Μπορούν οι Φυλακές να Σταματήσουν το Έγκλημα;
Μπαίνουν οι Κατάδικοι Διεστραμμένοι και Βγαίνουν Αναμορφωμένοι;
«ΙΣΩΣ εκείνο που χρειαζόμαστε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, δεν είναι μια νέα προσέγγισις στην επιβολή ποινής, αλλά μια νέα προσέγγισις στην ηθική,» ήσαν τα λόγια του Δικαστή Άλαν Χάγκινς από το Χονγκ Κονγκ.
Σ’ ένα καιρό που η αναλογία του εγκλήματος ανέρχεται στα ύψη και γίνεται θόρυβος για περισσότερους νόμους, ή τουλάχιστον για αναθεώρησι του ποινικού κώδικος, ο Δικαστής Χάγκινς συνέλαβε πραγματικά το κέντρο του ζητήματος.
Τι μπορεί να γίνη για να σταματήση το έγκλημα, ή τουλάχιστον να αναχαιτισθή; Πού βρίσκεται η αδυναμία στον πόλεμο του εγκλήματος; Μια κραυγή ακούγεται από μερικά μέρη για βαρύτερες ποινές και αυστηρότερες κυρώσεις. Άλλοι συνιστούν λιγώτερο αυστηρούς νόμους και περισσότερη επιείκεια στην επιβολή των ποινών. Πολλοί υποστηρίζουν ότι το σύστημα φυλακίσεως δεν αποτελεί θεραπεία για την εγκληματικότητα. Έτσι την τελευταία δεκαετία, μερικές κυβερνήσεις επανεξέτασαν τους νόμους τους και τα ποινικά τους συστήματα. Πολλές καυτές συζητήσεις γίνονται γύρω από το θέμα της θανατικής καταδίκης. Πολλές χώρες έχουν καταργήσει την εσχάτη των ποινών, αλλά σε μερικές εγείρονται απαιτήσεις για την επαναφορά της. Αδικοπραγίες όπως η μοιχεία, έχουν γίνει τόσο κοινές, ώστε σε μερικές περιοχές να γίνωνται σκέψεις για την ολοκληρωτική κατάργησι της ποινής για τη μοιχεία.
Μερικοί που μελετούν το πρόβλημα του ανερχομένου εγκλήματος λέγουν ότι εκείνο που καθορίζει τον βαθμό της αυξήσεως δεν είναι ούτε η σκληρότης ούτε η επιείκεια των νόμων. Αντιθέτως, λέγουν ότι η έλλειψις σεβασμού για το νόμο, δημιουργείται εξ αιτίας της ανισότητος στις αποφάσεις που εκδίδουν τα δικαστήρια, ότι η δωροδοκία κατά τη διάρκεια της εκδικάσεως είναι ένας παράγων που συμβάλλει πολύ και ότι οι φυλακές οι ίδιες είναι, σε πολλές περιπτώσεις, εστίες επωάσεως της εγκληματικότητος.
Οι Κακές Συνθήκες της Φυλακής
Μια δημοσιογραφική έκθεσι που έρχεται από μια εξέχουσα χώρα της Νοτίου Αμερικής, δηλώνει τα ακόλουθα σχετικά με μια μεγάλη φυλακή που βρίσκεται εκεί: ‘Οι πράξεις σεξουαλικής βίας έχουν γίνει καθημερινή ενασχόλησις. Ένας νεαρός τρόφιμος, για να ξεφύγη από την σκληρή κακομεταχείρισι, προτίμησε να τον βάλουν σ’ ένα κελλί ενός τετραγωνικού μέτρου (3 πόδια) μόνο. Τι μπορεί ν’ αναμένη κανείς από τη συμπεριφορά εκείνων οι οποίοι ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας, απομονωμένοι σε μια φυλακή της οποίας ο αριθμός των τροφίμων έχει τριπλασιασθή (περίπου 5.200, σε εγκαταστάσεις που είναι χτισμένες για μεγίστη χωρητικότητα 1.800 ατόμων), και οι οποίοι στοιβάζονται κατά δεκάδες στα κελλιά σ’ ένα απίστευτο συνονθύλευμα. Ο εγκληματίας δεν μπορεί να αναμορφωθή αν, στο τέλος της ποινής του στη φυλακή, φεύγη από τη φυλακή έχοντας γίνει πιο διεστραμμένος από τότε που μπήκε στη φυλακή.’
Ομοίως, ένας άνδρας που έμεινε 20 μήνες σε μια Ευρωπαϊκή φυλακή, έκανε την εξής παρατήρησι: «Το καθημερινό θέμα συζητήσεως ήταν τα εγκλήματα που είχε διαπράξει ο καθένας και τα μελλοντικά που θα διέπραττε όταν θα έβγαινε έξω. Εγίνετο ανταλλαγή εμπειριών, ικανοτήτων και μεθόδων, ώστε ο φυλακισμένος εξαρτίζετο να διαπράξη καλύτερα τα επόμενα εγκλήματά του.»
