde do?’ Mma mbọrọ nte: ‘Ih, mmokụt. Edi enye osụk edi ibuot ufọk, ndien Bible ọdọhọ nnyịn ete ikpono itie ibuot.’ Mmọ ẹkedi nti nditọ ndien ẹma ẹnyịme ye emi, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹsụhọde ide esisịt. Kpa ke mbubịteyo oro, mma nnam mme n̄kpọ ẹn̄wan̄a ebe mi, ndien enye ama okụt ke imọ ima inam n̄kpọ ukara ukara ikaha. Enye ama ebe nnennen ebịne nditọ oro ekekpe mmọ ubọk.

“Nnyịn ima ikpep ekese ito n̄kpọntịbe oro. Ebe mi ama ekpep ndikpan̄ utọn̄ mbemiso anamde ubiere. Mma n̄kpep ndisọn̄ọ mmụm edumbet itieibuot n̄kama, idem ke ini afịnade mi. Nditọ oro ẹma ẹkpep nte edide akpan n̄kpọ ndisụk ibuot. (Colossae 3:18, 19) Ndien n̄kpeubọk ofụri esịt ebe mi ama ekpep kpukpru nnyịn akpan ukpepn̄kpọ nsụhọdeidem. (Mme N̄ke 29:23) Mfịn, nditọ iba ẹmi ẹdi mbiowo Christian.”

Ẹyenam mme ndudue. Nditọ ẹyetịn̄ mîdịghe ẹnam mme n̄kpọ oro ẹbiakde owo. Mme mfịghe eke idaha oro ẹyenam ebeeka ye n̄wanete ẹnam n̄kpọ nte mîwụtke eti ibuot. Nte ededi, n̄kpri ikọ oro, “Mmeseme mban̄a oro, mbọk dahado nọ mi,” ẹkeme ndinam ekese ndikọk unan.

Ndisọn̄ọ Edidianakiet eke Ubon

Ada ini man ẹnyene eti itie ebuana ke mbuaha ubon. Edieke afo edide ebeeka m̀mê n̄wanete, oyom afo owụt mbọm. Nyene mbufiọk, ben̄e idem ndibiat ini ye nditọ. Bre mbre ye n̄kpri owo. Du ke mben̄eidem ndinyene nneme ye ikpọ owo. Yom mme ifet ndibiat ini ọtọkiet—ke uwụtn̄kpọ, dọhọ nditọ ẹtiene ẹn̄wam ke mme utom esịtufọk, utọ nte nditem udia m̀mê ndiyet moto. Dọhọ mmọ ẹsan̄a ye afo man ẹn̄wam fi ke ini akade akwa ufọkurua. Ke adianade do, n̄kpri n̄kpri edinam ediwụt ima ẹkeme ndiwụt ima oro afo enyenede. (Nte ededi, mme ebeeka ẹkpenyene ndidu ke ukpeme mbak ẹdinam n̄kpọ ẹbe adan̄a ye nditọiban n̄wan mmọ ẹnyụn̄ ẹnam mmọ ẹkop bụt. Ndien ibanete ẹkpenyene nditi n̄ko nte enyene udomo anade ẹnam n̄kpọ ye nditọiren ẹtre.)

Mbuaha ubon ẹkeme ndikụt unen. Ediwak ẹkụt. Mbon oro ẹtịmde ẹkụt unen ẹdi mbon oro kpukpru mme andibuana, akpan akpan mme ete ye eka, ẹnyenede nnennen edu ye mme idotenyịn oro ẹdide ata idem n̄kpọ. Apostle John ekewet ete: “Ndima, ẹyak nnyịn ima kiet eken; koro ima oto Abasi.” (1 John 4:7) Ih, ima ofụri esịt edi ata ukpọhọde mbuaha ubon oro okopde inemesịt.

[Mme ndise ke page 7]

MBUAHA UBON ORO ẸKOPDE INEMESỊT

ẹkpep Ikọ Abasi ọtọkiet . . .

ẹbiat ini ọtọkiet . . .

ẹnyene nneme ọtọkiet . . .

ẹnam utom ọtọkiet . . .