Ένας Χριστιανός ο οποίος εξέτισε ποινή φυλακίσεως σε τέσσερις διαφορετικές φυλακές λόγω της Χριστιανικής του ουδετερότητος είπε τα εξής: «Η φυλακή, όχι μόνο δεν είναι αναμορφωτικό ίδρυμα, αλλά είναι σχολή εγκληματιών.» Μια πολύ διαδεδομένη φράσι ήταν η εξής: ‘Μπαίνεις για ν’ αναμορφωθής, και βγαίνεις διεστραμμένος.’ Υπήρξαν περιπτώσεις ατόμων τα οποία μπήκαν στη φυλακή για πρώτη φορά επειδή διέπραξαν κάποιο κοινό έγκλημα, όπως κλοπή ή κατάχρησι, και οι οποίοι, επέστρεψαν με δεύτερη καταδίκη και τελικά έγιναν κατά συνήθεια εγκληματίες. Γνώρισα κάποιον φυλακισμένο ο οποίος μιλούσε με ευχέρεια πέντε γλώσσες και ήταν μυθιστοριογράφος. Βρισκόταν στη φυλακή για επανειλημμένα εγκλήματα. Μου έλεγε ότι η κοινωνία τον είχε απορρίψει, το ίδιο και η οικογένειά του και οι φίλοι του, ότι ήταν χωρίς εργασία, και συνεπώς τι να κάνη; Διέπραττε κάποιο άλλο έγκλημα και ξαναγύριζε στη φυλακή, όπου μπορούσε να εργάζεται, να τρώγη και να κοιμάται.» Φυσικά, η φιλοσοφία του ήταν εσφαλμένη, αλλά η απογοήτευσίς του τον έκανε σιγά σιγά αδιόρθωτο εγκληματία.
Προσπάθειες για Αναμόρφωσι
Το ενδιαφέρον γι’ αυτές τις ανησυχητικές συνθήκες, οι οποίες υπάρχουν σχεδόν σε κάθε χώρα έχει εντείνει τις προσπάθειες για την καλυτέρευσι της καταστάσεως στα προγράμματα αναμορφώσεως. Αν τα προγράμματα αυτά εφαρμόζοντο ευσυνείδητα, πολλοί εγκληματίες, ιδιαίτερα εκείνοι, οι οποίοι καταδικάζονται για πρώτη φορά, θα μπορούσαν να αναμορφωθούν και να γίνουν αξιόπιστα μέλη της κοινωνίας, συμβάλλοντας στη γενική ευημερία. Επίσης, θα ανακουφιζόταν πάρα πολύ το κοινό, το οποίο επιβαρύνεται με μεγάλες δαπάνες εξ αιτίας του ότι το σύστημα των φυλακών αποτυγχάνει να αναμορφώση τους εγκληματίες.
Αυτά τα αναμορφωτικά προγράμματα έχουν περιωρισμένη επιτυχία—ανάλογα με το ζήλο ή την έλλειψι ζήλου εκ μέρους των νομικών και των υπευθύνων διώξεως του εγκλήματος, και από την οικονομική βοήθεια που τους παρέχεται. Σε μερικές από τις μεγαλύτερες φυλακές στις περισσότερες από τις 19 χώρες στις οποίες έγινε πρόσφατα έρευνα, οι συνθήκες έχουν βελτιωθή. Η φυλακή είναι πιο καθαρή· οι κατάδικοι για μικρότερα εγκλήματα, ιδιαίτερα εκείνοι που εκτίουν ποινή για πρώτη φορά, τοποθετούνται χωριστά από κείνους που διέπραξαν μεγαλύτερα κακουργήματα και από κείνους που είναι σκληροί και αδιόρθωτοι εγκληματίες. Έχουν θεσπισθή νόμοι οι οποίοι δίδουν στους δικαστές περισσότερη ελευθερία στην επιβολή ποινών, επιβάλλοντας ελαφρές ποινές σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν ελαφρυντικά, με σκοπό να δημιουργήσουν ένα κλίμα που θα δώση στον κατάδικο το κίνητρο της αναμορφώσεως.
Έχουν δημιουργηθή επίσης οργανώσεις που προμηθεύουν Γραφές και θρησκευτικές συγκεντρώσεις στους τροφίμους. Στους φυλακισμένους δίδεται η λεγόμενη «θεραπευτική απασχόλησις,» ώστε να μπορούν να βελτιωθούν μαθαίνοντας ένα επικερδές επάγγελμα. Μερικές φυλακές προσφέρουν σχολική εκπαίδευσι. Μερικοί τρόφιμοι επωφελούνται απ’ αυτή την προμήθεια, αλλά η πλειονότης την αγνοεί.
Επομένως, παρά τις καλοπροαίρετες προσπάθειες, φαίνεται ότι δεν επιτυγχάνονται πολλά στην αναχαίτισι του εγκλήματος με το σύστημα των φυλακών. Υπάρχει κανένα είδος νόμου ή κάποιος ποινικός κώδικας που μπορεί να το κάνη αυτό; Μήπως μπορούν να το κάνουν αυτό πιο αυστηροί νόμοι, ή ίσως πιο χαλαροί; Τι μπορεί να λεχθή για το θρησκευτικό νόμο; Μπορεί η εντιμότης να επιβληθή δια νόμου στους ανθρώπους; Υπάρχει καμμιά ελπίδα για την εξάλειψι του εγκλήματος και την ανακούφισι που θα φέρη αυτή η εξάλειψις; Τα επόμενα άρθρα εξετάζουν αυτά τα ζητήματα που επηρεάζουν όλους μας.